No. 158.
Zaterdag 5 October 1912.
4e Jaargang,
Gewestelijk en Algemeen Weekblad te Hulst.
Richting: Voor waarheid en voor recht, door eigen daad en door daad van anderen, zonder aanzien van
persoon of partij.
VERSCHIJNT ELEEM ZATERDAG.
Gentschestraat C 7 te Hulst.
w?
Stichter: H. A. van Dalsum.
Bierkaaistraat A 28 te Hulst.
Gentschestraat B 4 te Hulst.
REDACTIE:
Abonneineut per drie maanden
NEDERLANDf 0.50.
BELGIEfr 1.20.
ANDERE LANDEN f 0.80.
- Abonnementen worden dagelijks aangenomen. -
Niet geplaatste stukken worden niet terug gegeven.
Het blad neemt geene verantwoordelijkheid voor den inhoud
van het Vrije Woord en voor dien van Advertentiën.
ADMINISTRATIE:
DRUKKER IJ:
Advertentiën, in te zenden vóór Vrijdags om 12 uur.
Prijs per regel 10 cent. Bij abonnement of geregelde plaatsing
belangrijke vermindering. Dienstaanbiedingen contant f0.25.
Inleiding* tot 1913.
O
"Wie wilde voorheen ons Zeeuwsch-
Vlaanderen knechten
Het Munstersch tractaat der hooge
heeren.
Wie heeft voorheen Zeeuwsch-Vlaan-
deren verraden?
De politiek van Holland en Spanje.
Wie wilde voorheen ons Zeeuwsch-
Vlaanderen kennen
De Ontvanger en zijne kornuiten.
Wie verraden nog heden ons Zeeuwsch-
Vlaamsche Volk
De vijanden van zijne herleving.
Wie wil Zeeuwsch-Vlaanderen bevrij
den van het verradersjuk
Fruijtier en zijne trawanten
Neen, neen, neen
Van Dalsum en zijne mannen
Ja, ja, ja
Wie zal in negentien dertien zijn on
ze man
Hij die heeft getoond dat hij wat kan.
Behoort ge tot links of
behoort ge tot rechts?
o
We vernamen, dat in Zuid Beve
land deze vraag wordt gesteld om
trent van Dalsum.
Er wordt gezegd hij heeft als
Statenlid gestemd voor mr. Lucasse
als lid der Eerste Kamer en dit was
dus een rechtsche steun.
Maar van de andere zijde wordt ge
zegd als hij zou behooren tot rechts
zouden de Roomscha bladen niet zoo
op hem hebben gescholden en zou
de geestelijkheid van zijn eigen kerk
hem niet zoo hebben vervolgJ.
Ook wordt weder opgemerktbij
gelegenheid van de zomerzitting der
Staten gaf de heer Blum een diner
aan alle rechtsche leden der Staten en
van Dalsum werd niet uitgenoodigd,
zoodat hij door de rechtsche leden
zeiven niet als rechts wordt aange
merkt.
Wij zullen kort en bondig zeggen
kvat de zaak is: we behooren
niet tot links en ook niet
to< rechts, we staan op ons
ze:lore n-
En .waa.r°m hebben we nu gestemd
■rechts*voor de Eerste Kamer?
Hierom-
Omdat we get'n partijman zijn vra
gen we bij -het b^00rdee,en van za'
ken en personen n 'et naar hun u,t"
hangbord. maar naar jï un inhoud.
En nu is de zaak -zóó
Wij, als alleen staande in
ten, worden niet tot overleg gey/aaRd
en vragen een ander niet tot averltj7'
en wie ook zou het doen en wie ooi'
zou ons tot overleg vragen
Wij moeten dus hoorei, ;ïien en
onderzoeken met eigen oorenr eigen
oogen en eigen verstand.
Nu hadden niet zoolang vó'ór de
Eerste Kamerverkiezing de Staten een
diner, en op dit diner sprak de Grif
fier der Staten, de liberale heer mr.
Polman Kruseman, den lof va a mr.
Lucasse.
Verderde taak dér Eerste Kamer
is om de in de Tweede Kamer aan
genomen wetsontwerpen te controlee
ren. Een oud-Tweede Kamerlid, en dit
was mr. Lucasse, is vcor deze taak
van Eerste Kamerlid dus een aange
wezen man.
Wij hoorden slechts één candidaat
noemen, den heer mr. Lucasse van
een liberalen candidaat hoorden en
wistèn we niets.
En tenslotte: van blanco stemmen
houden we niet, dit vinden we te
laf.
