VRIJE STEMMEN
DAGBLAD VOOR ZEELAND
Debat over de Regeeringsverklaring
De autonomie van West-lndie
T*
De staatsgreep van Tan Malaka
Woensdag
10 Juli 1946
2e JAARGANG
NUMMER 509
Directeur: B. G. Kloosterziel. Hoofdredacteur J. Koekebakker. Redactie en Administratie: Goes, Beestenmarkt 2. Telefoon 2163. Gironummer Ö035Ï
Stemmen uit de
onderwijswereld
W*j vingen enkele klanken
op uit den kring van het on
derwas, die wij gaarne ter
overweging verder geven.
De nieuwe Spelling
Zooals men weet, hebben
Nederland en België samen 'n
accoord gekregen over een ge
lijke spelling van het Neder-
landsch. In België is die spel
ling reeds officieel ingevoerd.
Wanneer komt dat in orde in
ons land?
De Nederlandsche sectie
der Vereeniging van Leeraren
in Levende Talen heeft er on
langs bij den Minister van On
derwijs op aangedrongen, ten
spoedigste ook bij ons een de
finitief besluit daaromtrent uit
te vaardigen, daar het onder
wijs in deze onzekerheid moei
lijk goed kan worden gegeven.
Helaas is door het demissi-
onnair worden van het mini
sterie alles thans weer op los
se schroeven gezet.
Weekend zonder Huiswerk
Een blijkbaar deskundige op
dit gebied heeft onlangs in de
„Nieuwe Nederlander" gepleit
voor het niet-geven van huis
werk van Zaterdag op Maan
dag. De motieven zijn duidelijk
Naar reeds in Engeland ge
bruikelijk is, en o.a. door den
thans demissionnairen minister
president ook voor ons wen-
schelijk werd genoemd, zou
alom de Zaterdag vrij van
school moeten zijn, en aan de
sport gewijd. Daardoor zou de
Zondag wederom zijn oor
spronkelijk geestelijk karakter
kunnen terug krijgen, en te
vens meer aan huiselijkheid
kunnen worden gewijd. Maar
deze waarden zouden bedreigd
worden, als er op Zaterdag of
Zondag veel huiswerk zou ge
maakt moeten worden. Is het
niet mogelijk het noodige huis
werk op te geven voor de an
dere avonden in de week, op
dat het vrijere leven onzer
jeugd niet meer dan noodig
wordt belemmerd?
School of Foreign Service
Aldus heet een afdeeling
van de Georgetown University
te Washington, waar de oplei
ding is geconcentreerd voor de
jonge menschen, die straks
het land in den vreemde op al
lerlei wijze moeten vertegen
woordigen. Na een middelbare
schoolopleiding worden ze hier
onderlegd in geschiedenis, eco
nomie, staatsinrichting en eco
nomische ontwikkeling van 't
eigen land. en in de internatio-'
nale handels- en maritieme
wetgeving. Een moderne taal
moeten zij volkomen leeren be-
•heerschen, naast natuurlijk de
eigen taal, terwijl tevens groo-
te aandacht wordt besteed" aan
de vorming der persoonlijk
heid.
Ook voor Nederland wordt
thans een dergelijk instituut
verlangd. Plannen zijn reeds
gevormd en een aanzienlijk
kapitaal is ervoor reeds toe
gezegd, om een instituut te
vestigen op een groot land
goed, waar een 250 studenten
per cursus intern zouden wor
den gehuisvest. Einddiploma
gymnasium of H. B. S. zou er
toegang toe verleenen, terwijl
de cursus twee jaar zou du
ren. Men zou daar worden
klaar gemaakt voor de bui-
tenlandsche praktijk, o.a. han
del, industrie, consulaire en
diplomatieke dienst, verkeer,
banken, journalistiek, hotelwe-
Tweede Kamer
Jan Schouten„Hier klopt iets niet"
DE HEER Schouten (A.R.) vraagt, waarop het
vertrouwen, dat de regeering heeft in den steun van
buiten de regeering staande groepen, steunt. By de
kabinetsformatie is immers van zulk vertrouwen niets ge
bleken. Waarom kan over het regeeringsprogram geen over
leg gepleegd worden met andere groepen? Er moet een reden
zyn, welke ertoe
te maken. Welke-
appreciatie was
regeering heeft J gezeg
maar ik geef hij ertro^
eeft verschil tusschen de groepen
•eden? Dit maken van verschil in
meent niet noodzakelijk. De
Ik verwacht van U vertrouwen,
niet.
