DE VOLKSWIL
Bericht aan de abonoés.
Keo woord vao dik.
Nó. 41.
Zaterdag 9 Juli 1910.
Ie Jaargang.
Gewestelijk en Algemeen Weekblad te Hulst.
Richting: Voor naarheid en vi*>r recht, door eigen daad en door daad van anderen, zonder aanzien van
(wrsoon of imrtjj*
VERSCHIJNT ELZEN ZATERDAG.
BED ACTIE:
Gentschestraat C 7 te Hulst.
Abonnement pee drlo muadno:
BELG1E fr
ANDERE LANDEN f 0.80.
- Abonnementen worden dagelijks aangenomen. - -
Stichter: H. A. van Dausum.
Niet gcplaalste stukken worden nU
Het blad neemt geene verantwoo:
van bet Vrfje Woord en voor dien v
ADKIXI8TBATIE:
Gentschestraat C 6 te Hulst.
- DRUKKERIJ:
Gentschestraat B 4 te Hulst.
AdvertenUtln, in te zenden vóór Vrijdags om 12 uur.
Prijs per regel 10 cent Bij-abonnement of geregelde plaatsing
belangrijke vermindering. Dienstaanbiedingen contant f0.25.
Om vergissingen op dit gobiod to
voorkomen en omdat er bijna geen
dag voorbjj gaat zondet toetreding
Tan een nieuwen nbonnó hebben we
besloten
1. Nieuwe abonnés ontvangen
grati* de nummers alsnog verval
lende in de loopeude maand.
2. Bij abonnteren doet men dit
voor bet nog loopende kwartaal en
voor het eerstvolgende kwartaal
3 Daarna loopt het abonnement-
stilzwijgend door per kwartaal tot
ffrfog'
tweede -
kwartaal
ing geschied door w
We zelden de vorige week, dat we
nu meer in bizooderheden onzen dank
zouden getuigen wegens de overwin
ning van 28 juni, en alsdan aan ieder,
vriend en vijand, zouden geven wat
hem toekomt.
In no. 22 deden we een beroep op
den Rechtvaardigen God tegen de ver
oordeeling door den Bisschop van de
Volkswil.
En in no. 32 schreven wc.Vrien
den, God wil ons volk eeren wegens
de trouw en dc liefde, die het aan
onzen persoon heeft bewezen, want
wij zijn een werktuig In Zijn hand.
Dit eeren kan geschieden op zooveler
lei wijze, zoowel hier als hiernamaals,
het kan ook geschieden door de
winning te bezorgt
den, die het bela
van zijne ziel en
welvaart en dit laatste zal geschieden
als de tijd rijp Is. Het uur nadert
waarop de tijd rijp z^l zijn. Dit uur
komt steeds nader, naarmate meer
openbaar zijn geworden aller gedach
ten, want aan het eigentlljke oordeel
gaal vooraf een heimelijk oordeel door
het openbaren van wat Innerlijk is in
den mensch
Hei is God zelf. die op den 28 Juni
heelt gesproken door de stem des
volks, om daarmede te stratfen de
mannen, die de grootste oorzaak zijn
van de onrechtvaardigheden jegens
ons in den loop der jaren gepleegd
en aan de geestelijkheid, die zonder
goede trouw zich tot werktuig heeft
laten gebruiken voor deze zeilde man
nen, want zij diende niet haar doch
hun belang.
Op den 28 Juni was de maat der
ongerechtigheid jegens ons meer dan
overschreden, openbaar waren gewor
den dc gedachten van allen, de tijd
voor het Ingrijpen van Boven was rijp,
«n door dit ingrijpen werd aan ons
een eer gebracht, als slechts zelden
zelfs aan ecu koning is bewezen ge-
lljd" hebben wc gezegd, dst het .Uw
wil geschiede" is geworden onze
kracht, maar is geweest een gevolg
eensdeels van de ongerechtigheden
jegens ons gepleegd en ar
de liefde die wij hadden
hef volk van de ecnvr
Liefde en haat hebben samen daar
toe medegewerkt, beide hebben ge
bruik gemaakt van de middelen, die
binnen het bereik hebben gelegen, en
beide hebben aldus ons gediend.
