Schaakrubriek
FRANS SCHUBERT
Mensch ol Aap
Muziek1
m.
Wat den materieelen kant
van het leven betreft, is het
Schubert niet bepaald voor
den wind gegaan. "Was in het
ouderlgk huis de spoeling dun
ook op het Konvikt was het
leven verve van weelderig, wat
tot uiting komt in den brief,
welke hg aan zijn ouderen
broer Ferdinand schrijft, en
waarin hij aan dezen om een
kleine maandelijksche toelage
vraagt, om het tekort in de
kostschool wat bij te lappen.
Deze min of meer materi-
eele nood heeft Schubert zgn
heele leven achtervolgd, want
het ontbrak hem ten eenen-
male aan eiken vorm van za
kelijkheid, met welke hij zeker
het noodige profijt uit zijn
graag gewilde composities had
kunnen trekken. Na het ge
wraakte ambt van schoolmees
ter, was Schubert gedwongen
om op eenigerlei manier in z'n
onderhoud te voorzien, van
daar zijn sollicitatie op 19-ja-
rigen leeftijd naar de openge
vallen plaats van Subdirektor
te Laibach, welke echter aan
den componist Franz Sokol tan
deel viel. Het schoolmeester
spelen stond hem zóó tegen,
dat hij er niet aan dacht een
loonenden leerlingenkring om
zich te verzamelen, trouwens
hij wilde zijn kostbaren tijd,
welke hij besteedde om te com-
poneeren, niet in ruil geven
voor het meestal onvruchtbare
resultaat van het les geven.
Toch moest er iets gedaan
worden, en zoo zien we Schu
bert piano-leeraar worden, wat
hij echter in dit geval niet zoo
slecht trof; hij moest n.l. les
geven aan de twee dochters
van Graaf Johann Karei Es-
terhary von Galantha, wat
hem geruimen tijd een onbe
zorgd leven garandeerde, en
waarbij hg zelfs spaarduitjes
op zij kon leggen.
De vorstelijke familie was
zeer muzikaal, en Schubert
kon zijn gaven vrij ontplooien.
Des winters woonde de fami
lie in Weenen en trok Schu
bert geregeld naar het vor
stelijk slot. 's Zomers echter
ging hij met de familie mee
naar het buiten te Zelesz,
waar hij inwonende was. Maar
ook deze functie heeft Schu
bert laten schieten, om zich
geheel aan het componeeren te
kunnen geven.
Een mogelijkheid om finan
cieel wat onafhankelijk te
worden, lag in het maken van
opera's, wat in dien tijd een
zeer gewild product was.
Schubert heeft meerdere
opera's geschreven, maar
misten het succes wat ze noo-
1897—1828
voor den dag te komen, die
het publiek schijnt noodig te
hebben; bovendien was het ge
halte der teksten zóó slecht,
dat de goede muziek die Schu
bert erbij schreef meestal te lij
den had van de dubieuze
woordenkeus. Deze pogingen
liepen dan ook bijna allemaal
op een mislukking uit.
De uitgave van z'n liederen
en andere werken bracht even
min geld in het laadje.
Een lichtpunt werd hierin
gebracht door Ignaz Sonn-
leithner, welke een vurig be
wonderaar van den jongen
Schubert was. Sonnleithner
had in zijn woning een ruime
gelegenheid muziekavonden te
organiseeren, waarbij de wer
ken van Schubert een gretig
onthaal vonden. Om aan de
composities meer bekendheid
te geven, kwam de gastheer
met het denkbeeld een gere
gelde uitgave van Schubert's
liederen te bewerkstelligen. De
aanwezigen konden van hun
belangstelling getuigen, door
in te schrijven op de inteeken-
lijst, die op deze avonden ge
reed lag. Deze inschrijvingen
gingen zóó vlot, dat men
kwam tot een 17-tal uitgaven
van verschillende liederen. Dit
plan, om geregeld door te gaan
met de uitgave, werd jammer
genoeg door Schubert zelf in
de war gestuurd. De weinig
zakelijke componist ging n.l
in op een voorstel van den uit
gever Diabelli, om het recht
van uitgave te verkoopen voor
800 florijnen, een schandelijk
aanbod, wanneer men weet,
dat de toen uitgekomen liede
ren reeds 2000 florijnen had
den opgebracht. Men wist
trouwens van de onwetendheid
van den componist te profi-
teeren, wat bewezen wordt
door het feit, dat alleen al het
beroemde lied „Der Wande
rer" den uitgever Diabelli
40.000 florijnen heeft opge
bracht.
