No. 85.
Zaterdag 13 Mei 1911.
2e Jaargang.
Gewestelijk en Algemeen Weekblad te Hulst.
Richting'Voor waarheid en voor recht, door eigen daad en door daad van anderen, zonder aanzien van
persoon of partij.
VERSCHIJNT ELKEN ZATERDAG.
Gentschestraat C 7 te Hulst.
w?
Stichter: H. A. van Dalsum.
Gentschestraat C 6 te Hulst.
Gentschestraat B 4 te Hulst.
Ons Monogram
Een typisch feit.
DE VOLKSWIL
REDACTIE:
Abonnement per drie maanden
NEDERLANDf 0.50.
BELGIEfr 1.20.
ANDERE LANDEN i 0.80.
- Abonnementen worden dagelijks aangenomen. - -
Niet geplaatste stukken worden niet terug gegeven.
Het blad^ neemt geene verantwoordelijkheid voor den inhoud
van het Vrije Woord en voor dien van Advertentiën.
ADMINISTRATIE.
DRUKKER IJ:
Advertentiën, in te zenden vóór Vrijdags om 12 uur.
Prijs per regel 10 cent. Bij abonnement of geregelde plaatsing
belangrijke vermindering. Dienstaanbiedingen contant f0.25.
Wij achten de tijd gekomen, om de
beteekenis te verklaren van ons mono
gram, voorkomnnde aan hei hoofd van
De Volkswil.
Dit monogram bestaat uit drie
saamverbonden deelen, uit de letters
W en It en de letter
W en R zijn de eerste letters van
de woorden Waarheid en Recht.
De Ietter "f* heeft een viervoudige
beteekenis, en deze beteekenis hebben
we genomen uit een opschrift in de
Catacomben, dat we leerden kennen
uit een werk over de Gedenkteekenen
van het Christelijke en het Heidensche
Rome.
Reeds bij de heidenen gold deze
grieksche letter als zinnebeeld voor
het leven en voor het heil.
Het leven nu is een strijd. De
eerste beteekenis is die van het leven
als een strijd.
Wie in den goeden strijd heeft vol
hard ten einde toe komt tot het heil
men zegt dan hij heeft den goeden
strijd gestreden.
De volharding in den goeden strijd
ten einde toe om te komen tot het
heil is de tweede beteekenis.
Dan beteekent die letter in het
grieksch ook het cijfer 300.
Dit cijfer 300 wijst op de 300 man
van Gideon, die als werktuig in Gods
hand een leger van 135.000 man, op
gekomen om Israël te vernietigen,
versloeg.
De geringheid van onze kracht, maar
deze geringheid gesteld als een werk
tuig in Gods hand om groote machten
te weerstaan, is de derde beteekenis.
De letter T heeft ook de beteekenis
van een Grieksch Kruis en in de eerste
eeuwen had volgens de overlevering
het Kruis van Christus dezen vorm.
En het kruis, behalve de drie betee-
kenissen van leven, heil en geringheid,
wijst ook op het lijden, dat geen
mensch kan ontgaan. Men zegt dan
ook: ieder huis heeft zijn kruis.
De letter i in zijn viervoudige be
teekenis, is alzoo het zinnebeeld van
het meest volle menschenleven, dus
niet alleen van het eigen leven maar
ook als deel van het meest volle men
schenleven in de maatschappij.
En dit meest volle menschenleven
is saamgegroeid met Waarheid en met
Rechtdeze beide zijn de groote be
ginselen, die het leven der maatschappij
bepalen, want zonder deze beginselen
houdt de maatschappij als maatschappij
op te bestaan.
In ons monogram, hoe eenvoudig
ook zijn zijne lijnen, is alzoo vervat
een groot zinnebeeld.
Dit zinnebeeld is ons krijgsteeken.
En waarom achten we nu den tijd
gekomen, om de beteekenis van ons
monogram te verklaren Omdat nu de
feiten de beteekenis hebben bevestigd.
En wel, omdat wij hebben over
wonnen
het doelbewuste Doodzwijgen, dat
de meest gevaarlijke vijand is van de
Waarheid
en de doelbewuste Ongerechtigheid,
die door Heiligdom en Justitie het
Recht heeft willen smoren.
Het Doodzwijgen is overwonnen
doordat ieder, willen of niet willen,
over de Volkswil moet spreken of er
aan denken.
De Ongerechtigheid is overwonnen
door het ontwaakte Rechtsgevoel eener
bevolking.
