VRIJE STEMMEN
DAGBLAD VOOR ZEELAND
ARNHEM, het slagveld tussen de Duitsers
en Geallieerden
Spanning in Neurenberg
Zorgwekkende miilioenennota
2e JAARGANG
NUMMER :.78
DIRECTEUR: B. G. KLOOSTERZIEL'.
REDACTIE EN ADMINISTRATIE: GOES,
BEESTENMARKT 2, TEL. 21G3, GIRO 410357
ABONNEMENTSPRIJS: PER WEEK f 0.26.
PER MAAND f 1.12'/t; PER KWART, f3.371/!
WOENSDAG I* SEPTEMBER «46
- HET WEER
In de ochtend en voormiddag 'nier
en daar nevel of mist. Overigetu
gedeeltelijk bewolkt en overwe
gend droog weer, met aanvankelijk
nog weinig wind.
De strijd om Arnbem
Eén van de grootste slagen van deze oorlog
Onvergetelijk
Reeds dagen lang heerste er op
de vliegvelden in Engeland een
koortsachtige drukte. Grote vier
motorige vliegtuigen en vracht-
zweefvliegtuigen weiden in gereed
heid gebrachl. Er ging iets gebeu
ren. Wat, konden slechts enkele
raden en dit waren de comman
danten van de eskaders vliegtui
gen en troepen, die aan de komen
de actie gingen deelnemen. Op
Zondagmorgen van de 17e Septem
ber 1944 zouden de manschappen
vernemen welke belangrijke taak
hen te wachten stond.
„liet Duitse leger moet in de
Duitse laagvlakte in de rug wor
den aangevallen. Indien deze actie
lukt. zal dit een belangrijke ver-
korting van do oorlog betekenen."
Hoe groot was het enthousiasme
van de Nederlandse bevolking
toen 's midags de duizenden toe
stellen op slechts enkele honder
den meters hoogte overkwamen.
Steeds nieuwe golven machines
kwamen aanzetten. Het geleek op
een grote parade. Beschermd door
honderden kleine snelle jagers
vlogen ze voort. Geen Duitse
chine liet zich zien en ook het af
weergeschut liet zich niet horen.
Niet lang nadat de toestelle
overgekomen waren, kwamen de
eerste toestellen reeds terug, maar
nu zonder de grote logge kisten,
die aan sleepkabels achter de vier
motorigen hadden gehangen
Waar waren die gebleven? Aller
lei geruchten deden de ronde. De
een meende, dat ze in Brabant ge
bleven waren, een ander, dat
naar Duitsland waren geweest.
In ieder geval het was onverge
telijk en de hoop keerde in de har
ten der verdrukte Nederlanders
terug.
Verschillende plaatsen
Na het eerste Geallieerde com
muniqué verschenen er spoedig
dere gegevens omtrent de landin
gen in Nederland. De voornaamste
punten waren bij Arnhem (op de
heide bij Heelsum) en de omge
ving van Eindhoven. Van Duitse
zijde, zei men dat zware gevech
ten aan de gang waren en dat de
luchtlandingstroepen steeds
aanvoer van troepen en materiaal
hadden. Hun verliezen zouden
reeds enige uren na de landingen
ontzettend groot zijn.
Van Geallieerde zijde meldde
men: De operaties in Nederland
der uit de lucht gelandde forma
ties verlopen naar wens. Het Brit
sc tweede leger zet zijn offensief
in de richting Eindhoven voort.
Valkenswaard werd gepasseerd.
Poolse troepen wonnen terrein op
de Noordelijken oever van het ka
naai AxelHulst, Uit het Zuiden
kyzamen goede berichten door,
maar hoe de strijd bij Arnhem
verliep wist niemand.
Van Heelsum tot Arnhem
De rustige villadorpen en de
stad Arnhem, aan de Noordelijke
over van de Rijn, lagen spoedig
midden in het oorlogsgeweld. De
bedoeling van de geallieerde troe
pen was zo spoedig mogelijk de be
langrijke Rijnbrug in handen Ie
krijgen. Van daar oprukken naai
Nijmegen, v/aar de belanrijkc
Waalbrug log en dan contact ma
ken met de troepen, die snel op
rukten van uit Eindhoven, dat op
19 September 1944 bevrijd werd.
Vanuit een bruggehoofd bij Neer
pelt in België wisten de geallieer
den een doorbraak te forceren ir
de richting van de Nederlandse
grens en zo contact te maken
de luchtlandingstroepen in de
geving van Eindhoven. Vandaar
uit vormden zij na lange en zw;
gevechten een corridor, tot Nij:
,gen, die bijna enige malen als t
loren moest worden beschouwd.
