De Volkswil
BIJVOEGSEL
van
van 4 Maart 1911.
FUILELETON.
Van alles wat.
Onschuldig genoeg zijn de ingre
diënten van het buskruitsalpeter,
houtskool en zwavel. Ieder kent ze
en kan ze krijgen. Zelfs schooljongens
koopen ze, en mengen ze en krijgen
ongelukken. Menigeen draagt in den
vorm van een verminkte hand, een
verbrijzelden vinger of een misvormd
oog de teekenen van een jeugdige
onvoorzichtigheid met deze eenvoudi
ge en bekende stoffen. Wij zouden
der onbezonnen jeugd den raad willen
geven, als zij met kruit willen spelen,
het in geen geval zelf te maken, maar
nog liever het geheel en al uit den
kring van hun speelgoed te verbannen.
Volwassen lieden zoowel als kin
deren maken zich schuldig aan on
derschatting van het gevaar, aan den
omgang met buskruit noodzakelijk ver
bonden. Er is een voorbeeld van een
man, die een paar pond kruit in een
hol legde, waar hij een konijn had
zien binnengaan. Hij legde een lont
aan en stak ze aan in de verwachting
zich dien dag bij zijn middagmaal aan
konijnenbout te zullen vergasten. Het
was echter zijn eigen gezicht, dat zoo
goed als gekookt werd. Een ander
maal legde men een kleine doos kruit,
in canvas zakjes vejpakt, ergens in
een waschhuis neer. 's Nachts wierp
een kat de doos om, en een deel van
het kruit viel tusschen een hoop kolen
op den vloer. Den anderen morgen
kwam de meid, legde vuur aan, en
een geduchte ontploffing volgdezij
werd hevig verwond en stierf drie
dagen daarna. Zij had met de kolen
het kruit opgeschept. Waar buskruit
is, is gevaar, een feit, dat zij, in wier
handen het komt, niet altijd beseffen.
Is dus het publiek in deze dingen
onvoorzichtig, zij die bij de vervaar
diging betrokken zijn, zijn het gelukkig
niet. Steeds zijn zij het gevaar, dat
om hen loert, indachtig, en alles wordt
gedaan voor de inachtneming van de
regelen, door kennis en ervaring vast
gesteld en de mogelijkheid, dat de
machines beschadigd kunnen worden,
de vervaardiging van buskruit, een
gevaarlijker werk dan welk werk ook,
waarbij het wordt aangewend. Onge
lukken blijven voorkomen en ondanks
de uitgebreidste voorzichtigheidsmaat
regelen zijn er bij de -kruitfabrikage
verwoestingen aangericht, waarvan in
andere industrieën geen voorbeelden
worden gevonden.
Gaan wij nu over tot de beschrij
ving van een kruitfabriek. Het terrein
ligt in een afgelegen boschrijke streek.
•59
ICL «v vmuiwmuwi,
Geschiedkundige roman uil den lijd
tier Hlacliabeën.
TWEEDE BOEK.
(o)—o—(o)—
YOOlt JEHOVA EN DE WET!
TH.
„Geen enkelen, vader. Een man,
een vijand stormt het hol binnen
Vader, is dat krijgsgeschreeuw of ge
jubel
„Ik.... ik.... weet het niet. Ik ver
neem geen hoorngeschal, geen jam
merkreet, geen wapengekletter."
„Vadervader, dat is moeder
De man voert haar uit de spelonk, ik
zie hetik herken haar aan heur
kleed
„Voorwaarts 1" donderde Mathathias
opspringend. „Voorwaarts Volgt mij 1"
Met een woest krijgsgeschreeuw
vlogen de mannen uit het kreupelhout,
Mathathias voorop. Het kwam er op
aan, zoo spoedig mogelijk den bergpas
om te komenmaar de vijand viel
hen niet aan, de lucht weergalmde
van louter vreugdekreten, en weder
schoof een dichte nevel als een
scheidsmuur tusschen de inwoners van
Modin en hunne vijanden. Hijgen^
Honderden arbeiders gaan dagelijks de
poorten binnen en dag en nacht hoort
men het geraas der machines. De ge
bouwen zijn alle slechts één verdie
ping hoog en staan in diepten in den
grond, ver van elkaar verwijderd, zoo
dat de bodemverheffing er omheen de
gevolgen van een ontploffing tot een
klein terrein beperkt en de groote
afstand tusschen de verschillende ge
bouwen de ontploffing belet, zich aan
de andere gebouwen mee te deelen.
