VRIJE STEMMEN
DAGBLAD VOOR ZEELAND
Ontwerp voor Commissie-
Generaal aangenomen
Soekarncfs Republiek bestaat één jaar
Geen vooruitzichten op
gewapende opstand in Spanje
Tweede Kamer
Directeur: B. G. Kloosterziel. Hoofdredacteur .1. Koekebakker. Redactie en Administratie: Goes. Beestenmarkt 2. Telefoon 2163. Gironummer 410357
Maandag
19 Aug. 1946
2e JAARGANG
NUMMER 541
Met 51 tegen 28 stemmen
DEN HEER Schouten (A.R.)
toonde zich alles behalve
een voorstander en ver
zocht de regering dan ook eerst
om inlichtingen omtrent de in
structie van een Comm.-Gen.
Ook de heer van Poll (K.V.P.)
wenschte het een en ander te
vernemen over de personen der
Comm.-Gen., voor zich verder
uit te laten over het ontwerp.
Dat de volgens den minister
van „Overzeese Gebiedsdelen"
nog niet gerede instructies wel
licht niet geheel overlegd kun-
den worden wekte natuurlijk
de verbazing van den heer
Schouten, (A.R.). De heren Wa
genaar (CPN) en van Poll (KV
P) verlangden dat tenminste de
richtlijnen aangegeven en ge
gevens verstrekt zouden wor
den ter behandeling door de
Kamer.
Nadat het wetsontwerp in be
handeling' genomen was, kwam
den heer Vonk (P vd V) aan 't
woord. Ook hij toonde zich een
voorstander van instelling van
een commissie, maar speciaal
tot het herstel van het oude ge
zag. Daarom vond hij het niet
gewenst dat den Luit.-Gouv.-
Gen. als vertegenwoordiger van
het algemeen bestuur in Indo
nesië deel uit zou maken van
de Commissie, die immers op
zou treden in de plaats van het
opperbestuur.
Na de heropening sprak
heer Meijerinlc (A.R.), ook een
der z.g. teleur gestelden der pro
gressieve politiek in Indonesië.
Van Mook kreeg dan ook van
hem dc schuld a la Prof. Ger-
retson. Na vooral de fascisti
sche aspecten der Indische
kwestie belicht te hebben, be
twijfelde hij het nut van een
Comm.-Gen., die immers, vol
gens hem, te autoritair in Indo
nesië zou kunnen optreden. Het
ontwerp werd daarentegen met
vreugde begroet door den heer
Palar (P vd A), die zijn verlan
gen uitsprak dat er weer zo
spoedig mogelijk met de repu
bliek onderhandeld kan worden!
te Batavia. Als tegenstander
van de vernieuwende politiek,
critiseerde de heer Tilanus (CH)
het z.g. autoritaire beleid van
den heer van Mook en de oudei
regering. Hij viel zelfs de nieu
we zijdelings aan.
Met vreugde werd het ont
werp begroet door den heer Lo
gemann (P vd A) die zei tc ge
loven dat een actieve commissie
met ruime volmacht de huidige
conflicten in plaats van de re
gering, wellicht spoedig 20 u
kunnen oplossen.
Bovendien meende hij dat de
commissie als hulporgaan van
het opperbestuur den zo grof
verdacht gemaakten Gouver
neur-Generaal zou kunnen steu
nen in zijn bovenmenselijk zwa
re taak. Talrijke mogelijkhe
den ten gunste van een bevre
digende oplossing ziend, kon hij
dan ook niet anders dan het
wetsontwerp toejuichen.
Den heer van Poll (KVPj
sprak zich uit als voorstander
van het ontwerp, omdat hij in
een commissie ook een orgaan
zag dat de ontstane verstrenge
ling tussen algemeen- en op
perbestuur zou kunnen ontwar
ren.
Een tegenstander was ook de
heer Zandt (SG), die meende
dat een commissie het z.g.
eenmans beleid van den heer
van Mook zou activeren. De
heer Wagenaar (CPN) liet een
tegenovergestelde mening ho
ren. Voor hij zijn stem zou ge
ven, moest de regering de re
publiek erkennen in plaats van
troepen aan te voeren. Evenals
zijn vorige partijgenoot ver
langde ook de heer Hoogkar-
spel eerst een radicale maar
vredelievende oplossing in de
kwestie. Ook vond hij dat de
Kamer uitvoerig ingelicht
moest worden over de instruc
tie van de commissie.
