No. 145.
Zaterdag 6 Juli 1912.
3e Jaargang.
Gewestelijk en Algemeen Weekblad te Hulst.
Richting'Voor waarheid en voor recht, door eigen daad en door daad van anderen, zonder aanzien van
persoon of partij.
VERSCHIJNT ELKEN ZATERDAG.
Gentschestraat C 7 te Hulst.
w?
Stichter: H. A. van Dalsum.
Bierkaaistraat A 28 te Hulst.
Gentschestraat B 4 te Hulst.
Retraitehuizen-
IE VOLKSWIL
REDACTIE:
Abonnoment per drie maanden
NEDERLANDf 0.50.
BELGIEfr 1.20.
ANDERE LANDEN f 0.80.
- Abonnementen worden dagelijks aangenomen. - -
Niet geplaatste stukken worden niet terug gegeven.
Het blad neemt geene verantwoordelijkheid voorden inhoud
van het Vrije Woord en voor dien van Advertentiën.
ADMINISTRATIE:
DRUKKERIJ:
Advertentiën, in te zenden vóór Vrijdags om 12 uur.
Prijs per regel 10 cent. Bij abonnement of geregelde plaatsing
belangrijke vermindering. Dienstaanbiedingen contant f0.25.
Een pater kwam 29 Juni in de kerk
van Hulst spreken over het retraite
huis te Seppe in het bisdom Breda.
Wij wisten niet beter, of retraite hou
den wil zeggen zich voor een korten
tijd onder geestelijke leiding van de
wereld afzonderen om daar eens, door
zich zeiven goed te beschouwen, zijn
eigen ziel te repareeren.
Maar in het woord tot aanbeveling
van het retraitehuis geen woord
over geestelijke oefening. Zooals de
pater de zaak voorste'de, was het re
traite houden niets anders dan een
geestelijk middel om de menschen bij
verkiezingen goed te doen stemmen,
om bepaalde katholieke bladen aan
te bevelen, en dat uit de retraitehui
zen komen de beste drankbestrijders,
volksbonders enz.
Zoo beriep hij zich op het oordeel
van bankiers, dat de Maasbode op
het gebied van handelsberichten het
meest „bij" was, en daarom, ook uit
handelsoogpunt, te verkiezen is boven
de Nieuwe Rotterdammer, Telegraaf
en Handelsblad, van welke bladen het
lezen op zonde verboden is.
Zoo vertelde hij, dat Maastricht op
het punt had gestaan van geheel te
komen onder de liberalen en socia
listen, maar, na eene retraite, over
wonnen de katholieken bij de gemeen
teraadsverkiezing met meer dan 300
stemmen. En hij spiak iets derge
lijks over eene verkiezing in Venlo,
maar dat verstonden we niet goed.
Begint het niet al te bar te wor
den, dat nu reeds de retraitehuizen
worden aanbevolen voor verkiezings
doeleinden Wij hopen, dat het aan
bevelen op deze wijze wordt beperkt
tot Hulst alleen en dat het op deze
wijze in Hulst gedaan op zich zelf
staat als gevolg van een speciale op
dracht van den beininnelijken herder
van Hulst. Want als het retraite hou
den overal zoo moet worden aanbe
volen dan zou dit gelijk staan met
een daad van opstand tegen den Paus,
die voor zich zeiven zelfs de ge
heime bedoeling niet wil heb
ben, alsof hij in zijn pauselijk ge
zag wereldlijke doeleinden of partij
belangen wil dienen (encycliek Octo
ber 1903), en hier in Hulst werd
o p e n 1 ij k als bedoeling van de re
traitehuizen opgegeven het dienen van
politieke partijbelangen.
In 1898 bestond de St. Vincentius-
vereeniging te Arnhem, sympathiek al
daar bij ieder, Roomsch en niet
Roomsch, rijk en arm, 50 jaar. Door
de leden van de St. Vincentiusver-
ecniging werd op 18, 19 en 20 Juli
1898 onder leiding van een pater een
Tridiurn, dus ook een soort retraite,
gehouden.
