De Volkswil
Lezing te Sint-Jansteen
BIJVOEGSEL
van
van 10 Mei 1913.
Van alles wat.
van 10 Juni 1909.
O
Ook een jubel earn
In Monte Carlo maakt men toebe
reidselen voor het 50 jarig jubileum der
speelbank. Eigenlijk had dit feest op
2 April gevierd moeten worden. Want
2 April 1863 dateert de oorkonde, waar
Frangois Blanc van Vorst Karei
III van Monaco het verlof ontvangt tot
het drijven van een speelbank. Twee
dagen van te voren had hij tegen con
tante betaling van 1700,000 francs de
gebouwen en terreinen opgekocht. De
speèlbank is ouder dan 50 jaar. Reeds
in 1856 had Karei III besloten, door
het verleenen van een speelbank-con
cessie zich een bron van inkomsten te
verschaffen. De eerste plannen slaag
den evenwel niets bijzonder. Toen
Frangois Blanc de zaak ter hand nam,
begon het te bloeien. Steeds grooter
werd de jaarlijksche omzet, en het aan
tal bezoekers wies aanhoudend. Monte
Carlo werd wereldberoemd door zijn
speelbank. De brave Monegasker,
volgens de jongste telling zijn het er
juist 19121 willen het jubeleum dan
ook vieren, zooals het betaamt. Ze
wachten tot Mei omdat dan het sei
zoen isafgeloopen en de eigenlijke be
volking meer onder mekaar is.
De heer Frangois Blanc, de stichter
der Dynastie Blanc, zooals de bijnaam
van de Monte-Carlosche speelbank
luidt, is niet meer in leven, de aan-
deelen berusten bij zijn nakomeling
schap. Zijn zoons zijn de heer Camille
Blanc en graaf Edmond Blanc, bekend
in de paardensport, door hun prach
tige stallen. Van zijn dochters stierf
er eene als de gemalin van Prins Ro
(Slot.) 0
„Niet in woorden, maar in kracht
is het Godsrijk", schrijft de Apostel.
Aan God heb ik nooit gevraagd om
geld of goed of eer, om rust of om
geluk, maar ik heb gevraagd om te
weten wat goed is en de kracht om
te doen wat goed is, en dit gebed
heeft God verhoord.
Verhoord heeft Hij het gebed om te
weten wat goed is, door mij te ver
leenen de genade de waarheid in het
menschelijke leven te doen zien zoo
als zij i s, doch daardoor zijn tegen
mij de meening en de zinnen van an
deren, waarvan geschreven staat dat
zij niet ver zien.
Verhoord heeft Hij het gebed om
de kracht om te doen wat goed is
door mij de genade te verleenen van
belangeloosheid, van de genade om
niets en niemand te vreezen dan God
alleen, met het besef van de eigen
zwakke kracht, waardoor mijn kracht
is geworden het: Uw wil geschiede.
Doch door die kracht om te spreken
door daden is tegen mij de pers, die
meent dat de kracht ligt in het spre
ken van woorden, waardoor mijne
taal voor haar onbegrijpelijk isis
tegen mij de mensch, die in de daad
zich zelf zoekt, omdat in het zich
zeiven zoeken is een afwijken van den
door woorden gesproken wil een an
der of meerderen of allen te dienen
is tegen mij de partijgeest, omdat
partijgeest mist liefde en waardeering
van het goede dat een ander doet.
Maar door die kracht om te spre
ken door daden zijn vóór mij de
kleineren en de zwakken en de nede-
rigen van hart, omdat de eersten door
die daden worden gebaat, en de laat-
sten de wijsheid bezitten de daad van
een ander te waardeeren.
Die kwesties als daden van kracht
in het volle leven zijn onomstootelijk
juist, en ze zijn nog niet tegenge
sproken noch in de pers hoewel daarvoor
toch tijd en gelegenheid genoeg is
geweest, noch in de debatten zooals die
in de vergaderingen zijn gehouden
geworden, vermits daarin óf om de
zaak zelve werd heengegaan öf slechts
uiting werd gegeven aan wat in een
boos hart omgaat, een hart waarvoor
geldt het geschreven woord
land Bonaparte, en Prinses George
van Griekenland, geboren Prinses Ma
ria Bonaparte, is een kleindochter van
den ouden speelbankpachter; Men ziet,
dat de familie Blanc tot een flinke
hoogte is opgeklommen op den maat-
schappelijken ladder.
—o
Nog te begeven prijzen.