Evenzoo werken de arbeiders zelden
in grooter aantal dan drie te zamen,
zoodat ingeval van een ongeluk het
aantal slachtoffers zoo klein mogelijk
blijft. Deze maatregelen strekken dus
alleen om de gevolgen van een cata
strophe te beperken. De maatregelen
om een ramp te voorkomen zijn in
derdaad ontelbaar. Een dicht netwerk
van kanalen doorsnijdt het terrein en
wordt gebruikt om het kruit in de ver
schillende stadia van zijn vervaardiging
over het terrein te vervoeren. Zooveel
mogelijk wordt als beweegkracht water
inplaats van stoom gebruikt. Zoo spoe
dig mogelijk wordt het gefabriceerde
kruit afgeleverd. Emmers met water
staan rondom alle gebouwen, en de
grond er omheen wordt voortdurend
vochtig gehouden. De „gevaarlijke ge
bouwen" zelve zijn zoo gebouwd, dat
er geen spijker of geen stukje ijzer in
welken vorm ook, zichtbaar is, en de
daken worden heel licht gemaakt om
de ontploffing een gemakkelijken uit
weg te geven. De kleederen der ge
ëmployeerden zijn zonder zakken,
zoodat de arbeiders geen messen of
lucifers bij zich kunnen dragen. Ook
zijn de kleeren uit ononivlambare stof
fen vervaardigd. Zelfs de knoopen mo
gen niet van metaal zijn. Niemand mag
met opgestroopte broek loopen. Wie
een „gevaarlijk gebouw" binnengaat
moet zijn schoenen uit- en schoenen
en broek uit één stuk aantrekken. De
deuren gaan naar buiten open, om een
snelle vlucht gemakkelijk te maken en
bij de nadering van een onweer wordt
het werk stop gezet, en begeeft zich
het personeel naar de wachthuisjes,
die over het geheele terrein verspreid
liggen.
Iedere week worden de machines
nagezien en het verslag van den staat,
waarin zij zich bevinden, wordt ge
drukt en opgehangen. Moet een „ge
vaarlijk gebouw" reparatie ondergaan,
dan wordt het eerst geheel gereinigd,
voordat er een hamer of eenig ander
ijzeren werktuig in wordt toegelaten.
Is er een kunstmatige verlichting noo-
dig, zooals bij nachtwerk of bij donker
weder, dan blijven de lichten buiten
het gebouw in de vensterkozijnen. De
sprongen de gezellen van den priester
naar voren een wissen dood tegemoet.
Doch plotseling verscheen Eleazer
hij wenkte driftig en riep „Terug
De zwaarden in de scheedeGeen
pijl verschotenHet zijn geen Syriërs,
het is.... Judas met achthonderd man.
Hij geleidt ze naar u, vader 1 Zie....
daar.... nu kust hij moeder! Hij ziet u,
hij wenkt, hij vlucht naar u toe in har
nas en helmHet is Judas, uw
zoon
„Judas!" schreeuwde Mathathias en
greep zich in de borst. Gelijk een kreet
der verlossing klonk uit honderd
kelen de luide jubelgalm „Judas!Ju
das, de bevrijder
„Nu dreunt mijn hart als een harp!"
juichte Mathathias. „Gelijk de Tabor
onder de bergen en als de Karmel
aan de zee, zóó komt hij! Judas!....
Judas, mijn zoon!"
En hij lag in de aimen van den
weêrgevondene,
„VaderZie daar die honderden,
welke mij zijn gevolgdze zijn de
uwen, de uwen voor Jehova en de
wet 1" riep judas. En al die honderden
rukten het zwaard uit de scheede en
jubelden: „Voor Jehova en voor de
wet
„Hoort gij de stem van uw volk,
vader
„Ja, Judas, ik hoor daaruit de stem
me Gods en ik zal niet rusten, totdal
wij hebben gezegevierd
Zend dan boden naar de vluchte
lingen en verstrooiden, laat seinvuren
magazijnen zijn door water omringd
en worden nooit met licht genaderd.
Dit zijn slechts enkele van de voor
zorgsmaatregelen tegen ongelukken.
Er blijkt echter voldoende uit, hoe
levendig het besef van het gevaar is.
De lieden, die in de kruithuizen wer
ken, hebben een uitvoerig en wel ge
ordend plan van ontvluchting in het
hoofd en bij het minste verdachte ge
luid aarzelen zij niet in het kanaal te
springen.
