DE VOLKSWIL
sjr*
No. 29.
Zaterdag 16 April 1910.
le Jaargang.
Algemeep Weekblad te Hulst.
liichtiiiff: Voor waarheid en voor recht, door eigen daad en door daad van anderen, zonder aanzien van
westelijk en
persoon of partü*
VERSCHIJNT
ZATERDAG.
AD1IKI8TRATIE:
Gentschestraat C 6 te Holst.
DBUKKEBU:
Gentschestraat B 4 te Halst.
Advcrtentièn, in le eenden vóór Vrijdags on 12 uur.
Prijs per regel 10 cent. Bij abonnement ot geregelde plaaialag
belangrijke vermindering. Dienstaanbiedingen contant 10.25.
De candidaat van
rDe Volkswil.'
.De Volkswil* bepaalt In artikel 2
van hare grondregelen, dat zij Is on
afhankelijk van eenige partij of van
persoonlijk belang, en zH alleen
wat I* waar en recht. En hart
n persoon ot partij. In
I van ons bestaan heb-
nd. dat dit laatste niet
Omdat onze richting is het stellen
en het vragen van daden, omdat wij
zijn ook een gewestelijk blad. ligt het
op onzen weg. dat wij medeleven het
volk leven onzer maatschappij en dit
vooral in ons gewestjin dit volle leven
Stelten onze daad en zeggen ons woord.
In dikt volle leven van ons gewest
Is nu'de vraag: wien moeten wij kie
zen alt lid van de Provinciale Staten
van Zeeland, ter vervulling van de
tusschentljdsche vacetyre, ontstaan door
het overlijden van den heer Moes.
Wij hebben, omdat .De Volkswil*
door het systeem van het recht op.
het Vrije Woord van de abonnés, onder
onze leiding, het blad is van de abonnés
zeiven, In no. 27 het oordeel gevraagd
van de abonnés, in welke richting zich
onze sympathie zal uiten In die tus-
schenüjdsche verkiezing.
In no. 28, het nummer der vorige
week hebben wij onder het Vrije Woord
vernomen, wie door de abonnés als
candidaat wordt verlangd.
Het is op ééne uitzondering na ge
weest de heer-
H. K KAMER
Ie Ter Neuzen.
De ééne uitzondering was die van
Een sufferig en droomerig Boerken,
die gaame had gewild, dat wij zeiven
ons candidaat hadden gesteld. Doch
dit hebben wij niet willen en niet
kunnen zijn, omdat wij geheel onze
vrijheid wenschen te behouden tegen
den tijd van de periodieke verkiezing
H. Kramer
te Ter Neuzen is alzoo de candidaat
van .De Volkswil*.
Over deze keuze van de abonnés
zijn wij ten zeerste verheugd, omdat
de heer
KRAMER
ons persoonlijk bekend is als een goed
ging bet algemeen belang wil dienen
en niet explolteeren ten bate van zich
zeiven ot van anderen.
Toen wij ons no. 27 schreven was
niet bekend, dat de Liberale partij ook
no. 28 verscheen, was het ons n I c t
zeker bekend, omdat wl| hadden
verwacht, dat deze partij om redenen
van goede taktlek nu niet met een
eigen candidaat zou zijn gekomen, ver
mits er n u niet de geringste kans Is,
dat de Liberale candidaat zal slagen.
Toch Is de Liberale partij nu mei
een eigen candidaat gekomen, en wel
mtf den heer Pb. J. van Dlxhoom.
Deze heer is ons anders wel bekend
als een geschikt man, evenals naar
wij vernamen het de heer Dees moet
zijn, de laatste gesteld door de Chris
telijk Historische Kicsverccniging, mi'-
door geen enkele onzer abonnés
Onze persoonlijke gedachte is, dat,
indien nu de heer
Kramer
wordt gekozen, wij voor onzen per
soon wel genegen zullen worden be
vonden om die belde heeren met de
Junlverkiezing aan te bevelen, en wij
zullen tegen dien tijd daarover het
oordeel vragen van onze abonnés en
zeiven ons oordeel geven.