Staande in de Staten als onafhan
kelijk man op het standpunt van den
onbevooroordeelden wil des volks, zijn
wij verplicht, waar moet worden ge
stemd voor personen, den waardigste
te stemmen. En er was maar één be
kende, althans aan ons bekende, can
didaat
Hoe stemt nu een eerlijk man, en
wij willen geacht worden een eerlijk
man te zijn
Op den éénigen bekenden candidaat,
die èn door den lof hem toegespro
ken door den liberalen heer mr. Pol
man Kruseman èn door zijn vroeger
lidmaatschap van de Tweede Kamer,
in ons oog de geschikte man moest
zijn, nog daarenboven een Zeeuw,
wat een groot voordeel was, omdat
Zeeland tot dan toe door twee niet-
Zeeuwen in de Eerste Kamer was
vertegenwoordigd.
Zijn we door dit stemmen geweest
een man van rechts? Neen, evenmin
als we zouden zijn geweest een man
van links, als we hadden gestemd
op een man van links, doordat deze
in ons oog de geschikte man zou zijn
geweest.
Hoe wordt een Iiainer-
eandidaat gesteld
We nemen het district Ommen,
waarvoor dr. Kuyper als Kamerljd tus-
schentijds heeft bedankt. Wie de kran
ten heeft gevolgd, zal hebben opge
merkt den volgenden loop van zaken
1. Als opvolger van dr. Kuyper
wordt genoemd Professor de Visscher.
2. De rechtsche partijen zijn over
eengekomen een Anti-Revolutionairen
candidaat te nemen.
3. Als candidaten worden genoemd
Prof. de Visscher en Prof. mr. Die
penhorst.
4. De centrale Anti-Rev. Kiesver-
eeniging in het Kamerdistrict Ommen
heeft voorloopige candidaten gesteld,
en dan worden genoemd de namen
van vijf heeren, waaronder prof. Die
penhorst doch niet prof. de Visscher,
wonende te 's Gravenhage, Amster
dam, Zwolle, Hardenberg en Arnhem,
dus slechts één, die te Hardenberg, die
in het district zelf woont.
5. Prof. de Visscher en prof. Die
penhorst meenen, dat zij niet tegelijk
professor en Kamerlid kunnen zijn.
6. De Secretaris van het Centraal
Comité der Chr. Hist. Unie in het
district Ommen, schrijft aan de Ned.,
dat het Centrum-bericht, als zou tus-
schen de besturen der Rechtsche par-
n gedachtenwisseling hebben plaats
gefeaci oujiiist is. Althans bij het Be
stuur 'vaC het Centraal Comité der Chr.
Hist Unie 's daarvan niets bekend.
Dit Comité tracht de beslissing van
het Hoofdbestuur af-
7. Naar De Ned. verneemt heeft
het Hoofdbestuur der Chr. Hist. Unie
eenstemmig geadviseerd, bij de tus-
schentijdsche verkiezing in het district
Ommen, den zetel te laten aan de an-
tfiirevolutionnairenschoon het recht
otr. hem te betwisten werd erkend,
achtte men het niet wenschelijk van
.dat recht thans gebruik te maken.
8. ;De Centrale Anti-revolutionaire
kiesvereeniging in het district Ommen,
heeft tot candidaat gesteld voor de
Tweede JKamer (vacature-Dr. A. Kuy
per) Mr. H.' van der Vegte, lid van
Ged. Staten van Overijssel.
Aan deze beslissing sub 8 is dan
voorafgegaan een stemmen in de af-
deelingen der Anti Rev. Kiesvereni
gingen van het district.
Het heet, dat door het Parlemen
taire stelsel het volk zelf regeert door
de eigen gekozenen.
Maar wat zien we
Dat het volk van boven af dus
uit den kring der gekozenen of uit
den kring van zich zeiven opgewor
pen hebbende leiders een wenk
krijgt, w i e n het volk als candidaat
moet stellen.
Voor den vorm kiezen de leden der
kiesvereeniging den candidaat, maar
practisch mogen zij stemmen op den
candidaat door het partijbestuur voor
hen uitgezocht.
Zóó gaat het practisch in alle par
tijen, al doen ze allen het niet zoo
brutaal als in de Katholieke Partij,
waarin vanwege het Landelijk Partij
bestuur in 1909 maar gewoon weg
werd gedecreteerd dat de aftreden
den opnieuw candidaat zouden zijn,
alsof hunne kiezers het recht misten
om rekening en verantwoording te
vragen.
