D
D
H
Buijsse E-
Dieleman mr. P-
v. Dixhoorn Ph J
Fruijtier P. F.
Hom bacil F.C.O
Kaan F-
Kramer H.
IJsebaert C.
lAarakterSoo§lie!d.
Buijsse.
Kramer,
Dixhoorn,
en Kaan.
Buijsse van Dixhoorn Kramer
Onze candidaten voor de Provinciale Staten.
E. BUIJI9E.
PH. J. V. DIXHOORI,
F. KAAW,
II W. It. liKA^IER.
Geen halve maatregelen Dus niet
drie, maar bovenstaande vier.
Terneuzen. P.
Zóó stemt men op Vrijdag 13 Juni
de Volkswilcandidaten voor de Pro
vinciale Staten
Mijnheer de Redacteur
't Mag in deze dagen, nu van den
kant der zoogenaamde katholieke kies-
vereeniging en voornamelijk in haar
lijforgaan, de welbekende Zelandia,
weer zoo hoog opgegeven wordt van
de degelijkheid harer candidaten en
van de flinkheid der kiezers, die op
deze stemmen, weieens naar voren
worden gebracht, hoe de huichelarij, de
karakterloosheid in ons district hoogtij
viert.
Op vergaderingen schermt men met
de godsdienst, is christelijkheid sche
ring en inslag en in de kerk zet men het
vroomste gezicht terwijl het in de
maatschappij al haat en nijd tegen den
evenmensch is wat men zietmen roemt
op zijn eerlijkheid en pakt langs slink-
sche wegen al wat men krijgen kan
men hemelt hoog op onze zooge
naamde zedelijkheidswetten en ontziet
zich niet tegelijkertijd zich schuldig
te maken aan de grofste onzedelijkheid.
Dat alles behoeft geen nader betoog,
wie oogen heeft om te zien en ooren
om te hooren, kan zich daarvan telken
dage overtuigen. En dan dat gesnoef
op die mannen van karakter, die pal
staan, waar het geldt voor hun over
tuiging uit te komen 't Is belachelijk
dat geschetter, doch door en door
treurig tevens.
Ligt ons allen nog niet versch in
het geheugen, hoe een Sasch heerschap,
eens de beschermeling en tegelijk de
verdediger van van Dalsum, deze den
rug toekeerde, terwille van eenige zil
verlingen en uitzicht op advertenties,
een waar Judasloon
openen tot eene Jurie in burgerlijke
zaken.
Deze gedachte komt ons voor wel
goed te zijn.
VAN DE GODSDIENST.
Art. 167. Wij hebben in Nederland
vrijheid van godsdienst, met gelijke
bescherming aan alle godsdienstige
gezindheden, met gelijke benoembaar
heid tot alle ambten van welk geloof
of geen geloof ook.
Het is de zuivere doorvoering van
artikel 4, dat allen die zich op het
grondgebied van het Rijk bevinden
hebben gelijke aanspraak op bescher-
m'ng van persoon en goederen, 'dus
de zuivere toepassing van het staat
kundig beginsel der Fransche Revolutie
van gelijkheid voor de wet.
In deze zaak wil de regeering geen
verandering maken, alleen maakt zij
wijziging in de bewoordingen der
Grondwet, waarin wij niet anders zien
dan redactiewijzigingen. Alleen in een
klein opzicht is de wijziging meer dan
een redactiewijziging en wel door in
art. 168 de woorden „aan alle Kerk
genootschappen" wordt gelijke be
scherming verleend, te vervangen door
een „aan alle godsdienstige gezind
heden". Een kerkgenootschap veron
derstelt een vereeniging met een hiera-
chisch bestuur, en deze veronderstel
ling is niet noodig voor een „gods
dienstige gezindheid."
Er is echter iets anders.
De Gr. waarborgt aan alle kerkge
nootschappen gelijke vrijheid en gelijke
b:scherming, maar het ligt in den aard
En hoe gaat het nu weer met het
deftige Hulsterblad, eertijds zoo prat
op zijn zelfstandigheid en bij een vo-
lige verkiezing zoo'n vurige verdedi
ger der candidatuur KRAMER Het
Hulsterblad gooit ook thans 't roer om
en onder wat gesmaal op zijn vroege-
ren candidaat beweert het met allerlei
phrasen en fratsen, dat het toch den
zelfden koers houdtBij een vorige
verkiezing hadden volgens dat blaadje
de Katholieken recht op den zetel,
maar nu meester Petrus, dien al enke
le jaren bezet heeft, moet men hem
maar laten, 't Is zoo ongeveer als dit
je komt bij die redactie op 't bureau,
kaapt een biljet van honderd gulden
weg en weet dat eenigen tijd te houden,
dar zegt die )redactiejwel, dat ge het
voortaan hebben moogt
Begrijpe zoo iets, wie kan, als men
dan tenminste nog van karakter wil
spreken Diep treurig is het dan ook
dat het in onze streek steeds de voor
mannen, de z. g. leiders van het volk
zijn, die alle fierheid over boord gooien
als konkelarij hun winste afwerpen
kan.
