DE VOMSWIL
No. 8.
Zaterdag 20 November 1909.
Ie Jaargang.
Gewestelijk en Algemeflh Weekblad te Hulst.
RichtingVoor waarheid e.i voor recht, door eisreit daad en door daad van anderen, zonder aanzien van
persoon of party.
VEHSCHIJNT ELXEK SATERDAG.
REDACTIE:
Gentschestraat C 7 tc Hulst,
NEDERLAND T* I 0J0.
BELOIEfr 1.20.
ANDERE LANDEN f 0.80.
- - Abonnementen worden dagelijks aangenomen. - -
Stichter: II. A. van Dalsum.
ollCllierII. A. VAN 1/AL?
Niet geplaatste «tukken worden nld terug gtgevi
Het blad neemt geenc verantwooiflclljkheld vot
van het VrJJo Wooed en voor dien rin AdrwOntll
r den inhoud
ADMINISTRATIE:
Gentschestraat C 6-te Hulst.
uafvaiau
Gentschestraat B 4 te Hulst.
Advertentlfn, in te zenden vóór Vrijdags om 12 uur.
1909 in het district
Hontenisse»
Om deze goed te begrijpen, moeten
we eenigen tijd teruggaan.
In lï«3 werd ik notaris te Hulst.
Van Arnhem nam ik afscheid In eene
rede, onder den titel van .Het kennen
van zijn tijd", en daarin had ik ver
klaard, dat ik in het vereenigingsleven
de partij had gekozen van de Christe
lijke Volksactie in dc volle beteekenis
van het woord.
Slechts korten tijd te Hulst bleek
mij, dat in deze streek van Zeeland
van die Christelijke Volksactie niets
bestond, dat het juiste begrip van recht
vaardigheid en naastenliefde nagenoeg
onder de menschen was gestorven,
en dat zelfs het geloof werd beschouwd
als te bestaan in het ééne gebod: zorg,
dat ge 's Zondags naar <t»
en verder doe wat ge wilt, ats ge ook
nog maar zorgt, dat ge bij verkiezingen
de stem uitbrengt op den candidaat
der Katholieke Kiesvereenlging.
Nog maar eenige weken In Hulst
stond ik zelf voor eene beslissing in
zake rechtvaardigheidbeslissing om
mede te doen aan het geven van de
helft of een ander deel van het nota-
riSele salvis aan administrateuren en
anderen, wier klandizie bet notariaat
in deze streek van pachters winstge
vend moet maken. En men raadde
mij aan om de gebruiken te volgen,
want bet hemd is nader dan de rok.
Na overleg met mijn vader was mijn
antwoordik wensch met die gebrui
ken te breken, er kome van wat komt
Ik werd uitgelachen en er werd door
de zoogenaamde deftige lui besloten
Van Dalsum willen we als notaris niet
erkennen, we gaan oi blijven met onze
zaken bij een ander, onze pachters,
onze ondergeschikten en onze polder
en andere administraties mogen zijn
kantoor niet bezoeken en in den vreemde
zullen wij verklaren, dat geen fatsoen
lijk mensch met Van Dalsum omgang
heeft.
En ik stelde daartegende recht
vaardige God teelt altijd nog.
Ik besloot mij te geven aan de zede
lijke opheffing van het Land van 1
De beweging voor boerenleenbanken,
en samen met kapelaan Th. Buljtroggc
voor den boerenbond, was het eerste
werk.
Een jaar later sprak ik, daartoe uit-
genoodigd, op het Nationale Boeren-
congres te Nijmegen over de
Mijne uiteenzetting werd genoemd
praclisch en juist.
Van mijne rede, uitgebreid, gaf ik
uit- Pachtcontract.
Dit Pachtcontract or.tstak de toom
contract. I, waarin voor de latere ge
schiedenis alles werd bewaard.
En ik gat daarin ats stelling: dal
het pachtcontract bij het Kroondomein
Rentambt Hulst geen rcchtscontract Is,
dat onze Koningin daarin geen goed
voorbeeld geeft.
In Rondom Pachtcontract II werd
deze stelling uiteengezet, niet alleen
voor hel Kroondomein, maar ook voor
de Administratie van den Hertog van
Arenberg.