Het is alroo volgens recht, dal aan
beide, liefde ec haat, wordt dank ge
bracht.
Dank brengen wc aan kapelaan Th.
Buljsrogge, toen hij met ons samen
doorliep het Land van Hulst om te
komen tot de oprichting van boeren
leenbanken en boerenbond en voor den
steun, die toen onze geestelijkheid
daaraan verleende, voor de aanmoedi
ging die wjj toen ontvingen van onzen
Bisschop, want wij hadden geschreven,
efng zaaien,
ken bij Utrecht cn niet bij Eindho
ven werden aangesloten, wsardoor de
bodem werd toebereid voor de latere
ongerechtigheden, en waardoor onze
arbeid werd beperkt tot het Land van
Hulst, in plaats van zich uit te breiden
over geheel Zecuwscb-Vlaanderen,
maar waardoor deze arbeid zich zou
kunnen samentrekken tot een elaslieke
kracht, die zich op ten gegeven tijd
toch weder zou moeten ontspannen.
Dank aan Ridder De van de Schueren
die ons riep, om op het Nationaal Boe-
rencongres te Nijmegen onze gedachte
te geven in zake de pacht.
Dank aan den heer F. Hombach, toen
hij door zijn Open Brief aan ons de
gedachten openbaarde van de heeren
administrateuren over het werk Pacht-
cnntract als toepassing vsn onze ge
dachten op het NBmcegsche Congres.
Dank aan het Hulsterblad voorden
Steun der pers in zake leenbank, boe
renbond cn pacbfconfraclen verleend.
Dank aan dc rentmeesterspartij mei
Zelandia als openbaar orgaan eens
deels wegens de samenspanning
wc geen percenten wenschten af
dragen wat door de notariswet verbo
den maar door andere ambtgenooten
wel wordt gedaan, en anderdeels we
gens de vrees, dat door onzen belan-
geloozen arbeid in het belang van
velen wij populair zouden kunnen
worden.
Dznk voor de verdachtmakingen van
onzen eer en goeden naam In de Ne-
dcrtandschc bladen sedert Zelandia
haar tegenwoordige redacteur had ge
kregen, omdat deze verdachtmakingen
voor ons dc aanleiding werden gere
geld aan de pers onze gedachten te
geven, waardoor we langzamerhand
daartoe bekwaam werden gcmaakL
Dank aan den Katholiekendag te
Bergen op Zoom, omdat deze indirect
de aanleiding werd dat. door het aan
raken van dc wijnfcclderkwezlte, het
wantrouwen door pater van den Elzen
gezaaid, door de algunst van enkele
politiekers bevrucht, vorm begon aan
tc nemen, waardoor de grondslag werd
gelegd van het openbaren der Innerlijke
gedachten van dc geestelijkheid.
Dank ain de R. K. Kiesvcrecniging
van Goes, die ons riep om onze gedach
ten te geven over de politiek.
Dank aan de afgunst der politiekers,
die oorzaak werd van onze candidaat-
stelling in 1907 voor dc Provinciale
Staten, waardoor de gedachten van
het volk konden beginnen zich Ie
openbaren.
Dank aan de Zelandia, aan de Cen
trale R. K. Kiesvcrecniging en aan de
geestelijkheid, wier gedachten bij die
gelegenheid geheel openbaar werden,
cn waardoor werd geboren de volks-
vcrontwaardlging.
Dank aan de Zccuwsche Koerier,
die toen bleek tc zijn een goede vriend.
Dank aan den Minister-President
luding in zake de kwestie
omdat daardoor werd
geopenbaard, dat het hoogste burger
lijk gezag niet genegen Is om een goed
-rbeeld te geven in zake de eigen
omdat zijne hulp aan Zelandia de;
leiding werd, dat wjj onze gedachten
hebben kunnen geven over de Amb-
tcnaarsvereeniglngen, waardoor we
kwamen tot eene-
hare geleerdheid In de leer in zake
Kerk en Staat, de aaalcidlng werd
voor de Zuivere Koffie*, die weder
aanleiding werden van onze Kamer-
candidatuur 1909.
