De Volkswil
Judas de Volksverachter,
BIJVOEGSEL
van 17 September 1910.
Linnenweverijen.
▼a ftaMMd M Zakdoek.
Ab wg de geschiedenis der Urmen-
briceik wlldrn nagaan, rtxedtn we
adjij u bUdjij kunnra sollen, eeuw
>eg «ga. Mui
utss-ar,
Mui <ri| «tellen u toot
tflden te Mm nota en
tegenwoordige wljte van fabricatie.
ra de eerste |arcn der negentiende
eeuw «tt het geklikklak «lcr hand-
weeftioelen, bekende muriek In dui
zenden hulzen in de «treken, waar de
linnenwever!) werd uitgeoefend en op
de markten «telden de landlieden hunne
weeteis ten toon aan de critlsche
blikken der opkoopen. De Invoering
der oomkracht echter bracht den
nckriag toe aan deze geheele buisln-
duttile en het spinnewiel en de weef
stoel zijn een Interessante antiquiteit
geworden. Het zijn In den regel slechts
kleine centra's, waar de linnenweverij
wordt uitgeoefend en toch ia het een
zeer belangrijke branche. In Ierland
bijvoorbeeld wordt zg hoofdzakelijk in
een klein deel van het district Ulster
gedreven, een district dat gij op de
kaan met een cent kunt bedekken.
Maar tn een Jaar leverden de talrijke
fabrieken in dit kleinedistrict ongeveer
644 000.000 mijlen garen. Wat dit
betreken! zult gij u ongeveer kunnen
voorstellen, als Ik u «eg. dat Indien
htt reuzenkluwen, dat men ervan zou
kunnen maken, werd afgewonden, het
de wereld 2S000 maal zon kunnen
omspannen. Driedradig zou dit eindje
cara reiken van de aarde tol de zon
'Wvtlia, cm Indien wij het mannetje
in de 01 aan een bezoek zouden willen
zou ons grootc kluwen een
weg van netwerk leveren, reikende van
onze planeet tot de zijne en 380 dra
den dik.
En het linnen, dat gtj ervan zoudt
kunnen weven Het vertegenwoordigt
een web van ongeveer 156.000.000
meter. Rol het uit en gij maakt er
een reusachtig pad van, drie voet
breed, op welks sneeuwwitte vlakte
gij ten triomphtocht kunt maken om
onze oude moeder aarde lot aan den
equator, «onder dat uw voet haartou
raken. Als gij van al het linnen, dat
bijvoorbeeld In het llnnendistrtct van
Belfast In een Jaar wordt vervaardigd,
een reusachtige tent zoudt willen ma
ken, dan sou dat er een worden, zoo
wonderbaarlijk, dat zelfs Haroen al
Raachid verstomd zou staan van den
aanblik. Het zou met de St. Pauls
kerk te Londen als centrale steun 500
todSrie
de verachdlczKtc tabeteken en maga
zijnen van het Betfastdlstrtct Is een
kapitaal belegd van niet minder dan
13000000 pond sterling tn winstgevend
belegd ook, want de waarde der pro
ductie aan garen ca linnen In alle
varleteitea bedraagt gemiddeld meer
35 FEUILLETON.
GesrMtftntige ronta til dra lijd
itf Izrhikef».
EERSTE BOEK.
(o) o (o)
JASON EN EENELAUH.
onder de andere tempelscholl
zelte bij sommige priesters add ge
haat. dat er wel niemand om hem zal
treurenneem Je echter In acht, dat
ge u den toom des konlngs niet op
den hals haalt. Zijn wij alleen, Si
mon, of Is Jason soms hier Ik weet,
dat hij bij jou zijn Intrek wilde nemen,
doch Ik vertrouw htm niet.'
.Hij Is juist de stad ingegaan, wU
kunnen dus ongestoord pralen. Doch
Ik zal je eerst water brengen om je
i, uit vreet, dat de brief in verkeerde
handen mocht geraken."