Rede van minister Jonkeman
Het eerste gedeelte der rede
van minister Jonkman betrof
vooral de bezwaren der tegen
standers uit de reactionaire en
revolutionaire fracties.
De heer Jonkman verdedig
de het gehekelde beleid der
oude en nieuwe regering, die
immer op constitutionele basis
onderhandeld hebben en ge
richt door de rede van H.M. de
Koningin van 7 Dec. '42 en de
andere Koninklyke verklarin
gen. Nog steeds poogt de re
gering om door overreding tot
een .voor beide partijen bevre
digende oplossing te komen.
Een commissie, met volmacht
van het opperbestuur, zou spoe
dig gunstig werk kunnen ver
richten. Hij sprak verder dat
den heer van Mook als verte
genwoordiger der Koningin zit
ting moet nemen in de commis
sie. Na enige vragen en opmer
kingen door Kamerleden der
reactionnaire en communisti
sche fractie werd de beraadsla
ging gesloten en het ontwerp
goedgekeurd met 51 tegen
stemmen.
Hitler had groote Plannen
i
Te Washington is thans een
geheim document gepubliceerd,
wat in Augustus 1940 is opge
steld, en waaruit blijkt dat Hit-
Ier het voornemen had Enge
lland binnen te vallen tusschen
Eamsgate en het eiland Wight.
Het document is ter beschik
king gesteld van den Amerikaan
schen aanklager te Neurenberg,
Jackson. „Het doel van de opera
tie is het elimineeren van Enge
land als oorlogsbasis tegen
Duitschland, en in dien dit nood
zakelijk mocht zijn, dit geheel
te bezetten," aldus 't document,
De voorbereidingen voor de lan
ding moesten midden Augustus
geieea zijn. Het was de bedoe
ling de Engelsche luchtmacht
moreel en potentieel uit te scha
kelen zoodat deze niet langer
een aanvalsmacht beteekende.
He: kanaal zou aan beide uit
einden door middel van een in
tensieve mijnenblokkade afge
sloten worden. De Britsehe
vloot moest in de Noordzee dooi
de Duitschers en in de Middel-
landsèhe Zee door de Italianen
woiden vastgehouden.
Vacantiebons bouwbedrijf
Arbeiders uit de Bouwbedrij
ven die nog in het bezit zijn van
vacantiebons van het fondsjaar
1945—1946, kunnen deze tot
September per aangeteekende
brief opzenden aan de stichting
Vavantiefonds Bouwbedrijven,
Sarphatiestraat 12, Amsterdam,
Na bovengenoemden datum zijn
de bonnen waardeloos.
Vredig verloop der viering
OP Zaterdag 17 Aug. was
het één jaar geleden dat
ïr. Scekarno, gesteund
door Japanse bczettingsautori-
teiten en een party nationalis
ten geheel eigenmachtig de re
publiek „Indonesia" uitriep ir
Ncderlands-Indië.
Hoewel de republiek nog door
bijna geen enkel land als
danig erkend is, werd deze dag
in Indonesië zelf en door ver
spreide nationalisten en sympa-
thiserenden in diverse wereld
steden, als New York, Amster
dam, Bombay, e.a., min of meer
feestelijk gevierd.
Hoewel het houden van massa
bijeenkomsten en betogingen in
Batavia officieel verboden was
door de autoriteiten, hebben
kleine stoeten Indonesiërs zich
niet kunnen weerhouden om
voor de villa van Minister-Pre
sident Sjahrir een ovatie
brengen. Sjahrir sprak daarna
een korte rede uit, en verklaar
de o.m.:
„De Indonesische Republiek
zal niet ineenstorten en niet
door militaire actie worden ver
nicligd". Hy meende dat de toe
si and verslechterd was, maar
hoopte dat de betrokken partij
en een vredelievende oplossing
wensen. Daarna onthulde hy
een obelisk als „onafhankelijk-
heidsgedenkteken", waarna de
menigte het Indonesische volks
lied zong.
Dat de Indonesische bevol
king echter voor het grootste
gedeelte nog niet gewonnen is
voor de min of meer fascisti
sche politiek der republiekein-
sche regering was te horen uit
de rede van Dr. Assaat, den
voorzitter van het Centrale Na
tionale Comité in het centrum
Djokjakarta. Deze verklaarde
zich teleurgesteld over de be
reikte resultaten en meende
zelfs dat de bevolking 90% van
haar kracht ongebruikt had ge
laten.
