W?
No. 130.
Zaterdag 23 Maart 1912.
3e Jaargang.
Gewestelijk en Algemeen Weekblad te Hulst.
Richting'Voor waarheid en voor recht, door eigen daad en door daad van anderen, zonder aanzien van
persoon of partij.
VERSCHIJNT ELKEN ZATERDAG.
Gentschestraat C 7 te Hulst.
Stichter: H. A. van Dalsum.
Gentschestraat C 6 te Hulst.
Gentschestraat B 4 te Hulst.
belgië.
DE VOLKSWIL
REDACTIE:
Abonnement per drie maanden
NEDERLANDf 0.50.
BELGIEfr 1.20.
ANDERE LANDEN f 0.80.
- Abonnementen worden dagelijks aangenomen. -
Niet geplaatste stukken worden niet terug gegeven.
Het blad neemt geene verantwoordelijkheid voor den inhoud
van het Vrije Woord en voor dien van Advertentiën.
ADMINISTRATIE:
DRUKKER IJ:
Advertentiën, in te zenden vóór Vrijdags om 12 uur.
Prijs per regel 10 cent. Bij abonnement of geregelde plaatsing
belangrijke vermindering. Dienstaanbiedingen contant f0.25.
Allerlei omstandigheden van ver
schillenden aard waren oorzaak dat
de „Zuidbevelandsche brieven" eenigen
tijd uit D e V o 1 k s w i 1 zijn achter
wege gebleven. Daar die omstandig
heden zich thans weer eenigszins heb
ben gewijzigd, waardoor de gelegen
heid weer is ontstaan om van tijd tot
tijd de voornaamste gebeurtenissen utt
deze streek te bespieken, vatten wij
onze pen weer op om te trachten onze
indrukken weer te geven. Het doel dat
wij hiermede beoogen is verschillend.
Natuurlijk is het gericht op den „over
kant" zooals Zeeuwsch-Vlaanderen hier
in den volksmond heet, om den lezers
van „de Volkswil" min of meer een
indruk te doen krijgen van deze streek,
doch ook op de lezers in deze om
geving. We hopen dat ook zij belang
zullen stellen in hetgeen door „Luctor"
in „de Volkswil" wordt medegedeeld,
en dat niet alleen, doch we hopen
tevens dat, wanneer iets zou worden
vermeld wat niet met hun meening
strookt, zij dan onomwonden hun
meening over dat onderwerp zullen
willen mededeelen.
Een gedachtenwisseling, in goeden
zin, kan ook hier vruchten dragen,
kan opheldering brengen waar het nog
duister is.
In de eerste plaats zouden we dan
even onze meening willen zeggen over
de hier in wording zijnde waterlei
ding. Het tarief, dat in „de Volkswil"
no. 128 werd gepubliceerd, mag als
bekend worden verondersteld, daarover
behoef ik het dus niet te hebben.
Alleen zou ik er dit van willen
zeggen dat het nog al afwijkt van het
oorspronkelijke tarief dat wij hier in
ons bezit hebben. De kamerruimte is
o. a. van 6 thans op 10 vierkante Meter
gesteld om in aanmerking te komen
en als „kamer" te worden beschouwd.
Dienstbodenkamertjes tellen niet meer
mee. Winkels, werkplaatsen enz. gel
den thans allen gezamenlijk voor één
vertrek, tenzij deze lokalen gezamen
lijk minder dan 10 M2 bedragen, in
welk geval ze ook niet tellen.
Het blijkt dus dat de directie van
de waterleiding al wat water in haar
wijn heeft gedaan (en waarom ook
niet ze heeft immers water genoeg?)
ten opzichte van grootere gebouwen.