.Maar drink dan toch eens
.Eer ik mij van mijn aandak
doe cf m!Ji tong bevochtig,
Om di
een zakdoek of een damasten tafel
kleed ondergaat, te verklaren, doen wij
het beste ons Ie bewegen op de ma
nier van de kreeft, al achteruitgaande
vorderende. Op deze manier ver-
plaatsen wij ons allereerst naar bet
midden van een veld met groeiend
vlas. Het la heerlijk Juniwter en de
middagzon zendt bare schitterende
stralen omlaag op een toonccl van
bovenaardicbe schoonheid, want all
gij oooil een vlaiveld in bloei zaagt,
dan hebt gij een der heerlijkste pano
rama's der natuur gemist. Overal om
u heen de bescheiden vlasplant met
hart fijngrocne stengels gekroond door
sierlijke bloempjes van schilferend
blauw, kniehoog omhoogreikend. Drie
weken later zullen de bloempjes plaats
gemaakt hebben voor de zaaddoppen,
het lijnzaad, wtl bekend in handels
kringen. Maar wfj zullen ons alleen
bezighouden mei den laaien stengel.
Op een moolcn morgen komt er een
troep vrooHjk* kinderen, knapen en
meisjes gaande In ten lange rij naast
elkaar en trekken de tiengels met de
naakte hand, zooals zij daar staan, alt
den grond. Van het vlas worden dan
schoven ol bundels gemaakt, tos teza
men gebonden om de lucht er door
te laten spelen, en later op hoopen
gezet met de wortelt naar beneden en
zoo blijft het drie ol vier dagen slaan,
al naar de weergesteldheid, om rijp
en vast te worden. Met blezen te-
«aam gebonden worden deze kleine
schoven sllereerst naar een geschikte
sloot ol plas gevoerd, «en vlaspocl
zeggen de Ingewijden, en daar later
verbrijzeld onacr zware stecnen om
uit te rollen in hel water, bekend on
der den naam van rooten. hetgeen een
soort glstlog veroorzaakt en ongeveer
veertien dagen duurt, waarna het hout
achtige stroo zacht la geworden en
z|)n eigen plaat*
hoogepriester worden wil. T)e vijan
den van Onlat helpen hem met bun
geld. Meent ge dat zijn plan aal sla
gen?"
hij den koning vljthonderdne-
talenten
Jl
zgn."
.0*1 hij Ie geld, om voor hem een
goed woord bij den koning te doen V
Js"
.Als ge voor den koning staat, zorg
dan, dal Antlochus den nieuwen hoo
gepriester de verplichting oplegt, de
ambltn, welke jij vroeger hebt bekleed,
en het opzicht over den markthandel
aan mij over te dragen. Ik heb je
vroeger daarover reeds geschreven e
je weel, dal Ik je dankbaar zal zijn.
.Mijn broeder zal de plicht der
dankbaarheid zeker nitt zoo spoedig
vergeten als een vreemde; Ik zal dus
zien, wat Ik voor Je doen kan."
.De vorige koningen van Syrifl be
moeiden zich ntef met onze tr
aangelegenheden, zoo slecht* de
tlng prompt betaald werd. AaL
Is de eerste, die het hoogeprlesterschap
-Hf heelt ck macht in banden
-Zoo je daa denken,
aler de waardigheid van hoogepriester
veer aan Jaaon tonde ontnemen, ge-
doende. groot, w
t zorgvuldig uil
opmerken, dat tri) is
uitgespreid om *an de lucht te worden
btooegcsMd. die meehelpt om heigis-
ttagnpeocss It voleindigen. De vaste.
-*nu verzameld,
tg uit elkaar
ar den molen
ingeld wordt.
geen «ronder Ingewikkelde
operatie; het zwingelen beslaat alleen
hints, dal bet vlas, nadat het eerst
ia gebraakt, wordt blootgesteld aan de
bilden vaa een draaiende schacht,
zoodat het wxeke gedeelte als touw
wordt weggescheurd, waarna de vezelt
overtrlllveo.