Deze laatste admluistratle gaf gevolg
aan mijne grieven, het Kroondomein
->L
De kwestie Kroondomein komt een
keer ot vier in de Slaten-Gencraal te
sprake, behalve nog In de afdcctlngs-
vcrgadcringcn. Onze afgevaardigde ter
Tweede Kamer, mijnheer Fruijtler. hoe
wel als oud-domeinpachter wetende
dat ik gelijk had. zweeg. Door dit
zwegen heb ik hem kort na 1907,
mijn vertrouwen opgezegd. De kwestie
Kroondomein heett direct geene ge
volgen, omdat het Kroondomein bij
monde van den Eersten Minister der
Kroon in openbare zitting van de Volks
vertegenwoordiging eensdeels de zaak
zelve verdraait anderdeels onwaarheid
Seekt, Iets, wat door mij tn eene
uwe brochure: .Toestand op het
Kroondomein", wordt aangetoond en
bewezen.
In 1997 is er volksverlangen, dat
ik lid zou worden van de Provinci
ale Staten van Zeeland. Ik stond alleen
tegenover drie kiesvereeniglngcn en
de attredenden. Maar Ik verkreeg bij
1ruim 2300 .stemmen, tcr-
mét 500 stemmen meer.
Nimmer werd in Nederland eene
lastercampagne gevoerd als in 1907
tegen mij bij gelegenheid van deze
verkiezing. Ook een deel der geeste-
'"kheid deed daaraan mede door de
ezers tegen mij op te zetten.
Wegens dit laatste ontwikkelen de
zaken zich in deze richting, dat ik voor
ieder het bewijs leverdat dit partij
kiezen hun verboden is door de leer
den wil van de Pausen van Rome,
geheel in strijd is met de harmonie,
door Ood In de schepping der maat
schappij gelegd.
En alt partij kiezen tegen mij was
tegelijkertijd een partij kiezen voorde
personen, die m!j wegens mijn socia
len arbeid broodcloos hadden willen
maken en daarin ook zouden hebben
geslaagd, als de rechtvaardige God niet
meer had geteeld.
Het blad, waarin Ik mijne denkbeel
den verkondigde, loopt, zooals in ons
artikel Judas is gezegd, over naar mijne
tegenpartij.
De volksvcrontwaardtging, hierdoor
het volksverlangen te
vaarden om candidaat te zijn voi
Tweede Kamer.
Ik had voor den verkiezingstrijd geen
'K„<
10.000 brochures in het Kamer
district Hontenisse verspreiden en daar
in worden de zaken behandeld, die
direct en indirect tot mijne candidatuur
hebben geleid.
Ik kondigde daarin aan. dat ik in
geven om de behandelde zaken te
weerieggen.
Deze debatvergaderingen worden op
ncRen plaatsen gehouden en op geen
enkele vergadering hoeft mijne tegen
partij, dc partij Fruljtier, zcifs gepoogd
op zakelijke wijze mijne stellingen le
weerleggen.
Op de tiende en laatste vergadering
had Ik het recht tv verklaren, dat die
zaken onherroepelijk vast stonden.
Kwam in 1907 tegen mij uit eene
lastercampagne met de pen, in 1909
kwam ze uit door het woord, en dli
woord was é4n en al beleedlglng cn
persoonlijkheden. Maar ik verheugd»
1 mij hierovtz, omdat nu ook bet pu
bliek veraam, welke pertoten het zijn
die, door ijverzucht verblind tot alles
in staat zijn. Ijverzucht Is, noals men
weet, een mengsel van htogmoed,
onwetendheid, afgunst en hart.
Van die ijverzucht twee stuitjes.
De heer Joseph van Wacsterghc te
Hulst verklaarde daarhij is naar een
zoon van een deurwaarder.
Nu is mijn vader 35 jaardairwaar-
der gewees! te Zaandam, was hij een
man die, hoewel reeds ccnigt jaren
dood, nog altijd In de herinncriig der
menschen leelt als een man eerlijk
als goud. die een naam aan zijne kin
deren heelt nagelaten als van .de
deftige lui" in Hulst niemands vader
nagelaten heeft, was hij een man aan
wlen zijn oudste zoon op zijn sterfbed
zijn werk: .Pachtcontract" durfde op
dragen, omdat hij ten einde toe recht
en eer heeft liclgchad. was hij een man,
die op zijn sterfdag zalig werd gepre
zen door den priester in dc biecht
stoel. door zijne vrouw en door zijn
uit het hart te sprekenhoe rechtscha
pen was toch uw vader.