Toen was het in ons katholieke
Nederland nog niet zoover gekomen,
dat de] godsdienst een verkiezingsmid
del was geworden, en de pater hield
toen voor de leden vijf voordrachten,
sprekende tot hoofd en hart, en waar
van we de punten hadden aangetee-
kend om te onthouden.
Ziehier deze punten
1. 's Menschen hart haakt naar ge
luk. Waar is het geluk te vinden?
Niet in den rijkdom, niet in de eer,
niet in de wellust, niet in de aard-
sclie liefde, niet in de wetenschap,
maar in het dienen, in het eeren, in
het beminnen van God.
2. Wat is doel der Sint Vincen-
tiusvereeniging In het door het ge
bed, door het goede voorbeeld, door
de stoffelijke weldaad, brengen, of ver
levendigen van de deugd in de har
ten dergenen, die zich geheel of ge
deeltelijk van God hebben afgewend,
om onsterfelijke zielen voor God te
winnen.
3. Vanwaar het lijden Er is een
natuurlijke en eene zedelijke oorzaak
De natuurlijke oorzaak is de zonde
van Adam, de zedelijke oorzaak is
het misbruik van den vrijen wil. Het
lijden heiligt, het doet den mensch op
zien naar het eeuwig leven, waar geen
lijden en dood bestaan, het leidt den
mensch tot God, Dien hij in voor
spoed en geluk zoo geneigd is te
vergeten.
4. Zoolang de wereld bestaat en
bestaan zal zijn er rijken en armen.
Welk een tegenstelling in het oog van
den niet-christen, welk een tegenstel
ling in het Romeinsche en Grieksche
rijk, waar de rijke vrij, de arme slaaf
was. Welk eene éénheid door het
voorbeeld van Jezus. Geboren in
eenen stal als de armste der armen.
Hij, de Koning der Koningen, de Schep
per van alles en Gever van alle goeds.
Het is de naastenliefde, die de rijke
in den arme en de arme in den rijke
doet zien zijn broeder, beide kinde
ren van denzelfden Vader, geschapen
tot hetzelfde doel, het is de naasten
liefde wier Hoofd Christus zelf is,
gesteld onder patronaat van St. Vin-
centius, welke de kloof moet dempen
tusschen armen en rijken bestaande.
5. Toen Hannibal met zijne leger
scharen bijna over de Alpen was,
weigerden deze wegens vermoeidheid
verder te gaan. Hannibal wees hun
op het schoone Italië dat hun zou
zijn, zoo zij wilden voortgaan en
zouden overwinnen. Alzoo moet ook
de Vincentiaan opzien naar den schoo-
nen hemel, waar zijn loon hem wacht,
indien hij tot het einde volhardt. De
gedachte aan den hemel zal hem de
kracht hergeven als zijn taak hem te
zwaar mocht vallen.
Ziet, zóó werd gesproken in 1898,
toen we in Nederland nog niet de
politieke christelijkheid kenden onder
de katholieken. Zijn we in 1912
vooruitgegaan in het katholieke kamp?
Wie deze vraag wil beantwoorden,
kan vergelijken het Tridiurn van 1898
in Arnhem met de retraite tot wereldsch
doeleinde van 1912 in Hulst.
En dan zal nog voor dit wereldsch
doeleinde het schoone werk der
Kindsheid worden gebruikt vermits
werd beloofd, dat de wekelijksche
bijdragen van 1, 2, 3 cent per week
van het retraitehouden door de Zela-
tricen der Kindsheid aan huis zullen
worden opgehaald.
Hoe lang nog, o Heer, zult Gij
uwe dienaren straffen met hunne ver
blinding?