In de labriet wordt nu hel vlas,
van zgat vreemde beslanddcelen be
vrijd, gehekeld. Met andere woorden
het ondergaat den merkwaardig* her-
"*- tolllcL Zgn haar
zijn de
ronen, bezel mei witte landen;
deze landen vertieren duizenden «n
enkele machine, en de'ruwe ongezui
verd* vezets, die er aan het eene
einde Ingaan, kunt gij volgen op hun
weg tustchen deze offeraars, en dan
rollen door, totdat
z|j zich
DM blad of bundel wordt opgeno-
■en, door een nauwe opening naar
.en raam gevoerd, dal het uittrekt en
de draden btjeenvlecht .door middel
van een wiel en een spoel, en tegelijk
op een klos opgewonden. Deze klos
sen worden op pennen op het spin-
rasm geplaatst en door de eene ma
chine na de andere gevoerd alle het
uitrekkende en langer makende, toldat
de vezelt dikker en dikker tegen el
kaar liggen. Dan volgt de laatste
bewerking. Het gaat In kokend water
en als het er uit komt, worden de
vezels tot draden gesponnen. Nu
wordt het op strengen gewonden en
gtdroogd, om als het ware na zoo
zware beproeving zijn elastische kracht
te herwinnen, en op bundels van
60000 meter gewonden, gereed voor
den markl tn voor den wever.
De spinzaal ka een groote tabriek Is
Sen verbal voor nerveuze ol prlk-
Ibare lledtn. De groot* ramen kllr-
ren, ratelen en zwieren als zij heen en
weer bewegen, spoelen draaien zoo
snel rond, dal hun omtrekken niet
meer zijn waar te nemen, en bet ge
raas la oorverdoovend. De tempera
tuur la hoog en de atmosfeer vochtig
en er vliegen stukken ruw vlaa In het
rond. Toch I* het geen ongezond
werk. en de arbeiders zien er gezond
en sterk genoeg uit. De vochtigheid
van de atmosfeer la een voorname
factor bij het spinnen. Om zeer fijn
linnengaren Ie apinnen, moeien de
draden van bel vlas vochtig gehouden
worden. Waar de atmosfeer niet van
nature vochtig is, moeien de fabrikan
ten er kunstmatig In voorzien.
Mazr k te ren wij terug tot onze zak
doek, wij zijn nog slechts op de bellt
van zijn ontwikkelingsgang. Bekijk
lijk hij nu Onias wil afzeilen
.Antlochus kan, wat hij wil, en hij
tal willen, al* men hem er maar ge
noeg voor biedt."
.Maar volgens onze verordeningen
heeft alleen het hoogst adellijk geslacht
aanspraak op de hoogeprieslerlijke
waardigheid."
.De koning vraagt niet naar onze
verordeningen, doch naar ons geld.
Hij Ml die bediening ook geven aan
Iemand van geringe alkomst. mit* deze
genoeg klinkende munt bezit."
.En als men zulk een hoogepriester
in den lempel nlel wil erkennen?"
,De koning beschikt over de macht
en zal de efkr- j^MOÓgn^gm
dwingen."
.Zorg d
«ineen kri._
.je wilt dus
.Ja Slmon. Ik zal niet rusten, al
vorens Ik geld genoeg heb, om Jason
te verdringen. Luister' en hg
schoof dichter btj zgn broeder en
sprak met meer nadruk. Wanneer Ik
eerst maar hoogepriester ben, dan kan
Ik je het beste voor Je diensten be-
Iootien. Dan zal Ik het doodvonnis,
hetwelk het Sanhedrin over Ie heeft
uitgesproken, terstond nietig verklaren
je komt weer in Jerusalem terug en
verkrijgt de betrekking, die je het
meest toelacht.-
n at te
eigenlijk gaan zien. In een groot*
stoomfabriek; bet zal u een beter idee
geven dan bladzijden vol be
ving.
moet niet denken, dat de stoom
weverij het handwerk geheel heeft
verdrongen. Zclls heden ten dage
nog, nu de machines zulk een hoogen
graad van volkomenheid bereikt heb
ben, wordt het Bjnstc linnen nog met
de hand geweven In de hutten der
Er zijn natuurlijk een massa tech
nische bijzonderheden te vertellen van
den stoom weefstoel, waarmede wg den
r echter niet zulten vermoeien.