Het heeft de aand^PÏTt görf-i
dat zoowel de heer Sclidfrnj
ais de heer Vorrink te vo:
klaard hebben, niet te vi
zijn voor een nationaal
Zij hadden het recht
maar hoe kan de kabinetsfo:
teur nu vertrouwen hebben :n
breedere Instemming? „Hier klopt
iets niet."
De heer Tilanus (C.H./ ver
wacht over 14 dagen meer con
crete mededeelingen over het te
verwachten regeeringsbeleid. De
kwalificatie, dat o.a. de C.H. reac
tionair zouden zijn, werpt de h^er
Tilanus ver van zich af. Zij be-
hooren tot het bestand met voor
uitstrevend karakter, waarover
het Nederlandsche volk zich heeft
uitgesproken.
Over enkele punten der regee
ringsverklaring, o.a. dat betref
fende kleine boerenbedrijven, ',ou
spr. gaarne eenige verduidelij
king zien. Het gepleegde overleg
met de fracties kan ook spr. niet
to juichen. De verantwoordelij *-
heid moet geheel bij het kabinet
rusten en niet verdeeld worden.
Dit schaadt de verhouding tus
schen regeering en parlement.
Het verheugt spr. dat het kabinet
het Christendom als grondslag wil
nemen. Het Nederlandsche volk
heeft zich daarvoor ook uitgespro
ken. De C.H. zullen tegenover de
regeering een kalm-afwachtende
houding aannemen.
De heer B i e r e m a (Partij van
de Vrijheid) zegt, dat de regee
ringsverklaring weinig houvast
biedt. Hij verheugt zich erover,
dat er weder een parlementair
kabinet is, maar dit kabinet heeft
zijn instemming niet. Een natio
naal kabinet ware beter geweest.
Sprekers partij zal de regeering
gaarne steunen maar zij zal traeh
ten de overheidsbemoeiing ln te
krimpen en de financiën gezond
te maken. Dit laatste met hand
having van de waarde van de
munt. Spr. heeft in de regeerings
zen. Ook buitenlandsche leera
ren zouden worden aangesteld,
terwijl aan de sport een groo-
te ruimte zou worden gegeven.
Het Haagse lie Opvoedkundig
Centrum
De wethouder van Onder
wijs in Den Haag heeft reeds
Juli 1945 bovengenoemd cen
trum gesticht, onder leiding
van Mevr. C. Philippi-Siewerts
van Reesema. Dit Centrum
komt thans met een „Ladder
van Vcfmingscholen", een
„educational ladder", zouden
de Amerikanen zeggen, welk
instituut men ook in Den Haag
zoo willen oprichten. Zulk een
ladder" zou bestaan uit een
reeks opvoedingsinrichtingen,
vanaf de crèche langs de kleu
terklas, de lagere school, de
kopschool, de M. U. L. O., en
het Middelbaar Onderwijs, Ly
ceum, H. B. S. en Gymnasium.