Het tweede staaltje werd gegeven
door diens werktuig, den redacteur van
Zelandia te Hulst, en wel te Baarland.
Daar durfde dit heer te zeggen, dat
ik als lid van den Ra»d van Hulst had
gestemd tegen het subsidie, om de
Koningin in Hulst te ontvangen. Door
dit woord ben ik eenigszins ontroerd
geweest en wel met reden. Het werd
gezegd in een omgeving, waar In de
volksgedachte had wortel geschoten dc
Idee, dat ik van mijn geloof was afge
vallen, en men had daar o»k wel eens
vernomen, dat ik het Kroondomein had
aangevallen in zijn pachtcontracten.
Baar
land onder geloof .1
Jaar geleden in het Land van Hulst
daaronder werd verstaan cn Ik daarom
nog kon gclooven aan dwaling uit
onwetendheid, doch die verklaring van
stemmsn tegen dat subsidie was eene
gewilde onwaarheid geheel te kwader
trouw. Dat heer toch wist uit zijn
eigen oogen, dat In de remise van mijn
huls en welker Ingang ligt over rijn
kantoor, zoodat hij er der. geheelcp
dag het oog op heelt, de straatversie-
ring werd in orde gebracht cn dat
wagenvrachten groen cn bloemen er
In cn uit werden gevoerd. En toen
Ik dan ook In de vergadering van 7
September 1909 van den gemeente
raad van Hulst verzocht voor tc lezen
dc notulen van de bewuste vergadering,
waarin ik dan tegen liet subsidie zou
hebben gestemd, bleekdat het
subsidie werd verleend zonder hoofde
lijke stemming, dus niemand verlangde
na de vraag vanden veorzitterstemming.
Alzoo werd dc onwaarheid olfideól
vastgesteld. En ik had met voordacht
tot dien 7 September gewacht, omdat
er dan bii zou zijn dr. Fruijlicr, de
zoon van nujn tegcncandidait ten wiens
bate die onwaarheid was verkondigd.
Maar Intusschcn had de onwaarheid
hare vruchten opgeleverdin Zuid-
Beveland waren dc menschen natuur
lijk huiverig om hun stem te geven
aan icnund, die *n van zijn geloof
was afgevallen én de Koningin durfde
bcleedlgen door haar In de gemeente
Hulst niet eens te willen ontvangen,
en dat voor een notaris I
Op dc laatste, dc tiende vergadering,
tc Sint Jansteen was het geen gewone
debatvergadcring omdat mij het ge-
1 ïde lokaal was afgenomen, maar
Ik eene meeting gedeeltelijk inde
open lucht. Daar wilde Jos. van Wacs-
nadat Ik dc vergadering had
opnieuw zijn ijverzucht gaan
uitpakken, maarde eigenaar van
het terrein gat daartoe zijne tocstem-
ing niet, het publiek liet het niet
c cnde marechaussee verzocht
:m zich te verwijderen. Dat was
:n pijnlijk «ogenblik voor den hoog-
oedigen mensch en zijn aanhang, cn
nog wel voor een mensch, die ge
woonlijk exprcsselijk tc laat komt, zelfs
In dc Kerk, opdat dc menschen maar
notitie van hem zullen nemen.
Daags na Sint-Janstecn was dc stem-
Het Kamerdistrict Hontenisse bestaat
uit twee dcelen, van elkaar door de
breede Schelde gescheiden, en tusschen
welke declcn minder eenheid is en
welke door het volkskarakter verder
van elkaar verwijderd zijn dan Amster
dam van Parijs. Men moet zelf in
Zeeland wonen om dit te begrijpen.
Het district boven de Schelde stemde
geheet verkeerd, waardoor de altre
dende werd herkozen.
De rechtsche pers heelt mijne Kamcr-
canidatuur van Hontenisse ól afgekeurd
óf bespot ól doodgezwegen, omdat zij
wel spreekt van politiek maar niet weet
wal politiek is.
Het was Juist alleen in het district
Hontenisse, alwaar een ware politieke
kiesstrijd werd gehouden, vermits in
dit district de inzet van den strijd was
al of niet Gods harmonie in de volle
maatschappij. Ik was de candidaat
de tegcncandidaat
monie. En deze harmonie is het mid
del, om tc komen tot het doen ophou
den van dc scheiding onder de burgers,
die zich al meer cn meer tot schade
van ons volkskarakter openbaart.