i daar het hoofdbeginsel in deze
samengestelde machines hetzelfde
Is als dst vsn den ouden weefstoel,
heeft het zgn nut even uiteen te iet
wat onder schering en Inslag
un wordt. De schering bevat
de draden, die over de geheele lengte
van bef doek loopen, terwijl de spoel,
als zg er over vliegt, de draden die
den Inslag vormen afwisselend er over
en onderdoor weeft- Bij eiken door
gang van de spoel wordt de kam,
tusschen welkt tanden de draden van
Kberlag doorgegaan zijn, opgelicht
perst den laatstcn draad van den
inslag dicht tegen den voorgaande,
zoodal langzamerhand een compacte
a doek bH elke beweging van
stoel wordt gevormd. Op deze
manier wordt het grove linnen gewe-
Voor fijnere linnens wordt een
ingewikkeld proces gevolgd. Het
wts de ontdekking van een werkmei-
>dc naar modellen, die een eeuw
Kleden den naam van Jacquard, den
anschen zijdewever, beroemd maakte,
n een ware revolutie in hel bedrijf
eweeg bracht. De Jacquard-machine,
die bij den hand- en den stoomweet-
stocl belde wordt aangewend, bestaat
in het kort uit een rij dichtbijstaande
naalden op een raam achter een door
boorde meialen doos. die zich om
wendt eiken keer. dat de draden van
den Inslag worden opgeheven, om
den spoel te laten passeeren. De
naalden zgn zoo vernuftig gerangschikt,
dal zij niet In alle gaatjes kunnen drin
gen en den geheelen inslag ineens
opheffen, daar er een aantal kaarden
zgn, zoodanig doorboord, dal zij de
teekenlng vormen door telkens maar
een deel vsn de draden op Ie lichten.
Hoewel dus het grootste deel van
de llnncnweverg in fabrieken wordt
uitgevoerd, wordt toch het fijnste werk,
als servetien, tafelkleeden enz. vair
hel tulversie door «oom gedreven ga
ren mei de hand tehuis gemaakt. Al
de leden van het gezin doen er
mee, de kinderen en de ouden
dagen winden het ongebleekte garen
op klossen voor den Inslag, de Jongt
smallere en lichtere stoelen en de vol-
rengen.
in je geleerd
.Pas op, Menclaus, je weel hoe ik
.Ik v
:n I"
dan je zclj mij hebt gezegd,
je onder de bescherming des konlngs
den draak steekt met den banvloek
van het Sanhcdfln. Zouden zij het
vonnis nu nog aan je willen voltrek
ken en je Meenigcn, dan moeten zt
van Jerusalem naar AntloehlC werpen."
Stmon zuchtte en raapte fluks den
edelsteen op, welke nog op den-vloer
lag. .Daarin heb je gelijk," zelde hg
.hunne stecnen vallen op den grond
of op hur. eigen hootd en treffen mij
hier niet; maar de verachting heelt
vleugelen tn Is mg lol hier gevolgd.
Zelfs de voornaamsten van ons volk,
zg hierheen
komen, om den koning te huld'~
De Syritrs verachten mg. Ik
berg mij als een hass In de vor
Judith weent zich de oogen uit
heimwee naar de heilige stad en
treedt nu Immers in 'l huwe
lijk, zootls je mg hebt geschreven;
maak je du* niet bezorgd over
want de vrouw volgt haren n
dit Onlas' vijanden zUn. zullen mg
groeten, als zg hierheen
den koning te huldigen
hard. sterk, bruinsct
:htlg d.
it deze
vuil ult-
vormd tol
mevrouw* fljmle zakdoekjemaar toch
I* het zoo. zooals gg weldra zul! zien.
Direct van den weefstoel gaal dit
weclicl van bruinachtig linnen naar
den blcekcr. Tol op dezen dag wordl
nog de oude manier van bleeken ge
volgd, en de natuur, In den vorm van
haar vo htig klimaat, versmaadt de
kunsl In den persoon van den schei
kundige en levert het onbetwistbaar
bewijs van haar superioriteit in dit
en, dat alleen op
kan worden ge
vonden. Tiet gezicht van de lange
banen linnen op een groot grasveld
vergeet ge nlel zoo licht.
