De Volkswil
Judas de Totaliter,
BIJVOEGSEL
van
van 6 Mei 1911.
Messenfabrikage.
FEU LLETON.
Van alles wat.
O
De industrieele revolutie van de
negentiende eeuw, die overal den hand
arbeid door de machine en de werk
plaats door de fabriek deed verdringen,
heeft de messenfabrikage bijna ge
heel onberoerd gelaten. Slechts in een
paar onderdeelen van de vervaardi
ging van tafel- en zakmessen worden
mechanische uitvindingen met succes
en op groote schaal toegepast. Overi
gens worden onze messen nog vrijwel
op dezelfde wijze als drie eeuwen ge
leden gemaakt.
De messenslijper met zijne met vijlsel
besmeerde kleeren zit nog op dezelfde
manier schrijlings op zijn stoel voor
zijn draaienden steen, als zijn voorgan
ger in onze gouden eeuw, en hij houdt
het lemmet nog met denzelfden houten
greep, gevormd van een gespleten tak,
tegen den steen, als de eerste messen
makers, die hun handwerk aan den
oever van een beek in een boschrijke
streek uitoefenden in den tijd toen de
machines nog onbekend waren. En
de messensmid heeft zijn werkwijze
nog in geen enkel opzicht veranderd.
Natuurlijk zijn met den tijd wel de
werktuigen in menig opzicht gewijzigd.
De slijpsteenen worden nu door stoom
gedreven, soms zelfs door gasmotoren,
maar toch worden er in waterrijke
streken nog enkele werkplaatsen met
behulp van water gedreven.
Hoewel de laatste jaren getuige zijn
geweest van menige verandering in
de productie van messen, worden toch
de beste met de hand gemaakt. De
diensten van vele werklieden, toege
rust met velerlei bekwaamheden, zijn
noodig voor de vervaardiging van een
eerste klasse tafel- of zakmes.
In de eerste plaats moet een goed
mes van het zuiverste staal, afkomstig
van liet allerbeste Zweedsche ijzerets,
gemaakt zijn. Het smeden van snij-
werktuigen is een handwerk op zich
zelf en in de vroegere dagen had elke
werkman een kleine smidse voor zijn
deur, en daar hij bij het stuk betaald
werd, was hij een der meest onaf
hankelijke onder de werklieden. Als
wij verder komen, zullen wij zien, dat
de karakteristieke eigenschap van de
vervaardiging van snijwerktuigen in
vroegeren tijd en die ook nu nog in
zekere mate is overgebleven, de on
afhankelijkheid van een aantal onaf
hankelijke handwerkslieden of kleine
bazen was, die hunne eigen werkplaats
hadden en bij het stuk betaald wer
den. Tegenwoordig zijn er een klein
aantal modern ingerichte fabrieken,
die zichzelf kunnen helpen, maar wij
Gestbiedkuwlise roman nil ilen tijd
dor HadiabeSn.
TWEEDE BOEK.
(o): O (o)
•JOKAM.
12.
Opgewonden sprong Joram uit het
brandende huis. „Jelui hebt het vuur
te vroeg aangelegdriep hij kregel.
„Wij zijn nog niet in de kamers ge
weest, en weten niet, waar de danse
res zit."
„Waar anders zou zij wezen dan in
de vlammen zeide een der Ess;eërs.
De duisternis van den avond viel
spoedig in, en de brand stak akelig af
tegen de donkere lucht. Electra keek
onafgebroken met angstvolle oogeii
naar de indringers, die nu door de
hitte, den walm en den vonkenregen
verder van huis den tuin ingedreven
werden.
„Omsingelt het huis, opdat het wijf
niet uit den brand ontkome!" schreeuw
de Joram. Zijn bevel werd niet opge
volgd want plotseling steeg uit de
knapperende, knetterende vlammen een
ijselijke gil op
„Daar sterft de boeleersterzeiden
betwijfelen of zelfs hier de messen
die verkocht worden geheel en al in
de eigen werkplaatsen vervaardigd
zijn. Doch keeren wij terug tot den
smid, bij wien het messenmaken begint.
