VRIJE STEMMEN
DAGBLAD VOOR ZEELAND
De Z.LM.-gedenkpenning
Woensdag
3 Juli 1946
2e JAARGANG
NL'MMM Sm
Alg Leiding; B. G. Kloosterziel en S. L. Boerma. Hoofdredacteur J. Koekebakker. Redactie en Admin.: Goes, Beestenmarkt 2 Tel. 2H>3, Gironummer 410253}
M. A. GEUZE
Voorzitter Z.L.M.
HET DAGELIJKS BESTUUR DER Z.L.M.v.l.n.r. staande; dhrn
J. M. Klompe, Wolfaartsdijk, lid C. J. J. Kooyman St. Anna-
land, lid; J. F. G. Schlingemann. Goes, adj. secretaris; M. de
Bruyne, Cadsand, lid; J. W. Scheele, Boschkapelle, lid; M. VV.
Koster, Zaamslag, plv. lid; A. W. Sevaal, Grijpskerke, lid. Zitten
de A. Hartog, Colijnsplaat, lid; Ir. J. D. Dorst, Goes, Secretaris;
M A. Geuze, Poortvliet Voorzitter: P. Scheele de Putter, Bieze-
ltage, vice-voorzitter; H. C. v. d. Zande, Nieuwerkerk, lid.
aleer het gros der boeren van
Wij schrijven 31 Augustus
1843. De zaken, den landbouw
betreffende, werden tot dezen
datum behartigd door Commis
sies voor den Landbouw, inge
steld door den toen fungeeren-
den Raadpensionaris.
Deze Commissies, ingesteld
door de Overheid, voldeden
echter niet en men zocht iets
anders om de landbouwvraag
stukken te bespreken en de
overheid en de boeren van
voorlichting en advies te die
nen. Men kwam tot de con
clusie, dat organisaties, opge
richt door de belanghebbenden
zelve voor dit doel het meest
wenschelijk waren. Niet alleen
in Zeeland dacht men er zoo
over, doch ook in andere pro
vincies was dit het geval; Dit
alles gebeurde omstreeks 1840
en hieruit is te verklaren, dat
in deze jaren verschillende
landbouwmaatschappijen hun
een zeer belangrijk aandeel
ken. De Groninger Maatschap
pij van Landbouw deed dit
reeds enkele jaren geleden, de
Geldersche Maatschappij van
Landbouw en het Utrechtsche
Genootschap van Landbouw en
Kruidkunde vierden dit jaar
hun eeuwfeest en met de Hol-
landsche Maatschappij van
Landbouw zal dit het volgend
jaar het geval zijn.
Al moge de Groninger Maat
schappij van Landbouw haar
eeuwfeest reeds enkele jaren
geleden hebben gevierd, deze
Maatschappij had een andere
organisatie als voorlooper en
de schrijver van het gedenk
boek der Z. L. M., Prof. Dr. P.
J. Bonman komt op grond van
zijn studie tot de conclusie dat'
de Z. L. M. als zuivere land
bouworganisatie in Nederlafld
de oudste papieren heeft, waar
uit wij de conclusie trekken,
dat het in die dagen in Zeeland
niet aan menschen ontbrak,
die initiatief genoeg hadden
om een zaak aan te pakken.
Eén van die voormannen was
C. Vis, die ook de eerste voor
zitter van de Zeeuwsche Land
bouw Maatschappij werd.
Merkwaardig is, dat de op
richters van de Maatschappij
en van Landbouw veelal geen
boeren waren, maar personen
buiten dezen kring, doch met
groote interesse voor landbouw
honderdjarig bestaan herden-
Zeeland, maar ook elders in
den lande. Het aantal land
bouwers, dat in de eerste jaren
lid van de pas opgerichte
Zeeuwsche Landbouwmaat-
schappij werd, bedroeg slechts
enkele honderden, en het duur
de vele tientallen jaren voor en
het nut van organisatie over
tuigd waren.