Dc slr(jd in de Betuwe echter
vorllep geheel anders. De Duitscr3
wisten zich snel te herstellen
dc strijd om Arnhem nam een
vang.
Een strijd, die zo hevig was,
niemand hem ooit ral kunnen
vergeten.
Een ooggetuige vertelt
Van Zondagmiddag (17 Septem
ber) af, toen de sirenes boven Arn
hem en Oosterbeek loeiden en eer:
hols lawaai van schietende vlieg
tuigen en afweergeschut de lucht
deed daveren, hebben de bewo
ners van Arnhem de ene sensatie
pa de andere meegemaakt. Van
slapen kwam niets. Vrijwel dag
lacht dreunde het zware mondings
vuur van Duitse batterijen, van
pantserwagens ot stormgeschut. Al
Spoedig zat men zonder gas, water
en stroom, de levensmiddelenwin
kels waren onbereikbaar of snel
uitverkocht. Eerst Donderdag (21
Sept klonk de kreet „er is brood"
'en elen trolseerden de neerval
lende scherven en renden met
witte vlaggen, inderhaast van kus
senrlopen en slokken in elkaar ge
flanst, dc straat op, af en toe plat
op de buik dekking zoekend, wan
neer het schril gefluit van een gra
naat wat al te dicht in de buurt
kwam. Bij den bakker ontstond
wel even gedrang maar tot wan
ordelijkheden kwam het niet. Over
het algemeen gedroegen de Arn
hemmers zich koelbloedig, sommi
gen wisten zelfs hun humor te
bewaren, waardoor zij hun mede
mensen tot grote steun waren.
De uittocht van Arnhem
Een vluchtelinge vertelt hier
iver het volgende:
Maandag (25 Sept.) toen het wat
•listiger was geworden begon de
grote uittocht. Het Ned. Rode
an andere hulporganisaties
deden voortreffelijk werk met het
veiligheid brengen van zieken
ouden van dagen. De overige
burgerij zocht op eigen gelegen
heid een goed heenkomen. Wie
geen koffertje had nam een kus
sensloop of maakte van lappen een
bundeltje met de noodzakelijkste
levensbehoeften. Velen hebben
alles moeten achterlaten wat hun
Df was, soms met de zekerheid
nooit iets van terug te zien.
Van paniek geen sprake
Rustig en ordelijk trok de vluch
telingenslroom over de Apeldoorn
weg. Men voelde zich één door
het gemeenschappelijke lot en wie
zelf haast niets meer had gaf nog
kledingstuk weg aan een mede
s die nog minder had welen
te redden. Men hielp en deed het
met de vreugde te kunnen helpen;
rgens kwamen incidenten voor.
Overal ontmoette men liefderijk
heid en welwillendheid. Te Apel
doorn was de ontvangst even har
telijk en veel vluchtelingen kon
den hun emotie niet meer bedwin
gen, toen zij zich opeens door zo
veel zorg omringd voelden..: Met
bakfietsen, paard en wagens en
andere vervoersmiddelen waren
de Apeldoornse burgers de vluch
telingen reeds tegemoet gekomen,
zelfs kleine jongens waren gedien
slig en sjouwden met balen en kof
fertjes. Aan levensmiddelen had
den de meeste vluchteUngen de
eerste- lijd geen- gebrek, omdat tal
van winkeliers voor hun vertrek
hun gehele voorraad, die anders
mogelijk toch verloren was ge
gaan, uitdeelden aan ieder die
maar wilde en kon vervoeren,
Het duurde te lang
Toen op 17 September de eerste
luchtlandingstroepen bij Arnhem
neerkwamen, gingen zij recht op
de grote verkeersbrug af en slaag
den er in tot aan de brug aar
stadskant door te dringen. Maar
de Engelsen konden niet lot
dc brug doordringen, omdat de
Duitsers deze van de Zuidelijke
oever af beschoten. In de nacht
van 17 op 18 September werd een
hoofdgroep samengedrongen in
een schooi vlak aan de Rijnoever.