Van het bleekveld gaal bet linnen
naar de fabriek. Volgen wg hetvlek-
kelooze doek sur de knipkamer, waar
we zullen zien, hoe het zakdoekje zgn
beslaan als enkeling aanvsngl, al* het
van het weefsel wordt gesneden. Het
zelfde proces wordt doorgemaakt door
een kraag, een paar manchetten, een
overhemd enz. Zgn volgende beproe
ving Is een rel* naar de «ikstere. Is
de zakdoek een eenvoudig ding met
weinig versiering, dan hebben wij nu
bijna het eind van zgn geschiedenis
bereikt.
Maar veronderet ellen wg, dat het
een van die elegante, geborduurde
moucboirs Is. waar de vrouwen uit de
hoogere kringen zoo op gesteld zgn,
dan verlaat bet opnieuw de fabriek In
de «ad om terug Ie gaan naar lande
lijker tooncclcn. Elke week wordl de
fabriek bezocht door honderden vrou
wen, jeugdige oude, van middelbaren
leeltgd, om zakdoeken, theedoekjes enz.
Ie halen, die geborduurd of met kant
algezet, of om kragen en overhemden
te halen, die van knoopsgaten voor
zien moe«en worden. De volgende
week komen zg terug gezeten op een
boerenkar, hun eigen of die van ecu
buurman die ter markt komt, en bren
gen het goed mede, behoorlgk voor
zien van knoopsgaten, geborduurd enz.
Zoo is de zakdoek terug op de tabriek,
fijn geborduurd na zijn landelijk uit
stapje.
De zakdoek Igkt nu een beetje ont
daan en geknoeid na de bewrrking
van bet borduren. Maar het is «echts
een lijdelijke vermoeidheid. In de
waschkamera wordt het liefderijk ont
vangen door een witgeschorte deern.
Hij gaat dadelijk in het bad en geen
badvrouw kan zorgvuldiger baar plicht
doen, dan deze wascbvrouwen.
Uit bet bad gaat bet naar de droog
zolders, en dan, om die «gve waar
digheid te verkrggen, die een zakdoek
van zgn rang kenmerkt, gaat hg naar
de «rijkkamers. Waarlijk, geen zak
doek kan meer werk van zijn tollet
maken, als deze. Maar het einde is
nu in het zicht.
Boven in bet gebouw, dicht onder
het dak, hebben smaakvolle banden
een net marokkgn lederen elul ver
vaardigd, bestemd om ons zakdoekje
en vijl metgezellen, precies aan elkaar
kingen aan den lempel mg genoeg
opgebracht, om Jason te verdringen,
«ooals hg thans zgn broeder verdringt.
Misschien zijl gg 'en 5lo,lc *"m ge
noeg, om mg uw vermogen te leenen,
(en einde uw verblijf In den vreemde
Ie verkorten. Ik zal er wel voor zorgen,
dal gij uw geld spo«
en men de straten v
met kettingen voor i
.Om wille van die hoop zal ik voor
u doen. wat ik kan; want mgn hart
zal wezen als een beek zonder wilgen,
alt Judith van mg weg zal zgn en ik
alleen achtterblgfeen vreemde onder
vreemdelingen. Maar neem je In acht,
Menelaus, opdat het je niet ga, zooals
ml] I'
.Maak je over mij maar niet bezorgd,
Simon. Jij oefende die betrekkingen
uit onder het oog van Onias een man
van vlekkeloozen levenswandel, die
geen onrechtvaardigheid kon dulden
mijn hoogepriester daarentegen zal lason
zijn. Hg zal zien en toch nlel zien,
hooren en niet verelaan; want wg
zullen slechts zóólang vrienden blgvcn,
al* de eene niet zien wil, wat de andere
lig terug erlangt
n Jerusalem niet
maaltijd gereed rr
inmiddels naar den koning
welken ik gaarne teretond in oogen-
schouw wensch «e nemen, om te welen,
waar de nieuwe souvereln woont, voor
wien gaosch Jerusalem «ddert."
Slmon nam twee linnen beken en
dronk met zgnen broeder. .Ik zal
Judith even zeggen, dat zg het eten