We vinden dit natuurlijk best, en
hopen dat de aansluitingen er belang
rijk door zullen vermeerderen. Waar
we echter meer speciaal de aandacht
op wenschen te vestigen is deze quaes-
tie Dat de waterleiding hier, vooral
door de bladen uit deze omgeving,
wordt genoemd een zegen voor Zuid-
beveland en zijn bewoners. Die uit
drukking nu wenschen we eenigszins
te betwisten, en we hebben daar goede,
en o. i. gegronde redenen voor. Zij
die zich verheugen in het bezit van
een eigen woning kunnen, en zullen
waarschijnlijk voor het meerendeel
ook wel van de waterleiding profitee-
ren ze sluiten eenvoudig aan, betalen
de premie, en kunnen in rustige rust
van de waterleiding genieten, ook in
de droogste zomers. Doch het mee
rendeel van de Zuidbevelandsche be
volking, en dit zijn hoofdzakelijk de
arbeiders, bezit geen eigen woning,
en deze hangen dus in hoofdzaak van-
de goedgunstigheid van de huisbazen
af of zij het met hun beurs zullen
kunnen overeenbrengen, om ook in
die huizen de waterleiding te doen
aanbrengen. We gelooven wel dat eeni
gen dit zullen doen, we hopen zelfs
velen, ja allen 1 doch waar we nog
maar al te veel krenterigheid en schriel
heid opmerken bij de velen, die wel
eens wat dieper in hun beurs konden
tasten, vooral ook op het gebied van
arbeidsloon, daar vreezen we dat de
„zegen" die de waterleiding dan zal
brengen niet zal droppelen in de ar
beiderswoningen doch zich zal beper
ken tot die der rijken en meer ge
goeden. We hopen dat we in dit op
zicht de plank geheel misslaan en dat
de eene huisbaas al harder loopen zal
dan de andere, om zijn woningen te
doen aansluiten, en dan zullen we niet
aarzelen om nederig onze excuses aan
te bieden voor hetgeen we hierboven
schreven. Een waterleiding waarvan
ieder kan profiteeren, dat noemen
we een zegen voor onze streek, doch
een waterleiding waarvan slechts de
rijken en gegoeden het gemak en het
voordeel ondervinden terwijl de ove
rigen kunnen toekijken kunnen we
zoo'n groote zegen nog niet noemen.
Er begint hier op politiek gebied
ook weer een beetje leven in de brou
werij te komen. Mr. de Wilde, de
antirevolutionnaire advocaat uit den
Haag tevens redacteur van de „Zeeuw-
sche Courant" reist het land af om de
aanhangige tariefwet te verdedigen.
Die wordt door hem ook al een zegen
voor land en volk genoemd. We staan
dus wel heel veel zegen te wachten.
Nu als 't dan maar niet te veel onze
dubbeltjes kost 1
Van liberale zijde reist de heer van
Santen, hoofdredacteur van de Goe-
sche Courant, het land door om te
spreken over Staatspensioneering.
M. i. een dankbaarder onderwerp
dan „de tariefwet" van mr. de Wilde
en ook een edeler doeln.l. de dub
beltjes te brengen i n de zakken van
oude afgewerkte menschen.
De volgende maal hoop ik op deze
vergaderingen terug te komen.
LUCTOR.
Als dr. Poels zich tot schrijven zet,
stel ik me hem voor, als een slager,
die uit slachten gaat. In hemdsmouwen
van wege de inwendige natuur, en
van wege de kamerhitte, die hem met
een den vastenplicht doet ontduiken,
als werkende in hoogverhitte lokalen.
Men moet alle excuses te baat ne
men om in de rol te blijven. Dat is
niet gezondigd. Dan schiet hij zelf-
vergenoegd uit zijn sloffen, en hakt
om zijne volgelingen een goede ont-
wikkelingsles te geven in zijne ka
tholieke Kerkraedsche Courant onge
nadig op de Maasbode los, tot ver
rukking van den werkman, waar het
hem om te doen is, als opgedrongen
slaaf van democraten.
Precies als bij ons. De werkman
moet kunnen zeggenWat kan hij
toch kletsen Dan is dr. P. en ook de
werkman content. Wat wil men weer
Hij spreekt van etter, van builen en
van wat nog meer al zich bij het sla
gersvak kan voordoen hij heeft het
over „pest" sprekende van de Maas
bode, als ware het eene beleefdheids
formaliteit bij een kopje thee of koffie
hij schermt met de woorden laster,
huichelarij, leugen en zulke akelighe
den, als bezat hij ook het dokterschap
in al die akeligheden, waarin men zoo
gaarne smult, tyi believe van vorst
„werkman."
Dr. P. staat niet alleen in de ruzie.
Alles is in vollen oorlogsdosch. Maas
bode, Residentiebode, Tijd, Gelder
lander, Centrum enz, alle couranten
van eenderlei veeren, waarin de gees
telijken de leiding hebben, staan als
kemphanen tegenover elkander. Daarbij
komt nog de bekende herrie tusschen
Keulen, Gladbach, Berlijn en Oosten-
i ijk, en de vele niet algemeen bekende
dispuutjes.
Ieder heeft op zijne manier de echte
waarheid te pakken onder al hunne
verschillende waarheden, dat ze na
tuurlijk te weinig abonnés en adver
tenties hebben. Dat is de affaire. Van
werkelijken godsdienstzin hoort of leest
men zoo niet. Dat is te afgezaagd.
Het is hun maar te doen om geleerd-
heidsvertoon. Wie nu van een slagers-
of brouwerswagen of boerenerf van
daan komt, doet dit op zijne bonkige
manier. Wie fijner van huis uit is,
doet het meer fijntjes, en daardoor
meer vlijmend scherp.
