w
No. 146.
Zaterdag 13 Juli 1912.
3e Jaargang.
Ge w est el ijk en Algemeen Weekblad te Hulst.
RichtingVoor waarheid en voor recht, door eigen daad en door daad van anderen, zonder aanzien van
persoon of partij.
VERSCHIJNT ELKEN ZATERDAG.
Gentschestraat C 7 te Hulst.
tichter: H. A. van Dalsum.
Bierkaaistraat A 28 te Hulst.
Gentschestraat B 4 te Hulst.
Bloed aftappen-
DE VOLKSWIL
REDACTIE:
Abonnemeut per drie maanden
NEDERLAND
BELGIE
ANDERE LANDEN
f 0.50.
fr 1.20.
f 0.80.
Abonnementen worden dagelijks aangenomen.
Niet geplaatste stukken worden niet terug gegeven.
Het blad neemt geene verantwoordelijkheid voor den inhoud
van het Yrijo Woord en voor dien van Advertentien.
ADMINISTRATIE:
DRUKKERIJ:
Advertentiën, in te zenden vóór Vrijdags om 12 uur.
Prijs per regel 10 cent. Bij abonnement of geregelde plaatsing
belangrijke vermindering. Dienstaanbiedingen contant f0.25.
0
In eene avondzitting van de Tweede
Kamer der Staten -Generaal van 4
Juli 1912 zijn toegestaan renteloos
voorschot en subsidie aan de Zeeuwsch-
Vlaamsche Tramwegmaatschappij zon
der beraadslaging en zonder hoofde
lijke stemming.
Uit de handelingen drukken we
deze beslissing woordelijk over
„XI. Toekenning van een renteloos
voorschot uit 's Rijks schatkist ten
behoeve van den aanleg en het in
exploitatie brengen van een spoor
weg van Hontenisse naar de Belgische
grens in de richting van Moerbeke.
(Wijziging van de wet van 24 Juli
1908 (Staatsblad no 247), 272 en
Toekenning van een renteloos voor
schot uit 's Rijks schatkist ten be
hoeve van den aanleg en het in ex
ploitatie brengen van spoorweglijnen
van IJzendijke over Sas van Gent naar
Drie Schouwen, van Hoofdplaat naar
Pyramide, van Philippine over Ter-
neuzen naar Zaamslag en van Sas van
Gent naar de Belgische grens in de
richting van Selzaete (272).
De heer Eland, voorzitter van de
Commissie van Rapporteurs, brengt
het volgende verslag uit
In handen der Commissie van Rap
porteurs is gesteld een adres van de
heeren K. J. A. G. baron Collotd'Es-
cury en A. E. C. Kruysse, respectie
velijk voorzitter en secretaris van de
Eerste Nederlandsche Coöperatieve
Beetwortelsuikerfabriek te Sas van
Gent, waarbij verzocht wordt om het
wetsontwerp tot het verleenen van
een renteloos voorschot aan de naam-
looze vennootschap Zeeuwsch-Vlaam-
sche Tramwegmaatschappij zoo moge
lijk nog in deze zitting aan te nemen.
De Commissie van Rapporteurs
heeft de eer voor te stellen, dit adres
ter griffie te deponeeren, ter inzage
van de leden.
De Kamer vereenigt zich met de
voorgestelde conclusie.
De wetsontwerpen worden zonder
beraadslaging en zonder hoofdelijke
stemming aangenomen."
Tot zoover de Tweede Kamer.
Welke zullen zijn de gevolgen van
deze Tram
1. dat Hulst, historisch de markt
en winkelplaats van het kanton Hulst,
zal ophouden te zijn deze markt
plaats, die zal overgaan naar Axel
2. dat bij het ophouden van Hulst
ais te zijn de marktplaats, de nering
doenden zullen verliezen hun voor
naamste bron van bestaan.
3. dat de mosselschippers, wier
leven toch reeds zoo nioeielijk is en
die met zooveel bezwaren en dan nog
slechts ternauwernood hun brood kun
nen verdienen, die een goed daggeld
verdienden in den beetentijd door het
vervoer per schip van de waterbee-
ten, dat zijn dan de beeten geteeld in
de Schelde polders, dit daggeld zul
len moeten missen.
4. dat ook de voerlieden, die een
goed daggeld verdienden aan het ver
voer van de beeten van de opslag
plaatsen naar spoor of schip, dit dag
geld zullen moeten missen.
5. dat Ter Neuzen, dat denkt voor
deel te zullen hebben van eene tram
verbinding van 4e met 5e district over
Philippine Hock, in deze verwachting
zal worden bedrogen, vermits er over
deze lijn is noch personen- noch
goederenvervoer en n i e t zal komen,
vermits alle goederenvervoer gaat naar
de richting België, zoodat zij hetzelfde
genoegen zal mogen beleven, dat zij
heeft van het zien langs varen
door het Kanaal Gent—Neuzen.
