„MerdamsÉ snufjes"
Naar buiten.
hangt een kóórd omlaag, aan welks
einde een bom bevestigd is. Het koord
is een 300 M. lang zoodat de bom
met het luchtschip in aanraking kan
komen. Zoodra dit gebeurt, springt de
bom uiteen, de ontvlambaie stoffen,
die het bevat, doen een reuzenbrand
onstaan, en de vliegmachine vat vlam.
o
Kunst op de film.
Op alle gebied tracht men voordeel
te trekken van de hoog-frappante uit
vinding dezer eeuw de film. De on
derwijzer maakt zich van de film
meester om als hulpmateriaal bij het
lager onderwijs dienst te doen, de
professor geeft film-colleges, de
schouwburg-ondernemer richt een bi-
oskoop-t'neater op.... en ten slotte draait
de kunstenaar een kunstfilm af.
De Engelsche schilder Sir Herbert
v. Herkomers, beijvert zich, om
de film in het teeken der kunst
te stellen. Zelf leidt hij de op
name van hoogst artistieke tooneel-
spelen, waarbij hij tevens de hoofd
rol vervult. Eenige goedgeschoolde en
talléntvolle krachten staan hem ter zijde.
o
Pry-Farming op de Canarisclie
eilanden.
Het eiland Lanzarote, gelegen te
genover de Sahara-kust heeft veel te
lijden van de nabijheid der woestijn.
De bewoners houden er een soort van
dry-farming-methode op na zij be
dekken den grond met een 10 c.M
dikke laag vulkanische producten, die
rijk aan fosfaat en potasch, echter arm
aan stikstof zijn. Volgens G. Perez
(Journal de la Société nationale d'hor-
ticulture) is deze laag zeer hygrosco-
pisch en belet het uitdrogen van het
terrein door den wind. Dikwijls dekt
de landbouwer met zijn oogst reeds
het eerste jaar alle kosten van de
„arenado", de Spaansche term voor
het bedekken van den bodem met vul
kanische zand (arena). Voor 1 H. A.
zijn noodig 3000 kameellasten, ieder
van 230 KG. De kosten bedragen tus-
schen 375 en 750 gulden. De landbou
wer van Lanzarste bewerkt dezen grond
zeer zorgvuldig, om de vulkanische
laag niet te beschadigen, die bij goede
behandeling voor vijf jaar voldoende
is Na drie jaar werkt men de laag
met de spade om en brengt er dan
uit uws broeders oog.
Eerst dus zich zeiven herzien alvo
rens den broeder te berispen.
b. Ook u, wetgeleerden, wee
Want ge legt den menschen zware
lasten op, en zelf raakt ge de lasten
niet met één uwer vingeren aan.
De staatsman mag dus geene wet
ten maken, die hij niet van plan is
zelf te dragen. En dit geldt ook voor
den ambtenaar, die.zelf de wet over
treedt, welker uitvoering aan hern is
toevertrouwd.
4. Hoe denkt ge over de onder
wijskwestie
Eene eigentlijke kwestie is het sub
sidieeren van het bizonder onderwijs
niet meer, sedert dit subsidieeren door
alle partijen is aanvaard.
Dit subsidieeren heeft echter gren
zen. Het bizondere onderwijs is eene
goede zaak. Maar hei oprichten en
subsidieeren van bizondere scholen,
als het openbare onderwijs in eenige
gemeente wordt gegeven door eerlijke
en bekwame onderwijzers, als deze
door woord en door voorbeeld een
christelijken levenswandel toonen dan
acht ik in die gemeente de oprichting
van eene bizondere school onnoodig.
5. Hoe denkt ge over de Antithese
Ik denk dat de anthithese, zooals dr.
Kuijper die verstaat in zijne laatste
Deputatenrede, dwaling is.
Juist is het, dat er is een groot be
ginsel in het staatsieven, dat scheidt
en wel dit door het stellen en beant
woorden van de vraag
Moet in het staatsbeleid als bron
van het recht worden genomen de
volkswil of moet daarbij ook worden
lekening gehouden met de goddelijke
geboden
Maar practisch ligt in deze zaak
toch veel misverstand, gelijk is geble
ken bij het stellen en beantwoorden
van de vraag, of eene levensbeschou
wing iets te doen heeft met het maken
van wetten.
De dwaling is, dat dr. Kuijper op
blz. 17 als oorzaak van de anthithese
noemt, dat de Christus nu eenmaal
naar luid van Profetie en Apostolaat
„een steen des aanstoots en een rots
der ergernis is". Al staat dit geschre
ven, daarmede wordt du Christus niet
in zijne ware beteekunis genoemd,
vermits hij niet is een steen des aan
stoots voor allen, toch een voor de
menschen, die niet van goeden
wil z ij n.