En de overwinning is gevolg van
het leven als een strijd, van eene vol
harding in dezen strijd zonder te zien
naar iets anders dan naar vooruit en
naar boven, van een strijd gevoerd
met geringe middelen en waaraan het
blijmoedig gedragen lijden niet heeft
ontbroken.
Al is nu de tijd gekomen, om ons
monogram te verklaren, daarom wil
dit niet zeggen, dat we ons doel heb
ben bereikt, integendeel. Het wil alleen
zeggen, dat we het recht hebben
verworven om dit teeken te voeren in
den goeden strijd, die ons nog te
wachten staat. En deze goede strijd
heeft voor doel uitvoering te geven
aan het woord genoemd in no. 1 van
De Volkswilhou .en trouw aan het
Land van Hulst tot in den dood. En
in de ontwikkeling der zaken en om
aan dit woord zijn volle beteekenis te
geven zal deze hou en trouw zich
uitbreiden tot een grooten kring,
waarvan de grenzen waarschijnlijk
eenmaal verder zullen gaan dan wij
ons zeiven voorstellen.'
•H. A. VAN DALSUM.
Geachte Redactie Volkswil
Gelief me een plaatsje te gunnen
in uwe kolommen, teneinde mijne ge
dachten uiteen te zetten vóór uwe
overtalrijke lezers.
Ik heb „De Volkswil" met aandacht
gevolgd, met groote studie zelfs.
't Blad is Katholiek tot op den draad.
Wie kan zulks tegenspreken
't Blad verdedigt'wAARHEiDen recht.
dat weet iedereen.
Nu, de waarheid is niet steeds
aangenaam, vooral niet sommige, tee-
dere waarheid Vandaar de storm tegen
„De Volkswil."
Ik vraag mij af of die storm wel
reden heeft van bestaan. En dan moet
ik mij zeiven 't antwoord schuldig
blijven.
Mijne vrienden, kunt gij antwoor
den Neen, zegt gij, en ik ge
loof U.
Dus zonder recht, zonder reden
wordt ons geliefd volksblad aange
rand. Dat is een feit zoo groot als
eene koe
En 't blad niet alléénmaar ook
de lezers, de abonnenten. En hoe zoo?
De priesters achten zich gerechtigd
de genademiddelen der H. Kerk te
weigeren aan redacteur en familie
leden, aan ronddrager en lezers van
ons blad
Kan er eene wraakroependere daad
gesteld worden
Wij allen dus, opstellers, uitdragers,
lezers van „De Volkswil", wij zijn
groote BOOSWICHTEN, omdat wij
een katholiek blad steunen en
lezen en beminnen
En dat oordeel over ons allen
wordt gestreken door de priesters
Ha, ha
Vrienden, als 't zoo is, Iaat ons dan
ook eens een vonnis vellen!
Een vonnis over de Geestelijke Leids
mannen, die den goddelijken stroom
der genade, die aan Jezus' Kruis ont
sprong, voor ons afdammen en ver
stoppen, voor ons, die de trouwe
zonen en dochters zijn en willen blij
ven der ééne, heilige Roomsche Moe
derkerk
Laat ons allen, als één man, opstaan
en ons krachtig verzetten tegen die
Mannen, die de goddelijke en kerke
lijke wetten verkrachten naar willekeur
en uit persoonlijken haat.
Komt, Vrienden keeren wij hun den
rug toe en houden wij God voor oogen,
die, tot hunne beschaming en straf,
ons eenen priester kan zenden, die
den Wil des Volks als Gods
eigen wil weet te beschouwen.
Ja, wat 't volk wil in eendrach
tige liefde en samenwerking dat is
Gods wil!!!
Waarom zouden wij ons nog langer
verontrusten in ons gemoed Zij, die
voorgeven de uitdeelers te zijn der
Geheimenissen Gods, steken den draak
met ons en weigeren onzen vrienden
datgene wat Christus ons gewon ten
prijze van Zijn dierbaar Bloed
Ik ben maar een eenvoudige buiten
man maar ik gevoel diep de ongerech
tigheid die gepleegd werd en nog
wordt tegen ons blad. En ik hoop
wel, dat al onze vrienden mijn gevoelen
zullen deelen. Gaarne zou ik, in geval
het anders ware, daarover ingelicht
worden door middel van dit blad.
Mijn voorstel kan misschien wat
vreemd s c h ij n e n, maar 't zal toch
slechts s c h ij n zijn, daar het wezen
der zaak in 't geheel niet behoeft aan
getast te worden.