Bij uitzondering waren het die hee-
ren eens eens over het meesterschap
van den humorist Dickens, maar als
op commando repten ze er niet van,
dat die christenmensch niets moest
hebben van nevenformaliteiten, van
grootdoenerij en kerkelijke voorschrif
ten die enkel moeten leiden tot geld
en machtsbezit. Dickens spotte met die
zaken, die met den waren godsdienst
niets gemeen, en het enkel gemunt
hebben op de portemonnaie van de
goedgeloovigen.
Die aanpassingsvoorschriften zijn
vooral sedert de Hervorming doorgezet
tot op heden toe.
Nu echter is er plotseling eens een
draai genomen. Gij hebt het kunnen
vernemen uit de Vastenbrieven. Daarin
wordt er waarachtig ook eens gewezen
op de buitensporige eischen van de
fabrieksarbeiders, op hunne genotzucht,
op hun voortdurend afloopen van
kermissen en bals, al moeten zij ook
de H. Mis verzuimen. Hun loon is er
goed voor, geld zat, en een mensch
is nu eenmaal een sociaal wezen, dat
gaarne in troepen leeft en zich amu
seert. Wie bezoeken alle kermissen
De arbeiders en nog eens de arbeiders.
Men schijnt het te gaan inzien, dat
ook voor den fabrieksarbeider grenzen
bestaan, en hij naast de rechten, waar
van dr. Poels, Hermans en consorten
steeds den mond boordevol hebben,
ook plichten heeft, dre de Heeren uit
berekening steeds hebben weggedoe
zeld. Het is gebleken, dat wereldzin
en genotzucht regeeren kan ten koste
van den godsdienstzin.
Velen zijn er echter al zóó verwend,
dat ze zelfs niet meer ter kerke gaan,
al zijn ze lid eener katholieke veree-
niging; ook die kerkdwang is hun jal
te machtig geworden. Heeft men die
heeren-arbeiders niet te hard met den
paplepel achterna geloopen, om hun
al door maar beleefd te zeggen, dat
zij maar te slikken hadden, en dat de
patroon en belastingbetaler er goed
voor was en toch moest opdokken
Toch spreekt het katholieke volk
van zelfhulp op een toon om Eigen
Hulp te beschamen.
Het is zeker zelfhulp te teren op
sociale wetten, door angstige Kamer
leden gestemd tot gemak van den
arbeider en tot overgrooten last van
den werkgever en belastingbetaler. De
zelfhulp bij onze arbeiders is er eene
die alle energie bij hen verstikt, die
spaarzin bij hen wegvaagt. Dit geldt
ook voor de lieve dienstboden. Men
moet maar durven En dat doen onze
moderne slaven uit de kunst, maar
op de beurs van hunne moderne sla
venhalers.
'tls alles van wege de zelfhulp dat
in Engeland een millioen arbeiders
het werk stop zetten, en handel en
industrie lam slaan. Het succes is
nadeel voor patroon en werkman.
Daaraan heeft de geestelijkheid een
handje mee geholpen, zelfs met ver
krachting van den godsdienst, op eene
wijze, dat eene nieuwe Hervorming
onder de katholieken voor de deur
staat. Als in de vijftiende eeuw is
die tijd weer aangebroken voor de
Kerk, wier geestelijken den godsdienst
als bijloopertje beschouwen, doch de
politiek in en door den arbeider naar
voren schuiven om de suprematie, al
moeten ze de katholieken onderling
ook tegen elkaar opzetten.
Wat moet er van de „katholieken
metterdaad" geworden, als de geeste
lijken tijd en krachten verspillen aan
loos geschrijf en voor geleerdheids-
vertoon eigenlijk gezegd ruzie
terwijl zij hunne volgelingen stroom
loos laten rondzwemmen of in de war
brengen. Als de geestelijkheid zich
uitslooft tot bevoorrechting van eene
klasse, die in de laatste jaren op zulke
wijze over het paard is getild, en zich
nu alwetend en almachtig acht, van
eene klasse, die een ieder, die werke
lijk degelijk onderlegd, en werkelijk
goed geloovig is, plompverloren voor
dompkop en huichelaars uitscheldt,
terwijl juist diezelfde op zulke zieke
lijke wijze verwende klasse de eerste
zal zijn om, als er materieel voordeel
te behalen is, de geestelijken met ad
viseurs incluis, uit klooster en kerk
en over de grenzen te drijven. Zie
Frankrijk, Portugal. Zouden er onder
die millioenen socialisten kiezers in
Duitschland geen georganiseerde R. K.
arbeiders zijn Wij weten wel beter.
Het is de historie, die wederkeert,
maar niet wijzer maakt.