Men kan nauwelijks vermoeden,
hoeveel prijzen er zijn uitgeloofd voor
belangrijke wetenschappelijke ontdek
kingen, die nog altijd een gelukkigen
ontvanger wachten. De grootste som
240,000 gld. is voor den ontdekker
van een vervangstof van gasoline. De
gestelde eischen zijn, dat ze voor mo
toren van hedendaagsche constructie
met inwendige verbranding is, en dat
geen trust zich van het monopolie kan
meester maken. Een extra prijs van
24000 gld, 10 pCt. dus, ontvangt de
ontdekker, wanneer de grondstoffen
voor deze warmtestof in Engeland zelf
worden voortgebracht.
De hoogste prijs, die in Amerika te
begeven is, bedraagt 24000 gld. en is
bestemd voor den samensteller van
een machine, die suikerbieten automa
tisch uit den grond haalt en in stuk
ken snijdt.
In Frankrijk is nog geld te verdie
nen voor een handig kwakzalver. Hij
hoeft alleen maar een manier te
vinden om de meest voorkomen
de ziekten op natuurlijke wijze te ge
nezen. Inderdaad een peuleschilletje,
nietwaar. Minder veeleischend is het
Roode Kruis in Amerika die 7-12000
gld. over heeft voor middelen, ter ver
zachting van het lijden gedurende den
oorlog.
Een der belangrijkste prijzen, die
ten doel hebben het menschenleven te
beschermen, is uitgeloofd voor de uit
vinding van een electrische mijnwer
kerslamp, die tegelijkertijd een inrich
ting bevat, waardoor voeling wordt
gehouden met de weersgesteldheid op
aarde, een waarschuwingsdienst bij
onweer hoopt men zoo tot stand te
brengen, De mijneigenaars te Dort
mund loven de prijs uit.
Heeren aviateurs kunnen ook nog
rijk worden. 60,000 gld. voor hem, die
met een aeroplaan van Engelsche con
structie, rondom Groot-Brittanie vliegt
en 120,000 gld. voor de volbrenger
van een Trans-Atlantische vliegtocht,
looft de „Daily Mail uit.
o—
Zoutarme kost voor epileptici.
In de „Wiener Klinischen Rund
schau" komt Dr. Heinrich Steffen na
een langdurig onderzoek van zoutarme
kost bij de behandeling van suiker
ziekten tot het volgende resultaat. Zorg
vuldig doorgevoerde, ononderbroken
broom-kuren bij zoutarme kost helpen
meer dan alle andere tot nog toe ba
kende anti-epileptische therapeutische
maatregelen. Daardoor kunnen de epi
leptische aanvallen op den duur ver
hinderd worden. De zoutarme kost kan
zonder nadeel voor den patiënt jaren
lang toegediend worden, wanneer voor
voldoende smakelijkheid der spijzen
zorg gedragen wordt en er niet te veel
keukenzout wordt onttrokken Bij broom-
hoeveelheden van 3—6 Gr. is een ver
mindering van keukenzout van 8—12
voldoende. De resultaten worden door
ingrijpende onderzoeking in het gesticht
voor epileptici te Zurich en in het
krankzinnigengesticht aldaar beves
tigd.
o—
De Auto-vrachtwagens.
Naar aanleiding van den goed ge
slaagden wedstrijd van auto-vrachtwa
gens door ons land, meldt men ons,
dat in Duitschand alleen al 825 van
dergelijke straat-treinen loopen, welke
door de regeering gesubsidieerd wor
den. De ontwikkeling van het brou
werij bedrijf in dat land, is hieraan
natuurlijk niet vreemd. De zwaarste
van alle, loopt echter in New-York,
deze weegt 20 ton, en wordt gebruikt
om de goederenwagens der New-York
Central naar het station der Hudson-
Railway te trekken. De wielen loopen
daarbij bezijden de rails. In Leipzig
werden voor een zelfde doel, het ver-
ha'en van de D-wagens, welk naar
Dresden moesten, tot voor korten tijd,
twee paarden gebruikt.
o—
Een Euge'scli grapje.
De Industrie Veiosipidique", geeft
deze week een aardig staaltje van En
gelsche gevatheid.
De boer Jenkins komt naar Londen,
en blijft een oogenblik stilstaan, voor
een uitstalling van motorrijwielen. On
middellijk schiet de verkooper op hem
af, en zegt, U moet die daar in den
hoek koopenHoeveel kost ze vraagt
Jenkins
500 francs, is het antwoord.
Wat zou ik er mee moeten doen
Wel natuurlijk naar de stad rijden.
