Wild-west in Stavenisse
I?
TRIBUNAAL GOES
'Voorbereidend L. 0. in nood
Di
De gebeurtenissen
te Stavenisse
(Politierechter-zitting)
[N STAVENISSE was het 22
[_Juli 1946 erg rumoerig toe
gegaan. Er waren meubelen
aangekomen per schip van den
ex-boerenleider Droogendyk.
Deze werden aldaar gebracht
door schepen van Westbroek en
Verstraaten, beiden zwager van
genoemden Droogendyk.
In het haventje ontstond ru
zie, toen de havenmeester op>
dracht gaf aan Westbroek on
zyn schip te verhalen. Verstraa
ten bemoeide zich er mee
gaf den havenmeester een
stomp tegen zj|n neus. Doordat
Verstraaten zoo party trok voor
zijn zwager Droogendyk, die
pas was ontslagen uit een inter
neeringskamp, waren er onre
gelmatigheden voorgevallen.
400 a 500 personen waren hy
het haventje samengetrokken
om Verstraaten en Westbroek
lastig te vallen. De schepen wer
den bekogeld met steenen
toen de meubelen waren over
gebracht naar een pakhuis, was
het daar te doen. Ook de wo
ning van Wesdorp een landbou
wer aldaar, moest het ontgel
den en ook zelf liep deze even
als zyn vrouw verwondingen
op.
De verdachten zeggen, dat ze
deze straf zeer zwaar vinden.
De hoofddaders lachen en wij
moeten het opknappen. Bij Wes
dorp waren misschien wel 300
menschen bezig de boel kort en
klein te slaan.
Uitspraak: De politierechter
acht een strenge straf op zijn
plaats. Ze hebben dingen ge
daan, die als we die in ons
land toelieten, tot geweldige
buitensporigheden zou leiden.
Uitspraak 1 maand gev. straf
met onmiddellijke gevangenne
ming.
Zes personen uit deze tieren
de volksmenigte, die beschouwd
werden als de hoofdmannen te
zijn, stonden in spoedzitting te
recht.
Het zijn de 20 jarige landar
beider C. J. Brouw, de 23 jarige
.landarbeider J. den Braber, de
22 jarige landarbeider A. Stout-
jesdijk, de 24 jarige landarbei
der J. Stoutjesdijk en zijn twee
lingbroer J. Stoutjesdijk, even
eens een landarbeider, en de 21
jarige A. C. Smits, allen te
Stavenisse.
C. J. Brouw is tenlaste ge
legd het geweld plegen teger.
'A Westdorp, wonende
Voorstraat A 237, en tegen de
blinden en ruiten van diens wo
ning o.a. nam hij een b.ind van
die woning af en sioeg dit met
kracht door de ruiten.
J. den Braber had geweld ge
pleegd tegen mej. Verstraaten
en A. Wesdorp. De eerste woont
aan de Buurtsche weg B 63, en
deze woning had hij met stee
nen bekogeld en haar zelf een
klap met een vuist op het
hoofd gegeven. Ook bij Wes
dorp had hij met steenen ge
gooid en de vrouw van Wes
dorp en Wesdorp zelf geslagen,
en geschopt.
A. Stoutjesdijk had geweld ge
pleegd tegen mej. Droogendijk
en mej. Verstraaten en mej.
Moerland, deze laatste zijnde de
vrouw van Wesdorp. De 2 eerst
genoemden, wonende aan de
Buurtscheweg B 63 had hij ge
slagen en -bij mej. Moerland,
had hij met steenen haar wo
ning bekogeld en haar met een
blind op het hoofd geslagen.
De tweelingen Stoutjesdijk
hadden zich ook niet onbetuigd
gelaten. De eene was bij Wes
dorp en de -andere bij mej. Ver
straaten te keer gegaan. Ze
hadden met steenen gegooid,
terwijl een van hen ook nog een
tik had uitgedeeld.
A. C. Smits tenslotte, had zijn
handelingen „beperkt" tot Buur
scheweg B 63. Hij gooide daar
met steenen en sloeg mej. Droo
gendijk en mej. Verstraaten.