Teleurstellend voor de repu
blikeinse regering was ook de
verklaring van een woordvoer
der van het Amerikaans minis
terie van buitenlandse zaken.
Deze zei immers dat de Verenig
de Staten de Indonesische Re
publiek niet erkent.
Wel werden door Sjahrir ge
lukwensende en trouw-betuigen
de boodschappen en telegram
men ontvangen, o.m. van de ver
eniging „Nederland-Indonesie",
Senor Giral, min.-pres. van de
rep. Spaanse regering in bal
lingschap en het Amerikaanse
Comité voor de Indonesische
onafhankelijkheid.
Ook feestelijkheden in
Amsterdam
In plaats van de door de over
heid verboden demonstratie op
het IJsclub-terrein, was
A'dam het Picadilly-theater het
centrum der bijeenkomsten, ge-
ox-ganiseerd door de federatie
van Indonesische Verenigingen.
Zowel in de voor- als in de
namiddag spraken diverse per
sonen, zowel Indonesische als
Nederlandse, o.a. de heer Koeje
mans, hoofdredateur van „De
Waax-heid" en B. Blokzijl, voor
zitter van de EVC.
De feestelijkheden werden
's nachts besloten in „Cinema
Royal", waarin een Indonesisch
kunstgezelschap allex-lei Indone
sische dansen uitvoerde.
Ook in New York kwamen
leden van de Indonesische
Bond van Amerika bijeen.
De aangezochte schrijfster over
het Oosteix Pearl Buck ver-
scheen echter niet! Over het al
gemeen verliep de viering dus
overal vredig en het is te ho
pen dat Nederland spoedig tot
vredige samenwerking met In
donesië zal komen.
Kesseiring c.s. naar Italië
De Duitsche nieuwsdienst in
de Britsehe zone meldt, dat de
voormalige opperbevelhebber der
Duitsche strijdkrachten Gene-
rasl-Veldmaarschalk Albert Kes
selring en een aantal andere
voormalige Duitsche legeraan
voerders deze herfst in Italië
berecht zullen worden.
„Het Spaan3che volle wacht op ons"
Naar thans bekend is gewor
den, heeft Kapitein Francis
Noel Baker, Britsch parlements
tien dagen incognito
Spanje dooi-gebracht.
„Ofschoon er zich verschillen
de duizenden manschappen aan
guerilla-troepen in de bergen
bevinden, in Asturië en Galicie,
in de streek van Toledo en in
de Sierra de Guadarrama,
staat er geen vooruitzicht van
VERHOOGING DER
MARINEBEGROOTING
Bij de Tweede Kamer is inge
diend een ontwerp tot wijziging
der Marinebegrooiing voor 1946.
Door de wijzigingen wordt het
totale bedrag der begrooting ge
bracht van f 326.008.331
f 448.012.646.
Blijkens een toelichting op de
artikelen zijn de pro memorie
geraamde acht mijnenvegers,
waarvan oorspronkelijk de kos
ten onbekend waren, bestemden
worden thans gebruikt voor de
zoo noodzakelijke pati-ouille-
diensten in Nederlandsch- Indië
te kunnen onderhouden.
Het totaal der aanschaffings-
kosten bedraagt f 10.700.000.
De wijziging van het betrok
ken artikel betreft in de tweede
plaats de aanschaffing, tot een
bedrag van f 300.000 voor een
eveneens pro memorie geraam
de opleidingsvaartuig voor dc
onderzeebootbestrijding.
De post aanschaffing, herstel
en wijziging van vliegtuigen
wordt verhoogd met f 16.201.000
en gebracht op f 43.121.000.
Uit dezen post zullen o.a.
kosten bestreden worden voor
de aanschaffing van instrumen
ten, waaronder radar voor de
vliegtuigen, bestemd voor H.M.
„Karei Doormaix". Ook de vlieg
tuigen dienen om aan de huidi
ge situatie in Nederlandsch-In-
die het hoofd te kunnen bieden.
Voor personeelsuitgaven is
f 18.122.000 meer uitgetrokken,
o.a. voor oetaling van achter
stallige traktementen aan in
Ned. Indie krijgsgevangen ge
weest zijnd marinepersoneel.
DE AFWIJKING VAN DEN
WETTELIJKEN TIJD
Aan het voorloopig verslag
van de Commissie van Rappor
teurs over het ontwerp van wet
tot afwijking van de wet van
23 Juli 1908 tot invoering van
een wettelijken tijd, is het vol
gende ontleend:
Verscheidene leden verklaar
den, gezien de huidige tijdsom
standigheden zich op de gron
den, door den minister aange
voerd, met de voorgestelde tijd
regeling te kunnen vereenigen.