Uit een stalen staaf, van het beste
Zweedsche ijzer gemaakt, tot de ver-
eischte breedte en dikte gerold in een
dier speciale fabrieken, die het metaal
voor de verschillende bedrijven be
reiden, vormt de handwerksman door
een reeks snelle slagen met zijn hamer
een ruwe gelijkenis van een lemmet
dit werk geschiedt evenals vroeger
aan een haard of fornuis, vrijwel ge
lijk aan die, welke men in elke ge
wone smidse in de stad vindt. Maar
verreweg het fijnste en gewichtigste
gedeelte van het werk is het harden
van het staal, waarvan het snijvermogen
van het werktuig geheel afhangt. Een
scherpe, duurzame snede is alles bij
een mes, en slordig harden beteekent
het verderf voor het allerbeste staal.
Het harden geschiedt door het lemmet
te verhitten en plotseling in het water
te dompelen. Is het lemmet te zeer
verhit, dan wordt de snede bros als
glas en breekt licht af, terwijl als de
temperatuur te laag is, hét mes te
zacht wordt om er mee te snijden.
De werkman heeft niets om hem te
raden dan de kleur van het heete
metaal en zijn ervaring. In het al
gemeen begint men met het staal een
te hooge temperatuur te geven en
deze dan door een of meer verhittin
gen en afkoelingen te doen zakken. In
vele groote fabrieken heerscht er een
soort bijgeloof, dat het de speciale
eigenschappen van het water in de
buurt zijn, die het zoo geschikt maken
om staal te harden. Ook gelooft men,
dat hoe meer het water reeds voor
dit doel gebruikt is, hoe beter de re
sultaten, zijn en men beweert, dat er
fabrieken zijn, waar de waterbakken
in jaren niet geleegd worden.
Het lemmet van penne- en zakmes
sen wordt geheel van staal gemaakt.
Bij tafelmessen echter bestaat de kling
en het dikkere bovenste gedeelte tus-
schen het lemmet en het heft uit ijzer,
dat de smid aan het staal van de snede
welt.
Na den smid komt de slijper aan de
beurt. Wij merkten reeds op, dat de
slijpinrichtingen vroeger bij menigte
aan de oevers der rivieren werden ge
vonden. Een moderne slijpinrichting is
iets geheel anders, het is gewoonlijk
een onderneming van een naamlooze
vennootschap. Stoomkracht wordt aan
gewend om een groot aantal steenen
tegelijk te doen draaien, terwijl de ge
bruikers onafhankelijk van elkaar ar
beiden en aan de maatschappij huur
de brandstichters en staarden met boos
aardig, koelbloedig wreeden blik naar
de vlammen.
Huiverig van afgrijnzen hoorde Elec
tra dien langgerekten kreet van pijn,
welke, door het loeien der vlammen
en het kraken der neervallende balken
voor een poos overstemd, zich nog
eenmaal snijdend verhief, om dan met
een klagend kreunen weg te sterven.
Die laatste smartekreet ging verlo
ren onder het hoongelach dezer wreede
mannen, die niet vermoedden, dat
slechts een opgejaagde hond, die, door
Jien onopgemerkt, in 't huis gevlucht
was, daar een noodlottig einde had
gevonden. Het doodsgehuil van het
stervende dier had de opgewonden
luisteraars misleid; zij waren er van
overtuigd dat het werk der wraak hun
gelukt was.
„Nu moge de trotsche Asmoneër
zijne danseres in de asch zoeken",
zeide een der mannen. „Gij zijt gewro
ken, Joram
„Nog niet, Semaja. Zoo gemakkelijk
zal Judas mij de rekening niet beta
len."
De Essasërs waren langzamerhand
zóó ver voor den vonkenregen ach
teruit gegaan, dat zij thans dicht bij
de fontein stonden, welke Electra ver
borg.
„Ik had niet gedacht, dat die mooie
meid zulk een leelijke stem zou heb
ben", zeide Semaja.
„Als het vuur je verzengt, zul je
ook niet zingen als een David", ant-
betalen voor het gebruik. Deze slijpers
zijn in werkelijkheid kleine ondernemers
of bazen, zij contracteeren met één of
meer firma's voor het slijpen van hun
lemmetten en betalen hun werklieden,
mannen en jongens, bij het stuk. Er
zijn maar weinig messenmakers, die in
hun eigen gebouwen slijpen.
De geslepen lemmetten worden nu
gewreven en gepolijst op amaril en an
dere steenen en gaan dan naar den
messenmaker, wiens taak het is de
deelen aaneen te maken en die het mes
kant en klaar aflevert.
