VRIJE STEMMED
DAGBLAD VOOR ZEELAND
De politieke ontwikkeling bij de
Kabinetsformatie
De Atoombomproeven bij Bikini
Woensdag
24 Juli 1946
Directeur: B. G. Kloosterziel. Hoofdredacteur J. Koekebakker. Redactie en Administratie: Goes, Beestenmarkt 2. Telefoon 2163. Gironummer 4*0357
2e JAARGANG
NUMMER 920
Rusland en Wij
Een winkel vol met men-
schen. Een mijnheer zegt:
„Hebt u het al gehoord van
Rusland?" Een stilte valt. Ge
spannen gezichten, in sommige
oogen angst. Dan het ant
woord: „Het is daar vol met
Russen"
Een mopje, flauw ongetwij
feld, doch psychologisch kan
ons de vraag en de reactie
daarop wat ieeren, n.l. dat bij
velen, en verder doorgetrok
ken, bij millioenen, de angst
voer 'n nieuwe catastrofe leeft.
Millioenen over de geheele
wereld bereiden zich innerlijk
voor op een nieuwen oorlog en
geestelijk moe als ze zijn, leg
gen zij zich er bij neer, zijn be
reid ook dit laatste te onder
gaan als een onafwendbare na
tuurramp.
Reeds vóór den oorlog be
stond in links-socialistische
wringen de strijdvraag of Rus
land nog wel een proletari
sche staat was en de leuze:
„Verdediging van de Sovjet-
Unie" nog wel zin had.
Op grond van de economi
sche constellatie van dit land
zoals deze bewust was ontwik
keld. concludeerde men, dat
Rusland een pationalistischen
staat was geworden met zui
ver imperialistische tendenzen.
De oorlog heeft bewezen, dat
Rusland ten strijde trok voor
het vaderland en dat van den
beginne af aan nationalisti
sche motieven op den voor
grond werden geplaatst.
De weergalooze successen
van de Russische troepen zijn
voor het grootste deel hieruit
zonder rneer te verklaren.
Uit dit alles volgt, dat niet
zoozeer het gevaar bestaat,
dat Rusland een proletarische
wereldrevolutie zal ontketenen
doch wel dat het in zijn Impe
rialistisch streven in botsing
zal komen met de andere groo-
te mogendheden. Het is goed
dit rustig onder het oog te
zien.
Welnu, thans staat de we
reld voor den opbouw van den
vrede en deze blijkt minstens
zoo zwaar te zijn dan het win
nen van den oorlog, zoo niet
zwaarder, wat ook weer uit
het vqprgaande kan volgen.
De Russische politiek tot op
heden is de consequente voort
zetting van die tot op het mo-
moment van 't in den oorlog
treden van de Sowjet-Unie
n.l. stroef, achterdochtig en
sfinxachtig. Millioenen reagee-
ren hierop metangst.
Het probleem, waarvoor on
ze Westersche wereld staat, is
de tegenstelling tusschen Oos-
tersch collectivisme en de de
mocratische zelfbeschikking
van den mesch. Hoe moeten
wij daar tegenover staan.
Niet door zich vertrouwd te
maken met een nieuwen oor
log. Onze beschaving zou hier
mede regelrecht zelfmoord
plegen.
De democratische volkeren
zullen in de eerste plaats heb
ben te toonen in staat te zijn
de sociaal-economische voor
waarden te scheppen voor een
menschwaardig bestaan.
Wij zullen onze eeuwenoude
cultuurwaarden hebben te her
ontdekken. Een actief Christen
dom zal nieuwen gloed, nieuw
geloof, dat bergen verzetten
kan, moeten brengen.
Zoo alleen kan de scheiding
tusschen Oost en West, die be
zig is zich te voltrekken, door
broken worden, zullen wij het
Russische volk Iets te zeggen
hebben, het bereiken en begrip
brengen.