Dank aan dc Zeeuwsche Koerier,
dat hij door zijn overloopcn tot de
rentmeesterspartij de volksbehoefte
deed gevoelen aan een nieuw orgaan.
Dank aan den Hulsteischen Katho
liekendag, waardoor hel bewijs werd
geleverd, dal deze niel beoogde de
algemeene belangen te dienen maar
slechts middel om wrok te koelen.
Dank voor het volksvertrouwen,
waarmede de Volkswil werd begroet.
Dank voor de vervolging, welke de
Volkswil moest verduren van de zjjde
der geesteljjkhci
van het Kerstnun
baar kwade trouw jegens ons voor de
bevolking duidelijk werd.
Dank voor de veroordeeling van de-
Volkswil door onzen Bisschop, omdat
hierdoor het Kerkelijk Oezag bewijs
jeverde ons te vcroordeelcn zonder
godsdienstige middelen op onwettige
wijze een grondwettelijk rechtte willen
bestrijden.
Dank voor de Paaschwelgeringen,
omdat daardoor werd bewezen, dat
dc geestelijkheid van Breda anders is
dan die van andere bisdommen, waarin
zoolcts niet mogelijk rou zHn.
Dank voor dc slralvervolgliigcn door
pastoor Schets
weigering der strafvervolging legen hei
kamerlid Fruytler, om dat hierdoor een
bewijs werd geleverd, dat door leder
noemen Is begrepen Mm
"8U
or den steun der eccMclIJk-
de cindldatuur Dlcteman,
omrtal hierdoor dc oogen van de be
volking zijn opengegaan voor eene
katholieke partij zonder katholieke
zonder katholieke daden
christelijke coalitie zon-
Het zijn al deze feilen met dc ial-
loozc andere kleinere feilen die er
tusschen slaan H. er de gevolgen van
lijn geweest, dié voor leder die slechts
zien wil het bewijs hebben geleverd,
dat, te beginnen In ons district, Ne
derland de behoefte heeft aan eene
algehcelc vernieuwing van de politieke
partijen. zoo niet In na^m, dan toch
door inwendig leven, in de eerste
plaats de partijen der politieke chris
telijkheid, omdat deze ondermijnen het
hoogste en edelste van den mensch,
zijn godsdienst en zijn karakter.
Deze behoefte heeft zich geopenbaard
als eene natuurlijke behoefte en als
1in deze volles-
gekomen als-
tegenover de politieke
christelijkheid, de liberalen en diege
nen der Christelijk-hlstorischen van
ons district, die nog niet zoover ver
politiekt z|jn, dat zij er hun Christen
dom door hebben verloren. Dank
moei hierin worden gebracht aan het
Ter Neuzensch Volksblad en aan de
heeren Ph. J. van Dixhoorn en P. J.
Wortmin, de liberale candidaten.
Deze volksbeweging heeft ons doen
kiezen tot lid vsn de Provinciale
kiezen Is geweest een
nuHUii ib "ir^gilii
tn' hS'hee» gemT door de vréugde
zijns harten, die bewees, dat Qods
adem Is gegaan over velen.
Door dit Godsgericht Is bewijs ge
leverd van de gegrondheid van ons
Oodsvertrouwen, is bewijs geleverd
van ons goed recht. Dank aan God
voor Zijn Gericht, het zal blijven voor
ons en onze bevolking een licht, dat
zal stalen onzen moed in den s'rijd
en in de beproevingen die ons nog
zullen wachten in de toekomst, strijd
en beproevingen waarvan het einde
zal zijn onze overwinning op de poli
tieke christelijkheid, overwinning die
hierin zal bestaan dat dc godsdienst
weder wordt een God dienen, dat wij
Nederlanders ons weder zulten gevoe
len burgers en geen door partijzucht
verblinde volgelingen van enkele baat
zuchtige politiekers.
H. A VAN DALSUM.
Ie zijn.