De branche, die de meeste be
kwaamheid vereischt, is die van den
penne- en zakmessenmaker. Veeljarige
ervaring vereenigd met artistieken
smaak, een juist oog en een goed oor
deel zijn noodig, om een goed artikel
ineen te zetten. De onderdeelen bestaan
uit het lemmet, de veeren, de koperen
voering en speciale onderdeelen, die
verlangd worden, als kurketrekkers,
cigarensnijders, knoophaken, panden-
stokers, enz. Behalve bij de aller
grootste firma's worden deze artikelen
bijna uitsluitend buiten de fabriek ge
maakt, elk een apart bedrijf vormen
de. Er zijn oude handwerkslieden, die
nooit iets anders deden dan kurke
trekkers, veeren, of eenig ander der
bovengenoemde artikelen maken. Het
aantal modellen van penne- en zak
messen, die van Sheffield alleen komen,
loopt in de tienduizend en de prijzen
varieeren van 20 cent tot 60 gulden
per stuk.
Het maken van tafelmessen gaat
eenvoudiger in zijn werk. Velerlei
materiaal wordt gebruikt voor de hef
fen van de messen, ivoor, been, hout,
hertshoorn, buffelhoorn, ossehoorn, pa
relmoer, schildpad, celluloid etc. Het
snijden en bereiden van de heften houdt
verschillende groepen werklieden en
kleine ondernemers bezig. Handelaars
in heftmateriaal koopen hun ivoor en
hertshoorn op de veilingen te Antwer
pen, Liverpool en Londen. Dan snijdt
men het tot heften en verkoopt het
aan de messenfabrikanten. Drie of vier
van de grootere fabrikanten echter
koopen zelf hun materiaal en verkoo-
pen ook zelf hun messen.
Het heftmateriaal, dat tegenwoordig
het meest in gebruik is, is celluloid,
een fabrikaat dat veel op ivoor lijkt
en veel goedkooper is dan deze stof.
Geheel gelijk er aan is het natuurlijk
niet, maar het ziet er goed uit en is
vrij duurzaam. Het ivoor zelf zal
waarschijnlijk meer en meer een luxe
artikel worden, daar de voortgaande
beschaving den olifant met langzame
uitroeiing bedreigt, terwijl ander heft
materiaal van dierlijken oorsprong
door dezelfde oorzaak eveneens zeld
zaam wordt.
Slot in 't volgend nr.
Onderzoek verlofgan
gers der militie te land.
Dit zal onder andere plaatshebben
te Sas van Gent op Woensdag 7
Juni om 10 uur voor Sas van Gent,
Philippine en Westdorpe
te Axel op Woensdag 7 Juni om
half twee, voor Axel, Overslag en
Zuiddorpe
te Zaamslag op Woensdag 7 Juni
om half vier voor Zaamslag;
te Hulst op Donderdag 8 Juni om
woordde zijn kameraad lachend.
„Zou het inderdaad de danseres ge
weest zijn vroeg Joram twijfelend.
„Ik geloof niet, dat die heks dood is,
voor en aleer ik haar gebeente ge
vonden heb."
Achteloos een stap achteruittredend,
verloor hij eensklaps zijn evenwicht,
tuimelde in het droge bekken en raakte
onder het vallen met zijn voet het
kleed der Griekin.
Electra onderdrukte slechts met
moeite een kreet van schrik, toen zij
haren vreeselijken vijand onverwacht
dicht naast zich zagdoch zij ver
roerde zich niet.
Gelukkig waren Jorams oogen door
het felle schijnsel der vlammen zóó
zeer verblind, dat hij, door den plotse-
lingen val verbouwereerd, haar, die in
het donkere struikgewas neerhurkte,
niet ontwaarde.
Onder het gelach der andere Essasërs
sprong hij fluks over den rand van het
bekken, trok een doorn uit zijn hand,
klopte het stof van zijne kleederen en
zeide „Wij moeten den tuin doorzoe
ken, of de deerne zich ook ergens heeft
verscholen."
„Wil je haar tweemaal verbranden,
Joram
„Als ik konde, twintigmaalant
woordde de in hooge mate verbolgene
somber en begon te zoeken, terwijl zijn
kameraden om de begroeide fontein
bleven staan.
Wat haat gij die Griekin, hè
„Hij haat in haar Judas, die-hem
9 uur voor Hulst
te Clinge op Donderdag 8 Juni om
11 uur voor Clinge
te St. Jansteen op Donderdag 8
Juni om half twee voor St. Jansteen;
te Koewacht op Donderdag 8 Juni
om 3 uur voor Koewacht
te Graauw op Vrijdag 9 Juni om
half elf voor Graauw
te Hontenisse op Vrijdag 9 Juni om
2 uur voor Boschkapelle, Hengstdijk,
Hontenisse, Ossenisse en Stoppeldijk;
te Neuzen op Zaterdag 10 Juni om
10 uur voor Hoek en Neuzen
Aldus vastgesteld op 19 April 1911.