Van daaruit bestreken zij de brug
over haar volle lengte. Op 18 Sept.
des avonds beschoten de Duitsers
met mortieren het schoolgebouw
en poogden de Engelsen uit te
ken door de aangrenzende huizen
in brand te steken. Dit mislukte
echter en aan het taaie volhou
den van deze groep is het te dan
ken dat de Duitsers niet in de ge
legenheid waren via de brug ver
sterkingen naar de Betuwe te zen
den.
ïvens had dit tot gevolg, dat de
Engelsen en Amerikanen, die van
het Zuiden af oprukten, de brug
bij Nijmegen konden bezetten. Ge
regeld had nieuwe aanvoer plaats,
maar door het slechte weer gingen
veel troepen, materiaal en medica
menten verloren.
Op Woensdag 21 September had
den de geallieerden een klein brug
genhoofd bij Oosterbeok gevormd.
Als voedsel kregen de mannen
1/6 van het normale rantsoen. Het
ergste was wel, dal het bruggen
hoofd te klein was en een aan
zienlijk deel der wapenen, die af
geworpen werden, binnen de Duit
se linies viel. Het aantal doden er-
gewonden nam ieder uur toe. Va:
dag tol dag moest het worden in
gekrompen, omdat er niet genoeg
mannen meer waren om het bezet
te houden. Iedereen zat in de front
linie, officieren, manschappen
verplegers. Op Vrijdag 22 Septem
ber werd bericht ontvangen
het tweede leger onderweg was
hen te verlossen. En eindelijk
de nacht van 23 op 24 September
kwam het eerste contact tot stand.
Dit is het einde
Omtrent de terugtocht der Engel
se luchtlandingstroepen uit hel ge
bied van Oosterbeek schreef de
Engelse oorlogsverslaggever, t'
zich bij de troepen bevond: Dit
het einde. De meest tragische
roemrijke slag van deze oorlog
afgelopen.
De overlevenden van de Britse
luchtlandingsdivisie zijn nu rustig
slapend, voor het eerst, in negen
dagen en nachten. Maandag
September kregen wij order dc
Rijn weer over te steken naai
Zuidelijke oever. Deze ontruiming
der stellingen geschiedde niet door
een algemene doorbraakaanval.
Het plan van onze commandant
was om bij kleine groepen, tien tot
twintig man sterk en met tussen
posen van twee minuten, eenvou
dig door de Duitse linies heen te
wandelen.
Patrouilles gingen cr reeds
der op uit om door middel van
witte lappen, uit valschermen
sneden, de bomen te merken. Om
te vermijden, dal de Duitsers zou
den ontdekken wat er aan de gang
was, legden de kanonnen van hc'
tweede leger de gehele dag eei
spervuur neer op de Duitse stel
lingen. Onze dekens scheurden we
in stukken en wikkelden die om
onze laarzen, heen om het geluid
van onze voetstappen te dempen.
Indien wij van elkaar gescheiden
raakten moest ieder van ons
het kompas af naar het Zuiden
koersen totdat hij de Rijn bereikt
zou hebben. Onze majoor was een
oude rot. Hij liep vooraan en hield
dc groep bij elkaar door de order
te geven, dat ieder de slip moest
vasthouden van de jas van zijn
voorman. Om ons heen was de
weerschijn van brandende huizen.
Zo verlieten wij het verloren Arn
Wist U
DAT de eerste atoombomproef op
Bikini ongeveer 27.000.000 gulden
heefi gekost?
DAT er in geheel Europa ruim elf
millioen wezen zijn?
DAT in Moskou een machine is
vervaardigd, die 4800 zijden kou
sen per dag kan maken?
DAT op Korea (bij Japan) voor het
eerst sinds 1905 weer eigen post
zegels worden uitgegeven?
DAT de Duitsers een langeaf-
stands-bommenwerpcr hadden ge
bouwd. waarmede ze New-York
hadden kunnen bereiken met een
bommenlast aan boord van 2000
k.g.?