De scholengemeenschap zou
onder één algemeene leiding
komen, met zelfstandige hoof
den en directeuren. In éen
complex van gebouwen gehuis
vest; en de de samenhang van
alle groepen blijft bewaard,
ook waar naar den aanleg van
ieder kind langzamerhand
splitsing komt in den aard van
het onderwijs. Personen van
allerlei godsdienstige richting
werken aan het plan mede,
dat naar men hoopt 1 Septem
ber in vervulling zal gaan. Het
adres van het Opvoedkundig
Centrum is Lijnbaan 32, Den
Haag. Red.
verklaring gemist een mededee-
ling over de berechting der po
litieke delinquenten. Dit kanker
gezwel dient zoo vlug mogelijk te
worden uitgesneden. Voorts heeft
spr. noode gemist een verzeke
ring, dat in Indië orde en rust
zullen worden hersteld.
De heer Wagenaar (Comm.)
ktwijfelt of deze regeering be-
twoordt aan den wil der kiezer.
Imm'ers heeft het socialistische
volksdeel tien communisten gexo-
zen, terwijl het niet in de regee
ring gekozen is. In de plaats daar
van heeft de Kath. Volkspartij het
overwicht gekregen. Slechts een
persorgaan was geheel tevreden
over dit kabinet, n.l. het orgaau
van den heer Rorame. Spr. oe-
treurt, dat de heeren Kortenhorst
en Romme aan de touwtjes trek
ken. Zij weten nauwkeurig wat
zij willen.
Spr. gelooft, dat er in deze regee
ringsverklaring geen sprake is
van een voortzetting van het tot
nu toe gevoerde Indische beleid.
Eer klinkt zij als een oorlogsvar
klaring aan het Indoneische volk.
Wie zal dat volk vertegenwoordi
gen op de rijksconferentie wan
neer de republiek zich afzijdig
houdt?
Spr. wenscht zich niet te plaat
sen tegenover het Christendom,
maar hij gelooft, dat de zooge
naamde Christelijke beginslen in
het staatsbestel beperking der ge
wetensvrijheid met zich brengen
voor dat deel der bevolking, dat
zijn levensblijheid ontleent aa-
hoogere en Christelijke normen.
Westersuikerraflinadetij
uitgeschakeld
Naar wij vernemen zal de Wester
Suikerraffinaderij te Amsterdam,
zooals de toestand zich nu laat
aanzien, niet voor de komen
de campagne weder in bedrijf
worden gesteld.
In de plaats van de Westersuiker
is nu de Wittouck-fabriek alhier,
eveneens behoorende tot de Cen
trale Suikermaatschappij inge
schakeld.
De fabriek te Breda heeft een ca
paciteit van ongeveer 8000 ton per
vier weken.
De voedseltoestand te
Berlijn
Het bureau van het geallieerd op
perbevel te Berlijn heeft gisteren
aanvullende rantsoenen voor TBC
lijders en diabetici, alsmede voor
aanstaande moeders en bloedge
vers voor bloedtransfusie goed
gekeurd. De voornaamste reden j
tot deze rantsoenverhooging is ue
ongerustheid, ontstaan door 'net
snelle toenemen van diverse 'ck-
welke door ondervoeding
veroorzaakt worden.
Met „Players" in uw hand,
komt ge door het heele land.
Land van melk en honig
De „News of the World" bevat
een reportage uit Ierland, die als
een sprookje aandoet. Ierland, dat
geen oorlog heeft gekend, is een
land van melk en honing. Voed
sel is er in overvloed te krijgen.
Men kan er eieren bij het dozijn
en nog meer koopen. De veesta
pel is zeer groot. Er zijn millio»-
kippen en ander gevogelte en
men beschikt over groote voorra
den kaas en vet. Ook kan men zoo
veel sinaasappelen, bananen en
citroenen koopen als men wil.
Het is te begrijpen, dat de Engel-
schen Ierland als hun vacantie-
paradijs uitkiezen.
Er zijn thans onderhandelingen
met Ierland gaande teneinde den
uitvoer naar Engeland te vergroe
ten. De eieren zijn bereid Enge
land prioriteit te verleenen, o
wegens de nabije ligging en het
gemakkelijke transport.