In den Kerstnacht werd de vrede
op aarde aan de menschen toegezegd,
stalmest op.
Op Teneriffe wordt dezelfde methode
gebruikt, echter is daar de laag 15 cM.
dik.
o
Een tunnel door den Kaukasns.
Het bestuur der Russiche spoor
wegen houdt zich ernstig bezig met
het plan een tunnel door den Kauka-
sus tc boren. Deze tunnel zal een
lengte van bijna 16,5 Engelsche mijl
hebben en de grootste der wereld zijn.
Door onderzoekingen is gebleken, dat
de geologische gesteldheid van het
terrein gunstig is en de bouw veel
gemakkelijker zal zijn dan die van den
Simplon-tunnel. De temperatuur zal
ongeveer 25 gr. Cels. bedragen. De
tunnel zal op een hoogte van 4300
en 4650 voet liggen. Hierdoor hoopt
men geen last te hebben van onder-
aardsche water. De aanleg zal acht jaar
duren. Door deze grootsche onderne
ming zullen Cis-en TransKaukasië on-
middelijk verbonden worden, hetgeen,
met het oog op Perzië, ook politieke
beteekenis heeft.
o—
Eeu telefoonverbinding tusschen
New-York en San Francisko.
In den loop van dit jaar zal New-
York een directe telefoonverbinding
krijgen met San Francisco, een afstand
van 6045 K.M. De lijn zal over
Denver ioopen, en van daaruit naar
het Westen langs de Central Pacific-
spoorweg. De kosten bedragen meer
dan een milüoen guiden en voor een
gesprek van 1 minuut zal 18 dollar
(45 gulden) be:aald moeten worden.
„Konfectionar", een Berlynsch vak
blad deelt eenige cijfers mee, omtrent
het adverteeren der Amerikaansche
warenhuizen. Siegel. Cooper en Co.,
het grootste warenhuis te NewYork
gaf aan dagelijksche annonces ll/2
miliioen uit. Een ander huis Macy en
Co. adverteerde in één enkel blad voor
meer dan twee miliioende omzet
weid echter met 200 miliioen vermeer
derd.
o—
Kunnen wij de aarde verplaatsen
Geef mij een steunpunt, en ik zal
de aarde opheffen heeft Archimedes
gezegd, en, daar sinds dien het steun
punt niet gevonden is, heeft de aarde
haar plaats tot nog toe bewaard. Kunnen
die van goeden wil zijn, terwijl Chris
tus van zich zelf getuigt, dat hij is
ootmoedig en zachtmoedig van harte,
dat hij niet op de wereld was geko
men om de menscher. te oordeelen,
terwijl hij uitnoodigdeKomt allen
tot Mij die vermoeid en belast zijt en
lk zal u verkwikken.
Als men op staatkundig gebied een
anthithese wil stellen, dan is deze
geen andere, dan de goede en de
kwade wil om Gods geboden te er
kennen in het maatschappelijke leven.
6. Mag de pastoor een politieke
preek houden
Neen. Dit is hem uitdrukkelijk ver
boden door den Paus van Rome, dit
is geheel in strijd met zijne bediening,
is geheel in strijd met den Brief van
den Apostel Paulus, waarin hij aan de
priesters voorhoudt welke moet zijn
de inhoud van hun preek en de wijze
waarop die moet worden gehouden.
Slotwoord.
Uit de brochure en uit hetgeen ik
heb gezegd zal U dit in het oog val
len: dat ik ben een man die spreek
door daden en dit zonder iets anders
te vragen of de daad is tijdig, is uit
voerbaar, is volgens waarheid, is vol
gens recht.
Ik vraag daarbij niet, of de daad
soms aangenaam is aan de zelfzucht
of aan de meening van belanghebben
den. Ik doe zonder aanzien van per
soon, of hij staat hoog of laag, of hij
is de vruchtgebruiker van het Kroon
domein, de Hertog van Arenberg, de
pastoor of de dominee, de boer of de
knecht.
Ik doe uit liefde voor het recht, uit
liefde voor de eer van ons dierbaar
vaderland.
Ik voorzie, dat ons Nederland nog
een schoone geschiedenis, een eer
volle taak in de wereld te gemoet gaat,
de eervolle taak van een land waar in
alle levenskringen, in alle partijen, eer
bied bestaat voor het recht van allen
hetzij zij in de wereld zijn groot of
klein.
Moge in andere landen steeds scher
per worden de scheiding onder de
burgers en zich zelfs uilbreiden tot in
het dagelijksche leven ons Nederland
zal daarvan blijven verschoond.
