No. 162.
Donderdag: 31 October 1912.
4e Jaargang.
Gewestelijk en Algemeen Weekblad te Hulst.
Richting': Voor waarheid en voor recht, door eigen daad en door daad van anderen, zonder aanzien van
persoon of partij.
VERSCHIJNT ELKEN ZATERDAG.
Gentschestraat C 7 te Hulst.
w?
Stichter: H. A. van Dalsum.
Bierkaaistraat A 28 te Hulst.
Gentschestraat B 4 te Hulst.
BE VOLKSWIL
BEDACTIE:
Abonnement per drie mmtnden
NEDERLANDf 0.50.
BELGIEfr 1.20.
ANDERE LANDEN f 0.80.
- Abonnementen worden dagelijks aangenomen. -
Niet geplaatste stukken worden niet terug gegeven.
Het blad^ neemt geene verantwoordelijkheid voorden inhoud
van het Yrije Woord en voor dien van Advertontien.
ADMINISTRATIE:
DRUKKERIJ:
Advertentiën, in te zenden vóór Vrijdags om 12 uur.
Prijs per regel 10 cent. Bij abonnement of geregelde plaatsing
belangrijke vermindering. Dienstaanbiedingen contant f0.25.
Een fcoejongen moet een
2ioejofiige|i Mij ven.
Met dit woord van domme scherts
luchtte dezer dagen een boer zijn
wijsheid omtrent van Dalsurn en
als slotwoord van deze gedachte toen
van Dalsum in Hulst kwam ging hij
veel te ver en liep te hard van stal.
Een werkman gaf dien boer voor ant
woord van Dalsum kwam in Hulst
als notaris en niet als koejongen.
Het behaagt ons, die dom- en lomp
heden eens als ernst op te nemen
en er een ernstig licht op te laten
vallen.
Als van Dalsum in Hulst kwam,
kwam hij niet alleen als notaris, maar
hij kwam ook daarenboven met een
?aer bekenden naam, qn dit wist rneri
|n Huist. Zou nien anders toentertijd
zijne benoeming wel per bulletin heb
ben bekend gemakt èn zoij n^en an
ders toentertijd ons wei zoo luidruch
tig het welkom hebben toegeroepen
Zou anders de toenmalige minister van
Justitie mr. Loeff ons wel hebben toe-
gewenscht 11 awa s t het notariaat een
zegenrijken werkkring en zou anders
mr. Aalberse in zijn Katholiek Sociaal
Weekhlad Hulst wel hebben geluk-
glwerisoht met dezen „notaris"
In onzen tijd zijn nog tweemaal een
notaris benoemd m Hulst, doch noch
bij de benoeming van notaris Daey
Ouwens als opvolger van notaris van
Deinse noch bij de benoeming van
nutans Lljdsman ais opvqlger van
Déey Qrrwens, was er één, die er
notitie van nam.
Van Dalsum kwam dus in Hulst
niet alleen als notaris maar nog met
een naam van iets te weten en te
Kunneji buiten zijn notariaat.
Ën Hu zbp het worden kwalijk ge
nomen, het hem ais grief worden aan
gerekend, dat hij rog iets meer heeft
gedaan dan voor notaris spelen Maar
deze grief, al zijn er onder de boeren
lomperds die zulke grief zeggen te
(lebben, kómt niet uit liet hoofd of
hart der boeren, die grief komt uit
den kring der politiekers, die zich in
hun hoogheid bedreigd gevoelden door
het weten en kunnen van van D.alsum,
en bedreigd geyoelden, omdat daar
door te veel voor ieder, ook voor hen
zeiven, aan het licht kwam hun eigen
kleinheid.
Maar toch ligt er een diepere oor
zaak voor het „een koejongen moet
een koejongen blijven", en wel deze
In Zeeland over het algemeen en in
^eeuwsch-Vlaanderen in het bizonder
ieeft nog voort in de ziel van den
Zeeuwsehen boer de gedachte aan
onderworpenheid aan den ambachts
heer of aan zijn vertegenwoordiger den
ontvanger of rentmeester.
In vroegeren tijd, vóór de Fransche
Revolutie, was het leven op het platte
land gegrond op deze instelling: dat
alleen de grondeigenaar rechten had,
en volle rechten had alleen de grond
eigenaar-ambachtsheer. Deze iaatste
had ook politieke rechten eigen aan
zijn grondeigendom en uit deze poli
tieke rechten ontstonden de rechten van
het bekleeden van of benoemen tot amb-r
ten en het recht om volksvertegenwoor
diger te zijn in de politieke besturen.