Daarom roepen wij de groote massa
toetoont dat gij tenminste mannen
zijt uit één stuk, wars van al dat hui
chelachtig gedoe der zoogenaamde fij
nen en stemt eenparig de candidaten:
District Hulst, Juni '13.
Een kiezer.
o
Mijnheer de Redacteur
Een lange lijst van sprekers, waar
onder niet minder dan 4 Kamerleden
3 Katholieken en 1 Chr.-Historischen
(de Antirevolutionairen hebben blijk
baar zelf den moed niet, of zijn er te
fatsoenlijk voor) zullen of zijn reeds
in 't 4e en 5e district gearriveerd om
mr. Petrus te komen verdedigen. Niet
één dag meer voor de stemming of er
wordt door minstens één spreker 't
woord gevoerd.
Vanwege de gemeenschappelijke
wortel des Zondags alleen door de
katholieke sprekers.
Volgens de Zeeuvvsche Koerier stond
de rechtsche partij er nimmer zóó
goed voor als thans
Maar waarvoor dan toch die bui
tengewone drukte
Waarvoor dan hemel en aarde in
rep en roer gebracht
Waarvoor dan al die lezingen zon
der debat; zelfs Snoeck Henkemans
geeft geen debat.
Natuurlijk kan men dan vrij schel
den als men onder zijn kornuiten is.
Maar zouden de rechtsche kiezers
ook niet de gelegenheid krijgen vra
gen te stellen
Het is maar eens om te weten te
komen hoe de kiezers zullen betiteld
worden die rechts stemmen. Want
zoo men weet is ook de beroemde
uitvinder van het „canaille" ouder de
sprekers.
Men zou de vraag zóó kunnen
stellen
Mijnheer de voorzitter, hoe denkt
de ge8te spreker over de tituleering
van de kiezers voor de Muralt en
Dieleman
De kiezers voor de Muralt, een zeer
streng zedelijk man, in alle opzichten
respectabel, zijn zoo ongeveer verge
leken met „canaille" omdat alle „ca
naille" links stemt.
Maar hoe moet nu de qualificeering
zijn van de kiezers die stemmen op
mr. Dieleman, bekend in zijn bekend
heidvan de duinen, naar de kruk van
de kerk tot 'i café, of liever van uit
de kerk naar 't café. Ja, ja, de gere
formeerden gaan tegenwoordig ook al
van uit de kerk naar 't café. Natuur
lijk als er een verkiezing op handen is.
Zie dat M. de V. wou ik enkel maar
vragen. Ik heb gezegd.
Ik wed, de spreker mag dan een v.
Wijnbergen of wie ook zijn, daar kan
geen eerlijk antwoord op worden ge
geven.
Of zijn de sprekers niet voldoende
ingelicht omtrent de ware toestand
Dat mogen dan de respectieve voor
zitters in de districten nog wel doen.
Of zouden ze bang zijn dat dan de
respectieve sprekers er voor zouden
passen
Wie weet. Want het staat vast dat
er sprekers zouden zijn, eerlijke men
seden, die niet den treuriger» moed
zouden hebben om zoo'n candidatuur
uit christeiijk oogpunt te verdedigen.
Een katholiek die
de Muralt stemt,
—o
Zandberg, 10 Juni 1913.
Mijnheer He Redacteur
Wilt U zoo goed zijn onderstaande
regelen op te nemen in uw veelgele
zen blad „de Volkswil"
Voor Verkiezingfonds 1913.
Van Graauvvenaren, tevens kiezer
zijnde en anderen
Omdat: 1. Door dhr KAAN te
steunen, wij Volkswilmannen onze
Volkswilcandidaten geen nadeel doen,
maar wel door te steunen hen die be-
hooren tot de coalitie.
2. De kiezers van het district Hon-
tenisse op Dinsdag 17 Juni voor de
keuze staanvoor Fruijtier of van
Dalsum Wien zullen ze kiezen, hij
die bekend is met kennis van zaken
of hij die steeds zwijgt doch wel zorgt
voor eigen zaak en zak en niet geven
kan wat hij niet heeft n.m. kennis van
van elke godsdienst en van elke gees
tesrichting eensdeels om de leden te
behouden en anderdeels om leden te
werven, en met gevolg, dat er altijd
meer of minder strijd of meeningsver-
schil is zoowel in de kerkgenoot
schappen zeiven als in de openbaring
der leerstellingen tusschen de kerkge
nootschappen onderling.