Voedselpakketten voor
Oostenrijk
Het is thans mogelijk door tus
senkomst van het Nederlandse Ro
de Kruis standaardvoedselpakkct-
ten vanuit ons land te zenden naar
landgenoten dan wel Nederlanders
van geboorte, in Oostenrijk. Deze
pakketten hebben een gewicht van
5 kg. en bevatten bloem en peul
vruchten. De uitvoer op deze wijze
van andere levensmiddelen is ver
boden.
Pakketten mogen ten hoogste
eenmaal per maand worden ver
zonden door Nederlanders hier te
lande aan landgenoten, dan wel
aan Nederlanders van geboorte in
in Oostenrijk.
Volgens de geldende regelingen
wordt geëist, dat de geadresseer
den in Oostenrijk in het bezit zijn
van een bewijs van politieke be
trouwbaarheid. Is dit niet het ge
val dan komt het pakket ten goede
aan het Rode Kruis, ook wanneer
de geadresseerde onvindbaar
Zij, die een voedselpakket naar
Oostenrijk wensen te doen zenden,
kunnen zich voor inlichtingen
wenden tot het hoofdbestuur van
het Nederlandse Rode Kruis ie
Den Haag of lot de afdeling Rot
terdam. Eendrachtsweg S9.
Postzegels voor gewonde
soldaten
In Haarlem is een comité geves
tigd, dat zich ten 'doel stelt ge
bruikte- poslzegel^t.'ln te zamelen
voor gewonde «ldaten en andere
oorlogsslachtoffers, tvelke voor ge
nezing verblijven in'jie hospitalen
in Amerika^ Canada,'Engeland etc.
Alleen in Amerika bevinden zich
300.000 oorlogsgewonden in de zie
kenhuizen en velen van hen vin
den afleiding in de liefhebberij van
"net postzegels verzamelen.
Een beroep wordt daarom gedaan
op alle Nederlanders om ge
bruikte zegels voor dit doel af l/ï
staan. Dc zegels zuilen worden
aangeboden aan de verschillende
hospitalen ter verdeling onder
dc oorlogsslachtoffers-
Nederland kreeg zoveel uit Ame
rika. Elke zending, hoe klein
ook, geeft blyk van medeleven
met deze gewonde s'irüders voor
onze vrijheid.
Er wordt naar gestreefd, dat
iedere inzender later rechtstreeks
ecu persoonlek schrijven ont
vangt van den oorlogsgcwonde
aan wien een zending zegels ifir
hand werd gesteld.
Alle inzendingen te richten aan
het adres van den heer F. Vink
Haarlem, Leidsevaart 466.
Het comité bestaat uit:
Mevr- H. P. M. Breukelaar-Ver
burg, Frans Halsplein 10, Haarlem.
Lid hoofdbestuur Stichting 1940
1945; F. W. M. Vink. Leidsevaart
460 Haarlem. Dr. W. L. Ladenius,
Wilhelminastraat 38, Haarlem.
De actie wordt geheel belange
loos door bovenstaande personen
verzorgd-
De beschuldigden te Neurenberg
hbben thans van het gerecht toe
stemming gekregen om kinderen
beneden 21 jaar te ontvangen- Goc-
rings dochtertje Edda bezocht voor
het eerst haar vader-
Min.-Pres. Beel opent
zitting Staten-Generaal
Dc Minister-President, Dr- L. J- M. Beel heeft gistermiddag, in naam
van H- M. dc Koningin, de zitting 19161917 der Staten-Generaal
geopend.
De leden der beide Kamers waren daartoe te kwart voor één in het
gebouw der Tweede Kamer in een verenigde vergadering bijeengeko
men, onder voorzitterschap van den president der Eerste Kamer, Prof
Mr. R- Kranenburg.
