VRIJE STEMMEN
DAGBLAD VOOR ZEELAND
Het !ek
Malino voor federatieve structuur
Seyss Inquari
Prof. Schermerhorn siaafi zijn verklaring
22 Juli 1946
Ze jaargang
NUMMER 549
Directeur: B. G. Kloosterziel. Hoofdredacteur J. Koekebakker, Redactie en Administratie: Goes, Beestenmarkt Z, Telefoon £163. Gironummer 4M3S?
Onlangs werd het reislustige
publiek opgeschrikt door een,
later onjuist gebleken mede-
deeling, dat onze regeering het
reizen naar het buitenland zou
verbieden, in alle gevallen,
waar geen dringende economi
sche noodzaak bestond.
Zooals spoedig bleek, was
dit nog niet de bedoeling van
de regeering.
Doch wel werd er gewaar
schuwd, dat ernstige misbrui
ken bij dit op reis gaan zonder
dringende noodzaak, waren
aan den dag gekomen, en dat,
indien verscherpte controle in
deze niet een voldoende rem
zouden aanbrengen, inderdaad
krassere maatregelen zouden
moeten worden overwogen.
Wat toch is het geval?
Ons land heeft deviezen noo-
dig, ontzaglijk veel. Wij heb
ben voor onzen heropbouw veel
grondstoffen en producten noo-
dig die wij alleen in het bui
tenland kunnen verkrijgen.
Juist door onze berooidheid
tengevolge van de Duitsche
plunderingen en verwoestingen
kunnen wjj nog niet voldoende
produceeren, om door uitvoer
den noodzakelijken invoer te
betalen. Wij moeten dus den
aanschaf in het buitenland be
perken tot het absoluut noodi-
ge voor den wederopbouw van
ons verwoeste land. Vandaar
den voor ons pijnlijken toe
stand, dat er veel gebruiks
voorwerpen buiten ons land in
overvloed voorradig zijn, ter
wijl we ze niet naar hier kun
nen laten komen, omdat nog
noodzakelijker dingen voor
gaan. Ook de bij een groot
deel onzer bevolking levende
hunkering, om weer eens als'
voorheen buiten de grenzen te
kijken, en in de omliggende
landen een periode van onbe
zorgd levensgenieten tegemoet
te gaan, kan niet voldoende
worden bevredigd, omdat te
recht de regeering oordeelt,
dat voor dit niet absoluut nood
zakelijke levensbelang geen on
noodige deviezen mogen wor
den beschikbaar gesteld.
Maar nu is er toch een lek
aan den dag gekomen, waar
langs geregeld Nederlandsch
geld clandestien naar het bui
tenland verdwijnt, en daar in
buitenlandsche deviezen wordt
omgezet. Ook worden blijkbaar
bestaande tegoeden in het bui
tenland opgenomen, waardoor
eveneens Nederlandsche waar
de naar het buitenland ver
dwijnt, terwijl leeningen wor
den aangegaan in het buiten
land door Nederlanders, wat
ook de waarde van onze bank
biljetten drukt.
Het reizen naar het buiten
land is wel aan zekere voor
waarden gebonden, doch het
meenemen van Nederlandsch
geld is verboden. Clandestien
worden evenwel bankbiljetten,
in grooten getale over de grens
gebracht en in het buitenland,
tegen vreemde valuta ingewis
seld.
Dit heeft funeste gevolgen
voor onze wisselkoersen.
Uit een staatje, onlangs af-
gedrukt in de „Weltwoche",
blijkt, dat ons geld in Zwit
serland tot een vierde van de
waarde is gedevalueerd.
Dit alles zeer ten nadeele van
de Nederlandsche economie.
De regeering heeft aange
kondigd, dat de controle ver
scherpt zal worden.
Het is te hopen, dat dit re
sultaat zal hebben.
Neaerlandsch Indie
Dr. van Mook geeft een samenvatting
over de conferentie
TIJDENS de bijeenkomst van Zondag heeft Dr. v. Mook
een samenvatting gegeven van het standpunt, dat door
het meerendeel der afgevaardigden wordt gehuldigd.
Hij stelde voor om Indonesië voortaan „De Vereenigde Sta
ten van Indonesië" te noemen, terwijl de samenstellende
deeleu zouden worden aangeduid als „staten" die weer zou
den bestaan uit „autonome gebieden."
