No. 155.
Zaterdag 14 September 1912.
3e Jaargang.
Gewestelijk en Algemeen Weekblad te Hulst.
Richting: V'oor waarheid en voor recht, door eigen daad en door daad van anderen, zonder aanzien van
persoon of partij.
VERSCHIJNT ELKEN ZATERDAG.
Gentschestraat C 7 te Hulst.
w?
Stichter: H. A. van Dalsum.
Rierkaaistraat A 28 te Hulst.
Gents chestraat B te Hulst.
DE VOLKSWIL
REDACTIE:
Abonnement per drie maanden
NEDERLANDf 0.50.
BELGIEfr 1.20.
ANDERE LANDEN f 0.80.
- Abonnementen worden dagelijks aangenomen. - -
Niet geplaatste stukken worden niet terug gegeven.
Het blad neemt geene verantwoordelijkheid voor den inhoud
van het Vrije Woord en voor dien van Advertentiën.
ADMINISTRATIE:
DRUKKERIJ:
Advertentiën, in te zenden vóór Vrijdags om 12 uur.
Prijs per regel 10 cent. Bij abonnement of geregelde plaatsing
belangrijke vermindering. Dienstaanbiedingen contant f0.25.
In no. 152 hadden wij uit Won
deren der T e-chniek overge
nomen een deel van de verhandeling
over Luchtscheepvaart, en wel het deel
dat handelt over de idéé van zwaar
der dan de lucht, en dus hadden wij
gesproken over de Vliegmachines.
Daarin werd verklaard, dat met de
vliegmachine met één motor nog geen
voldoende waarborg is verkregen voor
de veiligheid van reizigers en voor
de voorkoming van ongelukken en van
bestand zijn tegen wind en storm, dat
de voldoende waarborg er eerst zal
zijn, als men de vliegmachine met
schroeven kan maken met twee mo
toren, die onafhankelijk van elkaar
kunnen werken, doch dat het met de
techniek van de vliegmachines nog
niet zoover is.
De juistheid van deze conclusie van
ons artikel is gebleken op het vlieg
terrein te Hulst: er zou door den heer
H. van der Burg van Gilze-Rijen, die
bekend staat als een stoute vlieger, op
8 en 9 September zijn gevlogen we
gens de ongunstige weersgesteldheid
was dit niet alleen onmogelijk op deze
beide dagen, maar ook den volgen
den dag was het vliegen, hoezeer het
x-weder iets was verbeterd, alleen mo
gelijk voor hem, die onverschillig zou
zijn voor zijn eigen armen en beenen
en voor het leven van het publiek.
Immers
op Zondag 8 September was het
een weder om geen hond op straat
te jagen, toch was het Comité met
den vlieger op het terrein om in ge
duld een gunstig oogenblik af te wach
ten.
Op 9 September was het weder iets
beter, en het had voor menigeen de
s c h ij n, alsof het vliegen toch wel
mogelijk was, doch wie oplette op
de wolken, op de toppen der boomen,
op het struikgewas, moest erkennen
het waait met rukwinden, en elke 5
minuten is er een ander weder.
Op 10 September was het in den
voormiddag goed weder, doch op den
gestelden tijd was het weder als den
vorigen dag s c h ij n van een oogen
blik windstilte gevolgd door wind
en rukwind en gewaai in de toppen
der boomen.
Hoewel deskundigen verklaar
den, dat vliegen gevaarlijk was, zoo
waren toch veel niet-deskundigen op
het terrein aan het woord, die spra
ken van kwaden trouw, zelfs van om-
koopen, om toch maar niet te vliegen,
welke kwade gedachten natuurlijk geen
-enkele reden van bestaan hadden.
De zaak is zoo
Als de vliegmachine eenmaal aan
den gang is, dan neemt zij een aan
loop op het terein met een snelheid
van 120 kilometer per uur, en is het
terrein zeer lang, dan kan bijna altijd
worden opgevl ogen, doch is het
terrein beperkt, dan kan niet veilig
voor vlieger en publiek worden op
gevlogen dan alleen, als het beneden
windstil is en windstil was het bene
den als men slechts lette op de
struikgewassen achter de ioods
geen oogenblik.
Dan zijn er wel oogenblikken ge
weest, waarin kon worden opge
vlogen, maar dan moest worden
gevlogen tegen den wind, en hier
toe had de vlieger op zich zelf geen
bezwaar, doch de wind was boven te
sterk om te wenden, zoodat hij, bij
vliegen, niet op het terrein kon te-
rugkeeren, en dat ging toch niet.