Zij legden er echter den nadruk
op, dat zij slechts bereid waren,
dit ontwerp van wet te aan
vaarden als een tijdelijke voor
ziening.
Tenslotte werd naar aanlei
ding van het feit, dat het in het
bijzonder de zorgelijke kolenpo-
sitie van ons land is, die een
handhaving van de thans gel
dende tijdregeling voorshands
noodzakelijk maakt, verwezen
naar een resolutie, aangenomen
in een bijeenkomst van de indus
trieele organisaties, gehouden
te Cleveland van 23 tot en met
29 April 1.1.
Men achtte het mitsdien van
belang, dat de Regeering haar
invloed zou laten gelden, opdat
bij de te verwachteix demarches
van de organen in de resolutie
vermeld, ook het Nederlandsche
belang mede in het oog wordt
gevat. Elke poging toch om ver
betering te brengen in onze al-
gemeeen kolenpositie dient te
worden aangegrepen.
een gewapenden opstand in
Spanje. Hiervoor zijn twee re
denen: ten eerste wenschen de
Spaansche democraten geen
tweeden burgeroorlog; ten twee
de zijn het Spaansche leger erx
de politie zoo goed toegerust ca
zoo stex-k in aantal, dat zonder
medewerking van sommige
Spaansche generaals een staats
greep niet de minste kans zou
hebben. De loyaliteit van het
leger ten opzichte van generaal
Franco (exx van verschillende
van zijn ministers) is zeer twij
felachtig. Niettegenstaande de
voorrechten, welke het leger he
den ten dage geniet, denken v^e-
le manschappen toclx aan de toe
komst. Telkens wanneer de ge
allieerden druk op Franco ver
zwaard wordt, beginnen deze
personen te wankelen. Dan
komt er uit Londen of Washing
ton weer een vexdïlaring, wel- j
ke door hen wordt uitgelegd
als een hernieuwing van de be-
doeling om niet tot interventie
over te gaan, en opnieuw beslui
ten zij het regiem te blijven
volgen.
Niec de sluiting van de Fransch
Spaansche grens heeft in de
lente van dit jaar het regiem
verstevigd, doch de verklarin
gen van de zijde der geallieer
den, welke ten rechte of ten'
onrechte, in Spanje werden op
gevat als uit te drukken, dat
ae desbetreffende regeeringen
bereid waren het voortduren
van de dictatuur te toleree-en.
Twee gunstige gelegenheden
heef: men laten voorbijgaan: j
Het einde van den oorlog en'
de overwinning van Labour in
Engeland.
Eij deze gelegenheid zou een
overgang naar een andere regee
ring misschien wel tot stand
hebben kunnen komen, thans is
het moeilijker geworden.
Ik ben uit Spanje terug ge
komen met een gevoel van per
soonlijlce opluchting, doch te
vens met groote bezorgdheid in
het hart. Het Spaansche volk,
onze eerste bondgenoot tegen
het fascisme nog voor den twee
den wereldoorlog begon, wacht
onze hulp. Het is ontdaan en
gedesillusioneerd door onze
klaarblijkelijke onverschillig
heid voor het voox-tbestaan van
he; Fascisme in Spanje. Hst
Spaansche volk wacht op ons,
Brillen, om een initiatief, en
eventueel, als laatste phase, een
economisch initiatief, tot zijn
bevrijding.
MEER SUIKER EN MELK
VOOR RESTAURANTS
1 September zullen de toe
wijzingen aan restaurants en
café's voor thee, suiker en
melk worden verhoogd. Even
eens zullen restaurants van
dien datum af, volgens bepaal
de normen, in beperkte mate
toewijzingen voor vleesch ont
vangen. Door deze verruiming
der toewijzingen voor vleesch
ontvangen. Door deze ver
ruiming der toewijzingen voor
z.g. warme dranken en door de
verstrekking van vleesch bij
warme maaltijden, zal ongetwij
feld beter tegemoet kunnen
worden gekomen aan de be
hoeften van het reizend publiek
HET WEER
Bewolkt.
Meest zwaar bewolkt met
plaatselijk eenige regen.
Overwegend matige wind
tusschen Zuid en Zuid-West
Temperatuur ongeveer als
gisteren.
