De Volkswil
BIJVOEGSEL
vail
van '24 Juni 1911.
76 FEUILLETON.
Het vraagstuk van het
binden van de Stikstof.
o
(Slot).
Calcium is een van de weinige ele
menten, die de eigenschap hebben,
zich direct met de stikstof te kunnen
vereenigen. Met is een metaal, welks
kleur gelijkt op die van zilver, met
hetwelk stikstof zich betrekkelijk mak
kelijk verbindt, tot een der verbindin
gen, die men bestempelt met de be
naming „nitruren".
Behalve calcium bezitten ook borium,
silicum, titaan, barcym, strontium, mag
nesium chromium en nog een paar
minder bekende elementen bovenge
noemde eigenschap.
Hei caliumnitruur splitst zich in
aanraking met water in ammonia en
kalk.
Als wij dus calcium goedkoop ge
noeg konden bereiden, dan was ook
de bereiding van ammonia goedkoop
ten uitvoer te brengen en daarmede
het probleem van de bemesting tot een
bevredigende oplossing gebracht.
Tien jaar gelede* zou deze opmer
king geen beteekenis gehad hebben,
tegenwoordig hebben wij zooveel betere
hulpmiddelen tot onze beschikking,
dat deze methode ernstige overweging
verdient. Twee jaar geleden kostte
een vingerhoed vol calium veertig gul
den, tegenwoordig is de prijs onge
veer f 2.50 per pond en deze prijs kan
nog aanmerkelijk verlaagd worden.
Calcium is een zeer veel voorkomend
metaal, want krijt (koolzure kalk) be
staat voor ongeveer veertig procent uit
calcium. Vroeger, eenige jaren geleden,
was het zuivere calcium zoo duur ten
gevolge van de moeilijkheden aan de
afscheiding van dit metaal verbonden.
Tegenwoordig wordt het in groote
hoeveelheden tegelijk gemaakt, door
het opgeloste calciumchloride door een
electrischen stroom te ontleden. Het
metaal zet zich daarbij af op de kathode.
Bovendien echter is het zelfs overbodig
geworden, ie zoeken naar een goed-
koopere bereidingsmethode van cal
cium, want een van de verbindingen
van dit metaal heeft ons in staat ge
steld, het probleem op een andere wijze
tot oplossing te brengen en wel met
zooveel succes, dat het, voor het oogen-
blik tenminste, al de boven door ons
behandelde, methoden in de schaduw
heeft gesteld.
Iedereen heeft wel eens gehoord van
calciumcarbuur en van het, met sterk
lichtgevende vlam brandende acetyleen-
gas, dat ontstaat als men calciumcar
buur met water in aanraking brengt.
De geschiedenis van de ontdekking
(icscliieJVunilisc roman uil ilea lijd
der liiieliabeën.
DERDE BOEK.
(o)—o—(o)—
1.
MOHAN'S WRAAK.
„Zij zijn ijveriger dan vroeger en
melden zich vaak vrijwillig voor den
nachtdienst aan, ten einde mijn gunst
te herwinnen," zeide Judas. „Ook van
nacht hebben zij de wacht bij den
grooten toren."
„Vertrouw hen nietElke slang,
waarop men getrapt heeft, tracht te
steken."
„Mocht ge iets verdachts aan hen
bespeuren, meld het mij dan, Noman."
„Mijn oogen zijn open. AWgen zult
ge er meer van hooren."
Het was reeds donker, en de Ara
bier sloop langs een grooten omweg
tot in de nabijheid van den grooten
toren.
„Gij zijt Jorabad, de zoon van den
priester Jonas," zeide hij tot een op
wacht staanden Hebrcër. „Waar liggen
de Essaïërs
„Vlak naast mij, links, dicht bij den
van het carbuur, de verwachtingen, dat
het acetyleengas het gewone lichtgas
zou kunnen vervangen, welke verwach
tingen ijdel bleken, de daarop volgende
herleving van deze 'industrie, en de
laatste phase van verval, dit alles is
niet alleen zeer romantisch, maar ook
van grooten invloed geweest in finan-
tieele kringen. Hier echter hebben wij
alleen te maken met de laatste phase.