Verder, de wind was geen regelma
tige, maar eene opvolging van ruk
winden, en geen vlieger gaat
vliegen op eene vliegdemonstratie als
hij rukwinden voorziet, daar dit gelijk
zou staan met zelfmoord, en niet al
leen zelfmoord. Immers, krijgt de vlie
ger door rukwind een ongeluk in zijn
vlucht, dan verliest de machine haar
evenwicht, zij komt op den grond te
rug, al dan niet onder het publiek,
de schroef draait met een snelheid
van 1200 draaien per minuut, en wie
er een slag mede krijgt is het lichaams
deel, dat er mede wordt geraakt glad
af kwijt.
Er is gezegder is op diezelfde
dagen in Temsche wei gevlogen. Dit
is zoo, maar in Temsche werd gevlo
gen vanuit een onbeperkt terrein
de breede rivier de Schelde een
afwijking van den aanloop door on
effenheid was uitgesloten, en daai-
mede was uitgesloten een gevaar voor
het publiek, dat in de eerste plaats
de dupe wordt van eene afwijking van
de aangenomen richting, vermits ieder
kan begrijpen dat eene afwijking in
de richting met eene snelheid van
120 kilometer per uur groot gevaar
oplevert. Dan: in Temsche werd ge
houden een wedstrijdverongelukt
een machine dan is dit een schade
post niet voor den vlieger, maar voor
het ministerie van Koloniën of van
een fabriek. Verdereen van de beste
Fransche vliegers, die vloog in den
tijd waarop sommigen dachten, dat in
Hulst wel kon worden gevlogen, viel
in de Schelde, en een ander vloog
wel, ,maar kon door den wind niet
terugvliegen. Er werd onder het pu
bliek geroepen, toen.moest worden
beslist dat vliegen niet mogelijk was
leve Jan Olieslager. Maar Jan Olie
slager vloog niet noch in Amsterdam,
noch in Rotterdam bij eene veel
gunstiger weersgesteldheid, dan
er was in Hulst, en men zal zich her
inneren, dat verleden jaar in Goes, in
den zomer, eerst werd gevlogen o p
den vijfden dag.
Waarom wij dit alles zeggen
Omdat wij onbillijk en onwaar ach
ten de gedachte van enkelen, alsof
de heer van den Burg niet wilde
vliegen. Ongetwijfeld is het te ver
klaren als zeer menschelijk, dat meni
geen die tot driemaal toe was geko
men om het vliegen te zien, daarover
was teleurgesteld, maar de eenige
schuldige was het weder en geen ander.
Ook voor het Comité was het we
der een groote tegenvaller, niet het
minst uit een finantieel oogpunt, doch,
wat nood. De tegenvaller zou nog
grooter zijn geweest als er nog een
ongeluk bij was gekomen door vlie
gen met gevaar Ook voor den heer
van der Burg, en voor hem niet het
minst, was het een groote tegen
valler, vermits hij nog geen en
kele keer niet had gevlogen op
eene aangenomen vliegdemonstratie,
iets, wat waarschijnlijk geen enkele
vlieger, die veel gevlogen heeft, kan
zeggen.
De vliegdemonstratie was in Hulst
en omgeving anders buitengewoon
populair.
Wel waren er enkelen, die haar, als
lage karakters zooals alleen in Hulst
te vinden zijn, hadden tegengewerkt,
doch wij willen hiervan niets zeggen,
omdat wij zouden denken te veel eer
te bewijzen aan hen, als we hun naam
zouden noemen. Alleen heeft het pu
bliek eens te meer geleerd w i e hier
de kwajongens en wie hier de man
nen zijn.
Het Comité heeft veel welwillendheid
genoten
van den Heer Baron CoIIot d'Escury,
den burgemeester van Hontenisse, on
der wiens gebied het vliegterrein lag,
en die heeft gezorgd voor eene flinke
politiemacht
van den heer kapitein der marchaus-
see, die, in overleg met den Heer
Baron Collot, de noodige wenken gaf
in het belang van de veiligheid van
het publiek
van het wapen der marechaussee,
die, onder leiding van den Comman
dant van Hulst, zich op uitmuntende
wijze kweet van de aangenomen taak
van de Tram HulstWalsoorden we
gens het laten rijden van een extra
tram
van de muziekgezelschappen van
Terhole en Clinge-Waas, die de de
monstratie op 8 en 9 September op
luisterden met prachtige muziek, die
door het publiek ten zeerste werd ge
waardeerd
van de werkende leden der Harmonie
van Hulst, die door heerlijke muziek
op die beide dagen de opgewektheid
hielden onder het lange, en ten slotte
vergeefsche wachten
van de Zangmaatschappij Apollo
van Hulst, die hare lessenaars afstond
voor de muziekgezelschappen
van den heer F. Hombach, die door
zijn belooper alle benoodigde sparren
gratis ten gebruike afstond aan het
Comité voor het afmaken van het
terrein
van den heer dr. van Rompu, die de
drie dagen met een verbandkist aanwe
zig was voor het geval van eventueele
ongelukken
van het publiek dat, hoewel in
zijne verwachtingen teleurgesteld, den
goeden geest bewaarde en daardoor
blijk gaf niet alleen van goeden wil
maar ook van gezond verstand, ver
mits alleen een slechte wil en een
ongezond verstand het onmogelijke
willen, en het publiek verlangde het
onmogelijke n;et.
