m
No. 144.
Zaterdag 29 Juni 1912.
3e Jaargang.
Gewestelijk en Algemeen Weekblad te Hulst.
Richting: Voor waarheid en voor recht, door eigen daad en door daad van anderen, zonder aanzien van
persoon of partij.
VSBSCHIJNT ELKEN ZATERDAG.
Gentschestraat C 7 te Hulst.
Stichter: H. A. van Dalsum.
Bierkaaistraat A 28 te Hulst.
Gentschestraat B 4 te Hulst.
DE VOLKSWIL
EEDACTIE:
Abonnement, per drie maanden
NEDERLANDf 0.50.
BELGIEfr 1.20.
ANDERE LANDEN f 0.80.
- Abonnementen worden dagelijks aangenomen. - -
Niet geplaatste stukken worden niet terug gegeven.
Het blad neemt geene verantwoordelijkheid voor den inhoud
van het TrJje Woord en voor dien van Advertentiën.
ADMINISTRATIE:
D K U K K E U IJ
Advertentiën, in te zenden vóór Vrijdags om 12 uur.
Prijs per regel 10 cent. Bij abonnement of geregelde plaatsing
belangrijke vermindering. Dienstaanbiedingen contant f0.25.
(Ingezonden door een Belgisch R. K.
Priester).
Wie de dagbladen opgevolgd heeft,
zal zeker zich nog wel herinneren hoe
hevig en driftig de kiesstrijd van 2
Juni in België was.
De strijd der partijen was edel en
schoon, maar eene zaak bracht een
zwart wolkje aan dien blauwen he
mel en 't was het kinderachtig kiesge-
draaf der geestelijken, die zich in de
wereldsche zaken inwikkelen. Ja,
overal waren zij te been en vooral op
den buiten, waar hun invloed op de
eenvoudige menschen zoo grenzeloos
is. Van den bisschop tot den min
sten onderpastoor, alles was in Bel
gië te been onder het priesterschap
en het bedroevend schouwspel kwam
nogmaals voor de oogen dat de diena
ren des Heeren hun heilig karakter
verloochenen om zich in politieke avon
turen te werpen, die nochtans niets
gemeen hebben met hunne zending.
Waarom overal in de kerken spre
ken over de verkiezingen en ze des
Zondags veranderen in meetingzalen
Waarom van op den preekstoel de
geloovigen gebieden van voor de kat
holieken te kiezen en nooit voor de
anderen, zoo niet dat men alsdan dood
zonde bedrijft en dit in den biecht
stoel moet verklaren
Hoe treurig toch is zulke geeste
lijke politiek
Voorzeker er zijn goede priesters
en Conscience zelf heeft meer dan
eens in zijne landelijke verhalen over
den goeden priester geschreven. Deze
waren priesters zonder duistere be
schouwingen, goede brave burgers die
overal liefde voor den naaste zaaiden
in plaats van haat en afkeer. Zulke
priesters zijn achtingsweerdig omdat
zij de afschuwelijke misdaad niet
bedrijven de menschen tegen hunne
broeders in 't harnas te jagen, uit naam
van een God van barmhartigheid, die
eenmaal op het kruis genageld werd
omdat hij de euveldaden der Farizeërs
en der Rabbi's van zijn tijd in 'i open
baar had aangeklaagd, en die in de
vaste overtuiging gestorven is dat hij
zich voor gansch het menschdom op
geofferd had.
HelaasWaarom wil' het noodlot
dat overal deze bekende en schoone
beelden voor de groote massa der
strijdzuchtige en hardnekkige geeste
lijken oprijst
Waarom volgen zij hunnen Meester
niet na in Zijne leer van liefde en
zelfverloochening? In de kerk, waar
zij zich onschendbaar weten, in de
plaats van te spreken over het Evan
gelie houden zij politieke taal en val
len in gloeiende woorden tegen hunne
medemenschen uit die anders denken
dan zij Bcleedigcn zij alzoo de ge
schiedenis niet van den Meester, die
destijds op dc boorden van het meer
van Genezarelh, in de zandvlakten
van Palestina met zachtheid en zelf
verloochening de liefde tot den even-
menscli aanpreckte
Zij sleuren hun rok in het politieke
slijk. Voor de overwinning hunner
opvatting der waarheid, hoopen zij
haat op, verzaken aan alle gevoel van
menschlievendheid, en doeri in de
herten der geloovigen wrok en wreed
heid opwellen.