De groote beteekenis die de
Z. L. M. van haar oprichting
af voor den Zeeuwsehen boe
renstand heeft gehad en thans
nog heeft, blijkt duidelijk wan-
gehouden vergaderingen leest
waarbij allerlei landbouw
vraagstukken aan de orde
kwamen. In hoofdzaak behan
delde n en technische proble
men, doch al heel vlug kwam
men tot de overtuiging, dat,
wilde men den landbouw voor
uit brengen, meerdere scholing
en voorlichting voor den boer
noodzakelijk was.
Het is niet mogelijk om zelfs
in het kort een eenigszins vol
ledig overzicht te geven van
het werk, dat door de Z. L. M.
in de eeuw, die voorbij is, voor
den Zeeuwschen landbouw
verricht. Wij willen volstaan
met te velmelden, dat het de
Z. L. M. was, die het eerst
landbouwonderwijs in Zeeland
introduceerde voor jongens en
vraagstukken. Zoo was het in
ganiseerde de eerste landbouw
tentoonstellingen en wedstrij
der in zaaien, maaien, ploe
gen enz. De gewassenkeuring,
momenteel zoo uiterst belan;
rijk, werd in het jaar 1913 door
de Z. L. M. voor het eerst in
Zeeland ter hand genomen.
Het proefveldwezen, de de-
Wij publiceeren hier de foto
van een vergrooting van de
door de Z. L. M. uit te geven
gedenkpenning, welke is aan
gebracht op het Z. L. M. ge
bouw op de Markt te Goes,
Deze penning is ontworpen
door den bekenden beeldhou
wer H. J. Etienne uit Delft,
die o.a. ook het standbeeld van
wijlen Koningin Emma op den
Dam te Middelburg heeft ver
vaardigd.
De voorzijde toont ons, zoo
als wij op de foto zien, een
ringrijdende boer, die, gezeten
op een krachtig paard, de sym
bolische voorstelling is van
den Zeeuwschen landbouw,
strevende naar het doel. Links
boven zien we het Zeeuwsche
wapen, terwijl het randschrift
de woorden: „Zeeuwsche Land
bouw Maatschappij" bevat.
- De keerzijde der penning,
die ongeveer 5 cm. in middel
lijn meet en aan alle leden, die
zich verdienstelijk hebben ge
maakt, zal worden geschon
ken, toont de afbeelding van
een ploeg met er achter de op-
gaaRde zon.
Onder den ploeg, de drie
ploegvoren, die in het Zeeuw
sche wapen de golven betöeke-
nen.
Ook de achterzijde heeft 'n
•andschrift, hetwelk als volgt
luidt: „Het zaad, dat in de
goede aarde valt, brengt hon
derdvoudig vruchten voort".
Rest ons nog te vermelden,
dat de vergrooting vervaar
digd is door den concierge1
der Z. L. M., den heer Dootjes.
die zeker succes van zijn ar
beid heeft.
Wij vernamen uit goede bron
dat H. M. de Koningin, de Be
schermvrouwe der Z. L. M
Vrijdag per koninklijken trem
naar Goes komt om een be
zoek te brengen aan de ten
toonstelling, die eer gelegen
heid van het eeuwfeest dier
instelling is georganiseerd.
monstraties van werktuigen en
de keuringen van paarden
vee werd in Zeeland door de
Z. L. M. gegrondvest. Talrijke
organisaties op landbouwge
bied, die thans tot de belang
rijkste instellingen zijn uitge
groeid, hebben hun ontstaan
aan de bemoeiingen der Maat
schappij te danken. Het zijn. als
het ware vruchten, die aan den
Z. L. M.-boom zijn gegroeid,
waarvan het zaad in goede
aarde is gevallen en thans
naast de moederorganisatie tot
ontkieming en wasdom zijn ge
komen, den Zeeuwschen boe
renstand ten zegen.