HEDEN is dr. P. J. A. Idenburg naar Indië vertrokken
om den lt.-gouverneur-generaal verslag uit te brengen
van de politieke ontwikkeling bjj de kabinetsformatie
in de algemcene politieke situatie hier te lande. Voorts zal
hy dr. van Mook op de hoogte stellen van de opvattingen van
het opperbestuur inzake het wetsontwerp tot instelling van
een commissie-generaal en de daaraan toe te voegen instruc
ties. Dr. Idenburg zal van deze gelegenheid gebruik maken
versche indrukken op te doen over de conferentie te Malino.
FINANCIEELE BESPREKINGEN
Tor regeling van de vele financi-
eele en monetaire vraagstukken
tusschen Nederland en Neder-
landsch-lndië voeren financieele
delegaties van beide gebiedsdee-
len reeds geruimen tijd besprekin
gen hier te lande. Deze besprekin
gen worden thans te Batavia voort
gezet, teneinde ook de Indische
regeering in de gelegenheid ;e
stellen haar vollen mvlO' 1 daar
op te doen gelden. In verband
mede hebben enkele leden der
Nederiandscne delegatie, de hee-
dr. J. Ridder, thesaurier-ge
neraal en prof. mr. A. M de Jong
diioc.eur van de Ncderlandsche
nk zich Zaterdag j.l. naar In-
die begeven.
JaPAWSCHE OORLOGSMISDAD1
GLiiS O OU irE'X' GLilLCHX
Ga leden van den stal. van de
uiiguiiis op citui Ouiramro.id
moegiip van goiieraai-majooi
Ohtsuka zuilen bumenkort voor
he; gerecht versemjnen onaer oe
sciiUi-.g.ng van onmenacnenj see
benanuoiiiig, weike oorzaak is ge
weest van uen dood van 1200 -\zia
tiache gevangenen en zou geaiii
eeide krijgsgevangenen, die voor
„betere" behandeling daarheen
gebracht waren. Genei aal-maj oor
uhtsuka was vroeger hoofd van
de rechtsafdeeling van het Japan-
sche leger op Malaka.
EVACUATIE GEÏNTERNEER
DEN
Op het oogenbllk is de evacuatie
van de geïnterneerden nog niet
onderbroken. Gisterochtend zij
di ie vliegtuigen van de R.A.E.
zooals gewoonlijk naar Soerakarta
gevlogen om evacue's te vervoe
ren. ^uitara heeft gisteren hekend
gemaakt, dat tengevolge van vei--'
iceersmoeiiijkheden 2 300 in
plaats van 500 personen geëvacu
eerd zijn en binnen enkele dagen
het normale aantal weer vervoerd
zal worden. Antara voegde er aan
toe. dat „geruchten., als zou de
evacuatie niet voortgezet worden,
absoluut ongegrond zijn",
INDONESISCH PROTEST
Met betrekking tot het door de
Republikeinsche regeering bij het
geallieerde hoofdkwartier inge
diende protest wordt nog medege
deeld, dat de Indonesiërs een
schriftelijke garantie hebben ver
langd, dat bombardementen en
andere schendingen van de in
Djogjakarta gesloten overeen
komst niet meer zullen plaats neb
ben, anders zullen zij de evacua
tie van de geïnterneerden stop
zetten.
Aan het protest is een lijst toe
gevoerd, waarin de feiten, waar
tegen de Indonesiërs protesteereu,
vermeld worden, o.m. worden ge
noemd het tot zinken brengen
van de „Kangean" en het uit zee
en uit de lucht bombardeeren van
Banjoewangi.
Gisteren hebben Indonesische troe
pen in motorbooten een poging
gedaan te landen op het hoofd
eiland van de Karimoen-eilanden
(ongeveer 100 km. van Singapore)
Zij zijn door het kleine Nederland-
sche garnizoen afgeslagen. Aan de
Ncderlandsche zijde was een ge
wonde. De Indonesiërs verloren i0
dooden en meerdere gevangenen.