Dat vroegere leven van het platte
land leefde nog steeds hier in ons
district toen wij hier kwamen en
trachtte zich te handhaven ondanks
de nieuwe wetgeving en ondanks den
ook hier doordringenden geest des tijds.
Dat vroegere leven pastte zich aan
de nieuwe vormen aan dpch met be
houd van den ouden en verouderden
geest, en typisch is de naam, die
de organisatie van den ouden geest
in nieuwen vorm bij de bevolking
had de naam van rentmeesterspartij.
En wel typisch, vermits door dezen
naam onze bevolking, bewust of on
bewust, den spijker zoo juist op den
kop wist te slaan, daar in deze rent
meesterspartij zich volledig weerspie
gelde de aloude praktijk der ambachts
heerlijkheid alleen recht hebben
op eer, ambt en voordeden der ge
meenschap zij die ambachtsheeren zijn
(de heeren) en zij, aan wie de am
bachtsheeren het gunnen (de slippen-
dragers).
In (lezen geest dei: oude am
bachtsheerlijkheid en latere rent
meesterspartij konden alleen jn aanr
merking komen bezit e n g u n st,
en wetenschap en deugd waren daar-'
voor waardeloos en zelfs ongewenscht,
Aan dezen geest van bezit en gunst
hebben wij indertijd reeds dadelijk
geantwoordwij begeeren niet uw
gunst, wij vragen ons recht en zullen
hoog houden onze eer.
Met clit antwoord werd de strijd
aangevangen te^en den verouderden
geest, doch daarmede gingen wij niet
tq ver, neen, deze geest, belichaamd
in de zoo juist betitelde rentmeesters
partij, was zelf minstens een 150 jaar
bij den tijd ten achter, en dit konden
wij toch ook niet helpen
De fcaak is dus zqo'; wie zegtvan
Dalsum ging ie ver, zegt hiermede
dat hij zelf geen man is van onzen
tijd maar hij in zijn denken en wil
len een 150 jaar en meer terug wil.
Maar als dit zegt eén boer, dan.
kan hij het niet zeggen uit eigen be-
beweging, want een 150 jaar terug
werd" ee r boer nauwelijks aangezien
als een mensch, althans hij had in
het openbare leven volmaakt
niets te z e g g en, hij zégt het dus
maar alléén ais een papegaal, die
herhaalt, wat hij heeft hooren zeggen
van den „heer".
Een boer, die met de rentmeesters-
partij heult, is eigentlijk te dom om
voor den duvel te dansen, want hij
wil dan terug tot den tijd, toen hij
slechts was de Sijmen die betaalt, en
aangezien onze Zeeuwsche en ook
Vlaamsche boer niet achteruit doch
vooruil willen, kunnen ?i; dieient-
meesterspartij, die daarenboven tegen
woordig vrij wel voor den grond ligt,
en alleen nog hoopt op Zuid-Beve
land, niet ondersteunen tegen, ons.
Men zal het ook in i913 gewaar
wordenalleen die boeren welke
geen doorzicht hebben, zullen
de rentmeesterspartii helpen om haar
reutelend leven nog \vat te verlengen
door te stemmen op haar man, doch
iedere boer die zich zeiven re
specteert, zal stemmen op den
candidaat van den volkswil, zal niet
stemmen op den man van den afge-
Ioopen tijd doch op den man van den
nieuwen tijd.
En wie nu nqg als boer durft te
zeggen een koejongen moet een koe
jongen blijven, welnu h ij d o e d a n
naar z ij n w o o r d en blijve dan ook
voor zich zich zeiven een koejongen, en
hij zal geen benijders doch alleen uit-
lachers vinden op zijn weg achter de
koeien.
Maar wij hebben vertrouwen, dat
er in 1913 niet veel boeren zu.Ien
zijn, die gaarne den naam van koe
jongen willen hebben.
De Vredesconferenties.
Als er eene zaak is, die tegenwoor
dig wordt bespot, dan is ze, en met
recht, onze Haagsche Vredesconfe
rentie. En wat ook wordt bespot is
het Haagsche Vredespaleis, dat in
1913 plechtig moet worden geopend.
En waarom bespot en dat met recht
Omdat de eerste Vredesconfeientie
onmidde'lijk werd gevolgd door den
roofoorlog van Engeland tegen Trans
vaal. Daarop zijn gevolgd de roof-
oorlogen van de Amerikaansche Unie-
Republiek tegen Spanje, van Japan
tegen Rusland om, een'buit ten koste
van. China en Korea, van Italië tegen
Turkije om Tripolis, van de vier Bal-
kanstaten tegen Td^ije, en al die
landen namen deel aan onze Vredes
conferenties en ondertussehen wor
den en werden nog gevoerd koloniale
roofoorlogen, pardon bevrediging van
binnenlandsche onrust, van Frankrijk
om Madagaskar en Tonkin en Marokko,
van Nederland om Bali en. Lombok
en Atjeh, Rusl?.nd PW, Finland en
meerdere, dergelijke' bevredigingen.