Een brief vol grieven en
een antwoord daarop.
o—
We ontvingen den volgenden brief
uit de gemeente Hontenisse, en, om
dat hii als 't ware alle grieven bevat,
ware of onware, die in den vorm van
geruchten in omloop zijn, en vermits
het van ons een streven is alles pu
bliek te brengen wat tegen ons wordt
gezegd door den een en gedacht door
den ander, om daarmee te bewijzen
dat wij geen enkel daglicht vreezen,
laten wij den brief hieronder volgen.
Alleen hebben we weggelaten de
onderteekening, omdat we den brief
niet beschouwen als persoonlijk van
een persoon, maar als een uiting van
gedachte van meerderen.
De brief, gedagteekend 25 Juni 1912,
luidt dan als voigt:
WelEdtle Heer!
Zaterdag j.l. en verleden Zaterdag
las ik uw blad „de Volkswil". Uit
den inhoud daarvan dringen zich rare
conclusies naar voren. Wat wilt U
nu eigenlijk? Wilt U, hetwelk uit
een en ander schijnt te moeten blij
ken, het land zijn christelijke regee
ring helpen ontnemen?
Ten eerste hebben we daar Uw sa
luut aan Priester Fonteine. Is dit ver
diend Ten tweede aan de christen
democraten van België. Zou dat niet
moeten wezen, sociaal-democraten
maar onder een ander vaandel Let
wel, ik bedoel hier niet den overle
den leider, maar zijn volgelingen,
waaronder ook priester Fonteine zich
thans wil gerangschikt zien. Ik her
inner me nog zeer goed dat in 1901
dezelfde Priester Fonteine z.g. chris-
telijk-democraat als sociaal-democraat
een lans kwam breken voor dr. J.
v. d. Brink en wel om hem te kie
zen tot kamerlid in het district Breda.
Bovendien, waar U sputtert tegen
het onbillijke kiesrecht in België, dit
moge al een grond van waarheid heb
ben, maar toch moet U niet vergeten,
dat algemeen kiesrecht het volk onge
twijfeld zou overleveren aan de soci
aal-democraten en ik kan niet geloo-
ven, dat U een dergelijke regeering
zou aanlokken. Mocht dit onverhoopt
toch waar zijn, dan gaan we niet pa
rallel, dan scheiden zich onze wegen
hier op dit punt. Verder hebt U nog
Peerke den Belg, Bertus, Uw Zuid-
Bevelandsche briefschrijver en meer
met die, het zijn uw vaste medewer
kers, naar het schijnt. Maar men
moet niet veel weten om op het eer
ste gezicht te zien, dat die lieden be-
hooren tot de zeer vrijzinnige libe
rale of sociaal-democratische fractie.
En kunnen dat nu medewerkers zijn
voor een blad, hetwelk onder de schutse
is gesteld der Heilige Maagd. Uw
hoofdartikel van Zaterdag verkondigt
eveneens een reeds lang weerlegde
stelling. Waarom trok Savornin Lob
man zijn amendementen in U zegt
en ik zeg met U, ofschoon hij ze be
ter achtte dan het stelsel van de mi
nister, omdat hij niet wilde, dat ze
naar de commissie van voorbereiding
zouden gaan, waardoor maanden wel
licht de ziektewet van de plank zou
zijn gegaan. En moest nu de com
missie toch haar aJvies handhaven
tegen den wensch van den maker der
amendementen in, waar het motief
voor intrekking ervan toch duidelijk
genoeg omschreven was
Dan is daar nog dat stuk van de
Graef. Waarom neemt U dergelijke
insinuatie's op. Onderschrijft U, dat
de broeders der Loge, mannen van
eer zijn Mijn dunkens zijn die aan
die zijde met een kaarsje te zoeken,
waarvan voorbeelden van zeer resente
datum me in het geheugen liggen. Denk
maar om 't geen door de Loge tegen br.\
Boes is ondernomen omdat hij zijn
plicht deed. En wat heeft het
volk er nu aan hoe een N.-Brabants
pastoor over een zweminrichting of
beter over het zwemmen denkt. Is
dat nu de ware ontwikkeling bijbren
gen aan het volk, de serviliteit op
heffen en hem intellectueel hooger
opvoeren Moet U daarvoor het volk
in connectie brengen met de giftpijlen
van het Algemeen Handelsblad Want
zoo zijn dergelijke korte schetsjes be
doeld. Waarom steunt U openlijk van
Dixhoorn en de man door het volk
nog steeds gewild, niet U zegt, om
dat Kramer niets van zich doet hoo-
ren. Waarom signaleert U nimmer
de lage practijken van liberalen en so
cialisten etc? Waarom steeds zoo ge
haast met het blootleggen der feiten
van rechts Zoo verliest met de
beste bedoeling uitgesproken gedachte
haar kracht.