NEDERLANDSCHE SCHEPEN
UIT AUSTRALIë
Het innemen van kolen door de
drie Nederlandsche schepen (de
Both", de „Bontekoe" en de „van
Outhoorn") van het vrachtschip
„Stagen" is zonder haperingen
geschied. De „Stagen" kwam op
19 Juli laat in den middag uit
Sydney op de plaats van samen
komst in de Moretonbaai aan.
Gisterochtend vroeg Is een aan
vang gemaakt met het overladen
van kolen op de „Both" en de
Wij allen, van hoog tot laag,
of men professor ls of arbei
der, hebben hier een taak.
M.
Bontekoe". Hierbij werden man
den gebruikt. Terwijl deze inla-
ding nog voortging is het „my
sterieuze schip Manoora (de Au-
stialische kruiser met vrijwilli
gers) de Brisbanerivier uitgeva
ren Het is op weg naar Biak met
Nederlandsche soldaten. legei-
voorraden, trucks en een voor
raad munitie. Een aantal meisjes,
die naar zij zeiden de vrouwen
zijn van de Nederlandsche solda
ten werden van de werven ge
weerd. Eenige van hen huurden
een bootje om voor het laatst
vaarwel toe te roepen aan de sol
daten. Alle ingangen van de werf
werden deze week scherp be-
akt gedurende het uitladen
van de Manoora.
VERRASSEND VOORSTEL TE
MALINO
Op de conferentie van Malino
heeft dr. van Mook vastgesteld,
vijf oi zeven Indonesische alge
vaardigden aan te wijzen als ild
var. een organisatie, belast met
de voorbereiding van constitutio-
neele hervormingen voor de Groo
te Oost, Borneo, Banka, Billiton
en Riouw. Daartoe zouden zij
worden toegevoegd aan blnnon-
landsch bestuur te Batavia, ter
wij. zij ook in staat zouden wor
den gesteld door den Archipel te
reizen om met verschillende per
sonen te spreken en materieel
voor studie te verzamelen. Het
voorstel heeft bij de gedelegeer
den zeer veel indruk gemaakt. O
bijeenkomst werd direct verdaagd
om. de afgevaardigden- in staat te
stellen in een besloten zitting ver
tegenwoordigers voor deze orga
nisatie aan te wijzen.
Gistermiddag zün op de conferen
tie te Malino met algemeene stern
men de vier volgende resoluties
aangenomen:
l. Teneinde tot een federatieve
structuur van Nederlandsch-Indië
te komen moet een federatie ge
vormd worden, welke geheel In-
Zes beroemde
schilderstukken verdwenen
Zes olieverfschilderijen, ter
waarde van 12.500 pnd. st.,
waaronder een Rubens, zijn op
onverklaarbare wijze verdwe
nen uit een oud kasteel In
Buedingen Hesse.
Daar de schilderyen wereld
beroemd zrjn en niet ten ver
koop kunnen worden aange
boden wegens hun algemeene
bekendheid, vermoed men, dat
degene die ze wegnam, ze zelf
in bezit wenscht te houden.
Een latere trein naar
Zeeland
De directie der Ned. Spoor
wegen heeft op een desbetref
fend verzoek van den Raad
van Overleg te Vlissingen be
richt, dat ingaande 26 Aug.
van Roosendaal naar Vlissin
gen zal. worden ingelegd, waar
door men nog te 18.35 van
Amsterdam en te 19.34 van
Den Haag kan vertrekken om
naar Zee-"and te reizen.
donesië omvat en den naam van
ereenigde Staten van Indonesië'
draagt.
2. Deze federatie zal moeten be
staan uit vier deelen, n.l. Java,
Sumatra, Borneo en de Groote
Oost, waarbij een voorbehoud
wordt gemaakt t.a.v. de positie
der kleine Soenda-eilanden, de
aansluiting van de zelfbesturende
landschappen van Oost-Borneo bij
Borneo en de positie van de eilan
den Eanka, Biliton en Riouw (in
afwachting van de mogelijkheid,
dat cleze zich bij Sumatra zullen
aansluiten).