Professor Adolph Frank, te Charlot-
tenburg, kwam tot de ervaring, dafde
gemakkelijke bereiding van de carburen
den weg aanwees, die zou voeren tot
het op groote schaal binden van de
vrije stikstof. Om zijne vermoedens
door en door experimenteel te kunnen
toetsen, zocht hij een schuilplaats onder
de breede vleugels van de rustelooze,
steeds onderzoekende, vooruitstrevende
firma Siemens en Halske, welker hulp
middelen toereikend zijn voor elke
menschelijke poging. Aanvankelijk
stelde hij zich alleen voor de berei
ding van cynaniden, namelijk door de
atmospherische stikstof in aanraking te
brengen met sterk verhit baryumcar-
buur, om daarna het langs dien weg
verkregen baryumcyanide om te zetten
in de cyaniden van natrium en kalium,
die de grootste waarde vertegenwoor-
gen. De uitslag van deze pogingen
liet niets te wenschen over, maar de
ontdekker was hiermede nog niet te
vreden, en om de methode te verbe
teren, besloot hij te beproeven in plaats
van baryumcarbuur het analoge cal
ciumcarbuur hiervoor te gebruiken.
Deze laatste stof namelijk is r.iet alleen
goedkooper, maar in gelijke gewichts-
hoeveelheid bovendien meer werkzaam.
Zijn poging baarde een groote verras
sing. Hij kwam namelijk tot de ontdek
king, dat in dit geval eene reactie
plaats vindt, die kan worden uitge
drukt door de vólgende scheikundige
vergelijking
CaCo 4- 2 N CaCN2 -f C
Calciumcarb. Stikstof Calciumc. Koolst..
In plaats dus van het calciumcyanide
(CaC2N2), hetwelk men dacht, dat zou
ontstaan, h$d hier afscheiding van kool
stof plaats en ontstond er een stof,
welks naam wel veel op die van cal-
cumcyanide gelijkt, maar welke toch
geheel andere eigenschappen heeft, na
melijk calciumcyanamide (CaCN2). Ver
der ontdekte professor Frank, "dat dit
calciumcyanamide, bij verhitting van
stoom in hoogen druk, makkelijk over
ging in krijt en ammonia en ten
slotte bleek, dat als deze stof in voch
tige lucht werd uitgespreid, eveneens
langzaam ammonia gevormd werd. Dit
voerde van zelf tot het vermoeden, dat
dit calciumcyanamide zou kunnen die
nen tot vruchtbaar maken van den bo
toren. Drie hunner staan in de eerste
wachtlinie. Achter hen in de tweede
wachtlinie staan nog zes andere Es-
sasërs. Eerst stonden ze in verschillende
wachtliniën verstrooid, doch zij verzoch
ten onzen aanvderder, daar zij vrienden
waren, naast elkander te mogen staan.
„Het is goed," zeide Noman. „Blijf
op je post en verklap niet, dat je mij
gezien hebt."
Voorzichtig naderde hij in de duis
ternis de aangeduide plaats, doch vond
de wachten niet op hunne posten. Ook
de posten in de andere wachtlwiie wa
ren verlaten."
Eensklaps hoorde hij gerucht achter
zich en sloop fluks onder eeu door
nenstruik.
„Zij zijn gelukkig ontkomen en zul
len spoedig hunnen broederen hulp
zenden," hoorde hij iemand zeggen.
„Laten wij de belooning deelen,"
zeide een ander.
„Jouw ziel hangt evenzeer aan 't geld,
als die van je vader," sprak thans een
andeie stem, welke Noman terstond
herkende als die van Joram. „Hier.
Deelt het geld. Ik wil er niets van heb
ben."
„Ook goed. Waarom ben je zoo
grootmoedig, Joram
„Het is mij voldoende, dat de ont
snapte Idumeërs Judas nieuwe vijanden
op den hals schuiven. Als wij weer
op wacht staan, laten wij er andermaal
twee ontsnappen. En nu, vlug op jeluis
post vóór wij worden afgelost
Den volgenden dag wist Judas alles.
dem, en om dit te onderzoeken zond
Frank groote hoeveel h£den haar Gè-
heimrat professor Wagfl& te Darmstadt,
naar Dr. Gerlach te Posen en achtereen
volgens nog naar verschillende land
bouwproefstations.
Het resultaat van deze proefnemin
gen was, dat zonder eenigen twijfel,
onder bepaalde omstandigheden het
calciumcyanamide een betere meststof
bleek, dan het ammoniumsulphaat, dat
de gasfabrieken opleveren, en, gerekend
naar gelijke gewichtshoeveelheden stik
stof, in beide bevat, praktisch gelijk
waardig met chilisalpeter. Bij de tar
weoogst verkrijgt men de beste resul
taten als de meststof vier a vijf inches
onder de oppervlakte wordt gebracht,
ongeveer van acht tot veertien dagen
voor het zaaien.