Maar om daarvan verschoond te
kunnen blijven moet worden uitge
sproken op ondubbelzinnige wijze, dat
ons volk genoeg heeft van partijgeest,
ge:ijk die reeds zoo te voorschijn
komt hier en daar, dat wij alien zijn
wij de aarde soms een andere stand
geven Zal men vragen. Ongetwijfeld,
en de plannen daartoe zijn herhaaldelijk
besproken. Op de hem eigen fantas
tische wijze deed o. a. Jules Verne een
middel aan de hand, dat zooals te
begrijpen is, in werkelijkheid onuit
voerbaar zou zijn. De moderne tech
niek heeft een middel gevonden om
elke denkbare beweging te besturen,
dil middel is de gyroskoop. Een
van de eersten die hierop gewezen
hebben, is de dezer dagen overleden
ingenieur Otto Scnlick, die o. a. de
gyroskoop toegepast heeft om het slin
geren der schepen te verminderen.
Verder wordt zij toegepast in torpe
do's op kompassen, in vliegmachines
en voor booten, welke uit de verte
bestuurd worden. De gyroskoop is een
eenvoudig toestel, dat uit een tolletje
in een ring bestaat, en dat de eigen
schap heeft bij verstelling een nieuwe
kracht te doen ontstaan. Met de gyros
koop kan nu de aarde gekantelt, ver
traagd en verzet worden, aangezien de
gyroskopische kracht geen steunpunt
noodig heeft. Een van de middelen
om den dag langer, de zomers heeter,
of de winters korter te maken, in het
kort, de aarde te beschouwen als een
lighal welke in de zon gezet kan wor
den, bestaat nu daarin, dat aan den
aequator eenige reusachtige gyroskoo-
pen geplaatst worden, welke zeer goed
door electriciteit uit de Kongo, de Nijl
en de Amazone gedreven worden. E.
Pedersen schat de aanlegkosten op
slechts 800,000,000-Frans, dat is dus
vrij wat minder, dan het Panamaka
naal gekost heeft. De groote moeüjk-
heid ligt slechts daarin, overeenstem
ming te verkrijgen tusschen de rota
tiesnelheden in Afrika en Amerika. De
Belgische ingenieur de Barre, meent
echter met behulp van draadlooze gol
ven een regeling gevonden te hebben.
Wij behoeven er wel niet op te wijzen
dat de onderneming, wanneer zij tot
stand komt, van onafzienbare cultuur
historische strekking zal zijn.
o—
Melk zonder koeien.
Nadat men zijde zonder rupsen, ho
nig zonder bijen, en chocolade zon
der .cacaoboonen heeft weten te ver
vaardigen, is het den Indischen land-
bouwchimicus Dr. Ohan Miradani, ge
lukt hij de zuivelbereiding de koe
Nederlanders, dat er wel tusschen ons
zijn verschillen van meening, van mee
ning soms van diepe beteekenis, maar
dat deze verschillen niet van dien aard
zijn alsof wij, levende onder elkander,
elkander oordeelen of wij in het open
bare leven wel Christenen zijn of niet,
waar Christus zelf getuigde, dat hij
niet op aarde was gekomen om te oor
deelen. Als Christus dit niet deed toen
Hij op aarde was, en van Wien staat
geschreven, „dat Hij al weldoende
rondging", met welk recht doen som
migen onder ons het dan wel
Er is verschil in levensbeschouwing,
en dit verschil zal altijd van invloed
zijn om te vormen partijen in het po-
Iieke leven, omdat dit verschil in le
vensbeschouwing beslissend kan zijn
in de beoordeeling van eenige daad.
Wat is nu het kenmerkende van
mijne candidatuur?
Ditdat mijn program is een pro
gram van verrichte daden, wat waar
borg is dat ik in andere positie ook
door daden zal spreken.
En tegenover dit program staat als
mijne tegenpartij een program van
verzuimen en als niet zelf doende,
waarvoor de stem wordt gegeven.
En verder staat tegenover mij een
program van beloften, maar wie zich
aan beloften vergaapt is gelijk aan de
vrouw, die op de markt een gans koopt
voor haar gezin, van de koopvrouw
een recept er bij krijgt waarop staat
hoe de gans moet worden toebereid,
welke gans zij onderweg naar huis
ergens laat staan en niet meer weet
waar, en die zich blijde maakt, omdat
zij toch het recept heeft behouden.
Dat, al heeft zij het recept, zij daar
mede geen gans op tafel kan brengen,
bedacht zij niet.