Toen de eerste Vredesconferentie
in den Haag bijeenkwam en dit op
initiatief van den Czaar van Rusland,
hadden wij er al dadelijk geen ver
trouwen in en wel, omdat met voor
bedachte rade en tér wille van Italië
de Uaus er buiten werd gelaten.
Op zich zelf was dit reeds een soort
van beieediging, omd^t de Paus toch
altijd bij alle beschaafde regeeringen
een diplomatieke vertagenvvoordiger
heeft, maar dit daargelaten. Doch de
gioote zaak W2S dez;edat door den
Paus expresseiijk er buiten te hou
den, de Vredesconferentie zich stelde
op dezen grondslag: dat zij de inter
nationale geschillen wilde beschou
wen en opgelost zien op den grond
slag var: hela-ng en n i e t op dien
van h e t recht.
En dit is het ingeboren zwak QRzer
Vredesconferentiën, en <iit »wak zal
b I ij v e n, zoolang de hooge politiek
het belang niet ondergeschikt wil ma
ken aan het recht.
Deze hooge politiek moet beginnen,
met het recht vooruit te brengen en
in het licht van het recht de belan
genkwesties oplossen.
Hierin, tn hei belang staat boven
het recht, ligt ook de kwestie van
het Militarisme.
Maar wil men ernstig streven naar
den internationaal vredesrecht, dan
moeten de Staten beginnen met eerst
in het eigen land te streven
naarhet recht kunnen krijgen
door en tegen ieder. Eersr na
dat dit streven is bereikt, heeft dit
land het recht om internationaal vre-
desrecht te vragen van een ander land.
Ons Nederland, het land aangewe
zen voor de Vredesconferentie, heeft
dit laatste recht niet, vermits, om
alleen maar te blijven bij de feiten
aan onze lezers algemeen bekend,
wij, zonder tegenspraak, hebben kun
nen besluiten, a. dat in Nederland geen
recht te krijgen is, b. een daad van
ambtelijke corruptie ambtelijk door
onzen Minister in naam der Koningin
aan de admïstratieve rechtspraak .wordt
onttrokken.
En om verder bij Nederland te blij
ven de "Roomsche Paus verlangt in
de iijn van het recht door God in de
Maatschappij geschapen, dat zijne
geestelijkheid zich houdt buiten de
wereldsche zaken doch die van Ne
derland, dekkende de ongehoorzame
daad van die van het bisdom Breda,
straft met eer- en brood- en sacra-
mentenroof hem, die opkomt voor
de leer van den Paus en de rechts-
harmonie geschapen door den Schep
per ook der maatschappij.
Er is in Nederland opstand tegen
het recht zoowel door het burgerlijk
gezag als door het katholieke kerke
lijke gezagmet welk recht sluit Ne
derland zich aan bij de Vredesconfe
rentie
Wij antwoordenzonder eenig
moreel recht.
Kruis tegen Halve Maan.
Zoo stellen de vier „christelijke"
koningen van Bulgarije, Servië, Mon
tenegro en Griekenland het voor in
hun proclamaties, waarin zij goed pra
ten hun oorlogverklaring aan Turkije.
Die koningen hebben zooveel me
delijden met de onderdrukte Christe
lijke bevolking van Europecsch Tur
kije, maar hoort men dan weder an
dere klanken, dan is het doel van
dit medelijden om hun gebied ten
koste van Turkije te vergrooten, dus
is het cfo.el een heel gewone roofoorlog.
Van die „christelijke" koningen ge
sproken Koning Peter van Servië
kwam aan het bewind als gevolg van
een heel gewonen sluipmoord, al of
niet op zijn b.evei doch in elk geval
in zijn voqfdeel, op zijn voorganger
koning Alexander en Koningin Draga
en koning Ferdinand van Bulgarije
gaf zooveel om zijn katholiek geloof,
dat hij zijn zoon Boris» katholiek ge
doopt, Russisch;^orthodox liet over-
doopen om daarmede een wit voetje
te krijgen bij het Russische Hof. En
toch Christelijk niet waar
Onze gedachte is, dat de vermen
ging vat! den QhFistelijken godsdienst
in de roqipolitiek weder een bewijs
is, hoezeer het in het belang is van
den godsdienst God en de zielen
dienen dat politiek en godsdienst
van elkander zijn gescheiden, want
het resultaat isdat, terwijl men als
buitenstaande slechts moet achten of
verachten de daden der „Christelijke"
Balkanstaten in hun wereldsche ver
langens, de christe ijke godsdienst, die
op zich zelf er geen schuld aan heeft,
doc? den Turk en door anderen wordt
geminacht als te zijn geweest het uit
gesproken middel tot gewapende en
bloedige landroofpolitiek.