Een buitenkansje voor Schu
bert was het geven van een
concert van uitsluitend eigen
werken, waaraan de beste so
listen meewerkten. Op 't ster
ke aandringen van zijn vrien
den heeft de componist de
stoute schoenen aangetrok
ken en is het concert 'n groot
succes geworden. Enthousiast
werd na de nummers geap-
plaudiseerd en Schubert moest
steeds weer op het podium te
rug komen om de ovaties in
ontvangst te nemen. Was het
publiek bovenmate verrukt
over het gebodene, van de zij
de der critiek hoorde men
niets; men nam er niet eens
de moeite voor. De netto op-
Amerikaansche Prijsbeheersing
De Amerikaansche Senaat heeft
de herziene wet op de prijsbeheer
sching na lange discussies met 53
tegen 26 stemmen aangenomen.
Men verwacht, dat president Tru-,
man deze wet in de loop van
Maandag zal onderteekenen. Vol
gens deze wet zullen de maxima
van huren en prijzen, die tot 30
Juni golden, automatisch weer
worden ingesteld, doch niet
die voor vleesch, gevogelte, zui
velproducten, graan, tabak, petro
leum en enkele andere producten
dig hadden, omdat het Schu- brengst van dezen avond was
bert niet lag met effecten fl. 800, welke Schubert groo-
tendeels besteedde om zich 'n
vleugelpiano aan te schaffen.
Een tweede poging om een
aanstelling te krijgen als ka
pelmeester van het Karthner-
tor theater mislukte ook de
zen keer.
De grootste verdienste op
compositorisch gebied is wel
het baanbrekend werk ge
weest ten opzichte van de
liedcompositie. Was bij de
componisten vóór hem de
functie van de lied-muziek 'n
beschrijvende geweest, een
uitbeelding van den tekst,
Schubert geeft vooral de sfeer
van het lied weer, door mid
del van de pianopartij, waar
boven zich de melodie be
weegt.
Typeerend voor Schubert
is de bijzonder weelderige me-|
lodiek en het heelal aanwen
den van modulaties.
Het oeuvre van Schubert is
van grooten omvang. Naast
zijn bijna 800 liederen staan
de 8 symphonieën, waaronder
de beroemde Unvollendete en
C-dur *Symphonie. "Voor
piano schreef hij zijn „Im
promptu's" en „Moments Mu-
sicaux", aangevuld met meer
dan 20 klaviersonaten, en zijn
beroemde Wanderer Fantasie.
Naast z'n opera's en missen
schreef hij 34 mannenkoren.
Verder 15 strijkkwartetten,
waaronder het bekende „Der
Tod und das Madchen". Dan
een aantal orkestouverture'
en werken voor viool en piano
en viool en orkest. Veel uitge
voerde werken zijn z'n Octet
en het Forellenkwintet. Ook
schreef Schubert klaviertrio's.
Het laatste gedeelte van z'n
leven klaagde Schubert nogal
eens over zgn gezondheid. In
Sept. 1828 werd hij door een
ernstige ziekte aangetast,
waarvan hij echter weer ge
deeltelijk herstelde, doch la
ter moest hij toch het bed
houden. Dat hijzelf nog niet
aan het einde dacht, bewijst,
dat hij 14 dagen vóór z'n dood
zich nog aanmeldde bij Sech-
ter als leerling in het contra
punt. De consulteerende me
dici constateerden echter ty
phus en den I9den November
1828 verlostte de dood hem
uit een hevig lijden.
Groot was de belangstelling
bij zijn begrafenis Het stoffe
lijk overschot van den jong
gestorvene werd vlak in de
buurt begraven van den dooi
Schubert zeer vereerde Beet
hoven. de V. B.
Redactie: M. J, Quakkelaar,
Nieuwe Kerkstraat 7, Hans-
weert.
Onderstaande partg werd ge
speeld in den wedstrijd Mid-
delburg-Sittard.
Wit: P. D. de Zeeuw, Middel
burg.
Zwart: G. Tromp, Sittard.
1. d2d4
De modezet, al begint tegen
woordig e4 ook weer geliefd
te worden.
1Pg8—f6
2. Pgl—f3
Een degelijke voortzetting.
Scherper is echter 2. c4
2g7—g6
3. e2e3
De opstelling van wit is het
Colle-systeem.
Lf8—g7
4.<^Lfl—d3
d7d6
0—0
Pb8d7
e7e5
Tf8e8
d6d5
Pf6Xd5
h7h6
c2c3
6. 0—0
7. e3e4
8. Pbld2
9. Tfl—el
10. e4Xd5
11. Pd2e4
Het aanlokkelijke 11
f5 is niet zoo sterk, b.v.: 12.