De voorzitter benoemde tot leden der commissie van in- en uitge
leide de heren Mr- V/. Rip (lid der Eerste Kamer): H- A- Korthals
(Tweede Amer); Mr. E. Brongersma (Eerste Kamer); Mr. H. K- J- Beer
nink (Tweede Kamer) en Dr. A- M- Lucas (Tweede Kamer)-
Deze commissie begaf zich, onder leiding van Mr. Rip, naar de in
gang van het Kamergebouw, waar de Minister-President legen 1 uur
per auto arriveerde-
Nadat Dr. Beel de vergaderzaal was binnengeleid, hield hij, staande
achter de regeringstafel de volgende openingsrede:
„Hare Majesteit dc Koningin heeft my opgedragen deze zitting
in Haar naam te openen. Voor het eerst sinds jaren is het weer
mogelijk het grondwettelijk voorschrift, vervat in dc artikelen 103
en 100 onzer staatswet, na te leven en de gewone jaarlijkse zitting
der Staten-Generaal op de 3de Dinsdag in September te openen-
Met U verheugt de regering zich, dat aldus dc normale paden we
der in volle omvang betreden worden- Op tal van gebieden docu
zich intussen de gevolgen van de oorlog nog schier dagelijks ge
voelen en zijn dc problemen, welke om oplossing vragen, ontelbaar.
Van haar verantwoordelijkheid te deze is de Regering zich diep
bewust. Haar voornemens zijn u uit dc Troonrede bekend en zij
wenst thans met dc spade op de schouder om het beeld van
Tliorbecke tc gebruiken aan dc slag te gaan, Zij is er van over
tuigd, dat ook U, leden van dc Staten-Generaal, bereid bent het
op U rustende deel der verantwoordelijkheid voor 's lands zaken
tc aanvaarden cn in gemeen overleg met dc Regering de ter zake
nodige maatregelen te treffen- Dat het voor de Regering slechts
dau mogelijk is baar bijna onmcncclük zware taak naar behoren
tc verrichten, indien zy zich geschraagd weet door hel vertrou
wen van een zo breed mogelijke meerderheid uit de Staten-Gene
raal, behoeft nauwelijks vermelding.
Moge Gods zegen ons werk ten deel vallen en het ons gegeven zijn
voor het Nederlandse volk de weg te banen naar een minder zorg
volle toekomst.
In naam der Koningin en daartoe door Haar gemachtigd, verklaar
ik de jaarlijkse gewone zitting der Staten-Generaal tc zyn ge-
De commissie heeft den Minister-President vervolgens uitgeleide ge
daan- Nadat de commissie van in- cn uitgeleide in de zaal was terug
gekeerd en Mr. Rip had medegedeeld, dat dc commissie zich van
haar taak gekweten had, sloot de Voorzitter de verenigde vergadering.
Er moet extra bezuinigd worden
DER gewoonte getrouw heeft dc Minister van Financiën de
aanbieding van de Rijksbegroting 1947 in de Tweede Kamer
vergezeld doen gaan van een overzicht der financiën, dc mil-
liocnncnnota- Ontleend is hieraan:
In dc nota wordt crcp gewezen, dat de op 28 Mei 1910 door den
Minister van Financiën in een vergadering van dc Eerste Kamér
uitgesproken verwachting inzake een vermindering der Rijksuit
gaven voor het dienstjaar 1947 met f l'/< milliard wordt overtroffen.
Terwijl ons nog slechts enkele
dagen seneiden van het vonnis
over de Icidurs van hel Nazi-
Duitscllland cn de organisaties, die
zij voor hun doeleinden gebruikten
wordt in Neurenberg vrijwel ner
gens anders over gesproken als
over de nieuwe financiële regelin
gen. die thans in de Amerikaanse
bezettingszone getroffen worden.
Gedurende enkele dagen zijn sol
daten en geallieerde burgers in
deze zone even rijk geweest als de
Nederlanders in de dagen van Lief
tinck's tientje. Thans, moeten zij
in de rij staan om hun nieuwe
surrogaat-dollar briefjes in ont
vangst te nemen. Het einde van de
geallieerde mark is het laatste sym
bool van de economisch eenheid
van Duit31and. en ondervindt meer
belangstelling dan het vonnis,
waarop de wereld wacht.
De geldwoede zal binnen enkele
dagen bedaard zijn. De jacht van
den een naar dollars, van den an
der naar foreigh currency en van
een derde naar marken is gebonden
aan een fatalen datum. Daarna zal
in Neurenberg nog maar een ge
sprek zijn.