De Z. L. M. is een stuk van
de Zeeuwsche boeren zelve,
omdat zij het zpn, die de Maat
schappij hebben opgebouwd en
gedragen van geslacht op ge
slacht. Het zijn steeds weer
dezelfde bekende namen van
boerengeslachten uit alle dee-
len van onze provincie die men
in de ledenregisters van nu en
b.v. 50 of 75 jaar geleden aan
treft. Op de jonge boeren van
later ook voor meisjes; zij or-
hunner vaderen voort te zet
ten en verder uit te bouwen
en zij zullen dit doen, daarvau
zijn wij overtuigd. De ontwik
keling van onze boeren en spe
ciaal de jongere boeren, ook
op cultureel gebied, is immers
met sprongen vooruit gegaan
a. de tijd is voorbij, dat de
boerenstand in dit opzicht
achteraan komt.
Nog een enkel woord over
de plaats van den landbouw
in het Zeeuwsche bedrijfsleven
Zeeland is in de allereerste
plaats een agrarische provin
cie. De industrie moge in en
kele deelen van Zeeland, n.l.
in Oost Zeeuwsch Vlaanderen
en in Vlissingen en Middelburg
belangrijk zijn, zelfs in deze
streken is de land- en tuin
bouw de voornaamste bron van
bestaan. In andere deelen van
onze provincie: West Zeeuwsch
Vlaanderen, Schouwen-Duive-
land, Tholen, St. Philipsland
en Zuid-Beveland, is de land
en tuinbouw vrijwel de eenige
bestaansbron en zijn de ande
re beroepen weer direct be
trokken bij land- en tuinbouw
als afnemers van producten of
als leveranciers van grond
stoffen en arbeid voor het
agrarische bedrijf.
Het bedrijf van den boer dat
is de Zeeuwsche grond, door de
eeuwen heen op de zee ver-
thans rust den plicht .iet werk
den van den boer groote finan-
cieele offers gevraagd om de
zen grond te behouden. Hier
werkt de boer met zijn arbei
ders zoolang de seizoenen dit
mogelijk maken, om den bo
dem een opbrengst af te dwin
gen, een voortdurenden strijd
voerend tegen het onkruid, dat
zijn gewassen dreigt te over
woekeren. Wat de strijd tegen
het onkruid beteekent, dat
weten de houders van een
stadstuintje of van een volks
tuin zooals die gedurende den
oorlog zoo talrijk waren.
Indien de strijd tegen het on
kruid slechts één zomer werd
gestaakt, dan zou Zeeland met
zijn tarwevelden, zijn bieten
en aardappelvelden, zijn boom
gaarden enz., zijn veranderd
een groote wildernis.
De Zeeuwsche boer beklaagt
zich nogal eens, dat zijn arbeid
voor de voorziening van eer
ste levensbehoeften, dóe gedu
rende den afgeloopen oorlog
en ook nu nog zoo uiterst be
langrijk is, door de niet-agra
riërs zoo weinig wordt gewaar
deerd. Deze klacht is o.i. vol
komen begrijpelijk. Duizenden
inwoners van onze provincie
zijn gedurende de jaren der be
zetting door de landbouwers
geholpen en honderden onder
duikers hebben op landbouw
bedrijven een onderdak gevon-
overd. Elk jaar opnieuw wor
den. Er moge al eens een en
kele boer zijn geweest, die van
de nooden van 'n medemensch
misbruik heeft gemaakt ook
de boeren zijn niet allen heili-
len het overgroote aantal
heeft geholpen waar dit mo
ei ijk was tegen den gelden
den prijs. De boerenstand zou
het prettig vinden van offici-
eele zijde eens een klank in
deze richting te vernemen.
Boer en stedeling hebben el
kaar noodig omdat zij over en
weer op elkaar zijn aangewe
zen. Wij verheugen er ons over
dat de middenstand van Goes
dit zoo goed heeft ingezien en
aan de herdenking van het
eeuwfeest der Z. L. M. meer
deren luister bgzet door het
houden van een etalage-wed
strijd enz.
)e komende dagen zullen
Goes weer plaatsen in het mid
delpunt van den landbouw.
Goes is n.l. niet alleen Ganze-
stad, maar het is tevens de
residentie van Ceres, de godin
i den landbouw.
De Koningin komt naar
Goes
DOOR IR- J. D, DORST, SECRETARIS VAN DE ZAJH.