w?
No. 139.
Zaterdag 25 Mei 1912.
3e Jaargang.
Gewestelijk en Algemeen Weekblad te Hulst.
Richting': Voor waarheid en voor recht, door eigen daad en door daad van anderen, zonder aanzien van
persoon of partij.
VERSCHIJNT ELKEN ZATERDAG.
Gentschestraat C 7 te Hnlst.
Stichter: H. A. van Dalsüm.
Bierkaaistraat A 28 te Hulst.
Gentschestraat B 4 te Hulst.
Wij openen het Ver
kiezingfonds 1913.
DE
KSWIL
EEDACTIE:
Abonnement per drie maanden
NEDERLANDf 0.50.
BELOIEfr 1.20.
ANDERE LANDEN f 0.80.
- Abonnementen worden dagelijks aangenomen. - -
Niet geplaatste stukken worden niet terug gegeven.
Het blad^ neemt geene verantwoordelijkheid voorden inhoud
van het Vrije Woord en voor dien van Advertentiën.
ADMINISTRATIE:
DKÜKKERU:
Advertentiën, in te zenden vóór Vrijdags om 12 uur.
Prijs per regel 10 cent. Bij abonnement of geregelde plaatsing
belangrijke vermindering. Dienstaanbiedingen contant f0.25.
O
Wij hebben aan alle abonné's ge
vraagd, wat zij denken van een ru
briek Verkiezingfonds 1913.
Verschillenden hebben geantwoord,
en geen enkele stem heeft zich ver
klaard tegen deze nieuwe rubriek.
Ze wordt dus in het tegenwoordige
no. geopend.
Er zijn meerdere vragen gesteld
naar aanleiding van dit fonds, en wel
met name deze drie
1. dat wij in den winter 1912/13
gaan spreken in de verschillende dor
pen van Zuid-Beveland, die behooren
tot het Kamerdistrict Hontenisse.
2. dat er niet één verkiezingscomité
1913 zal worden gevormd, maar dat
er drie comités gevormd worden.
3. dat de Vereeniging Vriendenkring
te Hulst zich zal gaan belasten met
het vormen van de Comités.
We beantwoorden nu deze vragen.
Wat betreft die om te komen spre
ken in Zuid-Beveland
We zijn hiertoe gaarne genegen,
mits onder drie voorwaarden, welke
zijn
a. dat er in de plaats, alwaar wij gaan
spreken, te voren een klein comité
wordt gevormd, dat ons bij de verga
dering inleidt en aan hetwelk de lei
ding der vergadering is opgedragen,
b. dat de toegang tot de vergadering
is vrij voor ieder, en
c. dat ook het debat vrij is voor ieder.
Dat comité moet dan verder zorgen
voor een lokaal en voor het bekend
laten maken van de vergadering.
Wat betreft de tweede vraag, niet
een maar drie comité's.
Dit laatste lijkt ons juist.
We hebben in Juni 1913 tegelijker
tijd Staten- en Kamerverkiezing, en,
door het algemeen goedkeuren van de
rubriek Verkiezingfonds is alzoo in
naam van den volkswil beslist, dat in
dezen naam zal worden gevoerd zoo
wel een kiesstrijd voor de Staten dis
trict Hulst, als een kiesstrijd voor de
Kamer district Honteriisse.
Het kanton Hulst behoort zoowel
tot de Staten als tot de Kamer, maar
het kanton Neuzen behoort alleen tot
de Staten en het deel van Zuid-Beve
land behoort alleen tot de Kamer.
Het dacht ons dan juist, dat er drie
Comité's worden gevormd, en wel
een in het kanton Neuzen b.v. in Axel,
omdat dit het middelpunt is en daarin
woont onze Statencandidaat van Dix-
hoorn, een in het kanton Hulst, het
beste in Hulst en een in Zuid Beve
land, b.v. in Kruiningen, omdat Krui-
ningen (Hansweert) de eerste gemeente
is van hier in Zuid Bevciand.
Dat deze drie comité's met elkan
der voeling houden spreekt van zelf.
De opbrengst van de rubriek Ver
kiezingfonds 1913 moet dan verdeeld
worden onder de drie comité's, die
b.v. elk een of twee leden benoemen
voor het met elkander voeling houden.
Dat deze comité's voor hare mede-
deelingen gratis gebruik kunnen maken
van de Volkswil spreekt van zelf.
Wat betreft de derde vraag, dat
Vriendenkring in Hulst zich belast
met het vormen van de comiié's, deze
gedachte lijkt ons wel practisch, om
dat Vriendenkring in 1911 heeft ge
toond, hoewel nog zoo jeugdig, met
goed succes een verkiezing te kunnen
leiden voor den Gemeenteraad.