De juiste werking van deze stof
moet nog worden bestudeerd. Het is
niet onwaarschijnlijk, dat het calcium
cyanamide in den grond uiteenvalt in
kalk en cyanamide, uit welke laatste
stof ammonia ontstaat, die wordt ge-
oxydeerd tot salpeterzuur, dat zich ten
slotte met de kalk van de meststof ver-
eenigt tot calciumnitraat (salpeterzure
kalk).
De mogelijkheid bestaat ook nog,
dat bij dit proces ureum wordt ge
vormd. Hoe dit ook zij, zonder twijfel is
deze stof zeer werkzaam, en de nuttig
heid, die reeds zeer groot was, zal zeer
waarschijnlijk nog aanmerkelijk ver
hoogd worden door de merkwaardige
ontdekking van Dr. F. Loöhnis, te Leip
zig, die heeft bewezen, dat bepaalde
microben, die in de natuur in den
grond voorkomen, het calcjumcyamide
als voedsel gebruiken en daardoor de
vrije ammonia, die de planten absor-
beeren, nog op snellere wijzen doen
ontstaan.
De menschheid is nu, dank zij de
ontdekkingen van Professor Dr. Frank,
in het bezit van een bijna ideale mest
stof. Het benoodigde calciumcarbuur
wordt gemaakt uit kalk en koolstof,
die overal te verkrijgen en goedkoop
zijn, en de atmospherische stikstof
heeft eenieder gratis ter beschikking.
De prijs van deze meststof hangt dus
alleen af van den prijs van de electri-
sche energie. Reeds nu overtreft de
meststof, accquivalent met een electri-
sche paardekracht, de meststof van een
levend paard. Een paard levert per
jaar ongeveer 21000 pond meststof,
waarin zich ongeveer 130 pond stikstof
bevindt, terwijl een electrische paarde-
kracht in denzelfden tijd niet minder
dan 500 pond stikstof in den vorm van
calcium cyanamide oplevert.
Onder den naam van „Kalkstikstof"
is nu deze stof een product op de
wereldmarkt. De kleine, experimenteel
onderzoekende „Cyanid Gesellschaft",
die gevormd werd door Siemens en
Halske, de Duitsche Bank en Professor
Frank, heeft de bereiding overgedra
gen aan een groote maatschappij, voor
dit doel gevormd, de Societa Generale
per Clanamide" te Rome, en deze maat
schappij om hare beurt bestaat uit de
„Cyanid Gesellschaft", de „Societa
Italiana per la labbricazione di prodotti
azoti, edi altre soetange per l'agricol-
tura" en de „Societa Itatiana per il
carburo di calcio acetilene ed altri gas"
te Rome.
Bij de bereiding van deze stof worden
Hij klemde de tanden op elkander en
er blonk een onheilspellend vuur in
zijne oogen
Reeds den vierden dag meldde Jo
ram zich met acht andere Essseërs
vrijwillig bij hem aan tot den nacht
dienst.
„Gijlieden zijt zeer ijverigzeide
Judas en glimlachte op een eigenaar
dige wijze, terwijl hij hun verzoek toe
stond.
Toen de verraders- hunnen post be
trokken hadden, liet Judas zijne broe
ders en de voornaamste legeraanvoer
ders bij zich in zijne tent ontbieden
en deelde hun het verraad mede.
„Wat denkt ge te doen vroeg
zijn broeder Joannes.
„Gij allen legt u met mij in hinder
laag. Wie der verraders zich verweert,
wordt neergesabeld. Voorwaarts, No
man, wijs ons den weg
De mannen hadden nog niet lang
hunne schuilplaats ingenomen, toen de
Arabier naar den toren wees, uit
welks schaduw een paar donkere ge
daanten te voorschijn kwamen.
Nauwelijks waren de voortvluchtige
Idumeërs in de nabijheid der verbor
gen Hebreërs gekomen, of deze over
vielen hen met luid krijgsgeschreeuw
en deden ze in het stof bijten.
Joram en zijn metgezellen namen
de vlucht. Zij werden nochtans inge
haald en omsingeld. Toen zij zich te
weer stelden, stiet Judas Joram het
zwaafd in de borst. Met een vloek
op de lippen gaf de trouwelooze
de laatste uitkomsten van de technische
wetenschap toegepast.
De atmospherische stikstof moet ge
scheiden worden van de zuurstof, waar
mede zij gemengd is.
Voor dit doel wordt de dampkrings
lucht vloeibaar gemaakt en de beide
stoffen door gcfractioneerde distillatie
gescheiden. De zuurstof wordt voor
doeleinden gebruikt, de stikstof gaat
van de intense koude van de vloeibare
lucht onmiddellijk over naar de felle
hitte van het e'ectrische fornuis, waar
zij in aanraking gebracht wordt met
cokes en kalk en waar dan de „Kalk
stikstof" gevormd wordt.