Benauwend vooruitzicht
In .Eén woord achteraf" werpt .Het
Volk'' nog eens een terugblik op de
Statenverkiezing" cn wijdt daarbij eene
meer uitvoerige beschouwing aan de
herstemming te Franeker, waarbij drie
llnksche Statenleden door christelijke
verdrongen werden. Wij lezen
In Friesland Is de rechlschc winst
waarschijnlijk te wijten aan het mis
lukken van de samenwerking bij-de her
stemming in Franeker.
Wij mecnen de schuld van die mis-
uehcel te mogen wijten san
d de zaak? Bij
de soclaaldcmokraten gemiddeld 1!
Het voor
onze lui te Frsntkcr, was nu dat ac
drie liberalen door de soc. dcm. zou
den woeden gesteund, in ruil voor den
liberalen steun aan dt beide sociaal
democraten. De liberalen weigerden
dat, wilden slechts één hunner candi
daten laten vallen/ en stelden den
eisch dat de soc dem. er ook een
zouden prijs geven. Zij gaven o. a. als
argumentengij soc. dem. zult, indien
de samenwerking niet tot stand komt,
geen uwer gekozen krijgen, wij wel,
twee onzer kandidaten komen er zeker,
wij hebben dus bij samenwerking
slechts een zetel te winnen, waarom
moet gij er twee hebben
Deze redeneering ging builen de wer
kelijkheid om. Voor de liberalen slond
de zaak niet eenvoudigtwee verliezen
of drie, die drie zouden ze verliezen
aan de kerkdijken, d. w. aan hen die
op het punt slaan hun de meerderheid
In de Staten te ontnemen met het daar
mee samenhangend kollege vanGedepu-
teerden en de 4 Friesche Eerste Kamer
leden. De liberalen hadden de vraag
te beantwoorden wat hun liever was
drie kerkdijken of twee sociaaldemo-
kraten. Ze gaven den vporkeur aan
de eersten, in die mate, dat ze daar-
nog één van hun eigen zetels op-
soclallstenvrees, waarmee niette rede
neeren valt.
Hier komt bijdc slemverhouding
onder de niet kerkdijken is ongeveer
ruim 1/3 soc. dem. niet geheel 2/3
liberaal. Hierdoor was de grondslag
van de samenwerking feitelijk aange
wezen, n. i. dat Franeker naar de Staten
Behalve de altredende zat geen enkel
soc. dem. meer voor Franeker, drie
jaar geleden hebben de soc. dem. de
5 liberalen bij herstemming erin ge
bracht, het was dus alleszins billijk
dat er nu 2 soc. dcm. gekozen werden.
De liberalen hebben niet gewild, zij
zuilen de gevolgen zelf moeten dragen.
Wat te Franeker gebeurde, teckent
den hachelijken toestand van de Liberale
Partij voor de toekomst. Eenerzijds
winnen de Christelijkcn voortdurend
terrein; anderzijds stelt de gestadig
groeiende sociaal-democcalie steeds
hooger eischen als vergoeding voor
haar samenwerking met de vrijzinnigen.
Wil de vrijzinnigheid aan de christe
lijke „Scylla" ontsnappen, dan belandt
ze bij de socialistische .Charybdls".
Gaat ze met de sociaal-democraten een
bestendig bongenootschap aan, dan
wordt het .wantrouwen" van hare geest
verwanten in hunne pang. waarvan
prof. De Louter gewaagde, steeds
erger en de uittocht naar het christelijke
kamp voortdurend grooter. De Christe
lijke!! kan ze zich daarentegen niet
tijdelijk en voor bepaalde districten
tof bondgenooten maken, zonder elders
wellicht den onmisbaren steun der
socialisten te verliezen. Zonder stem-
busaccoord gaal het ook kwalijk, wijl
tal van vrijzinnige zetels alleen met
behulp van politieke tegenstanders
kunnen gewonnen of behouden wor-
Erger dan dit alles is evenwel
De Volkswil teekent bij bovenstaand,
aan. De laatste Statenverkiezing In
het district Hulat bevat milea voor
de politieke christelijkheid. Maar ook