Er zijn ook door de inzenders ver
schillende opmerkingen gemaakt, met
name
dat er verluidt, dat de heer Fruijtier
zich in 1913 niet meer beschikbaar
zal stellen voor de Kamer, en dat in
zijne piaats zal worden gesteld de heer
Jos. van Waesberghe.
Wij voor ons gelooven niet, dat
de heer Fruijtier dit zal doen, wij ge
looven dat hij zich wel weder zal
beschikbaar stellen.
En mocht het toch anders zijn, dan
gelooven wij eerder dat het in het
plan zou liggen zijn eigen zoon
die ergens in Limburg een rijksbe
trekking moet hebben in verband met
zijn Delfts ingenieursexamen candi-
daat te doen worden dan den heer
van Waesberghe. Deze laatste is nog
te goed bekend uit 1909, met name
in Krabbendijke, waarin hij in het lo
kaal van W. Krijger zich zoo kalm
en deftig wist te gedragen en dit werd
daar zóó goed opgenomen, dat hij
zich niet meer in Zuid Beveland durfde
te laten zien. En als broeder van
het Ambtsrapport moest hij in het
kanton Hulst maar thuis blijven.
Wij hebben ook al hooren noemen
dat het de bedoeling zou zijn dat,
ingeval de heer Fruijtier zich in 1913
niet weder verkiesbaar stelt, dat als
dan het Statenlid de heer Hombach
kamercandidaat zou worden. Ook dit
gelooven wij niet, omdat de heer Hom
bach door zijne groote zaken bijna
dagelijks afwezig is in de richting
Belgie, Frankrijk en Engeland en dus
onmogelijk een Kamerlidmaatschap
kan waarnemen en hij het ook daarom
niet zou willen, terwijl het toch niet
zou opgaan dat het Kamerdistrict
Hontenisse alsdan feitelijk niet in den
Haag zou zijn vertegenwoordigd. En
nog daarenboven zou de heer Hombach,
door Kamercandidaat te willen zijn,
de zekere kans hebben, dat hij voor
de Kamer niet slaagt en als Statenlid
valt, want in Juni 1913 treedt hij pe
riodiek als Statenlid af. En waarom
dit laatste Omdat de heer Hombach
de sympathie geniet van de meeste
Volkswillers daar hij wordt vermoed
in zijn hart aan onze zijde te staan, en
hij deze sympathie zou verliezen, ais
hij zich zou stellen tegen ons.
Dan is ook de opmerking gemaakt,
dat het in 1913 wei zal donderen op
de preekstoelen. Dit nu gelooven wij
niet. Wij gelooven integendeel, dat
de geestelijkheid in 1913 niets zal dur
ven doen, eensdeels omdat zij zich
reeds te veel heeft blootgegeven, twee-
dens omdat zij weet hoezeer dit haar
geestelijk gezag leggen in de politieke
verkiezingen haar porochianen tegen
de borst stuit, derdens, omdat zij wel
niet wil erkennen maar toch door de
daad gehoorzaam zal zijn aan den
Paus, die haar het zich inlaten met
de veikiezingen ten strengste verbiedt,
en vierdens omdat zij weet, dat elke
poging van haar in de aan haar door
den Paus verboden richting zoowel de
poging lot allen als de poging tot de
enkele personen, openbaar wordt ge
maakt en daardoor komt onder de oogen
van hare overheden.
Wat onze gedachte is?
Dat het in 1913 een verkiezing zal
zijn met een zeer kalm maar beslist
verloop.
De ons vijandelijke bladen volgen
reeds zeer geruimen tijd een stelsel
matig systeem van doodzwijgen, maar
gaan deze tegen de verkiezingsdagen
de groote trom roeren, dan zullen hun
eigen lezers aan hen zeggenge hebt
zoolang doodgezwegen, zwijg nu ook
maar. Hun systeem van doodzwijgen,
begonnen als een daad van vijand
schap of afgunst tegen ons, zal blijken
te zijn voor hen zeiven een verterend
vuur, dat in de dagen van strijd hun
actie verlamt. Maar zullen deze dan
moeten zwijgen, er zal worden gewerkt
langs andere wegen.
En wel op deze wijze: doormiddel
van het onder de kiezers brengen van-
allerlei stille geruchten.
Deze zullen echter geen kwaad kun
nen doen, als slechts een ieder, zoodra
hij nu of later geruchten hoort, ze aan
ons mededeelt, dan zullen we ze open
baar behandelen en in het openbaar
oordeelen, wat er van aan is.