3. De tweede conferentie moet
zo i spoedig mogelyk bijeengeroe
pen worden om de uit te werken
voorstellen in zake de staatkun
dige hervorming van Borneo en
de Groote Oost te behandelen.
4. Instemming wordt betuigd n...
het voorstel om zeven Indonesi
sche afgevaardigden te Malino
aan te wijzen teneinde deel te ne
men aan de voorbereiding van de
voorstellen tot staatkundige aer-
vorming van Borneo, de Groote
Oost, Banka, Biliton en Riouw.
In een rapport, dat is uitgege
ven door een groep Amerikaan
sche burgerlijke deskundigen,
wordt gezegd, dat de atoombom
zooals deze op het oogenblik be
staat, niet de noodzakelijkheid
zal uitschakelen van grondtroe
pen, schepen of luchtwapenen,
maar wel de samenhang waarin
deze worden gebruikt, zoodanig
zullen veranderen, dat een ra
dicaal gewijzigde uitrusting, op
leiding en tactiek vereischt zal
zijn. Het rapport dat is opge
steld vanwege het U. S. Strate
gie Bombing Survey zegt verder
aat de vernietigingscapaciteit bij
beheersching der lucht en vol
doende atoombommen onloo
chenbaar is.
De bevelhebber der Amerikaan-
sche strijdkrachten voor de atoom
bomproeven, heeft medegedeeld,
dat het aantal dooden onder de
dieren, die de eerste atoombom-
proef hebben meegemaakt, gedu
rende de laatste dagen van 15 tot
25 pet. is gestegen en dat 33 pet.
der overlevenden nog in levens
gevaar verkeert. Volgens den
Amerikaanschen vlootcommandnnt
Shields Warren zijn er aanwijzin
gen, dat penicilline en bloedtrans
fusie een gunstige uitwerking seb
ben op aan radioactiviteit bloot-
gestelde dieren. Varkens, geiten
en andere dieren, die onder den
Invloed van de gammastralen
staan, blijken „geen werkelijke
pijn" te hebben. Dit bevestigt Je
waarnemingen op menschelijke
overlevenden na den aanval op
Hirosjima en Nagasaki. Kapitein
Warren voegde er nog aan toe,
dat de dieren te Bikini, evenals
dat bij vele Inwoners der Japan-
sche, door een atoombom getrof
fen steden het geval was, hun ha
ren beginnen te verliezen.
DE VIJFDE ATOOMBOM
Schout bij Nacht William Parsons
van de Amerikaansche vloot, die
hel oppertoezicht heeft over net
tot ontploffing brengen van de
atoombommen, heeft verklaard,
dat 's werelds doodelijkste wapen
zoo noodig vanuit een vliegtuig
radiografisch tot ontploffing kan
worden gebracht. Hij onthield zich
van commentaar op de vraag, of
het mogelijk ls in oorlogstijd de
atoombom steden van den vijand
binnen te smokkelen en van ui:
de lucht tot ontploffing te bren
gen.
Sprekende op een persconferen
tie van alle hooge atoomautoritei-
ten van leger en vloot verklaarde
Admiraal Parsons, dat atoombom
no 5 in een waterdichte kist on
der water tot ontploffing zal wor
den gebracht. Admiraal Blandy
voorspelde, dat de door de ex
plosie ontstane golven, wanneer
zij tegen het 4.8 km. verwijderde
eiland Bikin aanslaan, niet hoo-
ger dan 3 meter en op 8 k.m. af
stand van generlei beteekenis zou
den zijn. De door de proef aan
gebrachte schade zal volgens Blan
dy niet zoo zichtbaar zijn als bij
de eerste proef, omdat de schade
aar. nog drijvende schepen alleen
door duikers geconstateerd zal
kunnen worden. Blandy wenschte
het aantal schepen, dat zal zin
ken, niet te schatten „Daar hou
der. wij juist de proeven voor",
zoo zeide hij.