Dr. van Mook legde er den
nadruk op, dat de meerderheid
zich eens had verklaard met de
verdeeling van het geheel in
4 staten, t.w. Java. Sumatra,
Borneo en de Groote Oost, waar
van de laatste twee op de con
ferentie zijn vertegenwoordigd.
De kleine Soenda-eilanden,
die nog afzonderlijk overleg met
dr. van Mook hebben gepleegd,
heben er tenslotte in toege
stemd hun voorstel, dat ieder
hunner een afzonderlijke staat
zou worden, te laten vallen en
autonome gebieden" van den
„staat der Groote Oost" te wor
den. Met dit land zijn zij thans
economisch en ook anderszins
verbonden.
Op de conferentie werd ver
der besHoten een laatste gemeen
schappelijke conferentie voor
Borneo en de Groote Oost bij
een te roepen om voor die ge
bieden een constitutie te ma
ken. Zij zou zich tevens bezig
houden met verdere verbeterin
gen in het kiesstelsel van de af
gevaardigden. die hoofdzakelijk
gericht zijn op eenvormigheid
van verkiezing in alle gebieds
deel en. Deze verbeteringen die
nen zoo spoedig^ mogelijk te
worden voorbereid.
De vertegenwoordigers van
den Riouw-Archipeü, Banka en
Billiton verklaarden, dat de
band van deze eilanden met zoo
Sumatra zoo hecht is, dat zij
er den voorkeur aan geven zich
niet bij den „Staat Borneo" aan
te sluiten, doch in een afzonder
lijke organisatie te blijven, tot
dat met Sumatra overeenstem
ming is bereikt.
De vertegenwoordiger van Ba
li, de heer Soekawati, ver
klaarde, dat er in praktijk
weinig verschil zal bestaan
tusschen een Indonesië, dat
met Nederland door een bond
genootschap is verbonden, zoo
als voorgesteld door de min
derheid. en een zelfstandig
Indonesië binnen het Konink
rijk der Nederlanden, zooa's
de meerderheid voorstaat.
Soekawati zeide voorkeur te
gever, aan het laatste, omdat
een bondgenootschap de moge
lijkheid voor buitenlandsche in
menging biedt. Hij wees er op.
dat er ook t.a.v. de federatieve
structuur van Indonesië over
eenstemming bestaat, terwijl hij
als derde punt van overeenstem
ming noemde den wensch, dat
het verlangen naar zelfbestuur
spoedig zou worden bevredigd.
In dit verband verwees hij naar
een motie, die naar aanleiding
van een vroeger gedaan voor
stel was aangenomen.
In zijn antwoord verklaarde
dr. van Mook dat hij het met
den laatsten spreker volkomen
eens was, doch wel was hij
van meening. dat, nu de verte
genwoordigingen der verschil
lende ideeën voor de huidige
conferentie niet op denzelfden
grondslag waren samengesteld
en een aantal groepen thans nog
niet vertegenwoordigd was. het
raadzaam zou zijn om de ko
mende „uiteindelijk constituee-
rende" vergadering een .,voor-
loopige vertegenwoordiging van
de bevolkingsgroepen" te noe
men.
In dit verband legde dr. van
Mook er den nadruk op. dat
voor Java en Sumatra zetels
dienden te worden gereserveerd.
Mocht immers inmiddels in prin
cipe met Java en Sumatra over
eenstemming worden bereikt,
dan zouden vertegenwoordigers
van die gebieden* aan de ko
mende „constitueerende verga-
aering" kunnen deelnemen.
Motie tegen Hatta
Soekawato, de afgevaardigde
voor Bali heeft Zaterdagmor
gen bekendgemaakt, dat een
zeer groote meerderheid van de
gedelegeerden in besloten zit
ting een motie van protest heeft
aangenomen tegen de verkla
ring van den republikeinschen
vice-president, Hatta, die
zegd heeft, dat de conferentie
te Malino bijeengeroepen was
op de punt van de bajonet. In
de motie staat, dat deze verkla
ring van Hatta. absurd is en
strijd met de waarheid".
Commissaris Groote Oost
Met ingang van 15 Juli is dr.