Bovendien schopte hij een kel
dervenster in.
De politierechter zegt dat het
Wild West ideeen zyn. Het gaat
op een revolutie gelijken!
verdachten moeten zich "by
door de autoriteiten genomen
beslissingen neerleggcr en
mogen niet optreden als een
troep wilde honden.Een dei-
verdachten zegt dat cr wel 600
menschen waren en dat zy het
nu moeten opknappen. De offi
cier van Justitie acht de feiten
gevaarlijk en ernstig. Dergelijke
dingen werken aanstekelijk.
Een strenge straf is hier noodig
Het was een minne manier van
optreden. Het is hoogst minder
waardig om met een club man
nen twee vrouwen aan te val
len. De officier eischt dan voor
allen 6 maanden gevangenis
straf, waarvan 3 maanden voor
waardelflk met 3 jaar proeftyd
en schadeverg, ~*!ing binnen 9
maanden te v' ~n en. op
dracht aan Re». 'ng voor
toezicht.
Circuit in Zandvoort
De voorbereiding van de a.s. ra
ces op het circuit van Zandvoort
op 18 Augustus a.s draait op vol'
le toeren. Er worden besprekin
gen gevoerd met de Ned. Spoor
wegen om extra-treinen in
lasschen, die de bezoekers naar
en van Zandvoort zullen bren
gen, nu het Zondagsverbod voor
automobilisten en motorrijders
nog geldt. De dienstregeling zal
nog nader gepubliceerd worden.
De races worden door de Kon.
Nea. Motorwielrijders Vereeni-
ging georganiseerd. De sportcom
missie der K.N.M.V. wordt ler
zijde gestaan door een regelings
commissie bestaande uit de hee-
ren L. Hunse, C. Oele, W. P.
Petri, J. H. Sybrandy en Mr. A.
S. Lissauer. Er is alle medewer
king van de zijde van de plaaise
lijke overheid. De races begin
nen om 12 uur met de Juniores
125 en 250 cc. Om half twee star
ten de Juniores 350 en 500 cc.
De prijsuitreiking vindt plaats
om half acht in een nog nader
vast te stellen gelegenheid.
Fr zal gelegenheid tot training
zijn des Zaterdagsmiddags van
■5 en des Zondagochtends van
810 uur.
De heer P. J; Nortier, interna
tionaal sportv&orzitter van de
F.I.C.M., zal een ooggetuige ver
slag geven, dat door middel van
luidsprekers over het geheele
terrein te hooren zal zijn. Een
gedeelte van dit verslag zal per
radio worden uitgezonden.
VRIJDAG BEHANDELDE HET GOESSCHE Tribunaal in
een aparte zitting de zaak tegen den geschorschten
wachtmeester der Marechaussé Willem Heyboer uit
Wissenkerke, die reeds op 26 Juni voorkwam. Het was even
wel gebleken, dat het onderzoek niet volledig was geweest
Er werden nu verscheidene getuigen gehoord, zoodat het een
langdurige zitting werd.
De eerste getuige was de Wis Ardon was de man, die met
senkerksche drukker A. G. Mar
kusse, die, hoewel hij verschil
lende schriftelijke verklaringen
staafde toch niet wist te moti-
veeren, waarom de verdachte
Duitschgezind zou zijn.
Getuigenis „Opper" Dekker.
Deze getuige werd voorname
lijk zijn meening gevraagd over
de kwestie van het invullen der
vragenlijsten, waarin Heijbcer
en Ardon, hadden geschreven
„een open oog" voor de Nat. So
cialistische wereldbeschouwing
te hebben.
Getuige verklaarde, dat in
dien Heyboer naar onderdui
kers werkelijk had gezocht, by
zeker zou hebben gevonden,
daar het dorp er vol mee zat.
Eveneens had Heyboer met
collega's naar de Engelsche zen
der geluisterd en nooit iets ver
raden.
Volgens dhr. de Roo kon dit
wel een dekken geweest zijn
van twee kanten.