Voor de enkele kniesooren er bui
ten gelaten was het anders wel ge
zellig op het terreinbij Jan de Kort
werd gezorgd voor het nat en bij
Messagie kon worden gesnoept, men
maakte een praatje met den een en
den ander, kwinkslagen werden ver
kocht, een dansje werd niet versmaad,
in het kort, er heerschte een gezellige
geest, en van menigeen hebben we
vernomenal is er niet gevlogen, we
zijn toch uit geweest.
En het Comité is niet ontmoedigd,
zoodat als er weder eens kans is voor
het een of ander, ieder mag vertrou
wen, dat er weder een Comité zal
komen.
Alles goed beschouwd de mislukte
vliegdemonstratie van Hulst heeft dit
bewezen: daler wel flinke kerels in Hulst
te vinden zijn. En als we dan nog
lezen de berichten over vliegongeluk
ken op de dagen van onze vliegde
monstratie in Rumenië kreeg de Mi
nister van Oorlog een slag die raak
was, in Bray in Frankrijk werden
vier menschen gedood, twaalf ge
kwetsten de vlieger door dit ongeluk
krankzinnig, de luchtschipper Busson,
opgestegen te Temsche, viel 5 kilo
meter verder bij den molen van Weert
op den grond, hij en zijn monteur
ernstig gewond, te Oxford in Engeland
vielen twee officieren dood op den
grond dan prijzen wij Hulst en
het Comité gelukkig, dat zij den stou
ten vlieger van den Burg tevens heb
ben leeren kennen als een voorzichti-
gen vlieger.
Uit liet Zuiden.
o
(INGEZONDEN).
Goeden morgen, heer Kapelaan
Moeder is ziek en vraagt beleefd of de
Vereeniging niet iets voor haar wil
doenWat, moeder ziek. Die zal
wel beter worden even gemakkelijk
als ze ziek geworden is. Jouw vader
is niet bij onzen bond, hé Dus
basta. En waar was jij Maandag
avond Op het bal hé Natuurlijk,
's morgens draai-je als een pauw de
kerk binnen, bang om de stoelen aan
te raken, dat je spullen zouden vuil
worden is het donker, dan marcheer
je naar het bal, en met dezelfde spul
len lig je met je vrijer te zwijnen en
Maar mijnheer kapelaan.
Loop heen, meid. Daar komt bo
vendien iemand om mij over wat be
ters te spreken. Dag, mevrouwtje.
Wel gerust na het vermoeiend bal van
gisterenavond Zeg maar van van
nacht. Kapelaan. Maar fijn dat het
was. 'n toiletten. Alle dames in uit
stekende condities met die uitgesne
den ingenomen costuumpjes. Natuur
lijk, natuurlijk, dat ligt voor de hand.
Er zal zoo een en ander bij elkaar
zijn geweest. Ik had U wel eens
om een hoek willen zien
Hé, eerwaarde vleier
Ja ja, vanmorgen miste ik U al in
de Mis. Maar, men mag niet te veel
vergen, ofschoonmen moet toch
ook een beetje aan onzen Lieven
Heer denken, al is het maar als stich
tend voorbeeld voor de ordinaire men-
schen, die toch al alles naapen, en
ook praatjes te over er op nahouden.
Met dat „vereenigt U" komen ze wel
finantieel vooruit, maar gaan zooveel
achteruit, dat is, ze krijgen maling aan
ons. Dat zijn de beide palen van dat
„vereenigt U". Onder ons gezegd, het
zijn allen waschechte socialisten, die
daarbij als een vos-passieprediker den
zedenmeester willen nadoenen wij
moeten, om te houden, wat men nog
heeft, hen maar naar den mond- en
en wat voor een mond- praten.