In het gerechtsgebouw zelf proeft
men de groeiende spanning slechts
aan enkele uiterlijkheden. Er wordt
gewerkt aan de installaties, die het
gesproken woord buiten de rechts
zaal moeten brengen. Er heerst
een schoonmaakwoede, teneinde de
vele hoge gasten (vermoedelijk ook
generaal Eisenhower) waardig te
kunnen Ontvangen. Dagelijks ko
men de echtgenoten van de be
schuldigden binnen voor het be
zoek van een half uur. dat hun is
toegestaan. De dames zijn geheeel
de gasten van dc Amerikaanse au
toriteiten. Zij tonen zich aan de
gezamenlijke maaltijden uiteraard
zeer gedeprimeerd, met uitzonde
ring van Emmy Goering. Een be
paald soort gastvrijheid geniet
Streichers vrouw, niet anders ge
noemd dan Adele. Zij telt slechts
de helft der jaren van haar echt
genoot en zij is de enige van de
vrouwen der beschuldigden die in
een politiek interneringskamp ver
toeft. Zij was als nazileidsters op
gesloten in een kamp te Moosburg
bij Muenchen en werd dezer dagen
voor een bezoek aan haar man
naar Neurenberg gebracht. De
vrouw van Seyss Inquart is nog
niet gearriveerd.
De uitspraak van het vonnis zal
door 1100 personen in het gerechts
gebouw aanhoord worden. De
rechtszaal zelf heeft een capaciteit
van 600 personen doch daarnaast
zijn in drie zalen 500 plaatsen be
schikbaar en hier zijn luidsprekers
aangebracht. In het gerechtsge
bouw zijn thans voor diverse in
stallaties 125 mijl draden aange
bracht. Van de rechtszaak bestaat
90.000 meter geluidsfilm terwijl
het gesprokene voorts op 7000 gra-
mofoonplaten is vastgelegd,
EXECUTIES VAN OORLOGSMIS
DADIGERS IN NEURENBERG
Naar verluidt heeft de gpallieer
de bestuursraad eenparig besloten
het tijdstip of "de plaats van even
tuele executies, als gevolg van het
proces te Neurenberg, niet bekend
te maken, voor aleer de executies
zijn voltrokken. Door dit besluit
wordt een streep gehaald door alle
geruchten, volgens welke de exe
cuties in het openbaar te Berlijn
zouden worden voltrokken. Voorts
heeft de geallieerde bestuursraad
besloten, dat na het uitspreken
der vonnissen een communiqué, het
welk door de V.S.. Groot- Britta
nië. Frankrijk en de Sowjet-Unie
zal worden gekeurd uitgegeven
wordt. Na hel communiqué zal
een rechtskundige verklaring, die
de uitspraken expliceert, volgen.
Er is besloten dat de Oranje niet te
Ambsterdam, dcch evenals dc „In-
drapoera te Rotterdam zal worden
gedebarkeerd- De debarkatie van
de „Oranje" vindt Vrijdagmorgen
plaats en van de „Indrapoera"
Vrijdagmiddag.
In de thans ter beoordeling voor
gelegde cijfers wordt het totaal der
uitgaven voor 1947 geraamd op
f 4.250-093.093.—, tegenover
f 5.582.877.223.— in 1946, waarbij
wordt aangetekend, dat ten aan
zien van het laatste cijfer rekening
is gehouden met een op 7 Augus
tus 1940 aangeboden nota van wij
zigingen der overige hoofdstukken,
welke eerstdaags de Tweede Ka
mer zullen bereiken-
Deze nota bevat i n de eerste
plaats een beschouwing over dc
dienstjaren 1940 tot cn met 1945.
Daaruit biykt, dat de begrotings
tekorten over dc jaren 1910 lot
en met 1945 (Nederland cn Lon
den tezamen genomen) in totaal
hel enorme bedrag van f 12-0 mil
liard belopen-
In de tweede plaats bevat de vio
la een beschouwing over de ont
werp begroting voor 1946, waarin
naast de reeds eerder genoemde
wijzigingen van de .marinebegro
ting, waardoor het budgetaire
•beeld een verslechtering onderging,
andere wijzigingen worden
voorgesteld-
De hoofdschotel der nota wordt
gevormd door opmerkingen en be
schouwingen over de ontwerp-be-
groting voor 1947 en door een uit
voerige beschouwing hiervan, ge
plaatst in het kader van het door
het centraal planbureau ontworpen
nationale budget-
Dit budget is eensdeels gebaseerd
op een prognose van de waarschijn
lijke ontwikkeling van de algeme
ne economische toestand in 1947,
terwijl voor een ander deel daarin
laken zijn gesteld, welker
lijking voor de toekomst
land van essentieel belang worden
geacht.