6. dat in het 4e district niet
in het 5e, omdat hierin de grens is
bereikt meer beeten zullen worden
verbouwd en de boeren, die daar aan
de tramlijn kunnen leveren, f 0,50
meer zullen ontvangen voor hunne
beeten ais wanneer ze moeten wor
den geleverd aan het water, en de
pachten daar zullen verhoogen.
7. dat enkele dorpen, die nu niet
aan de tram liggen, aan de tram ko
men te liggen.
8. dat de millionairsfamilie Lip
pens te Moerbeke goedkooper
en meer beeten zal kunnen betrek
ken voor haar suikerfabriek dan te
voren.
9. dat de heeren leden van Gede
puteerde Staten Dieleman, Fruijtier en
van Rompu financieëie voordeelen
zullen genieten als commissarissen en
bestuursleden, welke betrekkingen voor
hen zullen zijn eene belooning
voor in hun ambt aan de familie
Lippens bewezen diensten.
10. dat Axel vooruit zal gaan als
markt- en winkelplaats.
Maar Axel moet over dezen voor
uitgang niet te vroeg juichen, want
er is onder leiding van het Statenlid
Moerdijk reeds een plan, om ook aan
Axel bloed af te tappen voor Belgi
sche piaatsen.
In de Middelburgsche Courant van
6 Juli 1912 komt voor het volgende
bericht
„Er is een maatschappij opgericht
voor den aanleg van een stoomtram
Saffelaere—Wachtebeke O verslag
Z u i dd o r p e, in aansluiting met de
ontworpen tram Hontenisse—Moerbeke
—Selzaete. De aanleg van het Bel
gisch gedeelte is reeds verzekerd.
Voor den aanleg op Nederlandsch
grondgebied worden de noodige stap
pen gedaan."
Men vraagt onsmaar is het dan
een nadeel, dat onze landbouwpro
ducten, die toch alle op België zijn
aangewezen, gemakkelijker naar Bel
gië gaan?
We stellen een wedervraagIs het
met voor d o e 1 om te dienen de
belangen van de inlandsche be
volking op Java, in Congo, en in
andere Koloniën, dat in Nederland en
België maatschappijen worden opge
richt, om plantages te exploiteercn en
de vruchten daarvan te brengen op
de Europeesche markten
Wij beantwoorden deze wedervraag
Neen, die plantages in de koloniën
hebben voor doel om winsten te trek
ken uit de koloniën, en het belang
van de inlandsche bevolking wordt
slechts in zooverre geacht, als deze
bevolking in staat is om werkkrach
ten te leveren voor de exploitatie
dier plantages.
Goed, zal men zeggen, maar door
die plantages in de koloniën worden
dan toch arbeidsioonen verdiend. Ja,
dat kan, maar de zaak zit dieper, en
wel zooais in eene streek alleen
blijven de arbeidsioonen, dan krijgt
men daarin uitsluitend eene ar
beidersbevolking dienimmer tot volks
welvaart kan komen omdat de arbeids
middelen zich niet uitbreiden doch
alleen de bevolking grooter wordt.
Indien daarentegen in eene streek ook
blijven de kapitaaluitkomsten, dan is
er tevens een natuurlijke groei van de
bedrijven waarin de kapitaalwinsten
plaatsing vragen, en deze natuurlijke
groei van plaatsing in bedrijven van
de kapitaalwinsten, doet aangroeien
de behoefte aan arbeidskrachten, die
dus plaatsing kunnen vinden.
Zeeuwsch Vlaanderen nu verkeert
in denzelfden toestand als eene kolo
nie in indië of in Afrikaer blijven
alleen de arbeidsinkomsten en de ka
pitaalinkomsten gaan naar elders.
Arbeidsinkomsten moeten worden
verteerd, en deze vertering geschiedt
grootendeels door ze te besteden in
winkels, die de levensbehoeften ver-
koopen. Worden deze nu verteerd
in de eigene streek, dan blijven hier
in althans de arbeidsinkomsten.
Maar worden ook deze arbeidsin
komsten verteerd buiten de eigen
streek, dan blijven daarin noch de ka
pitaal noch de arbeidsinkomsten
en... de streek moet voortdurend ver
armen en tegelijkertijd moet zij voort
durend aan minder menschen
een levensbestaan verzekeren, wat me
debrengt volksverhuizing uit armoede.
En wat beoogen nu de kleinere
tramlijnen in ons gewest die zich aan
sluiten aan het grootere tramnet?
Geen ander dan ditdat de arbeids
inkomsten, hier verdiend door boer
en arbeider, worden verteerd in de
Belgische plaatsen.