Tegen deze praktijk van volksver
tegenwoordiging door menschen, aan
gewezen van boven aan beneden
staat de Volkswil, die wil het volk
vertegenwoordigd hebben van beneden
naar boven, dit wil dus diegenen
als candidaten hebben, welke het volk
zelf aanwijst en ten slotte is het
het volk zelf, waaronder wij verstaan
het volk in al zijne geledingen
dat van eenen goeden volksvertegen
woordiger profiteert en voor een slech
ten volksvertegenwoordiger zelf het
gelag betaalt.
Dit ons standpunt is het juiste stand
punt van volksvertegenwoordiging, dat
geeft eene vertegenwoordiging, die het
geheele Nederlandsche volk weerkaatst
in zijn wil, zijn belang en zijn wensch.
Het andere, eerstgenoemde standpunt,
geeft practisch geen volks vertegen
woordiging maar p a r t ij leden en leidt
vroeg of laat tot partijregeering en
partijgeest, en partijgeest mist liefde
en rechtsgevoel en onderlinge waar
deering, zooals ieder wel weet, en het
einde is altijd een bloedige of on
bloedige burgeroorlog, zooais de ge
schiedenis van alle landen bewijst.
Hoe brengen we nu practisch ons
standpunt in practijk Eenvoudig,
door de Kieswet op te volgen.
Wel is het een eisch van goede
taktiek, dat de kiezers zich over het
stellen van een candidaat verstaan,
dat zij de koppen bij elkaar steken,
hetzij in een vereeniging hetzij in een
comité, maar dit is heel anders dan
het stelsel van kiesvereeniging als een
touwtje, waaraan soms onzichtbare
menschen trekken naar hun welge
vallen.
In dien eisch van goede taktiek op
den grondslag der Kieswet blijven de
kiezers vrij in hun eigen oordeel, ter
wijl in het stelsel van boodschap van
boven aan beneden de kiezers vrij
willig of gedwongen zich gebonden
achten aan de boodschap, die zij van
boven kregen.
Mocht nu in die taktiek van vrij
eigen oordeel de kiezers als candi
daat stellen en hem ook gekozen krij
gen een, die een groote nul is, dan
is er nog n;ets verbeurddan geeft
deze groote nul het juiste beeld van
het district. Maar deze kans van een
nul te kiezen is veel grooter bij een
I opgedrongen keuze, als waarin van
volksbelangen slechts zelden sprake is
anders dan in woorden, dan bij een
vrije eigen keuze, daar het volksver
stand zeer goed een man van eer en
van kennis weet te onderscheiden van
een die deze eigenschappen mist, en
een man van eer en kennis is al licht
in elk district te vinden. En daaren
boven zal het volk uit zich zeiven wel
een geschikte vinden buiten het dis
trict, als deze iets meer is dan een
plaatselijke grootheid door te door
zien, dat deze meer dan een plaatse
lijke grootheid de volksgedachte we
dergeeft.
De datum der Onafhanke
lijkheidsherdenking.
Er is ons gevraagd op welken'da
tum de honderdjarige onafhankelijk
heid van Nederland herdacht wordt.
We weten niet of er reeds een da
tum van feestviering is vastgesteld.
Maar we willen hier wel eenige da
tums noemen die met de vrijwording
van ons land in verband staan, maar
dan tevens wijzen op de zeer bijzon
dere positie van Walcheren in dat op
zicht
16 Nov. 1813 brak in Amsterdam
de opstand uit, nadat den vorigen dag
de Fransche troepen de stad ontruimd
hadden.
17 Nov. Optreden van het Haagsch
Driemanschap.
30 Nov. Landing van den prins van
Oranje te Scheveningen.
1 Dec. Proclamatie ter uttroeping
van Willem 1 als souverein vorst van
Nederland.
Maar die datums passen eigenlijk
niet op het voorgevallene in Zeeland.
Die gebeurtenissen in Holland bleven
hier op Walcheren vooreerst zonder
weerslag. Dit eiland werd geblok
keerd door Engelsche schepen, maar
tengevolge van de sterke Fransche
bezetting was er hier geen sprake van
een poging tot opstand.
Op de meeste andere Zeeuwsche
eilanden woei betrekkelijk kort na de
Novembergebeurtenissen in Holland
de Nederlandsche vlag. Maar Wal
cheren bleef Fransch, den heelen win
ter door, hoewel de verbonden mo
gendheden Napoleon versloegen en
terugdrongen tot over de Fransche
gienzen.