Het batig saldo op de gewone
dienst voor 1917 wordt geraamd
op 90.783.527 gulden, welk bedrag
bestemd is als bijdrage aan de
buitengewone dienst. Deze sluit
uiteindelijk met een nadelig sal
do vau 1051.117.009 gulden- Voegt
men hierby het nadelig saldo van
het Landbouwcrisisfonds dan
komt men tot een totaal begro
tingstekort van f 1-907-399.992.
De recapitulaties van de cijfers
der middelen en uitgaven, verge
leken met die in 1948 geven het
volgende beeld te zien:
financiën, belastingen
overige middelen
Totaal-middelen
Aangezien de te verwachten ont
vangsten uit de vermogens aanwas
belasting en de hcffing-in-eens,
bestemd zullen worden voor de af
lossing van de staatsschuld zijn
deze niet in de raming van de mid
delen voor 1947 opgenomen. Voorts
is een plan in studie om diverse
middelen, andere dan belastingen,
te verhogen.
In de nota wordt opgemerkt, dat
het begrotingstekort geheel wordt
•oorzaakt door de uitgaven van
de buitengewone dienst. In de hier
GEHELE DIENST
ontwerp
begroting
v- 1945
ontwerp
begroting
v. 1946
ontwerp
begroting
v. 1947
uitgaven, excl. de bijdra
ge v- d. gewone aan dc
buitengewone dienst
middelen, excl- dc bUdra-
ge v- d. gewone aan dc
buitengewone dienst
nad. saldo
f 5-368-997.913 t 5.582.877-223 f 4.250.093.693
f 3-112.863.646 f 3.324-781.805 f 2.598.976 681
f 2-226.134.267 f 2.258.095-418 t 1.651.117.009
f 376-240.000 f 376.240.000 t 316-282.913
f 2.602.374-267 f 2-634.335.418 f 1.967.399.922
Bij de boven aangegeven vermin
dering der Rijksuitgaven ten oe-
drage van rond f 1.333 millioen is
nog geen rekening gehouden met
het nadelig saldo van hot Land
bouwcrisisfonds, dat f 60 millioen
minder bedraagt dan het vorig
jaar- De verlaging van uitgaven be
draagt dus in totaal f 1.393 millioen
in welk bedrag met alle voorgestel
de wijzigingen voor 1946 rekening
gehouden. Daartegenover staat,
dal de opbrengst van de middelen,
welke, met inbegrip van alle inge
diende aanvullingen, voor 19-16 op
f 3-325 millioen werd begroot, voor
1947 naar raming f 2-599 millioen
zal bedragen, derhalve f 726 mil
lioen minder.
IIcl Landbouwcrisisfonds in aan
merking genomen is het begro
tingstekort van f 2-634 millioen
voor 1916 met f 607 millioen te
ruggelopen tot f 1,907 millioen
voor 1947.
In dit verband zU er dc aandacht
op gevestigd, dat dc uitgaven van
de gewone dienst voor 1947 114
millioen lager worden geraamd.
VOORNAAMSTE UITGAVEN OP DE GEWONE DIENST
onderwas
militaire uitgaven (oorlog)
militaire uitgaven (marine)
nationale schuld (rente en t
Totaal-uitgaven
f 205 mill.
f 222 mill-
f 292 mill,
f 780 mill,
f 2310 mill.
De grootste post. namelijk de
dienst der staatsleningen, welke
post ruim een derde van het totaal
uitmaakt, is zonder meer niet voor
vermindering vatbaar, doch zal. ge
zien het verloop dor rijksfinanciën
veeleer in dc toekomst een stij
ging te zien geven. De minister
hoopt in de memorie van toelich
ting op het dezer dagen bij de
Tweede Kamer in to dienen wets
ontwerp voor een heffing ineens
nader in te gaan op de betekenis
i de uitermate hoge staatsschuld
op de wijze, waarop hij zich
voorstelt dit probleem tot een op
lossing te kunnen brengen.