Een zeer „onbetrouwbaar" ge
tuige, bleek de Kortgeensche
landbouwer J. A. Hanse te zijn,
die lid van den NSB was ge
weest. Tegen hem zou Heijboer
hebben gezegd, dat indien Han
se hem een hoogere positie bij
de politie kon bezorgen hij (Heij
boer) lid wilde worden.
Met een schijnheilig gezicht
beweerde dit „heer" echter dat
vieze aanbod te hebben afgewe
zen. Bij het verdere verhoor
bleek het heerschap volkomen
onbetrouwbaar te zijn en hij
werd zoover in het nauw gedre
ven, dat hij maar grijnslachend,
trotsch op zijn fiere houding,
naar den president Mr. Kegge
bleef staren, die er blijkbaar
akelig van werd en hem vlug
wegstuurde.
Het onderzoek naar van den
Berge. Getuigenis Ardon.
Cursussen voor Kleuterschoolonderwijzeressen in de maak
ONDERDAG vond onder
ai spiciën der Stichting
Herstel Zeeland 1945 een
bespreking plaats nopend
den nood. waarin het voorbe
reidend Lager Onderwijs in on
ze provincie verkeert. Aanwezig
waren de beide inspecteurs van
het Lager Onderwijs in Zee
land de heeren Kuiper en Leen
houtü. alsmede de directeuren
der beide kweekscholen, de hee
ren A. de Jonge en dr. K. Hui-
zenga, en van de zijde der Stich
ting de heeren A. Schouts, on
der-voorzitter én D. van Heyst,
Secretaris.
Dhr. Kuiper gaf enkele voor
beelden uit zijn inspectie, die
den zeer deplorabelen toestand
van het kleuteronderwijs
schrille wijze aantoonden. Het
tekort aan financiën is de oor
zaak van vele gebreken, die
zich weerspiegelen in onvol
doende huisvesting, gebrek aan
leermiddelen en te lage bezoldi
ging van onderwijskrachten.
Door dit laatste wordt de aan
stelling van goede krachten ten
zeerste bemoeilijkt.
Voorts moet in de opleiding
der onderwijskrachten wor
den voorzien. De cursus, die
voor den oorlog bestond, is
opgeheven. Pogingen om deze
cursus nieuw leven in te bla
zen, hebben gefaald, zoodat
thans andere wegen moeten
worden gevonden.
Alle aanwezigen waren una
niem van oordeel, dat ueze
tak van onderwijs voor de
voorbereiding op het onder
wijs voor de jeugd van zoo'n
groot belang, weer in de vol
le belangstelling, met name
in die van de Regceringsin-
ties, moet komen te staan.
Met inschakeling van den
Raad van Bijstand voor onder
wijsaangelegenheden zal op
dezen noodtoestand de aan
dacht worden gevestigd van
den Minister van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen,
terwijl aan Gedeputeerde Sta
ten een verzoek om adhaesie
zal worden gericht.
Ten aanzien van de opleiding
\y_rd besloten om na te gaan,
of aan de kwekscholen voor on
derwijzers een cursus voor op
leiding tot Kleuterschoolonder
wijzeres kan worden verbon
den. De beide directeuren ver
klaarden zich gaarne bereid
daaraan hun medewerking te
verleenen. Zoo zal dus een neu
trale opleiding en een Prot.
Christelijke opleiding worden
verkregen. De financiering
vormt echter nog een ernstig
beletsel. De inkomsten, door de
cursisten te betalen, zullen in
geen geval de uitgaven kunnen
opvangen. Getracht zal worden
een bijdrage te verkrijgen van
Rijk en Provincie, terwijl voorts
in de toekomst een beroep zal
worden gedaan op de Besturen
van die gemeenten, van waaruit
de cursisten afkomstig zijn. Via
de Stichting zal tenslotte een
startsubsidie worden aange
vraagd aan het 'Nederlandsch
Volksherstel en aan het Prins
Bernhardfonds. Mocht na de of-
fioieele aankondiging van de op
ric-hting der cursussen blijken,
dat ook in de andere deelen der
Provincie voor de opleiding ge
noegzame belangstelling bestaat,
dan zal worden nagegaan, in
hoeverre de financiën het toela
ten om behalve in' Middelburg
ook in andere plaatsen van Zee
land de opleiding ter haöd te
nemen.