Dat gaat niet, want ik heb 700 fr.
bij mij en moet daarvoor 2 koeien
koopen.
Maar mijnheer, dat zou gewoonweg
geen gezicht zijn, als U op twee koeien
naar Londen zou komen rijden.
Toch nog niet zóó gek, m'n waaide
als wanneer ik m'n motoifiets pro
beerde te melken.
o—
Een nieuwe misthoorn.
In Schotland heeft men proeven
genomen, met een nieuwe misthoorn,
in dit geval een werkelijk^mist-kanon.
Het toestel, dat op een klip opge
steld, is, bevat een acetyleen-houder,
die in regelmatige tusschen-poozen gas
Iaat ontsnappen, dat, met lucht gemengd
electrisch ontstoken wordt, en een
geweldige knal geeft. Op sommige
plaatsen wordt het mengsel door mid
del van draadlooze telegrafie ontsto
ken. De proeven hebben uitstekend
voldaan, en het lawaai is van dien
aard, dat de berichtgever van de Scien
tific American, die de proeven bij
woonde, verklaarde, dat hij, nadat hij
het proeftoestel eenmaal had hooren
te keer gaan, liever niet het mistka-
non op ware grootte zou aanhooren.
o—
Een historie der influenza.
Volgens menschenheugenis onder
vinden we ieder jaar een influenza-
periode. De artsen kunnen er van mee
spreken, hoe, tegen het voorjaar, in
tal van families een of meer leden de
baar voor te houden of iets voor te
houden, dat in strijd is met recht of
liefde voor een ander, maar er staat
tegenover, dat ik zonder te hebben
beloofd, heb verricht de kalme daad
die in behandeling kon komen, en
wel de kalme daad, die op natuurlijke
wijze uit het volle menschenleven op
komt en niet kunstmatig daaruit wordt
opgedreven.
Daarmede verrichtte ik telkens een
ware daad van staatsbeleid, vermits
dit niet anders is dan te behandelen
en wel op de juiste wijze, de daden,
die uit het volle menschenleven in de
groote gemeenschap afdoening of lei
ding vragen. Door dit telkens te heb
ben gedaan in de kleine gemeenschap
beneden de Schelde is het verlangen
van de volksharten aldaar om dit te
bevesiigen en te vervolgen in de
grootere gemeenschap een natuurlijk
gevolg van wat ik in het verledene en
daar heb verricht.
In het derde deel van mijne bro
chure heb ik behandeld drie zaken,
die bij den stembusstrijd 1909 meer
in het bijzonder worden genoemd.
Die drie zaken wil ik beschouwen,
alsof ik ze nu uitspreek zooals ze
daarin zijn geschreven, en omdat ieder
ze heeft gelezen en de brochure in
zijn bezit heeft, zal ik ze niet behan
delen.
Bij hetgeen ik daar heb geschreven
wil ik nog bijvoegen en stellen en be
antwoorden de volgende vragen.
1. Kan men candidaat zijn zonder
eene kiesvereeniging
Ja, omdat
a. Het recht om te kiezen en om
gekozen te worden is gegeven door
de Grondwet en niet kan worden ontno
men door eene particuliere vereeniging,
gelijk eene kiesvereeniging is.
b. De Staten Generaal vertegen
woordigen het geheeie Nederlandsche
Volk (art 78 Gr.) en niet dus partijen
of kiesvereenigingen.
2. Heeft eene levensbeschouwing
iets met het wettenmaken te doen
Deze vraag is door een van de
candidaten ontkennend beantwoord, ik
beantwoord bevestigend, en zal voor
beelden geven
a. Het is eene levensbeschouwing
van in de hoogte neer te zien op de
kleinen en zwakken. O k eene, om
zich tot dezen te voelen aangetrokken.
Zal dit geene invloed hebben op het
maken of beoordeelen eener sociale
wet
influenza te pakken hebben. Tusschen
twee haakjes, de influenza heeft hem
te pakken. Toch is dat jaarlijksche
tijdperk niet altijd zoo'n voordeelig
tijdje voor de dokters geweest. In 1884
ongeveer trad de influenza voor het
eerst op. Zoo meende men tenminste.