Een nieuwe commissie uit Curacao
X u
s-GRAVENHAGE bevindt
zich een tweede commissie
uit Curagao teneinde aar
H.M. de Koningin een peti
tie aan te bieden en deze bij de
hooge regeering toe te lichten.
Deze commissie is aangewezen
door den Raad van Bestuur, net
hoogste college van staat in net
gebiedsdeel Curagao, welks positie
te vergelijken is met die van den
Raad van Indië in Nederlandsch
Indië. Deze commissie is als volgt
samengesteld:
Dr. Ch. de la Try F.liig Onder
voorzitter van den Raad /an Be
stuur, oud voorzit'er van het Hoi'
van Justitie; S. A. Senior - oud
lid en ondervoorzitter van de
ten van Curagao, tevoren lid van
den Kolonialen Raad; M. P. I
Gorsira Referendaris ter adm
nistratie van financiën, tevens
Nederlanasch Inaie
Een ofticieele verklaring
HET republikeiusche ministerie van voorlichting heeft
over de staatsgreep een officieele verklaring afgelegd,
welke in hoofdzaak de feiten omvat, die reeds achter
eenvolgens bekend zyn gemaakt. Toch zijn de volgende by-
zonderheden van belang: „Het plan was om in twee phasen
naar de macht te grypen, en wel in de eerste plaats door de
eliminatie van de leidende staatslieden, te beginnen met den
vice-president terwyl de president en de opperbevelhebber
voorloopig vastgehouden zouden worden. In de tweede plaats
den president te doen verdwijnen.
Gedurende de zitting van het Cen
traal Nationaal Comité i.. Februa
rl j.l. stonden de leiders van net
Volksfront klaar om naar
macht te grijpen. De poging n
lukte, doordat de regeering waak
zaam was en er geen eer gezind
heid bestond tusschen de partijen,
die bij het Volksfront aangesloten
waren." Het feit, dat maar heel
weinig bekendheid is gegeven aan
de bijzonderheden van de bespre
kingen met de Nederlanders
dit naar internationaal gebruik
werd door Tan Malaka als middel
gebruikt om de regering omver te
werpen, aldus de verklaring. Een
fluistercampagne werd begonnen,
waarin verteld werd, dat SJahrir
bezig was het Indonesische volk
de Nederlanders te verkoo-
pen, welke bewering door de ver
klaring als een insinuatie wordt
gekwalificeerd. „Ondertusschen
ging de Nederlandsche propagan
da dor met geruchten en onjuiste
berichten te verspreiden, met de
bedoeling ons tegen elkaar op te
zetten. Zij beweerden bijvoor
beeld, dat onze regeering, in haar
tegenvoorstellen, verzochten
erkenning van de Indonesische re
publiek en haar de facto-gezag
over Java alleen.
(Aneta merkt hierbij op, de er
kenning van de Indonesische re
publiek over Java en Sumatra als
een der punten van de tegenvoor
stellen gemeld te hebben.)
De tegenvoorstellen
Toen de vice-president probeerde
de kern van de tegenvoorstellen
te schetsen, scheen het vergif en
de ophitsing reeds verspreid
zijn en de rede van den vice-pre
sident werd onjuist geïnterpre
teerd. De feiten betreffende de
tegenvoorstellen zijn de volgende:
Wij stelden aan de Nederlanders
voor om een onafhankelijken In-
donesischen staat te erkennen,
welke zich uit zou strekken over
het geheeie gebied van het voor
malig Nederlandsch Indië.
Nadat ten aanzien van dit punt
overeenstemming bereikt zou zijn
zou het de facto-gezag van de In
donesische republiek over Java
en Sumatra erkend worden. 3e
Indonesische regeerin^ zou ver
der met de Nederlanders samen
werken teneinde de nog overblij
vende gebieden ij de republiek te
doen aansluiten. Een vriend
schapsverdrag zou met de Neder
landsche regeering worden geslo
ten. Ondertusschen blijven wij de
volledige onafhankelijkheid voor
Indonesië eischen.