Ik stel mij als Kamercandidaat aan
U voor als man van de daad, en gij
kunt zelf beoordeelen, op welke wijze
ik de daad verricht.
Toen ik zes jaar geleden in Hulst
kwam en den toestand doorschouwde,
stelde ik den toestand voor onder drie
wapens.
Het eene wapen was dat van de
Heeren, bestaande in eene beneden
waarts gerichte duim en daaronder
geef en zwijg.
Het tweede wapen was dat van het
Gezag, zoo geestelijk als wereldlijk,
bestaande in een grooten doofpot.
Het derde wapen was dat van het
volk, bestaande in een gevuld bier
glas bekroond door een slaapmuts.
Daartegen stelde ik mijn wapen, be
over te slaan. Na tallooze proefnemin
gen op plantenetende dieren, is het
hem in het laboratium te Calcutta ge
lukt, uit bepaalde grassoorten, kunst
melk, en ook kunstboter te vervaar
digen welke niet te onderscheiden zijn
van de natuurproducten. Hoewel de
verfijnde Engelsche smaak op de pa
tent-melk nogal wat aan te merken
had, schijnen de Hindoes er gaarne
gebruik van te maken. De p-ijs is
echter tweemaal zoo hoog als die van
koeienmelk, zoodat men in Denemar
ken en in Holland nog niet ongerust
behoeft te zijn
o
Een nieuwe weerprofeet.
Niet gering opzien verwekt hier
de Zweedsche astronoom Dr. Stiöm-
berg, die verklaart, dat hij op grond
van waarnemingen van de maan,
een nieuwe mothode heelt gevonden,
om meteorologische voorspellingen te
doen. Ilij meent, dat hij voor meer
dan een jaar vooruit het weer kan
profeteeren.
o—
Trouw. Wie heeft die flesch met
brandewijn leeggedronken.
Man- Ik, 'k kan niet verdragen,
dat er sterke drank in huis is.
Men schrijft ons uit Amsterdam:
Zondag was de eerste warme dag.
Reeds in den vroegen ochtend hing
in de kleine steegjes en slopjes een
benauwdheid In de lange, rechte
Kazernestraten van de nieuwere
wijken, waar men in het algemeen
de boomen tevergeefs zoekt, brandde
en broeide de zon; het was daar
een zomersche hitte. Alleen op de
grachten was het koel.
De Amsterdammers hebben Zon
staandc in een broederhand, en daar
onder Laten we wat voor elkander
over hebben.
Zes jaar, nadat ik die wapens had
geteekend, is de toestand
1. dat de duim van de Heeren nog
wel naar beneden is gericht maar er
slap uitziet
2. dat van den doofpot van het Ge
zag het deksel er af is gevallen door
de vele lucht, die zijn afgeven de za
ken welke er in werden bewaard
3. dat de slaapmuts van het volk
niet meer het glas bekroont, dat ook
niet altijd meer vol is, en is opgebor
gen bij de afgedankte zaken op zolder.
Den eersten Juni ben ik begonnen
met eiken dag een politieke lezing te
houden met toegang vrij voor ieder
en met recht van debat.
Negen maal heb ik dit gedaan, en
gisteren in Graauw voor de laatste
maal.
Ik zou heden hetzelfde hebben ge
daan hier in St. Jansteen, maar het
lokaal, eerst aan mij daarvoor afge
staan, is mij ontnomen geworden. Ik
vergeef dit aan den eigenaar van dit
lokaal, omdat ik aanneem, dat hij
daarbij niet heeft gehandeld uit eigen
wil doch krachtens wil van een an
der.
Door de welwillendheid van den
heer Jos, de Maeijer is het mij toch
mogelijk geworden hier mijne lezing
te houden waarvoor ik hem mijn dank
betuig. Maar deze lezing wijkt af van
de vorige, dat ik hier geen debat ver
leen, en niemand kan mij dit kwalijk
nemen, vermits het debat, zooals het
hier beneden de Schelde is gehouden
geworden door mijne tegensprekers,
aan de toehoorders wel reeds vol
doende het karakter van mijne tegen
standers heeft duidelijk gemaakt.
Mijn Rondom Pachtcontract I heeft voor
opschriftDit alles is geschied, opdat
de gedachten van velen zullen open
baar worden.
Openbaar is gewo-den het karakter
van mijne politieke tegenstanders, wel
reeds in 1907, maar toen bleven de
personen meer op den achtergrond,
nu zijn zij meer op den voorgrond
gekomen en zijn de personen voor
het voetlicht verschenen.