Dan ten slotte de rubriek U zegt,
het volk heeft die gewild. Wie zoo-
al De een draagt bij wanneer U
voor de Tariefwet wilt zijn, de an
der, indien U wilt belooven, beslist
daartegen te ageeren. Waar blijft het
houvast alzoo Scheuring reeds door
die rubriek. En wie offeren daaraan t
Zijn het menschen van karakter? In
tegendeel. Die te laf zijn om zich
openlijk te verdedigen tegenover on
dervonden beleediging of onrecht, zij
geven een dubbeltje. Zoo blijkt dit
b.v. zeer duidelijk uit sommige zinne
tjes als omdat de meid van enz 10
cent. Slechts heel enkelen heb ik er
nog slechts in opgemerkt, wier gift
getuigde te zijn gegeven uit sympa
thie. Een voorbeeld, dat het libera
lisme reeds aan hef doorwerken is.
Een paar dagen geleden ontmoette ik
een vriend, abonné op de Volkswil.
Hij vond het stuk van de Graef prach
tig. Het was volgens hem maar net
goed dat die pastoors (pastoor) er
eens heerlijk van langs kregen en in
zijn stompzinnigheid ging ook hij
reeds zoover, de Loge te kiezen op
het gebied van menschelijkheld, rid
derlijkheid enz. boven de Katholieke
Kerk met haar bedienaren. Ik zou
echter nog meer frappante staaltjes
kunnen aanhalen van menschen bij
wie het revolutionaire gedoe van b.v.
de sociaal-democraten, hetwelk vroe
ger door hen zoozeer werd veracht,
zoo zelfs, dat de eenvoudig uitgespro
ken naam hen deed sidderen en bloed
deed zien, diezelfde sociaal-democra
ten thans als zeer begrijpelijk, als ho
ning bij sommigen indruppelt. Zie, ge
achte Heer, daar, zou ik willen, dat het
niet heenging. U zult wellicht zeggen,
dat ik niets doe dan afbreken zonder
de substantie tot aaneensmeden bij te
brengen.
Ik zou UEd dan kunnen aanraden,
kweek het solidariteitsgevoel geba
seerd op Christelijken grondslag aan,
sticht vereenigingen al tot bevorde
ring der geestelijke en economische
belangen, tot steun bij ziekte of werk
loosheid, tot wering van het alcoho
lisme, tot stichting van gezonde lec
tuur, sport- en gymnastiekverenigin
gen enz. Veel werk? O, jawel, maar
U hoeft ook niet alles zelf te doen.
Neem eenvoudig het initiatief en geef
aan de vereenigingen goede statuten.
Eenmaal, wanneer de zaak slechts be
langstelling begint te trekken, kunt U
de leiding aan anderen overlaten.