Distributie van
Meubelen en serviesgoed
In het kader van de vereen
voudiging van de distributie-
24 Juni 1946 het koopen en ver-
koopen van meubelen vrij ge
geven. Dit beteekent geenszins,
dat meer meubeedn dan tot dus
ver beschikbaar zullen komen.
Door deze maatregel kan echter
eenerzijds het betrokken over
heidsapparaat worden inge
krompen, anderzijds anderzijds
kan bevorder worden, dat de
gefabriceerde meubelen spoedig
ter beschikking van het publiek
komen.
Door middel van vervaardi-
gingsvoorschriften en de kort
geleden afgekondigde prijzen-
beschikking voor meubelen, zul
len in de eerste plaats die meu
belen worden vervaardigd, waar
aan de grootste behoefte be
staat. tegen prijzen, welke ia
de huidige verhoudingen veranl
woord zijn.
Serviesgoed en keukengerei
Het Centraal Distributiekan
toor deelt mede. dat zü. die
naar Indonesië vertrekken bij de
plaatselijke distributiediensten.
aanvragen voor serviesgoed en
metalen keukengerei kunnen in
dienen.
F.en onlangs vanwege het mi
nisterie van Economische Zaken
verstrekt bericht over de nieu
we meubelprijzen werd vermeld
lat de prijs voor het stoffeerea
in de vastgestelde bedragen is
inbegrepen. Men deelt ons thans
echter van deze zijde mede, dat
de prijs voor het stoffeeren in
de vastgestelde bedragen niet
is inbegrepen.
Nieuwe voorzitter der
Eerste Kamer
Bij Kon. Besluit is benoemd voor
den duur van de Dinsdag 23 JuU
aanvangende zittingsperiode tot
Voorzitter der Eerste Kamer der
Staten-Generaal prof. dr. R. Kra
nenburg, thans lid dier Kamer
voor de Partij van den Arbeid.
Prof. Kranenburg is 8 September
1880 te Groningen geboren. Hij
promoveerde daar in 1903 in de
rechtswetenschappen. Later pro
moveerde hij te Leiden In de
staatswetenschappen. Vervolgens
was hij achtereenvolgens rechter
te TI el en te Utrecht. Eind 1914 be
noemde de Amsterdamsche ge
meenteraad hem tot hoogleeraar
in het administratief recht, het
volkenrecht en de rechtsfilosofie.
Eenige jaren later volgde zijn De-
noeming tot gewoon hoogleeraar
in de rechtsgeleerdheid te Leiden.
Prof. Kranenburg was jaren lang
voorzitter van den Vrijz. Dein.
Bond. Verscheidene werken over
juridische en staatsrechtelijke on
derwerpen zagen van zijn hand
het licht.
VOETBALLER TIJDENS WED
STRIJD OVERLEDEN
Tijdens den Zondag gespeelden
voetbalwedstrijd Pechvogels-Her-
mandad overleed de linkshalf van
Pechvogels, de heer P. L. Schip
per van Oort door hartverlam
ming. De wedstrijd was elf minu
ten aan den gang.
Geruchten rond
Mengelberg
Naar de advocaat van prof. dr.
Willem Mengelberg aan A.N.P.
mededeelt, zijn er de laatste twee
weken in verschillende couranten
berichten over Willem Mengel
berg verschenen, die volgens hem
onjuist zijn. Mengelberg heeft
geen verlof gevraagd om Nedèr-
land te mogen bezoeken. Mengel
berg die reeds meer dan 15 jaar
in Zwitserland metterwoon is ge
vestigd, is tot nu toe niet van
plan geweest naar Nederland te
komen. Verschillende commenta
ren, die er op het gerucht van
zijn voorgenomen bezoek in de
pers zijn verschenen, zijn even
eens grootendeels onjuist.
HET WEER
Meest zwaar bewolkte lucht
met plaatselijk lichte regen of
motregen, voornamelijk in den
nacht en vroegen ochtend.
Eenige stijging van tempera
tuur. Matige Zuid-Westelijke
wind. Vrij zwoel.
Zon op 20.45, onder 4.49.
Maan op 0.22. onder 15.33.