No. 67.
Zaterdag 7 Januari 1911.
2e Jaargang.
Gewestelijk en Algemeen Weekblad te Hulst.
Richting: Voor waarheid en voor recht, door eigen daad en door daad van anderen, zonder aanzien van
persoon of partij.
VERSCHIJNT ELKEN ZATERDAG.
Gentschestraat C 7 te Hulst.
W?
Stichter: H. A. van Dalsum.
Gentschestraat C 6 te Hulst.
Gentschestraat B 4 te Hulst.
DE VOLKSWIL
REDACTIE:
Abonnement per drie maanden
NEDERLANDf 0.50.
BELGIEfr 1.20.
ANDERE LANDEN f 0.80.
- Abonnementen worden dagelijks aangenomen. - -
Niet geplaatste stukken worden niet terug gegeven.
Het blad^ neemt geene verantwoordelijkheid voor den inhoud
van het Yrije Woord en voor dien van Advertentiën.
ADMINISTRATIE:
DRUKKER IJ:
Advertentiën, in te zenden vóór Vrijdags om 12 uur.
Prijs per regel 10 cent. Bij abonnement of geregelde plaatsing
belangrijke vermindering. Dienstaanbiedingen contant f0.25.
Het tractaat van Munster
jegens Vlaanderen.
o
In dit tractaat (van 30 Januari 1648)
hebben de volgende artikelen betrek
king op Vlaanderen, waarvan daarbij
het tegenwoordige Zeeuwsch-Vlaande-
ren werd afgenomen en gevoegd bij
het tegenwoordige Nederland.
Te voren behoorde het tot de Spaan-
sche Nederlanden, nu België.
Door dat tractaat kwam een einde
aan den 80-jarigen en 30-jarigen oor
log, en we nemen het volgende over
uit dat, hetwelk werd gesloten tusschen
den koning van Spanje eenerzijds en
de Staten-Generaal van de Geünieerde
Nederlanden anderzijds.
Tot deze laatste behoorden niet de
tegenwoordige provincies Noord-Bra
bant en Limburg en ook niet het tegen
woordige Zeeuwsch-Vlaanderen. Deze
beide provincies en het tegenwoordige
Zeeland beneden de Westerschelde
werden eigendom van de Staten-Ge-
neraal van de Geünieerde Nederlan
den, werden „Generaliteitslanden" en
werden uit naam van de Staten-Generaal
van uit den Haag geregeerd zonder in
deze regeering iets te zeggen te hebben.
Het tractaat is met de uitvoerende
bepalingen te vinden in Cau, Groot
Placaetboek, blz. 79 en volgende van
deel I.
Dit woord vooraf voor het goed be
grijpen van de zaak.
Artikel III.
Een yegelijk sal behouden en date
lick gebruijcken de Landtschappen,
Steden, Plaetsen, Landen ende Heer-
lickheden die hij tegenwoordigh houdt
en besit, sonder daer in ghetroubleert
of beleth te worden directelick noch
indirectelick, in wat manieren dat het
zij, daer onder men verstaet te begrij
pen de Vlecken, Dorpen, Gehuchten en
platte Landen die daer van dependeren
Ende sullen dien volgens Hulst en
Bailliage van Hulst en Hulster-Ambacht,
als oock Axele-Ambacht, gelegen be-
suyden ende benoorden de Geule, mits
gaders de Forten die de ghemelte
Heeren Staten jegenswoordich in heb
ben in 't Landt van Waes, en alle
andere Steden en Plaetsen, de welcke
de ghedachte Heeren Staten houden in
Brabandt, Vlaenderen en elders, blijven
aende voorschreve Heeren Staten in
in alle ende de selve rechten en deelen
van Souverainiteijt en Superioriteijt,
niet uijtghesondert, en even ghelijck
als sij zijn houdende de Provintiën
van de Vereenighde Nederlanden
Welverstaende dat alle de reste van 't
Landt van Waes, uytgenomen de voor
schreve Forten, sal blijven aen den
Coninck van Spagnièn.
Artikel XII.
Ende van den dach af van 't besluyt
en ratificatie van dese Vrede, sal den
Coninck doen ophouden het heffen van
alle Tollen op den Rhijn en Maze, die
voor den Oorloch geweest zijn onder
het ressort ende district der Veree-
nichde Nederlanden, specialick mede
den Zeeuschen Tol, in voege dat desen
Tol niet geheven sal worden van wege
sijne voorsz Majesteijt, noch binnen
de Stadt van Antwerpen noch elders.
Artikel XIIII.
De Riviere de Schelde, als mede de
Canalen van 't Sas, Swijn en andere
Zee-gaten daer op responderende,
sullen van de zijde van de Heeren Sta
ten gesloten worden gehouden.