Eene Statenverkiezing toch is slechts
Indirect eene politieke verkiezing en
nu is dit de zaakdat de Staten van
Zeeland 42 leden tellen, dat daarin de
Anti-Revolutionaire partij en de Libe
rale Partij elk ongeveer 18 leden tellen
ivloed, dlc
kan uitoefenen, want" 6 plus 18 ot 8
plus 18 maakt altijd uit meer dan de
helft, zoodat de 6, de 7 of de 8
a 11 ij d, als bet eens mocht gaan over
partijstemmingen, de beslissing in han
den hebben.
Als wij deze nuchtere cijfers maar
steeds voor oogen houden dan zullen
wij en onze vrienden als natuurlijk ge
volg ons door geen grootc woorden
laten bang maken, maar steeds zake
lijk blijven.
Uit het Vrije Woord Is verder geble
ken, dat onder onze abonnés niet de
geringste sympathie is om de stem te
geven aan den beer mr. Dieleman, den
candidaat der Anti-revolutionaire partij
s candidaat der Centrale R. K.
wij geheel en al ondet
er is ook
door deze
i opgegeven, dlc
irechrijven. Doch
verschillende redenen
schrijve
nderc r
/alt het gehccle
betoog van de Centrale R. K. Kicsver
ccniging, dal de Anti-Revolutionaire
parti] recht heeft op den openge
vallen zetel, omdat de overleden heer
Moes tot deze partij behoorde.
Dit laatste nu is n I e t waar.
De heer Moes behoorde niet tot
de Anti-Revolutionaire maar lot dc
Christelijk Historische Par-
a. En deze partij heelt niet den heer
eleman maar den hrcr Dces als
candidaat. Te spreken, zooals Zelandla
en dc met haar verbonden Zccuwschc
Koerier doen, alsol dc Antl-Revolutio-
nalren het volste recht hebben op den
opengevallen zetel is alzoo een spre
ken, dat met de waarheid ge
heel en al in strijd Is.
Er Is nog een andere en met het
geheelc systeem van onze richting over
eenstemmende reden, en wel die welke
voortvloeit uit de door ons in het num
mer der vorige week aangetoonde dwa
ling van de Antithese, zooals dr. Kuv-
pcr die verslaat. Deze dwaling maakt
den godsdienst tot een middel om
ie doeleinden te bereiken, en,
niddcl ti-
Zaligmaker, mtsv o r m d tëtèè'n bë£
man, terwijl HIJ integendeel Is een man
van liefde, Die in Z«n gchcele open
bare leven voortdurend werd gedwars
boomd door de Farlzertn en Schriftge
leerden, die hem ten Rotte deden krui
sigen, omdat zij wel ccn Verlosser
der zielen doch cta staatkundigen
verlosser. En deze Farlzceén en Schrift
geleerden van Jcsus'lijd zijn de politieke
christenen van onzen lijd, die ook ons
zouden willen kruisigen, als zij daartoe
"et recht e» de macht konden
doch het na doen op andere
en dit alles met zellbewustcn wil en
KRAMER
lieke richting wordt voorgesteld en ge
wild, de richting van scheiding van
geestelijk en burgerlijk gezag, vermits
beide gezag volgens Gods bestel belde
zijn onafhankelijk op eigen terrein.
Deze richting is ogk die van bet ge
zonde volksverstand, dat zich zoo dui
delijk uitspreekt in het volkswoord:
de pastoor baas In zijn kerk en de
burgemeester baas op het stadhuis.
Als de pastoor of de dominé baas wil
len zijn op het stadhuis, of als de
burgemeester baas wil zgn in de kerk.
dan is het evenwicht In de maatschappij
verbroken, en dit verbreken is oorzaak
niet alleen van allerlei dwalingen, maar
ook van dc rust in dc gemeente, iets,
waarvan wij in hel Land van Hulst ook
cn vooral in den laalsten tijd de treu
rigste ondervinding hebben, die zelfs
dc volksvcrontwaardlging in groote
mate heeft opgewekt Het is alzoo ook
in het belang van hel herstel van deze
rust, dat de heer
Kramer
wordt gekozen, en dit met zulk een
getal vooral katholieke stemmen, dat
dc Kerkelijke Overheid er een derge
lijke overtuiging van krijgt, dat zij eens
en vooral verklaart, dat het Pauselijk
verlangen ook voor ons gewest van
toepassing wordt verklaard.