Mijn strijd was daarom een v:
tandslievende en een heilige strijd
dat deze niet als zoodanig door dc
pers werd erkend, heelt geleid tot het
ontstaan van .De Volkswil."
In den tijd van de Kieswet Tak
er In het katholieke kamp een Schacp-
manvrees: hem werd toen zelfs eene
zaal te Amersfoort geweigerd
spreken. In dezen zomer was
Van Dalsumvrccs: niet alleen werden
mij zalen geweigerd, maar toen ik be
sloot tot de oprichting van .Dc Volks
wil" werden zelfs advertenties gewei
gerd, die dat vermelden, werd de ad
vertentie zells geweigerd In .Dc Voor
hoede" van Mr. Aalbersc. Wilde .De
Voorhoede" daarmede zeggen, dat zij
geen voorhoede wil zijn van den volks
wil. maar voorhoede van eene poging,
om den volkswil geheel tc smoren
Zoo niet, dan behoefde .Dc Voorhoede
van .De Volkswil" niet bevreesd tc
Zi]n" H. A VAN DALSUM.
Een sterk staaltje
Dat wij niet ten onrechte reeds meer
dan eens in dit blad er op hebben
gewezen, hoe verderfelijk het is, den
godsdienst in den politieken strijd te
mengen, is dezer dar :n wederom glas
helder gebleken.
Veel sterke staaltjes van het ver
politiekte Christendom werden reeds
de kaak gesteld, maar wat thans
tweetal rechtsche bladen te aan
schouwen geven, gaat eenvoudig alle
Het zijn de R. K. Residentie
bode en dc anti-rev. Rottcrdam-
m e r, die deze enorme geestvcrblln-
ding laten zien.
Of is het geen verblinding, lezer,
als de R e s i d e n t i e b o d e hel vol
gende durft neerpennen
.Wc wilden even de aandacht
vestigen op een scherpzinnige ver
gelijking, welke dc anti-revolutio-
Hiftfi' TiSgWCtfgVnerSïaa,
hoe sterk de adressanten uit Gulpen
hadden gelogen, kan men verstaan,
dat de Kamer voor hetgeen Mr.
Troelstra nog uit hun adressen te
berde bracht, niet veel oor had.
Slechts óên ding sloeg in, omdat
het wat komisch was, cn gelach
koe of varken dood, dan weet
ik op wien gij gestemd hebt."
Derhalve zou eigenlijk de pater
gedreigd hebbenals gij niet op
Mr. Ruys de Beercnbrouck stemt,
gaat cr een koe ol varken van u
dood!
Het is dc vraag, of inderdaad
daarmee gedreigd i s.
Doch als het waar is, is dat
onverdedigbare feit. dan zóó ver
schrikkelijk
In Rotterdam is dezen zomerwei
gedreigdals ge op dc kerkdijken
stemt, gaan al de schepen uit de
havens, cn bdeeft ge den ondergang
van ons bloeiend Rotterdam I
Dat bcclde men zelfs ai op prent
jes.
En wat is dan erger: het verlies
van een koe of varken, dan wel de
dood van een heclc handelsstad 7"
Is er grootere verblinding denk
baar?"
Dc Residentiebode en de
Rotterdammer nemen dus Is
ernst aan, dat bij het niet stemmen
op den candidaat der rechtsche kles-
vcrceniging. op bedreiging van een
geestelijke, feen paard ot koe van den
onwillige stemmer zal sterven.
Wij hadden niet gedacht dat éénlg
fatsoenlijk blad zóó brutaal voor den
dag zou durven komen 1 Wij vinden
het eenvoudig vcrblutfcnd. Maar wij
vinden het bovendien zeer laag en
met kracht moet tegen een dergelijke
uiting worden geprotesteerd.
Wij doen zulks bi] dezen, maar de
geheele rechtsche pers dient dit
te doen. wil zij tenminste nog aan
spraak maken op het hebben van eer
bied voor God.
Is er iets lagers uit te denken, dan
den Allerhoogste op zulk belachelijke
manier tc betrekken in een geval,
waaraan het minste bovenaardschs
vreemd is?