Artikel XV.
De Schepen en goederen komende
in en uyt de Havens van Vlaenderen
respective, sullen met alle sodanige
Impositien en andere lasten bij den
voorsz Heere Coninck moeten beswaert
worden ende blijven, als de goederen
de Schelde en d'andere Canalen in het
bovenstaende Artikel begrepen, in 't
op ende afgaen respective beswaert
worden Ende sal hier nae geconve-
nieert worden tusschen partijen weder
zijds, over den voet van de voorsz
egale belastingen.
Artikel XLIII (43).
Aengaende de pretentien en interes
sen, de welcke den Heere Prince van
Orange soude mogen hebben, ten op-
sichte van eenige partijen die hij niet
en is besittende, daer over sal bij
particuliere handelinge verdragen wor
den, tot satisfactie van de ghedachte
Heere Prince van Orange, maer wat
aengaet de Goederen en andere effec
ten, waer van den voorsz Heere Prince
is in possessie bij Octroy ende Con
cessie der voorsz Heeren Staten Gene-
rael, .in de Bailliage van Hulster-
Ambacht en elders, daer van hem de
voorsz Heeren Staten 't sedert korten
tijdt herwaerts de confirmatie hebben
verleent, alle de selve partijen sullen
volkomentlijck in vollen eygendom
blijven aan den voorschreven Heere
Prince, sijne Erven en Successeuren,
of des recht hebbende, sonder dat yets
zal kennen ghepretendeert worden op
de voorszgoederen, uyt krachte van
eenige Articulen van het tegenwoordige
Tractaet.
Artikel LXVIII (68)
Van wegen en aen de zijde van den
voorschreven Heer Coninck van Spag
nièn sullen worden ghedemolieert de
Forten bij en omtrent Sluys, te weten,
Sint Job, Sint Donaes, Sterre-Schans,
het Fort Sint Terese, Sint Fredricx-
Fort, het Fort Sinte Isabelle, Sint
Paul, de Redoute Papemuts- En aen de
zijde, en van wegen de ghemelte
Heeren Staten sullen ghedemolieert
worden de.naervolgende Forten, na-
mentlijck de beyde Forten in 't Landt
van Casant, ghenaemt Orange en Fre
derick, de twee op 't Pas, en alle die
ghelegen zijn op de Oost-zijde van de
Riviere de Schelde (uytghesondert
Lillo) en het Fort op Kieldrecht, ghe
naemt Spinola, van welcke ten weder
zijden te doene demolitie tusschen
partijen sal worden overkomen omme
het equivalent te reguleren.
Artikel LXX (70).
Het Water-recht sal gelaten worden
aande Stadt Sluys, soo als het aen de
selve toebehoort.
Artikel LXXI (71).
Den Dam gheslagen bij Sint Donaes,
tot stoppinge van de Riviere de Soute,
sal wech ghenomen ende gheopent
worden, midtsaldaer leggende en mae-
kende een Zas, over de bewaringe
van welck Zas sal worden vergelee-
cken, ghelijck hier vooren is gheseijt
ten opzichte van het demolieren der
Forten.
Enkele aanteekeningen
Sluis, en daardoor het tegenwoordige
deel van Z.-Vl. bewesten de Braak
man, trad in 1580 uit eigen beweging
toe tot de Unie van Utrecht, Axel
werd in 1586 door verovering aan
deze Unie toegevoegd, en in beide
gewesten werd de nieuwe, gerefor
meerde, religie de overheerschende.
Daardoor ging de praktijk van winge
west in die beide gewesten niet zoo
streng door als in het gewest Hulst en
omgeving, dat eerst in 1645 vanwege
de Unie op Spanje werd veroverd en
waarin de bevolking nagenoeg geheel
katholiek bleef en het nog is.
Door het tractaat van 1648 bleven
Sluis (Land van Cadzand), Axel en
Hulst, alles met omgeving, aan Neder
land (art. 3), de uitwegen te water
werden voor Vlaanderen en Antwerpen
afgesloten (art. 14) bleven aan Neder
land door art. 3 in verband met het
oorlogsrecht van dien tijd de geestelijke
goederen in het Land van Hulst,
welke thans uitmaken het Kroondo
mein rentambt Hulst en het Staatsdo
mein, welke beide vroeger behoorden
aan de kloosterheeren van Baudeloo
(Baudeloodijk scheidende de parochies
Groenendijk en Lamswaarde), bleef
bestaan het fort Lillo (art. 68) om de
scheepvaart naar Antwerpen te be
letten.