Arm kapelaanije En hoe vond U
den optocht in Maastricht
Prachtig mevrouw, het volk zit er
weer wat onder. 'tWas tijd om met
grover geschut op de proppen te ko
men. Wij houden de zaakjes wel
warm genoeg, daar niet van, wij roe
ren in alles, waarin en waarmee maar
te roeren valt. Tegen patroons, te
gen, ja eigenlijk tegen zoo wat alles,
wat ons te pas lijkt. Wij weigeren
de H. Communie aan Jan, Piet en
Klaas, of zegenen het huis niet in van
hen, die niet willen, zooals wij wil
len. Maar wat baat het 't Is be
denkelijk!
De optocht was grandioos en heeft
me wat gekost maar ook aardig op
gebracht. De Maasbode zei zelfdat
de Leidsche maskerade het er niet bij
haalde, en dat de ontzaglijke troep
volk bewees, dat de kerk ook demo
craat is, en... Enfin prachtig gevon
den, dat democraat. Met den bazigen
edelman was de kerk aristocraat, later
met den opkomenden poorter burger
lijk, en nu met de kruidjes-roer-mij-
niet democraat. Dus van alle mark
ten en vooral van de beste markt
thuis. Dat is tactiek. Voor onze
goede zaak wel te verstaan.
Daar hadt ge nu het rook-, snoep
en wijncongres-, pardon biercongres.
Wat 'n snoepers, wat 'n praters,
wat 'n liefhebbers op baantjes. Het
wisseltje wordt op zijn laatst in 1913
getrokken. Voor iets hoort wat.
Daar komt waarachtig Uw heer ge
maal met zijn drogen pachter.
Dag beste mijnheer. Al op
Al op 't Is al 10 uur heer kape
laan, zegt lachend de pachter.
Jawel man, ik kan ook wel op de
klok kijken, maar ik spreek natuurlijk
tot je heer.
Wat zal ik je zeggen, waarde eer
waarde. Die beroerde kinderen
Maar man, foei toch, zegt mevrouw.
Ja, die beroerde kinderen hebben
me uit het bed gebruld. Kinderen
zijn rampen.
Arme menschen kunnen gemakke
lijker tien kinderen krijgen en optrek
ken, dan wij een, al zijn we gefortu
neerd.
Mijn goeie, beste mijnheer, dat heb
ik immers altijd beweerd. Maar waar
om het verstand niet laten werken.
Het is niet te harden voor Mevrouw
met zooveel kinderenhoeveel zijn
er ook weer?DrieNou kijk
eens aan, drie kinderen. Spreek er
eens met den dokter over.
Lieve mevrouw, beste mijnheer. Luis
tert eens.
Met moet in de wereld weten te
geven en te nemen, vooral zooveel
mogelijk nemen. Mits met een goede
bedoeling. Dat is een stelregel, dat is
de quintessens. De pastoor en de
kapelaan zorgen voor de breede schare,
en houden deze zaken voor, waarmee
een bisschop zich niet kan ophouden
bijvoorbeeld eerbied, gehoorzaamheid...
Zooals gij aan een bisschop inder
tijd....
Mevrouwtje, dat is weer een van
die steekjes, maar ge weet, ik ben op
dat punt dikhuidig.
Zoo denkt de nog hoogere geeste
lijkheid ook over de zaken, die de
lagere heeft op te knappen, en waar
voor ginder genadig en medelijdend
de schouders worden opgehaald. Zoo
als over die twee kinderhistorie
gemengde huwelijken wij zijn im
mers allemaal menschen, en Adam zei
al direct tot Evadie eerste aanblik
is nog zoo kwaad niet.
Dan hebt ge die herrie tusschen
Gladbach, Keulen, Berlijn Maasbode
en Tijd, Centrum, Residentiebode enz.
enz. Allemaal dubbeltjes en machts-
questies. Rome slaat bijvoorbeeld
aandachtig gade de verstandhoudingen
tusschen de verschillende landen en
slaat te pas of te onpas zijn slag en
zijn slaatje, want wij hebben gesle
pen diplomaten.
De diplomatie is evenals aan an
dere hoven (met hunne corruptie, haat,
nijd en afgunst) een verheven werk,
dat al het andere noodwendig verdringt.
Wij die in Rome hebben gestudeerd,
hebben een vrijere opvatting en een
anderen breederen kijk op het volle
leven, op de zwakheden anderen
noemen dat genotzucht, gemakzucht
en andere zuchten van den mensch.
Wij moeten trachten als chris
ten Christus na te volgen.
Maar kun je het niet, dan kun je
het eenvoudig niet, dat is toch je zui
verste logica. En wat ga je daaraan
doen