Moge het thans genomen ini
tiatief in het belang van net
Kleuteronderwifé met succes be
kroond worden!
Heijboer naar van den Berge
ging zoeken. Tijdens het ver
hoor probeerde hij alles op de
niet al te breede schouders van
verdachte te schuiven en ver
klaarde dat hy had gezien, dat
Heyboer met een hooivork in 't
hooi op den zolder by v. d. Ber
ge's vader had staan steken en
gehoord dat hij riep: „Ko (dat
was de gezochte) kom maar te
oorscliynl"
Volgens Heijboer waren dat
echter „alles leugens". Nee me
neer de president, ik vertrouw
de Ardon niet, zie je enne ik
wilde die van den Berge mee
naar huis nemen en hem daar
verbergen, zoo verklaarde hij in
een stortvloed van woorden.
Lientje Maatje De Kam, de echt
genoote van van den Berge ver
klaarde, dat Ardon bij haar in
den kamer was gebleven, toen
Heijboer op zoek ging, zoodat
de verklaring van Ardon over
het steken met de hooivork zeer
twijfelachtig kwam te staan.
Van den Berge's vader, dhr.
W. J. van den Berge verklaarde
evenmin te hebben gezien dat
Heijboer in het hooi stak en
ook deze verklaring was voor
verdachte dus zeer gunstig.
Ook oud-Burgemee§ter getuigt.
Afschuifsystemen.
Dhr. Jac. Geuze, oud Burge
meester van Wissenkerke, was
de volgende getuige, die zooals
hij zeide door den NSB-er
Nooms uit Goes verplicht was
geworden leden voor den NVD
te werven. Heijboer had dat
werk voor hem overgenomen.
Hier interrumpeerde Mr. Adri
aanse en zeide dat hij alle wet
houders ook had aangezet lid te
worden. Trouwens, zoowat alle
Burgemeesters waren lid van
den NVD volgens verdediger.
Hierop volgde een hevig pro
test van dhr. de Roo, lid van
het Tribunaal.
De middagzitting.
Gedurende de middagzitting
werden verschillende verklarin
gen behandeld. Het bleek toen,
dat Heijboer thuis verklaringen
maakte en verscheidene perso
nen had gevraagd hun handtee
kening er onder te zetten.
Eveneens bleek dat Heijboer
verklaringen had veranderd en
vervalscht om zoodoende een
goede indruk op het tribunaal
te maken. Een teeken dat hy
zich wel zwak voelde staan! zoo
als dhr. de Roo, zeide.
De persoonsbewyzenheld.
Ook deze kwestie over de
hulp van de persoonsbewijzen
bleek sterk opgeblazen te zijn.
Vaii zijn zgn. „hulp" bleef niets
over dan het schrijven van een
proces-verbaal van vermissing.
Verd. beweerde zwakjes: „Ja
mae 'k d'r toch aneholpe!"
De verdediging.
Een getuige a décharge.
Als getuige a décharge ver
scheen dhr. P. M. den Boer,
horlogier uit Wissenkerke, die
zich een vriend van verdachte
noemde en door hem gewaar
schuwd was toen de Duitschers
zijn tandem wilden afnemen.
Eveneens had hij een onder
duiker in huis, die niet was ver
raden en waarvan Heijboer toch
wist dat hij hem in huis had.
Mr. Adriaanse, begon zijn plei
dooi met de woorden „Wee de
wolf, die in feen kwaad gerucht
staat." Spr. was de meening toe
gedaan, dat zijn cliënt niet fout
geweest was. Duidelijk was ge
bleken dat Heijboer niet een
van de snuggersten was ge-r
weest en zoodoende was hij bM
door den Burgemeester mis
bruikt. Wijzende op den moei
lijke toestand waarin Heijboer
had verkeerd, doordat hij rils
politieman in het dorp voor alle
karweitjes werd geplaatst be
pleitte verdediger dringend cle
mentie.