De regeering is bezig met het tref
fen van maatregelen om het stre
ven om een contra-revolutie t«
ontketenen en te vernietigen."
De verklaring wijst er verder op.
dat verscheidene namen in ver
band met het door Tan Malaka
ontworpen kabinet werden ge
noemd, zonder "at de desbetref
fende personen er iets '-an wisten.
Sergeants 2e kiasse K.N.I.L.
Bftt
■egervoorlichtingsdienst
meldt: JBj G.B. van 4 Juni no. 'J
is de öftoldigingsschaal van dd
sergeanten tweede klasse over dJ
geheeie lijn verhoogd met f 40.-{-
waarmede aan de gerechtvaardig)
de verlangens van deze categorie
militairen is tegemoetgekomen.
plaatsvervangend administrateur;
Dr W. J. Goslinga Hoofd van
het departement van Onderwijs.
De delegatie deelde het volgende
mede: Naar aanleiding van iiet
afvaardigen van een commissie
uit de Staten van Curaao, heeft
de Raad van Bestuur gelet op
de overijling, waarmede deze af
vaardiging gepaard is gegaan, ter
wijl het voorstel tot afvaardiging
in de Staten zelf met krachtige
argumenten bestreden is ge
meend, zich eveneens t~t "T.M. de
Koningin te moeten wenden.
De door den Raad van Bestuur
aangewezen commissie houdt re
kening met het „rapport van rie
commissie op verzoek van den
minister van O.G. op 10 Octo
ber 1945 ingesteld tot onderzoek
en bestudeering van de in net
staatsdeel Curagao levende poli
tieke opvattingen en wenschen.
ter voorbereiding van de rijks
conferentie" verschenen 18 Mei
194G.
Gelet op dit rapport dat in Ne
derland nog niet genoegzaam be
kend is wil de door den aaJ
vai. Bestuur aangewezen commis
sie de noodige vervulbare wen
schen der verschillende bevol
kingsgroepen en eilanden onder
de aandacht van het opperbestuur
brengen. Zij staat geheel op i:.-t
standpunt der rijkseenheid en
acht elke haast in dezen volko
men praematuur en slechts een
onnoodige en onverantwoordelij
ke verzwaring van de in dezen
tijd toch reeds zoo ontzaglijk
moeilijke taak der Nederlandsche
regeering.
De voorstelling, alsof in het ge
biedsdeel Curagao onhoudbare
dictatoriale estanden heer-
schen, is volkomen uit de lucht
gegrepen. Integendeel, dit ge
biedsdeel munt uit door wel
vaart en rechtszekerheid. Dat er
een „algemeene" ontevreden
heid zou bestaan, is ten eenen-
male onjuist.
Wel bestaat er een vrij algemeen
verlangen naar bestuursdecentra-
lisatie inzonderheid op het
eiland Aruba en hieraan is be
reids door den Gouverneur
tegemoetgekomen door de indie
ning bij de Staten v een ont
werp voor locale autonomie, waar
door voor alle eilanden gemeen
teraden in het leven worden ge
roepen.
Ten aanzien -van staatkundige
hervormingen betreffende de
verhouding tot het moederland
en van den Gouverneur tot dte
Kroon is de uiterste voorzich
tigheid geboden, mede met het
oog op de afhankelijkheid der
welvaart van de op Curagao en
Aruba gevestigde Europeesche
en Amerikaansche ondernemin
gen en de aanwezigheid daar
van duizenden vreemdelingen.
Hier staan niet. alleen levensbe
langen van de Nederlandsche An
tillen, maar ook van het geheeie
Koninkrijk op het spel.
HET WEER
Vrij warm In den ochtend
enkele overdrijvende wolken
velden, vooral langs de kust.
Vrij warm, droog weer. Zwak
ke of matige wind tusschen
Noord en West.
Zon onder 20.58, op 4.32.
Maan op 17.45, op 1.41.
Volle maan: 14 Juli.