Er is echter niets nieuws onder de
zon", dus ook geen nieuwbakken in
fluenza. Geschiedschrijvers vertellen
van een ziekte der middeleeuwen,
die hetzelfde wezen vertoont als onze
influenza. Toen heette de kwaal „Tan-
nenwetzel". Volgens de jongste ontdek
kingen is de ziekte nog ouder. In een
geschrift van Hanza al Isfahani, die
omstreeks 1000 jaar na Chr. in Perzië
leefde, wordt verteld van een soort
pest. Als oorzaak der epidemie geeft
hij de koude, uit Turkestan komende
wind opde koude van dien wind
beving de menschen, veroorzaakte een
catarth, en bracht vele slachtoffers op
het sterfbed. Men ziet, de influenza
houdt van flinke rustpoozen. Wie weet,
of wij haar ook niet gauw voor een
eeuw of wat kwijt raken.
o—
Kieming.
Mej. Promsy heeft kunnen vaststel
len, dat zuren in 't algemeen een ui
terst gunstigen invloed op de kieming
en op den groei der planten uitoefe
nen. Echter doet men goed, voor elke
plant het zuur te kiezen, dat haar het
meest convenieert. Zoo laat zich wijn
steenzuur, dat, op komkommers toe
gepast, de opbrengst bijna verdrie
voudigd heeft, weer minder goed voor
tomaten gebruiken dan oxaalzuur. Ho-
moepathen zal het pleizier doen te
vernemen, dat zeer kleine doses, ui
terst zwakke oplossingen het best
werken. De zuren bevorderen niet alleen
den groei in lengte, doch ook de toe
neming van het gewicht, dus hun voe
dingswaarde.
—o
De Zeppelin-angel.
Het nieuwste op het gebied van be
strijding der Zeppelin is een uitvin
ding van Overste Cody, een veteraan
onder de Britsche aviateurs. Hij is ge
boren Amerikaan, maar liet zich in
Engeland naturaliseeren Cody's met
hode bestaat hierin hij wil met een
vliegmachine zich 300 M. boven een
Zeppelin verheffen. Van zijn machine
b. Het is eene levensbeschouwing
de geboden Gods: gij zult niet stelen,
gij zult niet begeeren eens anders
goed, voor oogen te houden. Het is
er ook eene, dat niet te doen.
Zal dit geen invloed hebben in het
beoordeelen eener belastingwet
c. Het is eene levensbeschouwing
den mensch alleen te beschouwen als
een stoffelijk wezen het is er ook eene
den mensch te beschouwen met een
sterfelijk lichaam en eene onsterfelijke
ziel.
Zal dit geen invloed hebben op
het beoordeelen, of eenige daad met
de goede zeden al of niet in over
eenstemming is
d. Hei is eene levensbeschouwing
den vrijen wil van den mensch te ont
kennen het is er ook eene den
vrijen wil te erkennen. Zal dit geen
invloed hebben op de beoordeeling
van eene strafwet
En zoo kunnen meer voorbeelden
worden genoemd.
Deze voorbeelden zal elk verstand
bevestigend beantwoorden, ook hij,
die de vraag ontkennend heeft beant
woord. Daarmede is aangetoond, dat
veel met woorden wordt geschermd,
waarvan men zelf de beteekenis niet
kent.
3. Tot welke partij behoort ge?
In den zin, waarin door velen het
woord partij wordt verstaan, behoor
ik tot geen partij, en wel niet dus tot
eene partij, die daaronder verstaat
partijgeest, vermits partijgeest is eene
domme zaak, die de liefde mist.
Deze partijgeest komt zoo herhaal
delijk tot uiting in de pers, en geluk
kig meer in de pers dan in het volle
menschenleven.
Partijgeest bestaat in het uit voor
ingenomenheid de daad van een of
meer personen te waardeeren of niet
te waardeeren al naar gelang die per
soon al of niet tot dezelfde richting
behoort. In het wezen van de zaak
Komt eene dergelijke vooringenomen
heid voort uit hoovaardigheid, vermits
de hoovaardigheid niet wil erkennen,
dat een ander iets goeds kan doen.
In den waren zin van het woord
partij behoor ik tot die, welke onder
schrijft het program Meer recht meer
liefde onder de menschen door eigen
voorbeeld en daad van anderen.
Voor dit eigen voorbeeld herinner
ik aan twee woorden uit de Schrift
a. Verwijder eerst de balk uit uw
oog, en dan zult gij scherp genoeg
I zien om den splinter te verwijderen
„In het hart van den hoogmoedige
is dikwijls ijverzucht en toorn."
Eerst eens in de vergadering te
Hontenisse en gisteren nog eens te
Graauw is in de kwestie van de Z.K.
er wel in deze zaak alleen, door mijne
tegenpartij van uit Hulst zakelijk ge
debatteerd, en wel door het voorlezen
van het contract in die zaak, waartoe
ik mijne tegenpartij in Koewacht had
uitgenoodigd.