Elders in dit blad kan men
een verslag vinden van de Po-
litierechterzitting waarin de
zg. relletjes te Stavenisse wer
den berecht.
De geschiedenis is voldoende
bekend. Toch willen wij nog en
kele opmerkingen over deze
zaak maken. Een en ander toch
moet zeker in grooter verband
worden bezien dan men thans
geneigd is te doen.
De Regeering wil tienduizen
den NSB-ers en andere politie
ke delinquenten zonder berech
ting loslaten'.
Wij onderschatten het pro
bleem dat hier aan de orde is
niet. Maar aan den anderen
kant komt er, en o.i. zeer te
recht, scherpe reactie op dit
voornemen.
Waar moet het heen wanneer
straks het schuim, zooals W.A.-
lieden en S.S.-ers weer" op ons
volk worden losgelaten? Heb
ben zij het ploertige van hun
handelwijze ingezien? Toonen
zij berouw? Zijn' zij van aanhan
gers en handlangers van het
beestachtige Nazi-regiem ge
worden tot democraten?
Natuurlijk niet. Het is zelfs
belachelijk zooiets te onderstel
len!
En de anderen, de z.g. kleine
NSB-ers, „de lichte" gevallen,
zijn zij niet evengoed mede
schuldig aan al de ellende die
over ons volk is gebracht? Lach
ten en gnuifden deze ruggegraat
looze individuen niet, toen zij
ons konden knechten, onze
Joodsche landgenooten als hon
den werden afgemaakt en de il
legale werkers werden neerge
knald?
Thans komt de' onderwereld
vrij! Zij ontspringen op een ge
makkelijke manier den dans.
Hun berechting blijft uit!
Het is dan ook geen wonder,
dat de vroegere illegaliteit op
roept waakzaam te zijn en zich
schrap te zetten. Het is helaas,
zelfs hard noodig!
De strijd, zoo werd ergens ge
zegd is nog niet ten einde, zij
begint pas! Doch deze strijd
moet op andere wijze worden
gevoerd dan tijdens de bezet
ting n.l. op legale wijze.
Wij moeten trachten met ge
oorloofde middelen de Regee
ring op haar plan te doen terug
komen. De legale middelen
waarmede wij strijden kunnen
zijn legio!
En hiermede komen wij op 't
geval te Stavenisse terug!
Wij kunnen de manier waarop
hier gestreden is niet goedkeu
ren. Met de boel kort en 'klein
te slaan en foute elementen het
dorp af te jagen komen wij er
niet. Wij moeten, het werd reeds
gezegd,"het vraagstuk in ruimer
verband zien.
Begrijpen kunnen wij de uit
barsting wel. Vijf jaar lang is
on§ volk getyranniseerd door
het NSB- en W.A.-geboefte.
Thans, nu de heeren zien, dat
het wel los zal loopen, krijgen
zij hun grooten mond weer te
rug. En hierop reageert ons ge
prikkelde volk op de wijze die
Stavenisse ons toonde. Daarom
schrokken wij ook van de eisch
die de officier hier stelde. Een
gevangenisstraf van zes maan
den voor dit geval lijkt ons wel
zeer hoog. Er zijn NSB-ers,
landverraders, die er met min
der afkomen! Men heeft blijk
baar een voorbeeld willen stel
len en een zestal willekeurige
personen uit de menigte geno
men, die in spoedzitting terecht
moesten, staan.
Deze heele procedure doet ons
op zijn zachts uitgedrukt, „be
zettin gsachtig" aan!
Ook de uitspraak van 1 maand
gevangenisstraf met onmiddel
lijke inhechtenisneming getuigt
van een voortvarendheid, die el
ders zeker beter op haar plaats
Voor het eerst sinds 1936 is
een Nederlandsch schip in Lon
den aangehouden. Het is het
•achtschip „Gruno", dat na een
aanvaring op de Theems werd
opgebracht. Nadat een borgtocht
gestort was, is het schip weer
vrij gelaten.