Jui9t nis bij ons. Wij ontleenen
onderstaand bericht aan de Avondpost.
Een onderofficier van het
11e regiment infanterie de Toulon, die
den naam van een soldaat wilde op-
némen, die hem niet had gegroet werd
door een menigte menschen omringd,
die hem onder vijandige kreten naar
de kazerne vergezelde. Plotseling
vuurde hij herhaalde malen zijn re
volver af; hij verwonde een 15-jarige
jongen, die uit nieuwsgierigheid stond
te kijken. Tegen den onderofficier is
een vervolging voor den krijgsraad in
gesteld.
Zoo gaat het bij ons geregeld ook
misdraagt zich een minder mi
litair op straat en een onderofficier
tracht zijn plicht te doen, onmiddelijk
vindt hij het brave publiek tegenover
zich.
Dit hebben we voor een groot deel
te danken aan bladen ais „de Maas
bode" en dergelijke die geen gelegen
heid voorbij laten gaan om onderoffi
cieren uit te maken voor alles wat
laag en gemeen is. En dat noemt zich
dan steunpilaren van het Gezag.
Ook in bovengenoemd geval zal de
getergde onderofficier, die zijn plicht
trachtte te doen en zich door over
prikkeling vergat* natuurlijk weer het
loodje moeten leggen. Juicht, volks
voorlichters, dat deze ellendeling van
een onderofficier de gevangenis in gaat
en huil tranen met tuiten om de wonden
van den 15-jarigen jongen die slechts
uit nieuwsgierigheid stond te kijken.
RADIUS. (Alg. Milit. Weekbl.)
o
Over M. Woeste. Hij was hier
maandag in d'Hoogmis en ik hoorde
zeggen 't Is een kristelijk gods
dienstig man Ja 't kan zijn
Maar Hertog van Alba was ook
godsdienstig, zelts tertiares, hij las
alle dagen zijn Officie, en nogtans
door zijne schuld is Noord-Neder
land" van de Moederkerk afgeschei
den hij was de man niet van zijnen
tijd en bleef koppig in Bewaarders-
schap. En zonder de Hooge3chool
van Leuven waren de Zuider Pro
vinciën ook Protestant. Twee hoog
leeraars van Leuven gingen in 't ge
heim, op gevaar van hun leven naar
Madrid ze waren verkleed in lijn-
waadkoopmansHertog van Alba
hoorde er iets van en zond Solde
niers om ze te verkoopenmaar ze
geraakten vrij en gaaf in Madrid
Koning Philippus las den Brief der
om wille van eene heidin en een
Arabischen slaaf verachtelijk maakte.
De Asmoneër moge op zijn hoede zijn.
Ook ons heeft hij beleedigd."
„Maar behalve ons zijn slechts hon
derd man de partij van Joram toege
daan. Wat kan het den trotschen zoon
van Mathathias schelen, als er honderd
man van zijn tien duizend afvallen
„Zou je dat denken, Semaja? Een
uit den grond opborrelende waterbron
kan men wel is waar met de hand
tegenhouden, maar als die straal een
beek en die beek een rivier geworden
is, dan kunnen duizend handen het
stroomende water niet meer keeren.
Wie het beproeft, wordt meegesleurd en
verdrinkt."
„Je hebt gelijk!" merkte een ander
aan. „De maan wisselde nog slechts
weinige malen, toen telde Joram zijn
vrienden aan de vingers van één hand,
later werden het tien, toen honderd,
die zijne zijde kozen. Wanneer zullen
het duizend zijn
„Nimmer!" zeide Semaja. „Onze
broeders worden verblind door den
roem van den Asmoneër. Men bewijst
hem eer als een David, toen deze
Goliath versloeg. Geheel Israël ver
heugt zich, dat hij Jerusalem veroverde
en den tempel herwonnen heeft."
„Daarmede is dan ook zijne zending
volbracht!" riep Joram, die van zijn
snuffelen in den tuin terugkeerend, de
laatste woorden gehoord had. „Wij
Essseërs dienen slechts Jehova, niet
den krijgroem van een man, die zich
Hoogeschool en korts nadien was
Alba hier afgesteld als Goeverneur-
Generaal der Nederlanden. De Ge
schiedenis zal later ook schrijven dat
door de schuld der Woeste-Politiek
een groot deel der Belgische arbei
ders-klas Socialist is geworden en
ongeloovig.