De overdracht van de bereiding van
de kalkstikstof als meststof aan een
andere maatschappij, heeft de „Cyanid-
Gesellschaft" de handen vrij gemaakt
tot de exploitatie van de andere toe
passingen. En deze zijn nog zeer talrijk.
Het feit, dat calciumcynamide onder
den invloed van stoom van hoogen
druk, al de stikstof in den vorm van
ammonia afgeeft, verschaft een uitste
kend middel ter bereiding van ammonia
en ammoniumzouten.
De maatschappij heeft op het oogen-
blik een fabriek in werking, die een
productie van 1500 ton ammoniumsul
phaat per jaar oplevert. Gemengd met
natriumcarbonaat (soda) of met gewoon
keukenzout echter, gaat het cyanamide
na samensmelting over in natriumcya
nide, en deze laatste stof is nuttig bij
verschillende technische processen, bij
voorbeeld bij verzilveren en bij de
afscheiding van goud. Voor het laatste
doel heeft de maatschappij een fabriek,
die 500 ton jaarlijks oplevert, en irf
Mexico is men bezig voor de mijnwer
ken het cyanamide in de onmiddellijke
nabijheid der mijn te maken. Een toe
passing van groote beteekenis van het
cyanamide berust op de merkwaardige
functie, die het vervult, bij het harden
van de buitenkant van staal en met het
oog hierop gebruikt de groote fabriek
van Ludwig Loeve en Co. deze stof
geregeld in groote hoeveelheden bij de
bereiding van gereedschappen en wa
penen.
Een zeer merkwaardige stof, die ge
makkelijk verkregen wordt door de
inwerking van zuren op calciumcya
namide is dicyaandiamide een fraai
kristallijn lichaam, bevattende zes en
zestig percent stikstof. Deze verbin
ding, vroeger alleen bekend als een
curiositeit van laboratorium proeven,
wordt nu bij tonnen gemaakt en ver
kocht aan de verfstoffenfabrikanten.
Evenzoo worden groote hoeveelheden
verkocht aan de fabrieken van explo-
siefstoffen, omdat het, met sommige
andere substanties gemengd, de tempe
ratuur in den loop van het kanon
verlaagt.
Een andere belangrijke eigenschap
van cyanamide bestaat hierin, dat het
zich zeer makkelijk met water kan ver
eenigen tot ureum een bestanddeel
van de urine. Tonnen van deze kunst
matig verkregen ureum worden ver
kocht aan de fabrieken van pharma-
ceutische praeparaten, die het gebrui
ken tot doeleinden van welke de ureum-
fabrikant geen flauw begrip heeft.
Guanidine, een ander afscheidingspro
duct van het dierlijk organisme wordt
hieruit eveneens verkregen en van deze
stof worden jaarlijks tonnen uitgevoerd
naar Amerika.
Esszeër den geest. Drie der saamge
zworenen werden eveneens gedood,
de anderen gaven zich over.
„Voert de gevangenen gebonden
voor mijne tent en bewaakt hen goed,"
beval Judas. „Zegt aan de hoofden
der stammen en den ouderlingen der
Essaeërs, dat ik hen verwacht."
„Van nacht nog?"
„Terstond. Gaat.
„Wat zal er met de gevangenen ge
beuren vroeg Eleazar zijnen broeder,
terwijl de legeraanvoerders zich ver
wijderden.
„Weet gij niet, wat er eens met
Achan gebeurd is, toen hij zich wilde
verrijken met een gedeelte van den
buit uit Jericho, ofschoon de ban van
vernietiging op de stad lag vroeg
Judas als antwoord
„Straf de Essseërs niet te hard
riep Simon. „Hunne kameraden moch
ten anders op nieuw uwe vijanden
worden."
„Mijn hart dofst naar wraak en de
wet eischt boete. Toen zij Electra
van mijne zijde rukten, stonden zij op
hun recht, nu sta ik op het mijne.
Smeek niet voor hen. De verraders
zullen sterven
Voor zijne tent vond Judas de ge
vangenen, omringd door de stamhoof
den, de legeraanvoerders en vele Es-
ssërs. Toen hij den kring der mannen
binnentrad, ontstond er een pijnlijke
stilte.
„Achaz, oudste der Essseërs begon
Judas. „Te Jerusalem wist ge mij zoo
Nog een andere reactie valt te ver-
meldën, die, wei is waar vóór het
oogenblik nog geen toepassing vindt
in de techniek, maar die misschien in
de handen der nakomelingschap van
zeer veel nut zal zijn. Wij bedoelen de
reactie, waarbij sarcosine zich met
cyanamide, bereid met de atmosphe
rische stikstof, vereenigt tot creatine,
e^n bestanddeel van onze spieren, ge
vonden in vlecschextract.