Lg5! Pe7 (op Pf6 volgt 13.
Pb6:f Lf6: 14. Lf6: Pf6: 15.
Pe5: met pionwist). 13. Pg3
e4. 14. Lc4j Kh8. 15. Pd2 Lf6
(om de penning van Pe7 op te
heffen). 16. Lf6: Pf6: 17. f3!
ef3: 18. Pf3: en wit staat uit
stekend.
12. d4Xe5 Pd7Xe5
13. Pf 3 X e5 Te8Xe5
14. Pe4g3 Lc8g4
15. f2—f3
Natuurlijk niet 15. Dg4: we
gens Tel:f
15TeöXelf
16. DdlXel Lg4<37
Vanzelfsprekend niet 16
Le6 wegens 17. Lg6:! fe6: 18
De6:t
17. Lel—d2 c7c6
18. Delcl
Dreigt Lh6:, dus:
1 8Kg8h7
19. c3—c4
Een kleine val om de diago
naal alh8 in handen te krij
gen en den zwarten konings
vleugel te verzwakken.
1 9Dd8—b6t
Zwart denkt zijn slag te kun
nen slaan
20. Kgl—hl Lg7Xb2
21. Del—bl Lb2 X al
22. DblXal Pd5b4
Zwart had met 22r5
Tiet gewonnen materiaal terug
moeten geven. Door den vol
genden zet van wit komt nij
reddeloos verloren te staan.
23. Pg3h5!
Dreigt 24. Dg7 mat. welke
dreiging alleen met TgS te
pareeren is. Dan volgt echter
24. Pf6f Kg7. 25. Pd7:T en
zwart verliest de dame. Een
voor zwart volkomen onver
wacht einde!
Hieronder nog een aardig par
tijstandje:
Wit: Kg2, Da6, pi. o3, d4, f2,
g3, g6 en h2.
Zwart: Kf8, De8, pi. c4, d5,
g7 en h4.
In deze stelling acht zwart
zich zeer terecht totaal ver
loren: hij staat twee pionnen
achter, en waar de zwarte Ko
ning bovéndien nog slecht
staat, schijnt de nederlaag
nog slechts een kwestie van
tijd. Daarom besluit hij een
uiterst redmiddel te beproeven
1h4h3t
2. Kg2Xh3?
Wit loopt hals over kop ln
den eenvoudigen val. Nog er
ger was natuurlijk Kf3 ge
weest, waarop 2De8
e4 mat zou zijn gevolgd. De
aangewezen zet was 2. Kgz
fl, waarna zwart niets meer
bereiken kan.
2De8e6f
Wit is nu genoodzaakt de da
me te nemen en zwart staat
pat.
Spiegel U aan dit voorbeeld
en wees dus in gewonnen stel
lingen dubbel voorzichtig en
blijf tot het einde der partij
met volle aandacht bij het
spel!
Distributie en maximumprijzen
voor Appelen, Peren en Pruimen
De tweede heüft van Augustus
zullen voor appelen, peren en
pruimen maximumprijzen gel
den, die in verband met de ge
wijzigde omstandigheden hooger
zullen liggen dan het vorige
jaar. Tevens zal dan een distri
butieregeling voor dit en even
tueel ander fruit worden inge
voerd.
Daar, zooals békend, de han-
uel in groenten vrij is, levert
deze aparte distributie veie
mos.lijkheden op Aanvankeiijk
is dan ook dezen zomer de han-
cleJ in fruit vrijgelaten, ook, om
dat zacht fruit (aardbeien, ker
sen. enz.) al heel weinig ge
schikt is voor een rege'matige
distributie. Het vrijlaten van
dezen handel heeft evenwel ge
leid tot de vorming van zulke
hooge prijzen, dat de gemiddel
de consument zich het koopen
van fruit niet. of slechts spora
disch kan veroorloven. Tenein
de aan "dezen ongewenschten toe
stand een einde ts maken is de
regeering er toe over moeten
gaan regelend op te treden. De
prijzen voor den consument zijn
nog niet vastgesteld. Deze prij-'
zen liggen in elk geval beneden
het niveau, dat op het oogen-
blik op de vrije markt geldt.
Het publiek zal er rekening. me
de moeten houden, dat de prijs,
welken de teler voor zijn pro
duct ontvangt, hooger is dan
het vorige jaar, hetgeen uiter
aard in den consumentenprijs is
verdisconteerd. Deze stijging is
een gevolg van de hoogere kos
ten, welke thans aan de tee't
verbonden zijn, o.a. voor loonen
en materiaal.