Zooals reeds opgemerkt, zijn de
samenstellende deelen van het kruit
salpeter, houtskool en zwavel. Zij
worden in verschillende verhoudingen
dooreen gemengd, meestal 75 deelen
salpeter bij 15 deelen houtskool en 10
deelen zwavel. De salpeter komt hoofd
zakelijk van Bengalen, in juten zakken,
de zwavel van Cicilië en de houtskool
uit de naburige bosschen. De salpeter
en de zwavel ondergaan verschillende
bewerkingen, als koken, stoomen, dis-
tilleeren, ten einde alle onreinheden
te verwijderen dit niet aileen met het
oog op de kwaliteit van het kruit,
maar vooral ook met het doel vreemde
zelfstandigheden, die wrijving konden
veroorzaken en tot ongelukken aanlei
ding geven, buiten te sluiten. Nadat
verder de houtskool en de zwavel ge
malen zijn, komen de drie stoffen in
het menghuis voor het eerst bij elkaar.
Men doet ze in een ketel, die in één
richting draait, terwijl aan de binnen
zijde aan een spil armen bevestigd zijn,
die in de tegenovergestelde richting
draaien. Vijf minuten zijn voldoende
om circa 30 kilo van de drie stoffen te
mengen. Het product heet „groene
lading.
In het menghuis zijn wij in tegen
woordigheid van het gevaar. Wij lee-
ren er, dat er in kruitfabrieken twee
soorten van vloeren zijn, „schoone"
en „vuile". De vloer van het kantoor
is waarschijnlijk goed geschrobd en
volmaakt rein in den gewonen zin van
het woord. Maar in de fabriek wordt
zij aangeduid als „vuil" omdat ieder
een hem met zijn gewone schoenen
aan mag betreden. De „schoone"
vloeren daarentegen zijn gewoonlijk
zoo zwart als kool. In elk geval zijn
zij zoo zwart als buskruit ze kan
maken, maar niemand mag ze be
treden, dan in de reeds genoemde
kleeding. Vroeger werd het meng
huis niet als een „gevaarlijk gebouw"
beschouwd en de vloer werd niet met
het woord „schoon" aangeduid. Thans
echter is dit wel het geval, als ge
volg van een ontploffing, die in een
menghuis heeft plaats gehad, en waar
bij vier menschen het leven verloren.
De oorzaak van dien ramp is onbe
kend, zooals de oorzaken van de
meeste rampen onbekend blijven,
daar de lieden, die in gelegenheid
zouden zijn er inlichtingen over te ver
strekken, in de regel het leven bij in
schieten. Een ooggetuig van den ramp
bevond zich op een afstand van ongeveer
30 meter. Hij voelde een hevige lucht-
persing achter zich, zijn hoed werd
hem van het hoofd gerukt als door
een sterken wind. Na zijn hoed te
hebben opgeraapt, ging hij naar de plaats
van de ontploffing. De muren van
het menghuis waren neer geworpen,
en het inwendige stond in brand. Een
man, die geheel in de vlammen was
op de rotsen ontsteken, in olie ge
drenkte schooven op hooge staken.
Allen, die in het rijk trouw zijn, zul
len van al de vier windstreken uit,
zich om u scharen. Het zal een strijd
worden met de vijanden van Jehova,
zooals er.nog geen heeft plaats ge
had, en uw naam zal liggen op de
lippen van alle rechtzinnigen, tot aan
het einde der dagen
„En ook uw tijd is gekomen, mijn
zoon riep Mathathias. „Wanneer
mijn voorgevoel zich niet bedriegt in
deze stonde, welke over de toekomst
van ons volk beslist, dan is het
woord des Heeren op u van toepas-
s!ng „Zie, ik maak u tot een nieu
wen dorschwagen, die scherpe tanden
heeft. Gij zult bergen dorschen en
vergruizelen en heuvelen tot stof
malen."
Hij kuste den wedergevondene en
ging hand in hand met hem naar zijne
moeder.
M4CHABEËER!
VIII.
Dag aan dag doorkruisten de boden
der Asmoneërs het gebergte, om de
getrouwen des rijks aan te sporen, deel
aan den opstand te nemen.
Evenals David, die, toen hij voor
Saül vluchtte, van den eenen schuil
hoek des lands naar den anderen trok
en middelerwijl een groote schaar in
den krijg geoefende partijgangers aan-
gewikkeld, rende uit het huis. Em
mers water werden hem om het lijf
geworpen, maar hij gaf weldra den
geest. Drie andere mannen werden
tusschen de puinhopen gevonden.
Een kruitwagen stond toen de ont
ploffing plaats had voor het menghuis.
Er lag een dek van canvas overheen.
Een paard stond er voor en de wagen
zou juist een lading voor den molen
ontvangen. Het paard schrikte en
sloeg op hol met de wagen in vlam
men gehuld achter zich aan. Geluk
kig nam het zijn weg in een richting
van de magazijnen af. Gelukkig ook
was de wagen nóg niet beladen.