(Land van A eist.)
o—
Fransche Posterijen. Men meldt
uit 's-Gravenhage aan de „Stand.":
Iemand, die onlangs enkele dagen
in Frankrijk vertoefde, verzond van
daar meerdere prentbriefkaarten naar
Nederland, waaronder eenige naar
Pen Haag, o a. enkele aan zijn ei
gen adres. Thuis komende bemerkte
hij echter, dat daar nog geen kaarten
waren aangekomen Ze kwamen eerst
aan meer dan een week nadat ze
waren afgezonden, niettegenstaande
ze op tijd op de plaat3 van afzen
ding waren afgestempeld Eigenaar
dig was het, dat kaarten, die tege
lijk waren afgezonden, op verschil
lende tijdstippen aankwamen, en dat
andere kaarten, die met 'n paar da
gen tusschenruimte waren verzonden,
tegelijk besteld werden. Uit 'n inge
steld onderzoek bleek, dat, voor zoo
ver na te gaan was, alle afgezonden
kaarten met kleinere of grootere ver
traging tot 9 a 10 dagen toe
aankwamen Daar iets dergelijks
in ons land nimmer voorkomt, en
de Fransche Postdienst niet zeer
gunstig te boek staat, mag worden
aangenomen, wat trouwens toch
het meest waarschijnlijk is dat
men hier te doen heeft met verre
gaande slordigheid van de Fransche
posterijen, zoo er hier niet bepaald
fraude in het spel is. Weliswaar
gaat het slechts om prentbriefkaarten,
maar, nu daargelaten, dat, zoo een
maal het voorgeschreven porto is
voldaan, de posterijen alle stukken
met gelijke nauwgezetheid hebben te
behandelen en verzenden, kan met
zulke behandeling van prentbrief
kaarten geen vrede genomen worden,
waar deze vaak als berichten van
behouden aankomst, van adresveran
dering enz dienst doen.
o
Alleen omdat het mooi is Een
der geïllustreerde tijdschriften bevatte
de vorige week de beeltenis van den
anarchist Domela Nieuwenhuis aan zijn
werktafel. In het bij deze foto behoo-
rend artikel lezen we o. a.
„We hebben Domela Nieuwenhuis
in zijn villa te Hilversum bezocht, heb
ben hem gekiekt in zijn groote werk
kamer, de wanden goeddeels bedekt
met groote boekenkasten. Daar zat hij
aan zijn schrijftafel, waarbovenop Thor-
walsen's mooie Christusbeeld.
Wel wat wonderlijk, dit beeld in
deze-atmosfeer van geweld en we uit
ten onze verbazing dan ook, dit hier
aan te treffen.
trots boven ons verheft. De tempel is
thans hersteld en opnieuw gewijd
Jerusalem behoort ons waartoe voe
ren wij derhalve nog het zwaard
„De Volksverachter legt het zwaard
niet meer uit de hand, omdat hem de
zucht naar roem plaagt," zeide een der
Essaeërs.
„Het is hem minder te doen om de
wetten en de offers weder in te voeren,
dan om alle macht in zijn persoon te
vereenigen!" zeide Joram warm wor
dend. „Ons daarentegen is het vol
doende, als de Syriërs ons in óns ge
loof laten leven, zonder ons te hinde
ren hij echter wil ons bloed in oor
logen tegen de Syriërs verspillen, tegen
wie wij toch niet zijn opgewassen, om
ten slotte zich tot koning te laten
uitroepen. Onze vaderen plachten te
zeggen uw baard zij lang en uw woord
kort. Bij den Volksverachter is het
juist omgekeerdvelen uit ons volk
voegde hij harde woorden toe."
„En wat denk je nu te doen, loram?"
vroeg een der mannen.
„Ik zal niet rusten, voor en aleer de
aanzienlijkste mannen uit de rijen der
Essaeërs voor hem treden en van hem
eischen, het zwaard voortaan te laten
rusten, aangezien er nu genoe'g gevoch
ten is."
„Denk je, dat hij zulks doen zal
„Doet hij het niet, dan verlaten wij
hem."
„En gij neemt dan het bevel over
ons op u."
„Ik zal doen, wat de broederen van