Wij moesten eenen priester voor
ons hebben. Eenen priester die 't
woord des Heeren „Ik heb mede
lijden m e t d e s c h a r e" door en
door verstaat; eenen priester die wil
wat recht en waar iseenen priester
die ons ten vader zijn zou bij leven
en bij sterveneenen volkspriester
die voor en met ons volk leeft, die
ons en onze kinderen onderwijzen
wil en leiden in ons H. Katholiek Ge
loof, die ons de H.H. Sacramenten
zou toedienen in vrede.
Vrienden, overdenkt en bespreekt
mijn voorstel eens onder malkander en
ik denk, dat de meesten uwer eenen
zucht van verlichting zullen slaken bij
de gedachte aan zulk eene eenvoudige
en verrassende oplossing in onzen
toestand.
Ik zal nog eens terugkomen op 't
zelfde punt.
V. V.
0
Dezer dagen werd het klooster
der Fransche paters te Hulst, deze
wegens de vervolging uit hun ge
boorteland weggejaagd, ingewijd.
Behalve geestelijken, waren genoo-
digd de twee broeders van "Waes-
berg'he, Frans bekend door zijn ambts
rapport en Joseph bekend door de
meeting te St. Jansteen, en beiden
onder de bevolking niet bekend als
nu juist te zijn de ware vertegen
woordigers van bet „vroom, oprecht
en wars van bet kwade We von
den dit bericht in Zelandia.
In Frankrijk treft men betzelfde
aan Daar waren ook in de parochies
(als algemeenen regel die natuurlijk
uitzonderingen kende) enkele paro
chianen, die in het oog der geeste-
lykheid „deu katholieken zijn, terwijl
de anderen alleen goed waren om
te luisteren en te geven en ja en
amen te zeggen. En deze enkelen
met de geestelijkheid verbonden wa
ren in Frankrijk de eigentlijke
katholieke partij en in deze alzoo
gevormde „katholieke11 partij bleef
geheel vreemd wat in de eigentlijke
bevolking voorviel, die daardoor in
nerlijk van hare geestelijken werd
vervreemd door de 6chuld van deze
herders zeiven.
Het typische nu is dit, dat de
geestelijkheid van Hulst en eigentlijk
van het geheele bisdom Breda, niets
begrijpt van de les, die Frankrijk
geeft.
Yoor Hulst en het geheele deke
naat Hulst zal de toekomst zijn
dat de geheele „katholieke11 partij
alleen zal bestaan uit die paar man,
gesteund door enkele afhankelijken
en slippendragers, en door hen, wier
verstand en wier hart ontoeganke
lijk is geworden voor rechtvaardig
heid en naastenliefde.
En dit naar aanleiding van onze
vraag aan haar in ons no. 84, of zij
al of niet wil medewerken door eene
daad, om aan den meer dan heiden-
schen toestand in het gebrek aan ver
loskundige hulp een einde te maken.
Want praatjes vullen geen gaatjes.
Zij zegt, dat zij reeds vijf jaar ge
leden op die zaak heeft gewezen, en
dat de Gezondheidscommissie door de
daad reeds verbetering heeft gebracht.
Dit eerste kan zeer goed waar zijn,
maar dan is het geschied in het
nieuws- en advertentieblad
Zelandia, dat de toestand van vroeger
en ook die van heden als een
n i e u w t j e bekend maakt. De Volks
wil echter bracht de toestand niet ter
algemeene kennis in den vorm van een
nieuwtje, maar in den vorm van het
voorbereiden van eene daad, en dit is
geheel iets anders dan het geven van
een nieuwtje, zelfs al noemt men dit
nieuwtje onder het hoofd van ver
schrikkelijke cijfers.
Ook kan het waar zijn, dat op het
feit zelfs in een artikel van vijf jaar
terug over Kindersterfte is gewezen,
maar het wijzen op dit feit is nog niet
het stellen vad de daad om tot een
ander feit te komen.
Ook kan het waar zijn, dat Zelandia
schreef en schrijft„Wij blijven eischen
dat de gemeentebesturen zorgen, dat er
voldoende verloskundige hulp aanwe
zig zij", enz., maar op het nederige
hoofd van Zelandia moeten we even
een klein tikje geven en wel ditdat
de gemeentebesturen zich van hare
„eischen" niets aantrekken.