Dc kans voor den heer
KRAMER
om te worden gekozen is buitengewoon
groot. Dit volgt reeds uit ae over
tuiging, die wij uh het Vrije Woord
voor abonnés hebben verkregen voor
wat betreft het volksverlangen der
Katholieke kiezers. Maar het volgt ook
uil de overtuiging die wij hebben, dat
een teer groot getal van de liberale
cn chrlsteïijk-hlstorlsche kiezers op
den heer
KRAMER
zullen stemmen als zl] denken aan de
goede taktlek, die xl| daardoor zulten
doen blijken met bet oog op de Junl
verkiezing In ons gewest en waarop
wij reeds hiervoor hebben gewezen.
Met een groot vertrouwen zien wij
alzoo den dag van Dinsdag 19 April
te gemoct Door hft stemmen op den
heer
KRAMER
bewijzen de I
I zij waarde
politieke lak
ens gewest de richting willen ft
van waarbcld en van recht En door
dit te doen zullen zij een daad stellen,
die in hare gevolgen de meest heil
zame gevolgen zal hebben voor gods-
dom, in dc eerste plaats in ons eigen
gewest en in de latere verder strekkende
gevolgen voor ons dierbaar vaderland,
voor het Nederland, dat nog een schoone
toekomst heelt, als wij afwijken van
den weg, waarop de binnenlandsche
poliiiek zich thans beweegt, die van
partijschappen met voor doel onder
vrome leuzen wercldschc belangen te
dienen vin enkelen.
H. A. VAN DALSUM.
Reef ar weinig om wie toot w of
sgew i(Jmaar doe xóé ea zegt
at God met w ajj In alles wat gij
oet.
Ileh een goed geweten, en God zal
Den 4 April werden wij gedagvaard,
om op Vrijdag 8 April voor den heer
Rechter-Commissaris te Middelburg te
verschijnen, ten einde aldaar inlichtin
gen te geven over een zaak, waarvan
wil in kennis zouden worden gesteld.
Een paar dagen later werd ons bc-
teekend eene akte van beschuldiging,
waarin slaat.Overwegende dat uit de
voorloopigc information ten laste van
den verdachte voldoende bezwaren zijn
ontstaan dat hij op, of ongeveer 26
Februari 1910 te Hulst als uitgever van
het te Hulst en omstreken algemeen
verspreide blad .de Volkswil'in num
mer 22 van dat blad een stuk heelt
doen opnemen, waarvan de schrijver
niet bekend is, noch op de eerste aan
maning is bekend gemaakt; in welk
stuk, beginnende met .Ossenisse 24—
2—1910 Den Heer van Dalsum" en ein
digende met .het Is juffrouw Clemence.
Dankend voorde plaatsing. Een trouwe
lezer." opzettelijk de eer en goeden
naam wordt aangerand van Clemence
Dieleman, algemeen bekend onder den
naam van Clemence, door haar ten laste
te leggen dat zij te Ossenisse van den
eencn boer naar den anderen zou loo-
pen als een briesende leeuw met de
bedreiging den werkman geen werk
meer te mogen geven als hij .de Volks
wil" niet wil opzeggen, met het kenne
lijk doel om daaraan ruchtbaarheid te
Siven door welk stuk althans genoemde
lementlna Dieleman opzettelijk wordt
beleedigd.
We hebben natuurlijk aan de dag
vaarding gevolg gegeven, ook In ver
band met artikel 5 van onze grondrege
len, dat bepaaltDe Volkswil erkent
elk wettig gezag in weltige verlangens.
En de heer Rechter-Commissaris be
kleedt een wettig gezag en zijn verlan
gen om voor ZijnEdelAchtbare te ver
schijnen Is een wettig verlangen.