Ziedaar het tafereel waarvan Belgis
getuige was gedurende den kiesstrijd,
en Godes tempel werd herschapen in
tneetingzalen. Ja hoe ellendig schij
nen sommige strijdzuchtige onderpas
toors in onze dorpen
Men moet hen beklagen want de
opvoeding die zij genoten hebben,
heeft hun kritischen geest niet ont
wikkeld. 't Is niet in den tijd voor
hun intrede in het seminarie, dat hun
geest zich heeft verfijnd. De ontzag
wekkende vrede van den vallenden
avond heeft hun nooit getroffen. Zij
hebben nooit getrild onder de stree
ling van de koesterende lente en de
heilige vlam die Guido Gezelle tot
iets meer dan een gewoon mensch
verhief, heeft niet voor hen gegloord.
De hoogdravende filosofie heeft hen
gerijpt voor den strijd, maar laat ze
koud voor den grooten rol van ver
broedering dien zij zouden moeten
spelen. In de kerken prediken zij
twist en tweedracht en de leer van
Christus komt niet meer in haar prach-
tigen eenvoud voor, zij gaan ten strijd
tegen de vrijheid, de vrijheid wringt
zich tegen hen op en de wijsheid is
hun vijand.
Wat zijn ze misdadig deze geeste
lijken die de zielen des menschen tot
op den bodem doorwroeten en den
wi! der besten verduisteren.
Hoe zwaar zou de hand Gods wel
eens op hunne schouders kunnen druk
ken in de vallei van Josephat omdat
zij te grooten rol gespeeld hebben in
de wereldsche zaken in plaats van te
zorgen voor de zielen aan hun ambt
toevertrouwd.
Om te ontlioutlcn voorde
Aed. Hervorinden.
Door dr. Van Gheel Gildemeester
wordt in de Nederlander eraan herin
nerd, dat door dr. Kuyper over de
Ned. Herv. Kerk is geschreven in de
Heraut, dat deze kerk
„driewerf en nog eens
driewerf van den Heere der
heirscharen is vervloekt".
Deze uitspraak laat aan duidelijk
heid zeker niets te wenschen over.
De Ned. Hervormden, die zulks soms
nog niet wisten, weten nu, hoe zij
aangeschreven staan bij de Gerefor
meerden
Wij nemen het bovenstaande over
uit het Weekblad voor Z.-Vi. Westelijk
Deel, en teekenen er bij aan
dat dc: Christelijke Coalitie bestaat
uit drie Christelijke Staatspartijen,
wortelende, om te spreken met de
vrome taal der vrome broederen, op
„éénen wortel des geloofs."
Het zijn dan de Katholieke, de Anti-
Revolutionaire en de Christelijk-Histo-
rische Staatspartijen.
Dr. Kuijper is de leider van de Anti-
Revolutionaire Partij, steunende op de
Gereformeerden, met de Standaard als
hoofdorgaan en de Heraut als kerke
lijk orgaan, beide onder hoofdredactie
van dr. Kuyper.
Jhr. de Savornin Lohman, de afge
vaardigde van Goes, is de leider van
de Chrisrelijk-Historischer», steunende
op de Ned. Hervormde Kerk met de
Nederlander als hoofdorgaan.
Is het niet echt lief, dat nu in de
Nederlander wordt herinnerd aan een
oordeel van dr. Kuijper over de Kerk,
wier leden, voor zooverre ze aan chris
telijke politiek doen met hem „worte
len op éénen wortel des geloofs"
Ja, echt lief.
Wij vragen alleen: wat blijft er van
godsdienst over als de godsdienst gaat
steunen op de politiek
Aan de vruchten zult ge den boom
kennen de boom der politieke chris
telijkheid bracht ook in ons gewest
vreemde vruchten voort
Denken we eens aan een katholieke
kiesvereeniging-vergadering in Hulst
en in Graauw, waarin de vrome pro-
testantsche heer mr. Petrus Dieleman
in bijzijn, in Hulst, van „de" katho
lieken en de katholieke geestelijkheid,
gaat spreken over de Onbevlekte Moe
der-Maagd. En dit om daarmede een
Coalitieverkiezing voor te bereiden on
der de katholieke bevolking. En toch....
de bisschop van Breda veroordeelt
niet zijne geestelijkheid maar bepaalt,
dat de Heilige Sacramenten moeten
worden geweigerd aan hem, en aan
zijne oude moeder en zuster om hem,
die durft te zeggen, dat de bediena
ren der kerk in de wereldsche zaken
slechts gewone burgers zijn en geen
recht hebben om daarin te leggen hun
geestelijk gezag.
Luctor et Emergo's opvat
ting vanHet doel heiligt
niet de middelen.