Dc middelen van dc gewone
VOORNAAMSTE MIDDELEN GEWONE DIENST
1947 1946
nationale sobuld f 43.4 mill, f 44-4 mill.
f 2205.2 mill, f 2200-3 mill,
f 52.1 mill- f 52.2 mi»,
f 2401.1 mill- f 2394.0 mill.
op gegeven beschouwing wordt er
op gewezen dat deze dienst uit
een ^lt in twee gedeelten, n.l. de
kapitaalsuitgaven mei de daar
tegenover staande kapilaaisinkoms
ten en de uitgaven en inkomsten
van aflopend karakter, voortvloei
ende uit dc bijzondere omstandig
heden, zoals in onderstaande ver
gelijkende tabel staat aangegeven.
Hierbij zij echter nog opgemerkt,
dat in de cijfers over 1916 de reeds
ingediende en eerstdaags in te
dienen wijzigingen zijn opgenomen.
1947 1946
f 524-250.507 f 690.311.9.58
f 30.535.578 f 83.112.737
nadelig saldo
b. uitgaven van a/lopend karakter,
voortvloeiend uit de bijzondere om
standigheden
daar tegenover staande inkomsten
nadelig saldo
nadelig saldo uitgaven i
sub a-
nadelig saldo uitgaven i
f 487.714.929 f 607 199.221
inkomsten
inkomsten
f 4.254.185.607 f 1-703.422.614 i
t 487.714-929 f 607-199.221
f 1 254.185 607 f 1.703.422.614
bijdrage van dc gewone dienst
nadelig saldo van de buitongewone
f 1.741-900-536 f 2.310.621.835
f 90.783-527 f 52-526.417
f 1.651.117.009 f 2-258.093.1IS
De kapitaalsuitgaven behoeven
een nadere toelichting. Deze uit
gaven betreffen het verwerven van
duurzame bezitsobjecten van de
staat, zoals het materiaal voor le
ger en vloot, luchtvaartterreinen,
enz-, uitgaven voor de Zuiderzee
werken, investeringen in verschil
lende bedrijven, voorschotten op
de woningbouwwet en andere pos-
De salaris-positie van bet
Rijkspersoneel
Het algemeen bestuur der cen
trale van verenigingen van perso
neel in 's Rijks dienst heeft in zijn
vergadering op 6 September j.L te
Amsterdam met algemene stem
men de volgende motie aangeno-
De centrale van verenigingen
van personeel in 's Rijks dienst, in
algemene bestuursvergadering bij
een zijnde tc Amsterdam op 6 Sep
tember 1946,
constateert, dat de noodtoestand
waarin het rijkspersoneel verkeert
het gevolg is enerzijds van de
steeds stijgende kosten van het le
vensonderhoud en anderzijds van
de tot nu toe onvoldoende verbe
teringen in de salarispositie van
de rijksambtenaren,
is van oordeel, dat de onrust,
welke door een en ander onder hel
rijkspersoneel is gewekt, noodlot
tig is voor de goede uitoefening van
den staatsdienst en dat het een
landsbelang is. deze onrust te doen
verdwijnen door op zeer korten
termijn het salarispeil in overeen
stemming te brengen met het le
venspeil,
Herdenkingspenning
Aan alle leden van NS. zal een
leg- of draagpenning worden uit
gereikt. die gevolg hebben gege
ven aan de staking op 17 Septem
ber 1944. De legpenning geeft aan
de voorzijde een symbolische voor
stelling van de staking, namelijk
een gevleugeld wiel waarvoor op
de rails een remslof is gelegd, zo
als wordt gebruikt bij het range
ren voor het afremmen van tc
ver doorgelopen wagens. Op de
achterzijde staan de woorden: Ter
herinnering aan de eendrachtige
opvolging van het stakingsbevel-
17 September 1914.
Samen met do penning worden
uitgereikt een verklaring van de
directie en een in dc nationale
kleuren uitgevoerde afdruk van de
rede van dc Min.-president Prof.
Gerbrandy op 21 November 1944.
besluit aan de regering hel ver
zoek te richten, om. in afwachting
van de totstandkoming van de her
ziening van het bezoldigingsbesluit
burgerlijke rijksambtenaren, welke
o.a. om technische redenen zeker
nog geruimen tijd zal uitblijven,
aan het rijkspersoneel zo spoedig
mogelijk een behoorlijke duurte-
bijslag toe te kennen.