Zelandia's redeneering is verder, dat
door de Gezondheidscommissie reeds
eene daad is verricht, die blijkt reeds
vruchtdragend te zijn. Jammer voor
deze gezondheidscommissie is, dat in
de 4 gemeenten waarover wij het heb
ben gehad het aantal van zonder ver
loskundige hulp is geweestGraauw
in 1905, 29, in 1910, 28; St. Jansteen
in 1905, 79, in 1910, 72; Koewacht
in 1905, 64, in 1910, 61 Stoppeldijk
in 1905, 23, in 1910, 16. En dat die
commissie zelve in haar verslag van
1910 verklaart, dat het Gemeentebe
stuur van Koewacht herhaaldelijk doch
te vergeefs tot verbetering is aange
sproken, terwijl van de andere gemeen
tebesturen niet wordt gerept.
Sedert 1905 zijn in vergelijking met
1910 verbeteringen ingekomen in
Boschkapelle 10 tot 5, Clinge van 14
tot 1, Hontenisse van 15 tot 4, Osse-
nisse van 16 tot 2. Zijn deze verbe
teringen te danken aan de Gezond
heidscommissie, dan doet ons dit ge
noegen voor haar en zijn ze te danken
aan Zelandia of aan een ander of aan
de gemeentebesturen, dat doet ons dit
genoegen voor hen. En we zeggen
dit, omdat Zelandia in haar goeden
trouw van „zooals de waard is, ver
trouwt hij zijn gasten", ons in haar
no. van 10 Mei, waarvan ons tegen
woordig stuk het gevolg is, beschul
digt van hoogmoed en van ongeoor
loofd en brutaal een pluim te willen
steken op onzen hoed, welke pluim
aan anderen toekomt. En deze be
schuldiging dan houdt verband met
haar beweren, dat wij ons de eer der
komende verbetering willen toeeigenen
terwijl ze aan anderen, in deze aan de
Gezondheidscommissie toekomt.
Wij hechten er niet aan, door wien
de verbetering, „de komende verbete
ring" schrijft Zelandia, komt, we zul
len ons verheugen als zij er is. Maar
Zelandia is op hare teenen getrapt,
dat wij door onze Open Brieven in de
Volkswil aan de vier Gemeentebestu
ren van de zaak, die in de huisge
zinnen meermalen is geweest een on
derwerp van droevige klacht, hebben
gemaakt eene openbare zaak, die het on
derwerp is geworden van de gesprekken
buiten's huis en in de courant, en dat
hierdoor wordt gehoord onder de kie
zers voor den gemeenteraad wij moe
ten in Juni mannen in den Raad krij
gen die een hart hebben voor onze
vrouwen en dochters, voor de huis
gezinnen onzer vrouwen en dochters.
Maar indien er mannen in de gemeen
teraden komen, die een hart heb
ben voor de menschen, dan is het ge
daan met de regeering van mannen
die geen hart hebben, en deze
mannen zonder hart zijn de mannen
van Zelandia.
Ten slotte zijn we verplicht Zelandia
op eene kleine onjuistheid te wijzen.
Zij schrijft in haar no. van 10 Mei
„Wij verwijzen daarvoor nogmaals
„naar de reden door prof. Daels te
„Leuven gehouden, doch men zij voor
zichtig en legge den Gentschen hoog-
„leeraar geen woorden in den mond,
„welke hij niet heeft gesproken en niet
„heeft kunnen spreken.
„Prof. Daels heeft met geen enkel
„woord gerept over den toestand in
„Zeeuwse h-Vlaanderen.
„Op het Leuvensche Congres ter
„bestrijding der onzedelijkheid in
„België zou het onzin zijn geweest om
„over de toestanden in Zeeuwsch-
„Vlaanderen te spreken.
„Dit in haar no. van 10 Mei.
En in haar no. van 3 Mei schrijft zij
„Tegen allerlei besmettelijke ziekten
„als pokken, roodvonk enz. worden
„maatregelen genomen, ja zelfs ook
„tegen tuberculose onder het vee, maar
„om de verbreiding der pest van het
„Malthusianisme tegen te gaan daaraan
„schijnt men niet te denken of willen
„denken.
„Men vraagt zich wel eens af wat
„tegen dezen gruwel te doen is?
„De vorige week behandelde dr.
„Daels, hoogleeraar aan de Gentsche
„hoogeschool ïn eene vergadering te
„Leuven, de plaag welke Zeeuwsch-
„Vlaanderen ook reeds teistert."
Dit in haar no. van 3 Mei.
Zelandia weet alzoo in haar no. van