Wij laten hieronder geheel volgen
haar onderstaand artikel in haar no.
van 22 Juni, herinneren alleen, dat
alles een gevolg is van de vraag van
ZelandiaHeeft soms de Zeeuwsch
Vlaamsche Tramwegmaatschappij voor
doel de particuliere belangen te die
nen van enkele Belgische particulieren
in verband met den rol, door de hee
ren mr. Dieleman en Fruijtier in deze
zaak gespeeld, die hun ambt hebben
gebruikt om voor die particuliere be
langen van henzei ven ruim 18 ton Ne-
derlandsch en Zeeuwsch belastinggeld
te verkrijgen.
Als Luctor et Emergo zegt, dat ze
ons in den Haag wel kennen, dan zal
dit toch niet moeten beteekenen, dat
wij een dief zijn van belastinggeld
Deze eer van dief van belastinggeld
voor particuliere belangen laten we
gaarne aan anderen over, constateeren
alleen, dat Luctor et Emergo er geen
kwaad in ziet door hierop niet in te
gaan en dat de waarheid verwar
rend werkt* op geesten, die geen
waarheid willen.
Dit enkel woordje vooraf aan haar
redactioneel artikel
Een verstandige daad.
Eindelijk hebben we het Bijvoegsel
van de Volkswil van 1 Juni 1.1. te zien
gekregen.
Werkelijk, hierin komt voor: Luctor
et Emergo krijgt hare inlichting I In
leiding.
Wie echter meenen mocht, dat in
deze Inleiding de vraag wordt beant
woord, waarom het wel een moreel
schandaal is, dat de secretaris van
den Raad van Bestuur der Z.-V. T.
maatschappij mr. Dieleman, lid der
Prov. Staten is, en het geen moreel
schandaal zou zijn, indien hij als lid
dier Staten vervangen werd door een
lid van den Raad van Advies derzelf
de Mij. den heer Van Dixhoorn,
komt bedrogen uit. De heer Van
Dalsum roert in zijn lang artikel deze
vraag in 't geheel niet aan en wacht
er zich wel voor, zijn krachten te be
proeven aan een antwoord op die vraag.
Voor zijn lezers heeft hij dus zorg
vuldig verborgen gehouden, waarover
het tusschen ons ging. En dan wil
hij toch zijn lezers wijsmaken dat bij
hein niet het doel de middelen heiligt
Het artikel is veel te lang om het
in ons blad over te nemen. Wie
echter het bedoeide Bijvoegsel eens
te pakken kan krijgen, rnoet niet na
laten het aandachtig te lezen. Als hij
na een uur studeerens begrijpt, wat
al dat gebazel beteekent, noemen wij
hem een knap man. Alleen dit is
duidelijkLuctor et Emergo speelt in
hare artikelen in bijna elk woord den
huichelaar. We zouden zoo zeggen
als dat waar is, dan is het erg dom
van u, dat ge die korte artikelen niet
hebt afgedrukt. Dan konden ook
uwe lezers dit zien en hadt ge u de
moeite kunnen sparen om door al die
lange verhalen uw eigenlijke bedoeling
te bemantelen.
Toch is niet alles dom, wat de heer
Van Dalsum doet. Hij maakt ook wel
eens een verstandige zet althans
zooals wij die gaarne zien.
Zoo deelt hij in het laatste nommer
van De Volkswil mede, dat hij de tegen
ons geschreven artikelen heeft ver-
eenigd in brochurevorm en gezonden
aan alle kamerleden.
Hij kon ons geen beteren dienst
bewezen hebben en we prijzen dit
gaarne als een verstandige daad.
Immers, we zouden het zeer op
prijs stellen, omdat we het in het be
lang onzet streek achten, dat de Sta-
ten-Generaal spoedig het gevraagde
renteloos voorschot toestaan.
En nu wil het ons voorkomen, dat
de spoedige toekenning van dat voor
schot nergens beter door kan bevor
derd worden, dan door de oppositie
van den heer Van Dalsum. Als de
150 leden der le en 2e Kamer lezen,
dat een man die zulke wartaal laat
drukken, zich verzet tegen de toeken
ning van dat voorschot en op die
wijze het leggen van de tramlijn hoopt
tegen te houden zullen zij, naar
we hopen, spoedig inzien dat onze
nalionale belangen niet mogen opge
offerd worden aan de persoonlijke
wraakzucht van iemand, die men ook
in Den Haag zeer wel kent.
In dit opzicht kunnen wij dus niet
nalaten den heer Van Dalsum onzen
dank te betuigen voor zijne hulp in
eene zaak, waarin wij terwille van de
behoeften onzer streek groot belang
stellen.