Onze abonnés, die met ons medeleven
het liet en leed in, door en met de
Volkswil, hebben daarom recht van
alles op de hoogte te blijven.
De lieer Rechter-Commissaris deelde
ons mede. dat er twee aanklachten te
gen ons waren ingekomen. De eerste
was die van pastoor Schets, die zich in
zijn eer en goeden naam voelt aange
rand wegens den Open Brief in no. 19,
het nummer indertijd bekend als de
Volkswil van den Blikken van Steen.
Wij hebben gezegd, dat het niet in
onze bedoeling heelt gelegen pastoor
Schets te beleedigen, dat de In des
Open Brief genoemde feiten algemeen
bekende teiten zijn. dat wie iet* ver
dient wat mag bebben, dat wij het
recht hebben om verontwaardigd te
zijn wegens ongerechtigheden, dat
Christus blijkens bet Evangelie vso
Matheus 23e hoofdstuk nog wel andere
uitdrukkingen heeft gebezigd 'jegens
dc Farizetcn en Schriftgeleerden van
zijn tijd, dat. als Christus dit mocht
doen, ook wij bet mogen doen jegens
de Farizeïen en Schriftgeleerden van
onzen tijd, dal bet gebruiken van gods
dienstige middelen, eene Missie, om
een courant te weren voor doel bad
om zijn haat tegen ons uit te vieren,
dat wij zeiven beleedigd zijn en we
legden als bewijs daarvoor over een
afschrift van den tweeden Vastenbrief,
die, in tegenstelling met onzen eigen
Open Brief, vol onwaarheden is, dat
pastoor Scbets ook door dc Paasch-
wclgering opnieuw een godsdienstig
middel gebruikte om onze courant te
weren, dat dergelijke handelingen recht
geven om te spreken van een onwaar
dig priester, dat wij ook in deze zaken
den wettigen weg hebben gevolgd door
op het boogere Kerkelijke gerag be
roep te doen.
We hebben herinnerd aan bet slot
van den Open Brief: Welnu: als ge
u niet stoort aan den Paus, dan is het
uw eigen schuld dat de volksvcront
waardlging u vermaant, cn als reden
van het schrijven van den Open Brief
hebben wij opgegeven j zooals de Brief
ook zelf aangeeft, ons recht om ver
ontwaardigd te zijn.
Tot zoover het verhoor.
We teckenen er nog dit bij au.
Waar moet het heen met het grond
wettelijk recht van vrijheid vu druk
pers, als dit aan ieder burger gegeven
recht door onridderlijke en zelfs door
godsdienstige middelen wordt verkracht?
Waar moet het heen met het recht
van de pers, als dc pers niet het recht
heelt om verontwaardigd te zijn over
ongerechtigde en zelts zooals hier al
gemeen bekende daadzaken?
Wat is nu elgentlijk de aanleiding
van de hut van pastoor Schets jegena
ons? Een vu zijne parochianen en
wel een vu de Paaschgewdgerden
heelt het zeer juist gezegd: .Het Is
niet Vsn Dslsum, hel Is niet .De Volks
wil", het is de roede die 1e kort wordt*
En waarom wordt de roede te kort?
Omdat wij reeds isngen tijd vóórdat
.De Volkswil* bestond hel bewijs
geleverd met de eigen woorden
de eigen daden van de pausu
Leo XIII en Plus Xdit hel den katho
lieken priester uitdrukkelijk Is vt
zich met politieke verkiezingen Ie be
moeien. Welnu: dit hadden èn pastoor
Schets èn vele zijner ambtsbroeders
juist gedaan bij de Statenverkiezing
vu 1907. En omdat zij dit haf
den gedun en wel op zooduige w|ze,
dat zij de volksverontwurdlglnghadden
opgewekt, hebben wij, als daad vu
verdediging en na daartoe l«
zijn getart geworden (men
denke maar au het beruchte stuk:
.Hoelang nog Zeeuwsch-Vlunderen 7)
ons op dc woorden en didenvudcn
Psus beroepen en het bewijs geleverd,
dat deze alle ook worden geteerd
door de Katholieke leer.
In plaats vu voortaan gehoorzaam