Deze strijd of meeningverschil is
eigen zoowel aan eenig geloof als aan
eenig ongeloof en dit kan ook niet
anders, omdat ieder meent dat zijne
meening de ware is, en het is eigen
aan het menschelijk hart, dat het niet
gaarne van zijn gevoelen wordt afge
bracht en dat het zijn gevoelen wil
zien gedeeld door anderen.
De grondwetten van den modernen
tijd, door gelijke vrijheid en bescher
ming te verleenen aan elke godsdienst,
hebben daarmede, en zeer terecht, af
geschaft de staatsgodsdienst, gelijk
het was vóór 1789 met name ook in
Nederland.
Maar met deze gelijke vrijheid en
bescherming en afschaffing van staats
godsdienst heeft ook voor den mo
dernen tijd, en zeer terecht, de gods
dienst opgehouden te zijn een werk
tuig of een dienaar van het staats
gezag.
Wij zeggen zeer terecht, omdat de
godsdienst een zaak is van de ziel en
van het geweten, en de vrijheid van
geweten een te teere zaak is om deze
in banden te leggen van een steeds
wisselend en niet altijd gewetensvol
staatsgezag.
Maar door dus en zeer terecht ge
lijke vrijheid en bescherming te ver
leenen aan de godsdienst, erkent en
waarborgt de Grondwet ook vrijheid
aan de kerkgenootschappen in het
leiden der zielen en gewetens van de
onderdanen van den Staat, erkent de
Grondwet als het ware een souve-
reine Staat in den Staat.
Ook hiervoor gebruiken wij het
woord zeer terecht.
Maar met deze beperking, dat het
kerkgenootschap zich houcjt aan haar
ei gen taak: het leiden van de zielen
en de gewetens.
Gaat het kerkgenootschap buiten
deze hare eigen taak en gaat zij daar
door treden in de taak van den bur
gerlijken Staat, dan houdt hiermede
op haar souvereiniteif, dan verbreekt
de harmonie van vrije kerk in den
vrijen Staat.
De Grondwet heeft hiermede voor
zien door te bepalen, dat de vrijheid
in het belijden van zijne godsdienstige
meening niet ontheft van de verant
woordelijkheid ingevolge de strafwet,
en dat de Koningin maakt, dat alle
kerkgenootschappen zich houden bin
nen de palen van gehoorzaamheid
aan de wetten van den Staat.
De grondgedachte echter van dit
door de Grondwet voorzien is ge
weest deze, dat de kerkgenootschappen
zich in haar godsdienstprak-
t ij k houden binnen de palen der
wet, en niet is voorzien de gedachte,
dat de godsdienstpraktijk zou zijn of
worden een praktijk van burgerlijke
stoffelijke leiding of streving.
Dit laatste nu wordt het geval, als
zaken. Dus'Jqezers stemt ajs de dag
er is onzen katholieken rechtvaardigen
volksvriend VAN DALSUM. Wij dur
ven gerust zeggen, er zijn zulken niet
meer te vinden in ons Nederland.
fc? 3. De kiezers voor het Statendistrict
Hulst op Vrijdag 13 Juni hebben te
beslissen omtrent het stelsel van over-
heersching en zakkloppen, voor of
tegen. Wil men de genadeslag toe
brengen Zoo ja. dan de kiezers voor
BUIJSSE, KRAMER, VAN DIXHOORN
en KAAN krachtig en gezamenlijk op
getrokken ter stembus, dan is vast en
zeker de overwinning aan ons. Want
uit de stemmencijfers van de herstem
ming op 28 Juni 1910 gehouden blijkt
dat toen de kiezers van de tegencan-
didaten sterker waren dan de kiezers
voor de aftredenden. Als we ons niet
vergissen, zouden toen de tegencan-
didaten het hebben kunnen brengen
(mei go.de samenwerking) tot 3606
en de aftredenden tot 3309 stemmen,
zoodat de tegencandidaten met 297
stemmen meerderheid zouden zijn ge
kozen tegen de aftredenden. Zoodus
kiezers, als men op dezelfde manier
gelijk in 1910 goed krachtig samen
werkt, zullen wij overwinnen. Maakt
dus van de gelegenheid gebruik.
4. Ten slotte: Omdat de vrome
Zelandia en haar aanhangers het op
de zenuwen zullen krijgen als ze moe
ten hooren zeggen met de dagen der
stemming dat er weer van hare partij
uit den zetel zijn gewipt, men denke
b.v. aan 28 Juni 1910 waarvan nog
dikwijls herhaald wordt, dat het toen
de schoonste rol was die het volk
openbaarde.