Van het menghuis gaat „de groene
lading" naar den molen. Hier onder
gaat zij een bewerking bestemd om de
verschillende ingrediënten zoo dicht te
verbinden, als door mechanische pro
cessen kan geschieden. Het kruit wordt
op een ijzeren bed in een gelijke laag
uitgespreid en met ongeveer twee liter
water „gesausd", om de kansen van
ontvlamming te verminderen, waarna
het wordt blootgesteld aan de wrijving
van twee ijzeren runners, elk vier dui
zend kilogram zwaar en draaiende
met een snelheid van acht omwente
lingen in de minuut. Deze bewerking,
waardoor alle bestanddeelen zoo fijn
mogelijk worden gemaakt, duurt twee
tot acht uur, al naar de kwaliteit, die
men wenscht te verkrijgen. Geen
mensch behoeft in de nabijheid te zijn
en geen mensch wenscht er te zijn,
want het werk is het gevaarlijkste in
de geheele fabriek; alleen gaat er nu
en dan een man heen, om de machines
te oliën en het kruit te vochten. Boven
elk bed is een watertank, zoo aange
bracht dat elke druk van onder op
werkende, zooals een ontploffing in
het bed zou veroorzaken, de tank en
alle andere in den groep zou doen
omslaan, zoodat de inhoud recht op het
bed zou neerkomen.
Van den molen gaat het kruit, dat nu
een donkergrijze of bruine kleur heeft,
naar het pershuis, waar het tusschen
koperen platen, hydraulisch bewogen,
in koeken van ongeveer een kwart
decimeter dikte en zoo hard als zand
steen geperst wordt. De harde koeken
slaat men met houten hamers in stuk
ken en laat ze door een stel brekers
gaan, die er stukken van de grootte
van een walnoot van maken. Door rol
len van gegoten metaal worden deze
stukken weer fijner gemaakt. Dat het
kruit eerst tot koeken en dan weer
fijn gemaakt wordt geschiedt met het
doel de innige verbinding van de drie
ingrediënten, reeds in den molen be
gonnen te bevorderen.
Glanzen, drogen en stoffen is nu
aan de beurt. Het glanzen geschiedt
door het kruit tusschen graphiet heen
en weer te schudden, waardoor het
den bekenden glans krijgt. Het sloffen
dat wil zeggen het sorteeren in kruit
van verschillendejfijnheid geschiedt door
zifting. Nu wordt het in kleine zak
ken canvas of in vaten gepakt, of het
gaat naar de vertrekken, waar het in
patronen wordt geladen.
Hoewel er ontplofbare stoffen ver
vaardigd worden, die gevaarlijker zijn.
dan buskruit, oefent toch een hoe
veelheid van 21/2 centimeter in het
kubiek bij ontvlamming naar elke
richting een druk uit van ongeveer
wierf, zoo zwierf ook Mathathias met
de zijnen door het meest ongebaande
gedeelte van het gebergte. Daarbij
overviel hij vaak de Syriërs des
nachts, verwoestte hunne altaren en
wist altijd nfeuwe vereerders van
de oude wet en het recht naar zijne
zijde over te halen.
Omstreeks dien tijd kwam ten twee
den male een vreemde bode tot Judas
dezen zeggen, dat hij van Electra de
opdracht had ontvangen, hem een
brief ter hand te stellen. Dezelfde man
was er nog al eens geweest, toen
Judas slechts met twintig man in de
wildernis huisde.
„Waar is uwe meesteres?" had hij
in beide gevallen verschrikt den bode
gevraagd.
„Zij bevindt zich in haar vaderland."
„En schreef zij zelf dezen brief?"
„Neen. Een ander schreef hem in
haren naam en beval mij, u dien per
soonlijk te overhandigen."
„Ga dan en laat uwe meesteres
weten, dat ik een Hebreër ben en
geen Grieksche brieven kan lezen.
Zeg haar.... Neen, zeg haar niets.
Vertrek
De bode verwijderde zich en Judas
bleef met een beklemd hart alleen.
Hij sprak met niemand over het voor
gevallene, zelfs niet met Noman doch
in zijn gemoed verhief zich een stem
zóó luide, dat hij het dichtste strijd
gewoel moest opzoeken, om die stem
te verdooven.
De Syriërs meenden den opstand
5 ton op den vierkanten centimeter.
Geen wonder, dat zij, die het het
beste kennen, er het minst mee knoei
en. Toch, ondanks alle maatregelen,
heeft men in kruitfabrieken stukken
ijzer, steen en zelfs lucifers in vaten
met kruit gevonden. Het zou interes
sant en leerzaam zijn, te weten hoe
deze voorwerpen daar gekomen waren.