Uit al deze feiten volgt zonder twij
fel, dat wij in de toekomst evenwel
fabrieken, zullen zien ontstaan, die zich
de vastlegging van het element stikstof
in verbindingen ten doel stellen, als
wij nu hoogovens hebben, die de vrij
making van het element ijzer uit zijne
verbindingen teweegbrengen.
In al de genoemde processen zien
wij de koppige stikstof, door het men-
scheüjk genie overgevoerd in den
actieven en nuttigen vorm, werkzaam
niet alleen in duizenderlei stikstofbe-
vattende praeparaten, die de moderne
samenleving dagelijks noodig heeft,
maar ook in den bodem, in de planten
en daardoor ook in de daden, de ge
dachten en gevoelens der menschheid,
totdat zij, na het verlies van hare en
ergie weer terug zinkt in het Nirvana
van de lucht. Wij zien dat het gevaar,
dat de menschheid door honger zou
uitsterven, volkomen is afgewend, en
dat, als plotseling de salpeter in de
mijnen van Chili tot op het laatste
pond gesplitst werd in de samenstel
lende elementen, de menschen gereed
zouden zijn zich te verdedigen tegen
de onmenschelijkheid van de natuur.
Maar toch, bestaat inderdaad die
onmenschelijkheid in de natuur?
Say there be
Yet nature is made better by no mean,
But nature makes that mean; so, o'er
the art
Which you say adds to nature, is an art
That nature makes."
Elk atoom in ons beweegt in har
monie met elk atoom buiten ons, en
wij, die meenen dat wij hen bewegen
volgens onze behoeften of volgens
onze willekeur, wij zijn zelfs slechts
de ruwe werktuigen van een Noodlot,
onvoltooid en onbegrepen, maar voor
beschikt van af het begin van alle
dingen.
De praktische les, voor het tegen
woordige oogenblik, uit deze ingespan
nen, succesvollen arbeid te trekken,
is gelegen in het buitengewone belang
van de technische wetenschap voor
ons dagelijksch leven en voor onze
industrieele ondernemingen. De ver
vanging van de praktische ervaring
van onze voorouders door werkelijke
wetenschap en hooge technische ont
wikkeling heefteen omwenteling in de
industrie te weeg gebracht. Deze om
wenteling is begonnen in Duitschland
en is bezig zich van daaruit met groote
snelheid over de geheele wereld te
verspreiden. En zij breidt zich heel
stil en ongemerkt uit, „want het heeft
geen voordeel het te vertellen."
Gedurende de komende jaren zal
echter de kleine fabrikant, die ten onder
gaat, zich verwonderd afvragen, wat
de oorzaak is van zijn ondergang. Hij
zal deze vermoedelijk toeschrijven aan
de goedkoopere productie van opera
ties, op groote schaal uitgevoerd, of
goed te zeggen, wat mijn plicht was
gij zult ook hier juist weten aan te
geven hoe te handelen. Deze Essaeërs,
die gij gebonden vóór u ziet staan,
lieten zich door de Idumeërs omkoopen
en voerden verscheidenen hunner uit
den toren, waarover de banvloek is
uitgesproken. Wij betrapten hen en
Joram op heeterdaad. Joram werd met
eenige anderen, die zich durfden ver
zetten, neergesabeld. Spreekt gij nu
uw oordeel uit, wat er met deze ver
raders moet gebeuren."
De aanwezige Esszeërs werden lijkbleek
ieder voelde zijn hart kloppenonder
de gevangenen bevond zich ook Azarel,
de kleinzoon van Achaz.
„Zijt gij schuldig aan de misdaad,
waarvan men u beticht vroeg Achaz.
De beschuldigden zwegen.
„Spreekt gij dan beval Judas den
legeraanvoerders.
„Wij betrapten hen zelfs op heeter
daad. De Idumeërs, die zij hadden
laten ontvluchten en Joram met ver
scheidenen zijner metgezellen liggen
verslagen bij den toren."
Er trad een langdurige stilte in.
„Azarel, zoon van mijn in den strijd
gevallen zoon: is het zoo?" vroeg
eindelijk Achaz met heesche sfem.
De aangesprokene boog het hoofd.
„Ja het is zoo," sprak hij dof.
„De verraders zijn des doods schul
dig Voert hen buiten de leger
plaats en doet hun het vonnis onder
gaan 1" besliste Achaz.
„En als ik hun genade schonk,