Wat dan ook nog onze gedachte is
voor wat betreft de van onze zijde te
volgen taktiek dat alles wat van onze
zijde wordt gedaan in het belang van
de verkiezingen o p e n 1 ij k wordt
behandeld, en dit wel om deze reden
dat we geen partij vormen maar weer
geven den wil des volks, de publieke
opinie. De candidaten in 1913 zullen
niet zijn die van den een of den ander,
maar van de bevolking zelve, die dus
als 't ware haar wil uitspreekt door
middel van een volksstemming (refe
rendum). En ook is deze taktiek aan
ons eigen, omdat wij gewoon zijn steeds
het licht te volgen en de duisternis te
schuwen. En ten slotte maken we
daardoor tot een niet de geheime we
gen van onze vijanden, vermits deze
machteloos staan, zoodra hun doen en
laten en bedoelingen aan het daglicht
komen voor eene bevolking, die de
richting uit wil van waarheid en rechts-
vrede en recht en fatsoen.
Nu wij de vragen van de inzenders
en van hunne opmerkingen hebben
behandeld openen wjj de nieuwe ru
briek Verkiezingsfonds 1913.
Dat de nieuwe rubriek moge worden
een wekelijksche propaganda, en dat
ieder, na afloop van de verkiezing
1913 zich moge gelukwenschen, dat
het Verkiezingfonds zijn doel heeft
bereikt.
De bijdragen voor het fonds kunnen
aan ons worden gezonden en wekelijks
worden verantwoord voor het oog van
ieder. En ook dachten wij, dat, na de
verkiezing 1913, voor het oog van ieder
in ons blad rekening en verantwoor
ding zal worden gedaan van ontvang
sten en uitgaven.
H. A. VAN DALSÜM.
Gij Volkswil eer deugd.
o—
Hoewel de ramp van de Titanic
het leven heeft gekost aan een 1500
menschen, er zijn ook een 700 gered.
En waardoor? Door de telegraaf zon
der draad.
Door middel van dit toestel kon
den andere schepen op zee berichten
ontvangen van de ramp, door dit
ontvangen kon de Carpathia althans
zoodanig bijtijds gewaarschuwd wor
den, dat de sloepen met schipbreuke
lingen konden worden opgevischt vóór
de geredden van koude en ellende
zouden hebben moeten omkomen.
Branly, een bescheiden professor
te Parijs, is de ontdekker in zijn
laboratorium van het middel om zon
der draad te seinen, en Marconi is de
ontdekker van het middel om de ont
dekking van Branly practisch toe te
passen. Hoewel Branly is een man
van hooge wetenschap werden hem
steeds onthouden de finantieele hulp
middelen voor zijne wetenschappelijke
onderzoekingen, omdat hij was geble
ven een eenvoudig geloovig katholiek.
Als gevolg van de Titanic ramp,
werd in het Parijsche blad de Figaro
gewezen op Branly en op zijne be
scheiden fanantieele hulpmiddelen. En
wegens dit er op wijzen vertrokken
Marconi en de heer Isaacs, de laatste
administrateur-afgevaardigde van de
Engelsche Marconimaatschappij, om
aan Branly aan te bieden het middel
voor eene finantieele onafhankelijkheid.
Maar Branly weigerde dit middel.
Hij gaf voor antwoord mijne jaren
zijn geteld, ik heb tot mijn pensioen
nog zeven jaren tijd, zeven jaar om
in mijn laboratorium te werken, en deze
tijd is juist voldoende om mijn tegen
woordige arbeid lot een goed einde
te brengen. Ik ben tevreden met wat
ik heb.
Wat dit antwoord beteekende
Ditdat hij voor zijn persoon geen
voordeel verlangde van de werken en
onderzoekingen door hem ten bate
van de menschheid en de samenleving
verricht.
Deze edelmoedige belangeloosheid is
kenmerk van het genie, dat zich maakt
tot dienaar der menschen, zijn tevre
denheid met zijn bescheiden bezit en
zijn kinderlijk geloof stempelen dezen
dienaar der wetenschap tot man van
deugdgenie vereenigd met deugd
vormt zedelijke grootheiddeze man
die niets vraagt en niets verlangt is
groot.
Arm Vlaanderen
Arme Vlamingen
o
Wie Vlaanderen lief heeft moet
met spijt vaststellen dat over het al
gemeen de Vlamingen achterlijk en
weinig ontwikkeld zijn, alhoewel van
nature slim en verstandig. In den
vreemde worden zij slechts om hunne
taaie werkkracht, niet uit kennis ge
waardeerd in hun eigen land worden
zij verwaarloosd en blijven daardoor
minderwaardig hun toestand is droe
vig en roept om hulp.