Zelfs toen eind Maart 1814 Parijs
werd veroverd, en Napoleon werd af
gezet, was Walcheren nog altijd Fransch.
In de feuilleton-reeks die een kleine
twee jaar geleden in ons blad ver
scheen over „Walcheren in den Fran-
schen tijd" weid verteld hoe eerst 17
April 1814 de Fransche gouverneur-
generaal Giliy aan de bevolking van
dat eiland bekend maakte, dat het
keizerlijk bewind was afgeschaft, iets
wat de door de blokkade van alle
nieuws verstoken bevolking alleen
vaag wist doordat men 11 April te
Kamperland tegenover Veere een zeil
gespannen had gezien, waarop met
groote letters stond: „Buonaparte
n'existe plus" (Bonaparte bestaat niet
meer).
Maar nog duurde het tot 30 April
vóór het wegtrekken der Fransche
troepen begon en het werd 4 Mei vóór
de commissaris-generaal van den sou-
vereinen vorst te Veere aan wal stapte,
en 5 Mei voor van het Middelburgsche
stadhuis de proclamatie werd afge
kondigd ter inbezitneming van het
eiland Walcheren in naam van den
souvereinen vorst.
Moeten wij nu meedoen met de No
vemberfeestviering van het volgend
jaar? Of moeten we hier ons eigen
feest organiseeren tegen 30 April of
5 Mei 1914?
Ons dunkt dat we niet te veel op
een dag moeten zien. Als er feest ge
vierd moet worden, laat men dan
overal hetzelfde tijdstip nemen, nl. het
begin van de vrijwording.
Walcheren toch staat in dat opzicht
niet alleen. Bergen op Zoom gaf zich
3 Mei op bevel van Lodewijk XVIII
overDen Helder werd 4 Mei ont
ruimd, en de laatste vesting, Delfzijl,
eerst 23 Mei. Dit waren echter voort
zettingen van hetgeen in November in
Amsterdam en Den Haag begon.
Maar één ding mag toch wel als
waarschuwing gezegd wordenwan
neer men de honderdjarige onafhan
kelijkheid van ons land wil vieren, is
daar op zichzelf alle reden toe. Maar
laat men zich niet een al te roemruch
tige voorstelling maken van de held-
halftige daden van onze voorouders
uit die dagen. We schreven het reeds
in de bovengenoemde feuilletonreeks
„Als Walcheren is vrij geworden, dan
gebeurde dat, omdat de Franschenhet
vrij lieten, zooals trouwens toen bijna
overal in het land met het herstel van
onze onafhankelijkheid grbeurd is.
Hier op Walcheren is niet gevochten,
noch door de inwoners, noch door de
Engelschen, noeh door de Franschen.
De beslissing viel ergens anders, in
Frankrijk, binnen welks grenzen Na
poleon door de verbonden mogendhe
den werd teruggedrongen."
Dit geldt voor heel Nederland. Er
bestaat een buitenlandsche spotprent
uit die dagen, waarop men een Hol
lander ziet, met lange pijp en een kop
thee, behaaglijk in een wagen zittend
die door Pruisen, Rusland en Enge
land getrokken wordt. „Zoo gaat het
goedroept de Hollander tevreden.
Die spot was niet onverdiend.
M. C.
De Volkswil voegt hier nog bij voor
wat betreft Hulstdat de afkondiging
van het herstel der Vereenigde-Neder-
landen onder den Prins van Oranje
werd gedaan den 14 Februari 1814;
dat den 8 Maart 1814 Hulst opnieuw
een Fransche bezetting kreeg, en dat
de Nederlandsche troepen Hulst eerst
hebben bezet den 2 Mei 1815. Viering
van de „Onafhankelijkheid" in 1913
is dus voor Hulst wel echt een paskwil.
In het Hulsterblad stond Zaterdag
hetzelfde ingezonden stuk als in de
Volkswil geteekend X betreffende het
voornemen van de fanfare te Hulst
om hier in 1913 een feest te beleggen
wegens de Onafhankelijkheid en de
500 jaren dat Hulst poorten mocht
hebben.
En de redactie teekende er dit bij
aan
Wij begrijpen niet, wat er tegen
kan zijn, dat iemand in casu
het fanfarengezelschap het plan
ontwierp om hier ook het lOOjarig
bestaan van Nederlands onafhanke
lijkheid te vieren. Immers het was
al lang bekend, dat dit gezelschap
een muziekconcours wilde Inrichten
en wij vinden het lofwaardig dat
het juist dit plan in 1913 wil uit-