Het Zwin (nu ingepolderd) was tot
Sluis een breede zeeboesem, hoewel
in 1648 reeds grootendeels verzand,
en was van Sluis tot Brugge een min
der breed water. De grensscheiding
van 1648 werd genomen tot daar, waar
het Swin van zeeboesem een eigent-
lijke rivier werd, en hierdoor werd
Brugge van zeeplaats een landstad.
Gent was door een gewoon vaarwa
ter tot aan het Sas (nu Sas van Gent)
verbonden met de Braakman, zeeboe
sem, die oorspronkelijk liep tot aan
nu Sas van Gent. Door het nu Sas van
Gent als grensscheiding te nemen werd
ook Gent van zeeplaats een landstad.
Het Ambacht Axel was oorspronke
lijk van het Ambacht Hulst afgeschei
den door een breed water, dat nu
wordt gevormd door de polders be
noorden Stekene tot de Schelde langs
Boschkapelle,
Antwerpen, de moeder
stad der handelssteden, behield haar
recht van scheepvaart op de Schelde
landwaartsin, maar haar handel en
scheepvaart was vernietigd zeewaarts-
uit. De Hollandsche schepen echter
bleven op de Schelde varen tot Ant
werpen, en stonden door art. 15 met
de Belgische schepen gelijk voor het
varen op de Schelde landwaartsin, een
nieuw middel om zelfs de binncnland-
sche scheepvaart op de Schelde in
Hollandsche handen te brengen.
Ook nog na 1648 bleven de steden
Sluis, Axel en Hulst door waterwegen
met de Schelde verbonden en daardoor
met het overige Nederland, flmaar te
genwoordig zijn ook deze plaatsen van
de Schelde afgesloten door verzanding
en inpoldering, het laatste voor Hulst
in 1861 door de bedijking van den
polder Willem III en in 1846 door de
bedijking van den Cacharinapolder.
Door de tegenwoordige volledige
afsluiting van de Schelde eenerzijds en
door de Belgische grens anderzijds
ligt tegenwoordig Zeeuwsch-Vlaande
ren als een volledig afgescheiden deel
van Nederland dit deel kan niet voor
uit en kan niet achteruit, doch moet dit
maar zoo blijven
Deze vraag hebben we in een vorig
nummer reeds gedeeltelijk beantwoord,
we zullen de vraag later geheel be
antwoorden.
H. A. VAN DALSUM.
Landverhuizing naar Australië en
Nieuw-Zeelaud. Over de vooruitzich
ten voor emigratie van Nederlanders
naar Australië en Nieuw-Zeeland wer
den van Consul-Generaal Bosschart te
Melbourne en van de consulaire amb
tenaren in zijn district eenige mede-
deelingen ontvangen, welke hieronder
worden weergegeven.
In N i e u w-Z u i d-W ales zijn,
blijkens een van Vice-Consul Paling
te Sydney ontvangen bericht, de voor
kolonisatie bestemde landerijen voor
de uitoefening van alle takken van
landbouw en veeteelt geschikt. De
waarde van het land-wisselt af naar
gelang van het district, den regenval
en de bodemgesteldheid. In het al
gemeen kan echter worden gezegd,
dat land, geschikt voor akkerbouw,
voor 3 a 7 p.st. per acre, voor zui
velbedrijf voor 5 a 25 p.st. per acre
en voor veehouderij voor 1 p.st. a 3.10
p.st. per acre verkrijgbaar is. Deze
prijzen hebben betrekking op land,
dat gereed is om onmiddellijk in ge
bruik te worden genomen.
In alle takken van landbouw bestaat
groote vraag naar arbeiders. Geoe
fende boerenarbeiders, ploegers of
melkers kunnen onmiddellijk werk
vinden tegen een loon van gewoonlijk
1. - p.st. per week met kost en in
woning. In vele districten wordt aan
zeer goede arbeiders 25 sh. per week
betaald, terwijl in den oogsttijd het
loon verhoogd wordt. Jonge arbei
ders, die nog geen voldoende ervaring
in den landbouw hebben opgedaan,
ontvangen gewoonlijk 15 sh. per week.
Er is veel vraag naar dienstboden,
waarvan een groot aantal onmiddellijk
zou kunnen worden geplaatst. De
immigratie van handwerkslieden wordt
door de regeering van Nieuw-Zuid-
Wales niet aangemoedigd, terwijl naar
kantoorbedienden e. d. geen vraag is.
In de kustdistricten van dezen
staat, aldus bericht Vice-Consul
Earp te Newcastle, wordt het zui
velbedrijf op groote schaal uitgeoefend.
Het verkeert daar in een bloeienden
toestand.
Tarwe wordt voornamelijk verbouwd
op de noordelijke tafellanden.