Op onze velden zwoegt de Vlaming
bij spade en ploeg, om eene korst
zwart brood in onze fabrieken mat
hij zich af bij tuig en wiel, om een
karig loon als bannelingen uit hun
eigen land gedreven, moeten duizen
den en duizenden Vlamingen, verre
van 't vaderhuis, in Frankrijk of Ame
rika, met groven handarbeid, een be
staan gaan zoeken.
Ook de Waal moet werken voor
zijn brood maar op het veld en in
het werkhuis wordt hij rechtvaardiger
betaald en als hij zijn Walenland verlaat
dan is het slechts om in Vlaanderen of
in den vreemde, het fijnere, lichtere
en beter beloonde werk te gaan ver
richten.
De Vlamingen zijn de groote meer
derheid in 't land, en toch worden
hun duurbaarste rechten, zelfs in
Vlaanderen, niet erkend.
De Waalsche werkman heeft menig
vuldige en degelijke scholen waar hij
zich in eigen vak, bij middel van
eigen taal, kan bekwamen geen vlaam-
sche Vakscholen voor den vlaam-
schen werkman, dus ook geene hoo-
gere loonen en geene mogelijkheid
om, door goede vakkennis hooger op
te klimmen.
De waalsche landbouwer heeft zijne
landbouwschool en zijne vee-
artsen ij school; voor den vlaam-
schen landbouwer nietsWie be
kommert zich om de ontwikkeling van
den vlaamschen landbouw en om de
toekomst van den vlaamschen boeren
zoon
De Gentsche Hoogeschool,
die voor Vlaanderen eene bron van
ontwikkeling zou moeten zijn, is
Fransch en blijft daardoor zonder
maatschappelijken invloed op de Vla
mingen voor de Walen twee fransche
hoogescholen, voor Vlaanderen geene
vlaamsche hoogeschooldus geene
geleerden die 't Vlaamsche volk in
eigen taal kunnen voorlichten.
En in 't leger en in Je besturen
vooral worden wij verongelijkt.
Onze Strijd.
De Advertenties.
Zoolang de Volkswil bestaat was
nog nimmer over de kosten Yan eene
enkele advertentie beschikt. Dit is
wel eene daad van slordigheid, maar
toch weder een gevolg van den oorlogs
toestand, waarin wij verkeerden èn
als Volkswil èn als notaris. Het ging
toch sedert jaren, en vooral sedert het
ontstaan van de Volkswil, om een to
be or not to be, een zijn of niet zijn.
Zoolang een leger te velde is en,
door winnen of verliezen van den
veldslag, het al of niet bestaan van
het leger en daarmede van het vader
land, op het spel staat, zoolang is de
administratie van het bezette of ver
overde gebied een oorlogsadministratie,
die van het houden of niet houden
van het gebied zelf, niet van de in
komsten van het gebied. Maar is de
oorlogsadministratie afgeloopen, dan
onstaat weder de gewone bestuursad-
ministratie.
Zoo is het ook met ons.
Schreven we, in het begin des jaars,
na het herstel onzer ziekte, dat er een
kentering is ingetreden, deze kente
ring van kalmte laat ons toe van de
oorlogsadministratie van de Volkswil
een bestuursadministratie te maken.
Het eerste gevolg is geweest, dat
de advertenties tot 1 Januari 1912 zijn
uitgeschreven en daarover per kwi
tantie wordt beschikt.
Begin Juli zullen worden uitgeschre
ven de advertenties van het le en 2e
kwartaal 1912 en daarna zullen ze
worden uitgeschreven elke drie maan
den. En dan zullen te beginnen met
Juli in orde worden gemaakt de abon
nementsgelden onzer in zoo groot ge
tal buitenlandsche abonnés.
Tot dit alles hebben we onze maat
regelen genomen.
Omdat onze administratie een oor
logsadministratie is moeten zijn, die
van het zijn of niet zijn van courant
en ambt, is het mogelijk, dat er ver
gissingen plaats hebben en hebben
gehad, ook dat wij bankroetjes krij
gen en hebben gekregen, maarvoor
wat betreft de schade aan onze zijde
hindert dit niet, en voor wat de ver
gissing ten nadeele van anderen, zoo
zeggen we reeds te voren, dat dit
laatste niet in onze bedoeling ligt,
noch uit onze beslissing zal blijken.
Wij vertrouwen, dat ieder dit alles
wel zal begrijpen.
zaak Cortvriendt.
Maandag concludeerde de Advocaat-
Generaai bij den Hoogen Raad tot
verwerping van het cassatieberoep van
den gemeenteveldwachter Cortvriendt
van Hulst, ingesteld tegen zijne ver
oordeeling tot zeven dagen gevangenis
straf wegens daad van mishandeling.