De vulling van patronen geschiedt
door vrouwen met inachtneming van
alle voorzorgsmaatregelen, die wij in
het kruithuis zagen toegepast. Het
werk der vrouwen is zuiver mecha
nisch en er wordt niets aan hun oor
deel overgelaten want de werktuigen,
die zij gebruiken, zijn volmaakt in hun
soort. Een beschrijving er van zou
niet voldoende zijn, om hun werking
te verklaren, tenzij dat meu er aller
lei plannen en projecties bij teekende.
Zakken, kisten en vaten worden alle
volgens bijzondere methode, op de
fabriek vervaardigd. Verder zijn er
natuurlijk smeden en timmerlieden en
alle andere werklieden, noodig om de
machinerieën in orde te houden en
om bij de geregelde inspecties, waar
aan de machines in een kruitfabriek
onderworpen worden, snel eenig ge
brek te ontdekken en te herstellen.
Het rechtswezen. Men krijgt een aar
dig kijkje op de rechtstoestand en in
China, wanneer men verneemt, wat aan
het rechtswezen wordt ten koste gelegd.
Het ministerie van justitie had voor
de kosten van het ministerie zelf, een
bedrag van430,000 taels gevraagd, waar
op door het voorparlement echter het
noodige werd afgedongen. Voor het
Hooggerechtshof te Peking mag niet
meer dan 129,000 taels worden betaald,
voor de gerechtshoven in de provin
ciën niet meer dan 46,000 taels, voor
de rechtbanken hoogstens 24,000 taels
en voor de kantongerechten hoogstens
3000 taels.
Dat zijn ongetwijfeld slechts luttele
bedragen, maar de bezoldiging der
rechters is er dan ook naar. De
meeste kantongerechten bijv. worden
voorgezeten door een kantonrechter-ex-
pectant en zulk een functionnaris, die
eerst na jarenlange studie tot zijn ge-
wichtigen post wordt geroepen, krijgt
voor een heel jaar 56 heele taels
(f 89,60) uitgekeerd.
Waar de man dan wel van leven
moet, laat zich denken, en wat er
van de onkreukbaarheid van een
Chineeschen rechter overblijft eveneens.
o
Kunstmest tegenover stalmest. Ieder
jaar zien we met groote belangstelling
uit naar het verslag van de Landbouw-
proefvelden in Friesland, onder het
ambtsgebied van den Rijkslandbouw-
leeraar, den heer C. R. Brinkman.
Dat we dat verslag met bijzondere
belangstelling tegemoet zien, heeft een
goede reden. De heer Brinkman is
sedert jaren bezig de werking eener
kunstbemesting te vergelijken met die
van stalmest en half om half. Eenige
proeven loopen nu reeds over 10 en
meer jaren. Op hetzelfde land, steeds
op dezelfde wijze ingedeeld, gaat hij
voort op het ééne perceel uitsluitend
kunstmeststoffen, op het tweede alleen
stalmest en op het derde van beide
half te geven. Een zeer leerzame proef
gemakkelijk te kunnen onderdrukken,
door voor hunne aanvallen den Sab-
bathdag te kiezen, aangezien alsdan
de Hebreërs het minst op een gevecht
waren voorbereid. Maar zulk een lis-
tigen aanslag gelukte nog slechts één
maal op een troep vluchtelingen, die
zich bij de mannen van Mathathias
wilden aansluiten en in angstvallige
opvatting van de Sabbath-heiliging
zich zonder tegenweer tot op den
laatsten man lieten ombrengen. Toen
verklaarde Mathathias verontwaardigd,
dat in geval van nood de Sabbaths-
wet niet tot de lijdelijke rust ver
plichtte.
Stoutmoedig vertoonden de Asmo
neërs zich nu hier dan daar door
geheel Judea. Zij wentelden van de
rotsen groote blokken op de Syriërs,
die wel in een openbaren veldslag
hun de baas, doch in het gebergte
niet opgewassen waren tegen een par
tij, bekend met alle paden en sluip
wegen. Als een godsgericht waarden
de onverschrokken strijders door de
bergen ten schrik ook van de hei-
denschgezinde stamgenooten, die hun
verraderlijke handelwijze meedoogen-
Ioos met den dood moesten boeten.
Nog geen vol jaar had op die ma
nier de heete worstelstrijd met de
Syrische overmacht geduurd, toen
Mathathias, vóór zijn tijd versleten
door de onophoudelijke vermoeienissen
en ontberingen van het voor hem on
gewone krijgsmansleven, zijn einde
voelde naderen. Met kalme gelaten-