Wij zullen er ons niet druk over
maken. De geestelijken in de eerste
plaats zullen oogsten wat zij in over
moed hebben gezaaid. Niet alleen te
gen de socialisten. Ook, en in niet
mindere mate, hebben zij den oorlog
verklaard aan het beste deel der katho
lieken. Dr. Poels scheert hen allen
over één kam en noemt hen kapitalis
ten. Ja kapitale zorgen hebben de
patroons, die zoogenaamde kapitalisten.
Men vindt die kapitalisten niet op
kermissen, bals enz., doch wel thuis
in hun gezin of aan den arbeid met
al zijne zorgen. Dat het respect voor
de geestelijken moet verdwijnen ligt
voor de hand. En niettegenstaande
het verderfelijk neerhalen van R. K.
werkgevers en welgezetenen, blijven
dezen toch de steun in elk opzicht
van de Kerk ten voorbeeld van de
geestelijken-zelven.
Wij gaan ook een spotblad krijgen
een R. K. adviseur van een patroons
bond moet er al zijn, dus spotstof op
het comedievertoon om te beginnen
volop. Welke adviseur moet nu toe
geven
Die spotvogel zal gedoopt worden
„De Roskam." Nu kunnen we gaan
afrossen, op- en afkammen. Ge doet
er een goed werk mee, want „De
Roskam" heeft het „Katholieke Volk"
noodig.
Voorzichtig maar zegt „de Tijd" en
ik zeg het ook, want de «smaak in
„Roskammen" zou wel eens naar meer
overslaan, tot notenkraken enz., want
het notenkraken vinden de minderont-
wikkelden, de arbeiders niet te na
gesproken, prettiger dan Roskammen.
Toen de katholieken aan 't bewind
kwamen koste ons leger 48 millioen
'sjaars: nu 66 millioen aan gewone
onkosten alleen.
Ieder jaar werd 't vijfde gedeelte
(13,300 man) onzer jongelingen sol
daat, nu levert iedere familie haren
oudsten zoon20,000 jongelingen
moeten dit jaar optrekken.
In 1884 bedroeg onze schuld U/a
milliards, nu vier milliards en daaren
boven zijn voor 400 millioen schat
kistbons in omloop.
In 1884 gold de belgische rente
boven de 100 fr.nu tengevolge der
talrijke uitgiften en leeningen nog 88
fr.landbouwers en kleine burgers
verliezen ongeveer 150 millioen.
Staat het belgisch volk op gebied
van onderwijs en beschaving boven
de andere volkeren
Neen, er wordt meer gemoord en
gestolen dan vroeger. In Vlaanderen
zijn 18 op honderd menschen onge
letterd geen tien ten honderd ge
nieten een goed onderwijs.
Geen landbouwscholen, bijkans geen
vakscholente Gent een goede nij
verheidsschool waar 't onderwijs groo-
tendeels, in 't fransch wordt gegeven
buiten die bijkans niets. De Vlaming,
miskend, verachtnog altijd is hier
de arbeidsdag 't langsthonderd dui-
zende menschen leven van honger-
loonen, 1 fr. of 1,50 fr. of 2 fr. daags.
Twee frank dat wordt in Vlaanderen
als een hoog loon gerekend1
Op den rijkdom bijkans geen lasten.
't Kiesstelsel onrechtvaardig I
De bekwame menschen op zij ge
schoven voor de lieve kinders en de
kruipers. Geen pensioen voor de
Vlamingen. Overal dwang cn als ge
volg karakterloosheid en schijnheilig
heid.
Ziedaar de droevige gevolgen van
27 jaren katholiek bestuur.
H. P.l.
(De Vrije Klok).
Belgische voorspoed.
„De Volksstem" is een echt blad
voor de katholieke bewaarders. Im
mers verdraaien der waarheid, door
een vromen godsdientst vernist, is
haar beste wapen.
„Wie voor de groene socialisten
kiest, roept zij uit, verklaart zich vij
andig aan de politiek onzer katho
lieke ministers die vrijheid en volks
welvaart verschaft hebben," enz.
Ik zal maar niet meer zeggen dat
zij schrijft, dat het zou zijn kiezen
voor godsdienstvervolging, zegepraal
der vrijmetselarij, enz., de bevolking
van het arrondissement Brussel weet
wel beter, alleen een enkele vraag
Sinds de 28 jaar dat de bewaar
ders aan de regeering van voor
spoed en volkswelvaart zijn,
is de Belgische schuld vermeer
derd met 2 duizendmillioen
frank, nog voor 4 honderd mil
lioen bons zijn op de schatkist in
omloop en hiervoor is eene nieuwe
leening noodzakelijk.
Maar de regeering van de Volks
stem wacht met die leening tot na de
kiezing, 't is immers de tijd van voor-