W. Hoven tot adjunct-regee-
lingscommissaris voor de Groo
te Oost en Borneo benoemd. Dr.
Hoven, wiens standplaat^ Ba
tavia blijft, zal ook verder be
last blijven met dê functie van
waarnemend directeur van Bin-
nenlandsch bestuur.
Indonesisch protest
Men verneemt, dat de repu-
blikeinsche regeering een for-
medl protest heeft ingediend bij'
het geallieerd hoofdkwartier te
Batavia in verband met het feit
dat geallieerde vliegtuigen In-
De West-Indische delegatie is door het Prinselijk Paar ten Pa-
leize Soestdijk ontvangen. H.K.H. Prinses Juliana en Z.K.H.
Prins Bernhard temidden der gasten.
Mededeeling
Op onze kantoren te Goes,
Middelburg, Vlissingen, Tholen
Wissekerke en Zierikzee ligt ter
inzage de Lijst G 3 van ge-
interneerden op Java, die naar
geallieerd gebied zijn geëva
cueerd.
Nieuwe voorzitter der
Eerste Kamer
Bij Kon. Besluit is benoemd
voor den duur van de komende
zittingsperiode tot voorzitter
der Eerste Kamer der Staten-
Generaal prof. dr. R. Kra
nenburg, thans lid dier ka
mer voor de Partij van den Ar
beid.
donesische steden en schepen,
zouden hebben gebombardeerd.
Voorts werd nog verklaard, dat
de geallieerde vliegtuigen, die
over het republikeinsche gebied
vlogen, zich niet aan de routes
hebben gehouden, die bij de
voorbereidende besprekingen
over de evacuatie van de gein-
smeerden door de lucht waren
overeengekomen.
Evacué's uit Nieuw Zeeland
430 Nederlandsche evacué's
uit Indië, die voor herstel van
gezondheid in Nieuw-ZeelancL
zijn geweest, keeren den 23en
Juli naar Indië of Nederland
terug. Zij geven uitdrukking
aan hun waardeering voor het
medeleven en de edelmoedig
heid der Nieuw-Zeelanders je
gens hen. Persoonlijk verklaar
den zij, hoezeer zij onder den
indruk waren van de verlichte,
sociale wetgeving van Nieuw-
Zeeland. Een Nederlandsche arts
zeide. dat kinderen veel eer
der dan volwassenen hersteld
waren van de gevolgen van de
slechte behandeling door de Ja-
panneezen.
Neurenberg
Tyran of Beschermer?
Seyss' verdediging rnet
élan ingezet
Dr. gustav stein-
bauer heeft gisteren in
een briljant pleidooi de
verdediging van Seyss-
Inquart geopend.
Hij noemde Seyss geen lei
der, doch een geleide en be
ter misschien nog misleide.
Van de inundaties een van de
punten waar de aanklacht op
steunde maakte Dr. Stein-
bauer een hoofdpunt van zijn
verdediging.
Eenmaal zal weliicht op het
grootste waterbouwkundig werk
ter wereld, den Afsluitdijk, een j
gedenkplaat staan: „Door Seyss I
Inquart van vernietiging ge- 'j
red." ,;J
Speer, Doenitz en Seyss heb- j
ben volgens Dr. Steinbauer ;j
Nederland gered van de tactiek j
der verschroeide aarde, welke
in Berlijn tot een idee fixe ge
worden was. Himmler wilde
zelfs verwoestingen laten uit
voeren achter de eigen troepen.
De verdediger de verreweg
beste welke tot nu toe in Neu
renberg optrad noemde het
de tragedie van deze beklaagde
iiguur dat hij gehaat moest zijn,
daar hij bij al zijn daden, hoe
deze ook waren wel als verte
genwoordiger van Hitier be
schouwd moest worden.
Het pleidooi werd nadat
Dr. Steinbauer nog op ver
schillende details was ingegaan
afgebroken en zal Maandag
a.s. worden voortgezet.