Hoor en wederhoor in zake het ver
werpen van de Bakkerswet.
o
We laten hieronder volgen vier ver
schillende oordeelen over deze zaak,
leerzaam voor onze lezers en voor ons
zeiven. Wij vinden het typisch, dat
de bakkers zeiven er grootendeels voor
zijn, maar dat de politieke oomes, die
zoo bezorgd zijn voor de bakkers, er
tegen waren.
De argumenten van deze politieke
oomes vindt men alle in het vierde
oordeel. Het is een echt stukje politiek.
Wij laten dan hieronder volgen
1. Eene motie van bakkers te Am
sterdam vergaderd.
2. Eene motie in eene Kicsvergade-
ring te Enkhuizen.
3. Een schrijven uit Nijmegen aan
de Standaard.
4. Voor een slechte wet behoed.
o
1. Eene motie van bakkers te Am
sterdam vergaderd. Het Nationaal Co
mité voor afschaffing van Nachtarbeid,
te Amsterdam bijeen, bestaande uit
den Ned. Brood-, Koek- en Banket-
bakkersbond.Friesche bakkerspatroons
bond, De Rotterdamsche Broodbak-
kersgezellenver. „Bijstand zij ons doel",
de Chr. Bond van Bakkersgezellen, de
Ned. R. K. Bond van Bakkersgezellen
besprekende de verwerping der Bak
kerswet in de Tweede Kamer, spreekt
zijn diep leedwezen uit over de ge
vallen beslissing, brengt hulde aan
die leden der Tweede Kamer, welke
vóór het wetsontwerp stemden
protesteert ten sterkste tegen de ar
gumenten, zooals die door de tegen
standers zijn naar voren gebracht
overwegende, dat zonder patroons
verbod de wet onuitvoerbaar isdat
regeling van ploegwisseiing de onder
gang is van het kleinbedrijf, verwacht
alsnog dat uit den boezem der Ka
mer de oplossing van dit zoo bran
dende vraagstuk voor circa 30.000 be
langhebbenden zal gebracht worden;
besiuit de actie met alle rechtvaar
dige middelen zoo krachtig mogelijk
voort te zetten.
o
2. Bakkerswet. In de Donderdag
avond der vorige week gehouden ver
gadering der A.-R. Kiesvereeniging te
Enkhuizen werd na breede bespreking
de volgende motie aangenomen
De A.-R. Kiesvereen. „Nederland en
Oranje" te Enkhuizen, verklaart in haar
vergadering van heden, den 20sten
Juni 1912, dat zij met leedwezen ver
nomen heeft het verwerpen van 't
ontwerp Bakkerswet en dit niet alleen
ter wille van den Minister van Landb.
Handel en Nijverheid, den heer Talma,
voor wiens kloeke verdediging van
genoemd ontwerp zij eerbied heeft,
maar ook ter wille van vele bakkers
patroons en van de duizenden bak
kersgezellen, die nu langen tijd de ze
geningen van een voldoende nachtrust
en een kortere arbeidsduur zullen der
ven, zoodat een sociale misstand be
stendigd blijft.
Zij spreekt den wensch uit, dat trots
deze teleurstelling de sociale ontwer
pen als ziekte- en invaliditeitsverze
kering in 't belang van den werkman
tot stand mogen komen,
betreurt de houding van sommige,
speciaal rechtsche leden, van wie zij
iets gansch anders meenen te mogen
verwachten,
spreekt als haar meening uit, dat
Min. Talma met mannenmoed en gloed
van overtuiging heeft gearbeid, en
betreurt, dat, haars inziens, zulk een
totaal gemis van eenheid aan de Rech
terzijde valt te constateeren.
o
3. Patrimonium en «le Bakkerswet.
Men schrijft aan de StandaardIn
de vergadering van de afdeeling „Pa
trimonium" te Nijmegen werd de vol
gende motie aangenomen:
De afdeeling Nijmegen van het Ned.
Werkliedenverbond „Patrimonium"
in vergadering bijeen op Woensdag
19 Juni 1912;
gehoord de besprekingen naar aan
leiding van de verwerping der Bak
kerswet door de Tweede Kamer der
Staten-Generaal
brengt warme hulde aan Minister
Talma voor de krachtige verdediging
van bedoeld wetsontwerp
spreekt haar diepe teleurstelling uit
over het gemis aan eenstemmigheid
ter rechterzijde, waardoor het wets
ontwerp werd verworpen en de hoop
van duizend bakkersgezellen en kleine
patroons op afschaffing van den nacht
arbeid voor langen tijd de bodem
werd ingeslagen
en gaat over tot de orde van den
dag.
o—
4. Voor een slechte wet behoed. Na
de verwerping der Bakkerswet zijn