Maar dat is toch zeker, dat de disci
pline en tucht er door zouden ver
beteren. Dat het banale, losbandige
onafhankelijkheidsgevoel van thans
door de door mij genoemde corpora-
tie's zou verdwijnen om plaats te ma
ken voor een diep indringend gevoel
van solidariteit, van medeleven onder
ling. En dan indien U de kracht
daartoe voelt, waarom sticht U niet
een R. K. Kiesvereeniging (of christe
lijke) in de plaats van de thans afge
daan hebbende Kiesvereeniging. Maar
dan op wezeniijkdemocratischen grond
slag. Vreest U wellicht, dat U daar
toe geen steun zoudt vinden, ofschoon
volgens Uw eigen bewering U vrien
den in overvloed hebt Dan deugt
ook de leiding niet. Dan is dat een
bewijs dat het volk dobbert tusschen
U bijvallen, geheim steunen of afvoeren,
ontrouw worden. Dan moet U beginnen
met eerst en vooral in de plaats van de
onvoldaanheid, het ongehoord vinden
soms bij het lezen van Uw blad of
de artikelen die daar soms instaan een
gevoel van voldaanheid, van mede-
voelen, van eerlijke inspiratie's, Yin
strijdlust voor de goede zaak, van trouw
en aanhankelijkheid bij te brengen. Dan
moet U de Katholieke godsdienst naar
voren brengen en al wat daartegen
indruischt weglaten. Bijgeloovige za
ken, waarvan ons volk in zijn breede
lagen nooit gehoord heeft, kondet U
weglaten, want het heeft geen doel,
dingen, die het volk niet kent, te sig-
naleeren om ze te kunnen weêrlcggen.
Want weet het wel, het volk is
in zijn uiterlijk leven misschien wuft
en onbestendig te noemen, het zweemt
reeds naar het revolutionaire, opstand
wordt reeds dikwijls in geheimen
kring gepredikt, maar toch is het in
nerlijk nog door en door Katholiek.
En het ware te laken, wanneer ook
maar iemand, wie dan ook, het, al
was het het geringste deel van zijn
Katholiciteit ontnam. Want, wat geeft
men daarvoor in de plaats Niets 1
Daarom, geachte heer, laat in Uw blad
de ware Katholiciteit doorwerken. We
zenlijk, wanneer ons volk, dat toch in
geenen deele dom is, slechts weet, wat
het weten moet, dan bezit het genoeg
onderscheidingsvermogen om te we
ten, wat het hebben moet.
Weg, uitgeroeid die ellendige
halfheid. Ik heb U openlijk, ruitsrlijk
tot heden gesteund. Veel kwade in
drukken heb ik weg kunnen nemen,
Goddank. Maar meer en meer begint
het volk me in mijn strijd voor U on
gelijk te geven en het volk heeft ge
lijk. Want haring of kuit hebben we
niet meer aan Uw orgaan.
Wilt U tot Kamerlid gekozen wor
den, neem dan deze regelen wel in
overweging. Gaat U door in Uw blad
zoomaar alles toe te laten, dan komt
U er nietVertel ons daarin onom
wonden Uw program. Is U voor ge
lijkstelling van Bijzonder met open
baar onderwijs? Wilt U het volk
helpen vereenigen op christelijken
grondslag? Wilt U ook den midden
stand helpen «n zijn strijd voor zijn
economische belangen Bestrijden
oneerlijke concurentie, vervalschingen
van waren enz. Steunen zijn aan
vrage om subsidie voor handslscur-
sussen, vakscholen enz Maar steun
geen liberalen. Dixhoorn gaf U zijn
steun, omdat hij vermoedde, dat U
de breede stemmengolven der Katho
lieken van het land van Hulst naar
hem kondet leiden, niet uit sympa
thie voor U, ten ware hij U tot de
liberalen rekende. In zijn partij lacht
men wat om Uw Katholiciteit. En U
zult het ondervinden, wanneer door
verkiezing van Dixhoorn tot Statenlid
wellicht de Staten zouden omgaan.
Dan worden we liberaal (met een
vraagteeken) geregeerd. Dan wordt
het nog ellendiger dan thans. Want
dan is er geen katholiek meer, die
nog rekenen mag op een baantje, al
mocht dit hem dan uit humaniteits-