(Het bovenstaande was te groot voor
de Rubriek, waarom we het plaatsten
onder het Vrije Woord.)
DE LEZINGEN KRUIEN
TE ST. JANSTEEN EN HELST,
o
Ze werden gehouden op Zondag
ten voordeele van de candidaten voor
de Provinciale Staten, en hadden volle
zalen in beide plaatsen met een
2 a 300 toehoorders en hadden een
prachtig succes. De heer Kramer vond
een hem en zijne medecandidaten zeer
sympathiek gehoor.
De toegang was vrij voor ieder met
uitnoodiging tot debat. Mondeling
werden de liefhebbers in Hulst ook
nog tot debat uitgenoodigd, maar,
hoewel er zelfs een was (de propa-
gandist-lezinghoudende van den heer
Fruijtier) die de papieren voor debat
bij zich had durfde geen dercoali-
lieluidjes een debat aan te nemen.
Men ziet dus de Fruijtierpartijle
zingen houden onder elkander zonder
debat, en hier, waar ze mochten de-
batteeren, geven zij eenw ij dur
ven niet.
Enfin, hun groote baas gaf het
voorbeeld van niet durven op den
Open Brief, dien hij van den heer
van Dalsum ontving, en nog steeds
niet beantwoordde.
Ook hébben we vernomen, dat te
St. Jansteen Heikant iemand was op
getreden om aan te bevelen de 4 af
tredenden, op grond dat de arbeider
zoo veel te danken heeft aan de
christelijke regeering, daar onder deze
i n den godsdienst wordt ingeplant
het streven naar wereldlijke doelein
den of naar politieke wereldlijke par
tijverlangen, en ter wille van deze
wereldlijke of burgerlijke partijverlan
gens de godsdienst wordt een middel,
om inbreuk te maken op burgerlijke
of burgerschapsrechten der burgers
hetzij leden of geen leden der betref
fende kerkgenootschappen.
En dit geval is aanwezig in het
Nederland van onzen tijd. De Grond
wet kent aan de burgers toe als staat-
burgerlijke rechten
Gelijke bescherming door de wet
van persoon en goederen.
Vrijheid om door de drukpers ge
dachten of gevoelens te openbaren.
Vrijheid tot vereeniging en verga
dering.
Vrijheid in de uitoefening van zijn
kiesrecht, om ons te bepalen tot eenige
voorname staatsburgerlijke rechten.
Maar wat zien wij
Wij zullen ons bepalen tot het
katholieke kerkgenootschap en laten
aan anderen over om te bepalen tot
de Protestantsche kerkgenootschappen
waarin zich voordoet hetzelfde geval
dat op de gelijke bescherming van
persoon en goederen inbreuk wordt
gemaakt door het brood'oestaan aan
den een te ontnemen en dit te brengen
aan den ander
dat niet ter oorzake van geloof of
zeden maar ter oorzake van politieke
partijgeest of van handelsconcurrentie
de eene courant wordt verboden en
de andere courant wordt aanbevolen
met godsdienstigen dwang;
dat de vrijheid van vereeniging en
vergadering wordt beperkt tot die veree
niging en vergadering, waarin de uitoefe
ning van het staatsburgerlijke recht of het
samengaan tot stoffelijke lotsverbetering
erkent het kerkelijk gezag daarin
dat de vrijheid in de uitoefening
van zijn kiesrecht wordt beinvloed,
om van deze vrijheid slechts gebruik
te maken in eene bepaalde staatspar-
tijelijke richting,
en dit alles onder straf of met be
dreiging tot straf van kerkelijke straffen.
Ziet, tegen deze godsdienstpraktijk
waakt de Grondwet niet.
Wel zegt art. 172 De Koning waakt,
dat alle kerkgenootschappen zich hou
den binnen de palen van gehoorzaam
heid aan de wetten van dén Staat.
Maar niet zegt art. 172, dat de
Koning waakt, dat de kerkgenoot
schappen de burgers zeiven vrij laten
in de uitoefening hunner burgerschaps
rechten en plichten.
En wat de Gr. niet zegt, is een
eisch van onzen tijd, is een eisch,
die geheel en al ligt in het teeken
des tijds. En dit niet alleen in het
belang van den Staat en zijne bur
gers zeiven, maar ook in het belang
van den godsdienst zelf.
Om te spreken met Pius X in Zijne
rede bij gelegenheid van de eerste
pelgrimage bij gelegenheid der Con-
stantijnsche feestende burgerlijke
maatschappij streeft het tijdelijk wel
zijn na, en de Kerk zoekt de vervol
making der zielen voor de eeuwigheid.
Wordt vervolgd.