De bodem in het Hunter River-di
strict is geschikt voor den verbouw
van lucerne, aardappelen, sorghum,
maïs, gierst, enz. Aardappelen en haver
worden ook op groote schaal ver
bouwd in het New England-district,
terwijl de vruchtenteelt voornamelijk
in het district tusschen Newcastle en
Sydney wordt gedreven.
De schapenfokkerij en in mindere
mate ook de runderteelt worden in
het geheele noorden en noordwesten
van Nieuw Zuid-Wales uitgeoefend.
In de onmiddellijke omgeving van
Newcastle is het voornaamste bedrijf
de exploitatie der kolenmijnen.
Volgens Vice-Consul Earp bestaat
in zijn ressort gelegenheid tot plaat
sing van boerenknechts, van personen
bekend met de zuivelbereiding, en
van dienstboden.
Ook Queensland biedt, volgens
eene mededeeling van Wnd. Consul
Southern te Brisbane, goede vooruit
zichten aan voor landbouwers en
boerenarbeiders.
De regeering van dezen staat heeft
tot dusver getracht het land te ver-
deelen in kleine perceelen, geschikt
voor landbouwers met weinig kapitaal.
Voor handwerkslieden is het daa
rentegen, met het oog op de regle
menten der vakvereenigingen, moeilijk
werk te vinden.
Bijna elke week komt een aantal
immigranten van verschillende natio
naliteiten te Brisbane aandezen
schijnen tegenwoordig weinig moeite
te hebben bij het zoeken van werk.
Het gedeelte van Queensland, ge
vormd door het kustgebied van Towns-
ville tot Cooktown, is, naar het oordeel
van Vice-Consul Henlein te Townsville,
zeer geschikt voor de vestiging van
landbouwers met eenig kapitaal. Uit
gestrekte oppervlakten worden door
de regeering van dezen staat beschik
baar gesteld tegen lage pacht of onder
andere gunstige voorwaarden.
De veehouders en suikerplanters
behalen allen bevredigende resultaten.
Het behoeft geen betoog, dat zulks
niet onmiddellijk geschiedt, doch bij
ijver en toewijding is dit eene quaes-
tie van een jaar of twee.
Ook voor dienstboden en voor man
nen, lichamelijk geschikt, om op de
suikerplantages te werken, zijn de
vooruitzichten gunstig.
Daarentegen raadt ook de heer Hen
lein handwerkslieden, kantoorbedien
den, e. d. sterk af, om in dit gebied
werk te zoeken, daar het aanbod van
deze werkkrachten reeds de vraag
overtreft
Naar Consul Paxton te Adelaide
mededeelt is de vraag naar land in
Z u i d-A u s t r a 1 i grooter dan het
aanbod, zoodat de grondprijzen be
langrijk zijn gestegen. Slechte sei
zoenen en tijden van droogte zullen
echter volgen en dan zullen de prij
zen weer aanmerkelijk dalen. Er is
thans in dezen staat alleen gelegenheid
tot plaatsing van kundige handwerks
lieden.
Alle immigranten hebben natuurlijk
te voldoen aan de eischen, gesteld
door de immigratiewet, welke dezelfde
is, als die, welke in Victoria van
kracht is.
Wat Victoria betreft, deelt Con
sul-Generaal Bosschart te Victoria
mede, van verschillende Nederlanders,
die zich daar gevestigd hebben, steeds
gunstige berichten te hebben ont
vangen.
In dezen staat worden hoe langer
hoe meer groote uitgestrektheden geïr-
rigeerd land beschikbaar gesteld voor
intensieve cultuur. Kleine landerijen
kunnen op zeer voordeelige voorwaar
den van de regeering worden gekocht.
In de irrigatie-districten van Victoria
bestaat goede gelegenheid voor boeren,
boerenarbeiders, vruchten- en groen-
tenkweekers om in de toekomst tot
welvaart te [geraken. Boerenarbeiders
van 16 tot 22 jaar. die hard willen
en kunnen werken en goed met paar
den kunnen omgaan, kunnen hier op
het land goed vooruitkomen.
De regeering van We s t-A u s t r a-
1 i tracht, naar Consul Strelitz te
Fremantle bericht, immigranten zooveel
mogelijk ter zijde te staan. Voortdu
rend wordt land voor kolonisatie
opengesteld.
Ook deze staat biedt goede kansen
aan voor de vestiging van landbou
wers. Aan anderen kan echter niet
worden aangeraden zich in West-
Australië te vestigen.
Het verdient de aandacht, dat de
„Midland Railway Company of Wes
tern Australia" een groot kolonisatie
plan heeft opgevat, ten behoeve van
landbouwers met een kapitaal van
400 a 500 p.st. De maatschappij
verdeelt groote uitgestrektheden in
perceelen van 300 acres, waarvan 100
acres door haar voor cultuur in ge
reedheid zullen worden gebracht. Op