Grijpt nu in elkander het stelsel,
om èn de kapitaal èn de arbeids
inkomsten te brengen en te verteren
buiten de eigen streek, dan is deze
streek geen vaderland van hen,
die daarin hunne belangen hebben en
hun woonplaats, doch slechts eene
vreemde kolonie, waaruit men trekt
wat er uit te trekken is.
Dit is de toestand van Zeeuwsch
Vlaanderen, en wat treffend is, is dit
dat men daarin overal, en juist zij
aantreft de personen, die behooren tot
de zoogenaamde Kliek, die stelselma
tig werken, om kapitaal èn arbeidsin
komsten te leiden naar den vreemde.
Een gezonde toestand is dezedat
naast den uitvoer van kapitaal en ar
beidsinkomsten staat de invoer van
kapitaal en arbeidsinkomsten.
Deze gezonde toestand nu willen
wij en deze gezonde toestand wil
len in de leidende kringen van Ne
derland en Zeeland alleen wij, om
dat deze gezonde toestand alleen mo
gelijk is, door Zeeuwsch Vlaanderen
terug te leiden naar de natuurdoor
uitbreiding van Vlaandeten naar de
Schelde.
Eene stelselmatige verarming
van Zeeuwsch Vlaanderen is het re
sultaat van de tramwegpolitiek, waar
aan provincie en Rijk subsidies ver
leenen, en men zegge niet, dat toch
de boer er voordeel van heeft, want
dit voordeel is meer schijn dan wer
kelijkheid en vooral voor den boer,
die pachter is en daarenboven, win
keliers, kooplieden, ambachten, arbei
ders, schippers en verdere werkmen-
schen zijn ook menschen die leven
willen en leven moeten, en het wel
zijn van den boer wordt door de
Heeren alleen voorgestaan, omdat door
zijn welzijn de grondeigenaar ziet stij
gen de waarde van zijn grond en de
pachtsom die hij kan bedingen.
De Middelburgsche Courant, bij het
bespreken van het toestaan van het
Rijkssubsidie van ruim 9 ton gouds
aan de Zeeuwsch Vlaamsche Tram
wegmaatschappij, wenscht de perso
nen geluk, die daarvoor zooveel moeite
hebben gegeven. Wij echter kunnen
de Middelburgsche Courant verzeke
ren, dat deze zelfde personen, met
met name in het Kanton Hulst waar
in de oogen het meest zijn openge
gaan sfeeds meer worden veracht
door de bevolking, tot wier voordeel
zij denkt dat de trammen worden aan
gelegd, omdat deze bevolking als juist
erkent wat wij hebben betoogd, en
door Zelandia, het orgaan van de
Kliek, in een zeldzame uiting van op
rechtheid is erkend in hare vraag „of
heeft de Z.V1. Tramwegmaatschappij
voor doel de particuliere belangen te
dienen van enkele Belgische particu
lieren
H. A. VAN DALSUM.
Oogsttijd.
Het is hier tegenwoordig op vele
plaatsen oogsttijd, en volop Alles
wat handen heeft is druk bezig, en
nog komen er op de meeste plaatsen
arbeidskrachten te kort. Men zal al
licht gissen dat wij met „oogst" de
fruitoogst op het oog hebben, voor
graan is het natuurlijk nog te vroeg.
Vroeger werd met „oogsttijd" hier
meer de graanoogst, in hoofdzaak de
tarwe bedoeld. Dan was het de druk
ste tijd van 'tjaar.
De naam „oogstmaand" voor Augus
tus was hier ten volle van toepassing.
Zelfs heet hier nog in den volksmond
den katholieken feestdag Maria He
melvaart die op 15 Augustus valt „half-
oogst." De tijden zijn echter veel
veranderd en daarmede ook de teelt
van verschillende gewassen. De mee
krapteelt was hier vroeger een winst
gevende zaak. Verscheidene hectaren
werden er dan ook mede verbouwd,
en elk dorp van beteekenis had zijn
„meestoot" een soort van fabriek waar
de meekrap geschikt werd gemaakt
voor den handel. Op enkele plaat
sen ziet men nog zoo'n „meestoof"
staan, de meesten zijn echter afgebro
ken. .Die er nog staan worden voor
andere doeleinden gebruikt want de
meekrap is hier geheel uit den tijd.