Uit het voorlezen van dit contract
bleek, dat het is aangegaan tusschen
vader en zoon Verhaak, vroegere en
tegenwoordige eigenaren van de Z.K.
eenertijds, en het bestuur van de
R.K. Kiesvereeniging, dat van het blad
Zelandia en den pastoor deken van
Hulst anderzijds de laatste als getuige
ter eere, wat wil zeggen dat hij van
alles af weet. Dit contract is zoo on
schuldig mogelijk en begint met te
zeggen, dat Koerier en Zelandia elk
twistgeschrijf staken.
Nu is de zaak, dat Koerier nooit
of zelden anders dan zakelijk was en
dit deed op kalme wijze, terwijl Ze
landia steeds alle zakelijkheid miste
en in persoonlijkheden haar kracht
zocht bij gebrek aan willen erkennen
van de waarheid.
Verder bevat het voorgelezen con
tract de bepalingen, dat beide bladen
aanvaarden, voor het onderwijs, het
Bisschoppelijk Mandement van 1868.
En dat beide bladen vrij zijn in het
aannemen en propaganda maken van en
voor abonnementen en advertenties,
dat de Z K. zal worden gesteund met
advertenies, en dat er tusschen de
beide bladen is een controlecommissie
voor de redactie.
De Z.K. is 15 jaar lang geweest een
onafhankelijk volksblad, het heeft in
de laatste jaren samen met mij ge
streden tegen de overblijfselen van
het rijk van willekeur, en, op het punt
slaande, dat de eindslag zal worden
geleverd, een veertien dagen nadat als
het ware de oorlog was verklaard,
loopt het volksblad over
naar de rentmeesterspart ij.
In een bloedigen oorlog zou derge
lijke daad met den kogel worden ge
straft, en zouden de officieren van het
leger, waartoe de verrader is overge-
loopen, hem met verachting aanzien.
Wat is de zaak
Dit overloopen van het volksblad
tot de tegenpartij is geschied öf uit
eigen beweging óf na daartoe te zijn
aangezocht.
Indien uit eigen beweging, dan heeft
het volksblad gehandeld uit nijd jegens
den volkscandidaat wegens de popu
lariteit die deze geniet, op dezelfde
wijze, als Judas zijn Meester verried
aan den Hoogen Raad der Joden, we
tende, dat deze naar eene gelegenheid
zochten om zich van zijnen Meester
meester te maken.
Indien is geschied na daartoe te zijn
aangezochtdan is door mijne tegen
partij verricht een daad van omkoo-
ping, en wist zij, of dat het volksblad
omkoopbaar zou zijn óf heeft zij zoo
veel zilverlingen doen schitteren, dat
de oogen er door zijn bekoord gewor
den.
Vóór dat ik mijn oordeel had ge
schreven of gezegd over het overloopen
van het Volksblad naar de tegenpartij
had reeds de bevolking een oordeel
gevelden wel door in massa het
abonnement op te zeggen.
Zoo zijn er gemeenten, waar de
Z.K. bijna huis aan huis werd gele
zen en hij nu bijna niet meer wordt
gevonden.
Nu moge het meest onwaarschijnlijke
waar zijn dat een volksblad, dat 15
jaar trotsch zijneonafhankelijkheid heeft
bewaard, plotseling zich gaat
binden aan de partij, die dat volks
blad tot op het laatste oogenblik niet
anders had gedaan dan verguisd en
belasterd, en dit tegen geen an
dere belooning dan de belofte
van advertenties van officieele bekend
makingen, dit onwaarschijnlijke is voor
niemand in onze streek aannemelijk.
En nu moge de Z.K. en zijne
tegenpartij allerlei woorden spreken
en schrijven: noch voor mij noch voor
een Uwer heeft het woord van een
verrader en overlooper eenige zede
lijke waarde, heeft eenige zedelijke
waarde de poging van schoonpraten
van hem, die het verraad heeft aan
vaard, vermits het spreekwoord luidt,
en dit is waarde heler is zoo goed
als de steler.
Ik zal hiermede eindigen het eer
ste deel van wat ik wilde zeggen.
In dit eerste deel heb ik besproken,
wat ik heb gesproken door mijne da
den.
Deze daden zijn gesproken, zonder
dat ik ze heb beloofd.
In beloften ben ik niet royaal, om
dat ik herinner het woord „veel be
loven en weinig geven, doet de gek
ken in vreugde leven."
Ik ben in beloften niet royaal, om
dat ik het niet beschouw als eene
daad van democratie iets onuitvoer