DE GENERALE repetitie -van
de atoombomproef, welke op 25
Juli a.s. wordt gehouden, is naar
plan verloopen. Een bom werd tot
ontploffing gebracht die geen ele
menten bevatte van de 25 Juli te
gebruiken bom.
versus prol. Gerretson
NAAR aanleiding van prof. Schermerhorns onlangs ge
publiceerde verklaring te Delft, deelde prof. Gerretson
het volgende mede: „Prof. Schermerhorns verklaring
is ten eenemnale onjuist. Nergens heb ik gepubliceerd, dat
„het departement van Overzeesche Gebiedsdeelen" een tele
gram als bedoeld zou hebben verzonden en nog nooit heeft
prof. Schermerhorn my verzocht het bewys voor „dit" tele
gram te produceeren. Het werkelyk verhandelde in een met
den heer Schermerhorn in diens particuliere qualiteit ge
voerd gesprek zal ik; als voor dagbladpolemiek te lang, in
dien en zoover noodig in een weekblad publiceeren."
noch mijn ambtgenoot Logemann
.ets bekend was van een telegram
dd. 27 October en bij voldoende
bewijs ernstige maatregelen noo
dig zouden zijn. Op mijn uitnoo-
diging werd geantwoord met een
telegram, dat o.a. de volgende zin
nei. bevatte: „Ben thans bereid, U
verzochte eh andere opening mon
deling te geven. Het komt mij ech
ter voor, dat bedoelde opening
alleen zin heeft, wanneer zij U
voor dr. van Mooks vertrek wordt
gegeven".
Dat zag er dus hoopvol (of drei
gend) genoeg uit. Het onderhoud
in kwestie had plaats op Vrijdag
11 Januari. Het duurde ruim twee
uur Het had plaats ten departe-
mente van Algemeene Oorlogvoe
ring. Het werd genotuleerd en uit
deze notulen blijkt volkomen, dat,
hoe leerzaam het ook geweest aio
ge zijn, de inzichten van prof.
Gerretson over Indië te vernemen
er geen sprake van was, dat mijn
opponent eenige nadere bijzonder
heid welke dan ook, kon verschaf
feri over het fameuse telegram van
27 October Het gesprek heeft dan
ook niet beantwoord aan zijn
voornaamste bedoeling. Prof. Ger
retson is te dier zake volkomen
in gebreke gebleven", aldus prol.
Schermerhorn.
Naar aanleiding van het de
mentie, dat prof. Gerterson ge
publiceerd heeft tegenover
door prof. Schermerhorn
Delft afgelegde verklaring, deelt
de laatste ons thans het vol
gende mede:
„Ik heb mü, aldus prof. Scher
merhorn, ten zeerste verbaasd
over de categorische ontkenning
waartoe prof. Gerretson zich ge
rechtigd acht. Hy noemt myn
verklaring „ten eenenmaie on
juist", doch het spijt mü "oor
hem, dat ik ten deze alle stuk
ken op tafel kan leggen.
Ir „Ons Vrije Nederland" van 3
November 1945 heeft collega Ger
retson gezegd, dat dr. van Mook
tegen alle officieele instructies m,
mer Soekarno heeft onderhandeid.
Hy gaat dan verder:
„Een doorgestoken kaart? Is het
alleen de heer van Mook (natuur
lijk gesouffleerd door zijn alter
ego van der Plas), die zich aan
deze ergerlijke ongehoorzaamheid
heeft schuldig gemaakt, of is net
een doorgestoken kaart en is hij
naar buitenlandsche berichten
aanduiden en binnenlandsche ge
ruchten bevestigen, door een op
2? October te Batavia ingekomen,
bulten voorkennis van den minis
terraad om, verzonden Haagsch te
legram, tot zijn ongehoorzaamheid
vrijgelaten? Wij houden de laat
ste lezing, om grond van interne
evidentie, voor de juiste".
Nu meen ik, dat men niet straf
feloos alles insinueeren kan, en
dus verzocht ik den heer Gerret
son, zoodra ik van zijn artikel
kennis kreeg, bij mij te komen en
zijn zeer precies geformuleerde
beschuldiging waar te maken. Ik
was naar zijn onthullingen ten
zeerste benieuwd, daar noch mij.
HET WEER
Matige aan de kust tijdelijk
vrij krachtige wind tusschen
Zuid-West en Zuid. Zwaar be
wolkt met nu en dan eenige
egen. Weinig verandering in
temperatuur.
Zon onder 20.46,° op 4.47.
Maan op 0.02, onder 14,08.
Nieuwe Maan 28 Juli.