De Proclamatie van den Sultan van
I urkije aan zijn volk speculeert niet
op den godsdienst van zijne onder
danen, is gewoon zakelijk en roept
gewoon weg zijn volk op voor de
bescherming van den vaderlandschen
grond. Hij stelt dus niet de Halve
Maan tegen het Kruis.
Wat zou Christus eenmaal zeggen in
het Laatste Oordeel, als onze Chris
telijke koningen zich bij Hem zouden
gaan verhoovaardigen Heer, wij heb
ben in Uw naam aan den Turk met
wapengeweld zijn land willen ontne
men en daarmede het Kruis gesteld
tegen de Halve Maan, het symbool
van Uw vijand Mahomet?
Wij zouden denken, dat Christus
voor antwoord zou geven Ik heb aan
mijne Apostelen voor last gegeven de
wereld voor Mij te winnen door te
prediken Christus en Dien gekruist,
om de dwaaiieeringen te overwinnen
door het leeren van de waarheid, maar
Ik heb nergens voör last gegeven om
de dwaalleer te bestrijden door wa-
I pengeweld
En als onze Christelijke koningen
dat antwoord krijgen zullen zij leelijk
op hun neus kijken.
Ilcl feuilleton Hugo >au der Goes.
Misschien zijn wij mis, maar voor
alle zekerheid hebben we dat feuille
ton niet vervolgd met het oog op de
op 1 November intredende Auteurs
wet.
Het verloop van de geschiedenis is
dat er tijdens het feest te Gent een
oproep uitbreekt, en met gevolg, dat
Kajel de Stoute het verzoek der bur
gerij inwilligt, om aan Gent haar zelf
bestuur terug te geven
dat Hugo van der Goes trouwt met
Alena Weijten en uit dit huwelijk een
zoontje wordt geboren
dat hij steeds meer stijgt in de ach
ting van Karei den Stoute en zijn ge
luk te groot wordt
dat in Brussel tijdens een water
feest een aanslag wordt gepleegd, uit
gaande van de Witte Kaproenen van-
Gent, op het leven van Karei den-
Stoute
dat als gevolg hiervan Alena, de
vrouw van van der Goes, te water
geraakt, door haar man wordt gered
doch zij is stervende
dat intusschen door de onachtzaam
heid van de dienstbode van van der
Goes, die, in plaats van op het kleine
kind te passen, te veel op het feest
lette, brand ontstaat in het huis vaji
Van der Goes
dat het volk naar den brand loopt,
Van der Goes verneemt dat het zijn
huis is, hij stelt zijn geredde vrouw
onder hoede, hij bemerkt in het bran
dende huis de dienstbode dragende
het kind, dringt door vuur en rook,
redt beiden doch het kind blijkt te
zijn gestikt
dat zijne vrouw Alena, als hij met
het kind bij haar komt, inmiddels ge
storven is
dat deze dubbele ramp op het top
punt van zijn menschelijk geluk hem
krankzinnig maakt, en in dezen toe
stand wordt hij in een klooster ver
pleegd
en dat hij ten slotte geneest, aan
de wereld verzaakt en als klooster
ling zijn verdere levensdagen eindigt,
hopende op een wederzien in den
hemel van vrouw en kind.
Uit de Pers.
De Zeeuwsche Courant, hoofdre
dacteur, mr. J. A. de Wilde, schrijft
in haar no. van 26 October
Revolutie en Evangelie.
De heer Van Dalsum te Hulst, stich
ter van „De Volkswil", heeft reeds
voor lang gedecreteerd „Er is geen
tegenstelling tusschen de beginselen
der Fransche Revolutie en die van
het Evangelie". Deze stelling, die
zeker de flonkering der nieuwheid
mist, is door hem thans bepleit in
een brochure.
Uit die brochure blijkt, dat de heer
Van Dalsum die zegt te strijden te
gen valschen schijn en mooie woor
den, zich juist door den schijn en
door woorden laat beetnemen. Hij
drukt de fraaie verklaring der men-
gchenrechten, welke de Fransche Re
volutie opstelde, in zijn geschrift af.
Nu is nooit ontkend, dat vele van
de schoonste spreuken, welke deze
Revolutie als strijdmateriaal bezigde,
op zichzelf niet met het Evangelie in
strijd waren. Integendeel heeft zij de
meeste aan het Evangelie ontleend.