Dat karakter heeft zich geopenbaard
en deze openbaring heeft het voor
ieder duidelijk gemaakt, dat er geen
eenheid van geest en hart bestaat
tusschen hen en mij, dat een samen
gaan tusschen hen en mij in het
openbare leven eene onmogelijkheid is.
Verwonderd heeft zich de bevolking,
dag van het mooie weer geprofi
teerd De meerderheid is uit de
poorten gegaan, naar de zee, naar
het Gooi, naar de Yecht, een groot
aantal zelfs naar Arnhem en Nij
megen. Daar hebben de bewoners
van de hoofdstad frissche lucht in
geademd. Door den zon bruingebrand
zijn zij '8 avonds teruggekeerd, moe,
maar toch voorzien van nieuwe
energie.
Doordat Amsterdam nagenoeg
geen parken heeft alleen het
Vondelpark, waar nu de meeste
boomen, o a de Kastanjes in bloei
staan, is als zoodanig te beschou
wen; alle overige „parken" zijn....
plantsoen zijn de groot-Mo-
kummer8 wel genoodzaakt naar
buiten te gaan, indien zij de natuur
willen zien.
Typisch Amsterdamsch is het,
met een stoomboot een tochtje te
maken. Op het Y. op de Amstel,
op de Schinkel varen den heelen
dag door de booten af en aan. On
der de witte zonnetent is het dan
zwart van de menschen, die veelal
in een vroolijke stemming verkeeren,
waartoe een blinde harmonica-speler
of een manke fluitist het hunne toe
hebben bijgedragen Zij worden niet
door de Stoomvaartmaatschappyen
geengageerd tegen vast honorarium,
maar gaan na afloop van het con
cert met het blikje rond, en doen
in het algemeen toch uitstekende
zaken.
dat ik zoo rustig, zoo gelaten, de
meest boosaardige aantijgingen zwij
gend heb aangehoord en zonder er
door ontroerd te worden.
Daarmede werd echter het bewijs
geleverd, dat ik mij geheel heb over
gegeven met alles wat ik heb en wat
ik heb aan de Goddelijke Voorzienig
heid, waardoor mijne zaak is geworden
eene zaak van God.
Mijne candidatuur voor de Tweede
Kamer is niet kunstmatig gesteld, is
niet gegeven door gunst, zij is op na
tuurlijke wijze gegroeid uit het volle
menschenleven van onze streek, zij
is in ieder onzer gegroeid als een
deel van ons zeiven.
Daarom is mijne candidatuur er eene
van het volksverlangen en dit volks
verlangen zal zich morgen uiten door
de stembus.
Het lidmaatschap van de Tweede
Kamer is niet door mij gezocht, om
dat dit niet anders is dan vereering
van arbeid en van zorgen, aanleiding
zal geven tot veel beleediging en ver
guizing, vermits ik als Kamerlid zal
vervolgen en voorzetten in de grootere
gemeenschap wat ik in Arnhem en in
Hulst ben begonnen en dit in den zelf
den geest.
Maar gelijk ik hier mijn arbeid ben
begonnen en heb voortgezet door in
het volle leven te schrijven het
woord„Laat ons wat voor elkander
over hebben", zoo zal ik ook als
Kamerlid beginnen, met onder de
volle volksvertegenwoordiging te
werpen het woord Laten wij elkander
wat waardeeren.
Mijn eerstejwoord heeft ontketend de
zelfzucht en den hoogmoed, doch zal
zegevieren door den rechtsvrede onder
ons.
Mijn woord als Kamerlid zal ont
ketenen den partijgeest, doch zal ze
gevieren door den partijgeest te over
winnen in ons aller dierbaar Neder
land.
Heb ik in mijn strijd voor rechts
vrede alleen gestaan, ik zal alleen
staan in mijn strijd voor het doen
verdwijnen van den partijgeest.
De mensch, die in het goede alleen
staat en op God vertrouwt, is krach
tig, want er staat geschrevenAls
God met ons is. wie is dan tegen ons
Wil God mijn Kamerlidmaatschap
niet, dan wil ik het ook niet.
Wil God mijn Kamerlidmaatschap
wel, wie zal het dan beletten
Er staat geschrevenMijn zoon
vertrouw mij altoos uwe zaak toe
lk zal op zijnen tijd wel beschikken.
Wacht mijne beschikking af, en gij
zult daarbij voordeel vinden.
Op God heb ik vertrouwd in alles
wat ik deed, aan God morgen de be
schikking.
En hiermede eindig ik het laatste
woord, dat ik vóór de stemming van
morgen spreek, en vraag aan ieder
dat hij morgen zijn plicht doet.
Ik sluit de vergadering met het
woord Leve het land van Hulst en
zijne prachtige bevolking.