Na de meekrap is men zich gaan toe
leggen op de suikerbietenteelt, terwijl
ook het verbouwen van aardappelen
is toegenomen. In de laatste, laten
we zeggen, 10 jaren, is men zich voor
al gaan toeleggen op het kweeken
van bessen, kruisbessen en zwarte
aalbessen, vooral de laatsten. Vroe
ger kwamen die fruitsoorten hier ook
wel voor doch alleen in de tuinen en
meest voor „eigen gebruik". In den
kleinhandel werd dit fruit, rijp ge
worden, ook wel verkocht door de
„groentenboeren" doch daarmee hield
het dan ook op. „Thans is dit ech
ter geheel veranderd. Reeds in de
eerste helft ven Juni worden de kruis
bessen geplukt, en bij wagonladin
gen verzonden naar Duïtschiand of
Engeland, of ook wel naar de Hol-
landsche jamfabrieken. Na de kruis
bessen volgen heel spoedig de zwarte
bessen waarvan de pluk op dit oogen-
blik in vollen gang is. Het aanplan
ten van bessenstruiken neemt nog van
jaar tot jaar toe, en als dat zoo door
blijft gaan zal het niet zoo heel lang
meer duren of Zuid-Beveland is her
schapen in één grooten bessentuin I
Het teelen van dit fruit s?hijnt ech
ter wel de moeite te loonen en ook
de prijzen zijn aanlokkelijk.
Op 't oogenbük wordt door den
groothandel besteedt voor zwarte bes
sen f0.29 a f0,32 per kilo. Er zijn
fruitboeren die meer dan honderd per
sonen (klein en groot) in het werk
hebben om bessen te plukken. Velen
verdienen daarmee een aardig stuk
brood. Kinderen van 12 a 13 jaar
die voor 't eerst meegaan verdienen
op 't gemak fl tot f 1.20 per dag.
Meer geoefenden brengen het zelfs
tot f2 en hooger. Geen wonder dus
dat het voor velen een aanlokkelijke
bezigheid is, en het is niet te ver
wonderen dat dit nogal invloed uit
oefent op het schoolbezoek. Zoo is
zelfs de vorige week de R. K. St. Jo
zefschool te Heinkenszand tijdelijk ge
sloten, omdat de meeste leerlingen
toch wegbleven om „bessen te pluk
ken", We willen hier niet verhelen
dat we zooiets liever niet zouden be
hoeven te vermelden, doch het feit is
allerzins begrijpelijk. Elk toch heeft
wel eens gaarne een „faseurtje" en
nemen dus nu de gelegenheid te baat,
om dit te bemachtigen. De fruithan
delaren is het natuurlijk onverschillig
of de bessen door kinderen dan wel
door volwassenen worden geplukt,
mits dit maar goed gebeurt. Het pluk
ken gaat per kilo zoodat dit voor hen
geen verschil oplevert. Hoe meer
plukkers zich dus aanmelden hoe lie
ver, want de hoofdzaak is dat
het truit er spoedig af, en weg moei.
De kinderen doen over 't algemeen
dien arbeid zeer gaarne. Het is dan
ook heel iets anders als het geest-
doovende erwten of boonen lezen 's
winters, wat bovendien nog geschiedt
voor echte hongerloonen, en in den
regel uit pure armoede, waarop door
heeren patroons dan wordt gespecu
leerd. We hopen dan ook dat de
bessenoogst, die weer spoedig tot het
verleden zal behooren, menigeen een
flinke duit in 't zakje zal brengen en
ten voordeele zal mogen strekken van
vele gezinnen. Vóór wij onzen brief
eindigen zouden wij nog even wen-
schen de aandacht te vestigen op on
zen vorigen betreffende de oestercul
tuur.
Door een drukfout wordt daar in
den aanvang gesproken van de „ver
waandheid" van lerseke. Ik hoop dat
de lezers de bedoeling van dit woord
niet zoo zullen hebben opgevat. Het
zou toch wel al te sterk worden als
men heel lerseke „verwaand" zou noe
men. De bedoeling, en het door mij
gebezigde woord is dan ook „ver
maardheid" wat zekér wel zoo goed
klinkt, en in elk geval juist is.
Ten slotte nog een enkele opmer
king aan het advies van Uw, ons on
bekenden briefschrijver uit Hontenisse,
die, naar het schijnt ons verdenkt van
sociaal-democratische neigingen. We
willen hem hier wel even geruststel
len door de mededeeling, dat we bij
geen enkele politieke partij zijn aan
gesloten, doch voegen er tevens bij
dat wij in de eerste plaats zijn voor
waarheid en rechtvaardigheid, en dat
het ons verder onverschillig is van
welke kleur of geloof iemand is, mits
zijn handel of wandel slechts correct,
en de door hem nagestreefde ideëen
op waarheid, humaniteit en recht be
rusten. We vermeenen dat dit ook
het devies is van „de Volkswil" en
juichten om deze reden de oprich
ting van dat blad toe, en stellen de
weinige uren beschikbaren tijd dien
we hebben gaarne voor disponibel.
We hopen tevens dat door middel
van een en ander de welverdiende