Feuilleton,
ALDER MATIN-MAGOG
Vrij naar het Engelsch door D.A.O-
40
Gedreven door het verlangen
haar gerust te stellen, vertelde
mevrouw Savill haar, dat de
aap gevangen was en de plaats
waar dit was geschied. Dit be
richt bracht Violet tot een
nieuwe uitbarsting van wan
hoop. De doctor, die spoedig
geroepen werd, vond haar in
zulk een staat van opwinding,
een toestand zóó sterk gelij
kend op krankzinnigheid, dat
hij de hulp van professor Frin-
gue inriep.
Twee uur later boog profes
sor Fringue zich over zijn pa
tiënt, slechts begeerig om het
raadselop te lossen, dat hem
kwelde.
Hij was ten volle besloten de
zaak tot een oplossing te bren
gen. De patiënt scheen zeer
helder zooveel te beter; ze
was in een goede conditie om
zijn vragen te beantwoorden.
Haar veronderstelde krankzin
nigheid was in het geheel geen
krankzinnigheid, hij wist dat
maar al te goed.
Haar lichaamszwakte en ze
nuwstoornis iftacht hem niet
in 't minst in de war. Later,
nadat hij zijn nieuwsgierigheid
bevredigd had, zou hij zich het
doel van zijn komst wel her
inneren. In de eerste plaats
was het gebiedende eisch met
haar alleen te zijn.
„Ik moet haar alleen spre
ken", verklaarde hg gebiedend
Zonder de minste tegenwer
ping verlieten Mevrouw Savill
en Dr. Lang het vertrek. Frin
gue bleef eenige oogenblikken
zwijgen. Hij keek peinzend de
kamer rond. Hij vroeg zich af
hoe hij de eerste vraag zou
stellen zonder argwaan te
wekken.
Verstrooid om zich heen
ziend viel zijn oog op het por
tret van een jongen man, vlak
bij een verwelkte roos.
„Hé!" riep hij op gedempten
toon uit, terwijl hg groote
oogen opzette. Toen maakte
zijn verbazing plaats voor
vreugde. „Ik kon dit verwacht
hebben", mompelde hij, zich op
het voorhoofd tikkende.
Lusteloos volgde Violet van
uit haar bed de bewegingen
van den professor met een air
van de grootste onverschillig
heid. Haar oogen waren wijd
geopend en haar blik was hel
der en verstandig.
„Is deze jonge man een
vriend van u?" vroeg de pro
fessor eindelijk, naar de foto
wijzend. „Het schijnt me toe,
dat ik hem ergens ontmoet
heb", voegde hij er verklarend
aan toe.
„Dat is mijn aanstaande
Roland Masterley", antwoord
de het meisje zachtjes, terwijl
naar wangen zich kleurden.
„Uw aanstaande?"
Strak op het portret starend
herhaalde hij fluisterend:
„Uw aanstaande?"
„Ja".
Voor de eerste maal in zijn
leven had professor Fringue
er een vaag gevoel van, dat
zijn toewijding aan de weten
schap wreedheid met zich
bracht en rampen kon teweeg
brengen en ofschoon hij die
wreedheid niet had gewild,
voelde hg zich min of meer
beschaamd en in de war.
Toen hij Violet weer aanzag
was er een vreemde nederig
heid, bijna een smeekbede in
zijn oogen. Door een verborgen
instinct voelde Violet de ver
andering in de stemming van
den professor, want, plotseling
stoutmoedig, vroeg ze:
„Dokter, ik wou u Iets zeg
gen".
Aarzelend kwam hij nader
bij.
„U moet erg knap zijn",
murmelde Violet. „Ik wou u
iets vragen".
„Wat is het, mijn kind?"
Zijn stem beefde.
Niet alleen kwelde de nieuws-
-gierigheid hem niet langer,
maar hij was bang meer te
hooren, de zaak verder na te
vorschcn. Wat hij reeds wist
ging in ontzetting alles te bo
ven wat hij zich kon inbeel
den. Het meisje was verloofd
met Robert Masterley, den
man, dien hij had veranderd in
een aap!
Toen hij naar het bed van
het meisje gesneld was had hij
gehoopt door te dringen in het
geheim van Rolands bestaan,
eens voor goed te ontdekken,
welk vreemdsoortig individu
zich had geleend voor zulk een
ontzettend experiment. H'j had
niet verwacht te blikken ln een
vrouwenhart met al zijn roe
rende teerheid, gewond en
bloedend, doorstoken door zijn
wreedheid.
Ofschoon nog perplex door
wat zich afspeelde in dit dra
ma, was hij nog meer ontzet
over wat hij zelf had gedaan.
Violet bleef hem smeekend
aanzien.
Wordt vervolgd
