De meerstemmigheid
Atoomontwapening
ÉÉMÜ
Mensch of Aap
MozJefe
De meerstemmige muziek Oorspronkelijk ging men uit
zoo'n vanzelfsprekende
plaats gaan innemen, dat het
eigenlijk vreemd lijkt, dat men
vóór een bepaalden tijd niet
andei's dan eenstemmige mu
ziek beoefende. Van een meer
stemmigheid, die het belang
rijke bestanddeel van de Wes-
tersche muziek uitmaakt, was
geen sprake, hoogstens had
men te doen met toevallig ge
lijkklinkende intervallen (toon
afstanden), welke echter niet
bewust gewild waren of in een
muzikale behoefte voorzagen.
De eerste teekenen van
meerstemmigheid wijzen te
rug naar de IXde eeuw.
Het muziek-tractaat „Musi-
ea enchircades", waarvan men
eerst aannam dat het geschre
ven was door Huebald van St.
Amand (840930), doch waar
schijnlijk afkomstig is van een
Ierschen monnik, geeft onr een
beeld van de vroege primitieve
beoefening der meerstemmig
heid. Betrekkelijk weinig is er
nog bekend over het allereer
ste begin, daar het gebruikte
notenschrift bijna niet te ont
cijferen is.
In Frankrijk zoowel als in
Engeland, treft- men de eerste
sporen der meerstemmigheid
aan. In Schotland is er in de
XUde eeuw sprake van een
bloeiende meerstemmige volks
muziek, terwijl men ook sporen
aantreft in het volksmuziekle
ven op IJsland.
De handschriften, die eenig
Inzicht in de ontwikkeling der
meerstemmigheid bieden, laten
een zeer primitief stadium zien
De basis der meerstemmig
heid werd gevormd door de
consonante intervallen (twee
in zichzelf bevredigend tesa-
men klinkende tonen), de
quart, de quint, het octaaf en
de prime. De andere interval
len, de terts, sext, septime en
seconde, noemde men dissonan
ten en werden in het begin niet
gebruikt. Later kwamen zt
voor als voorbijgaande inter
vallen, die niet het hoofdbe
standdeel van de meerstem
mige compositie vormden.
Examencommissie
Door den Minister van On
derwijs, Kunsten en Weten
schappen zijn benoemd tot lid
van de commissie, welke in
1946 te Rotterdam belast is
met het afnemen van de exa
mens ter verkrijging van de
akte van bekwaamheid, be
doeld in art. 77b der wet tot
regeling van het lager onder
wijs van 17 Aug. 1878:
de heeren K. Huizenga en
J. W. van Swighem, resp. di
recteur en leeraar eener bijz.
Kweekschool voor pnderwij-
zers en onderwijzeressen te ken deel van de muziek heeft
van de Gregoriaansche melo
die (Katholiek kerkgezang)
waaronder men op een quart
afstand een parallel loopende
stem legde, terwijl men er bo
ven op een quint afstand even
eens een parallel loopende
stem plaatste.
Zoo ontstond een meerstem
mige compositie, waarvan de
bijstemmen rhythmisch en me
lodisch geheel afhankelijk wa
ren van de oorspronkelijke
Gregoriaansche melodie. Deze
bijstemmen gaan zich echter
langzamerhand door het aan
brengen van rhythmische en
melodische veranderingen zelf
standig ontwikkelen en komen
op den duur geheel vrij te
staan van de grondmelodie.
Een groote bloeiperiode van
deze composities, welke den
naam Organum kregen, ont
wikkelt zich in de school der
Nötre Dan>e te Parijs onder
haar twee groote leiders Leo-
ninus en Perotinus.
Naast het Organum ontwik
kelen zich - andere compositie-
vormen, zooals het motet en
de conductus, waarin zich de
meerstemmigheid vrijer kan
ontplooien.
Vanuit Parijs gaat de meer
stemmige muziek haar groote
vlucht beginnen via Engeland
naar de Nederlandsch. scho
len met Dufay, Ockeghem, Jos-
kuin des Prez en Orlandi di
Lasso, waarna ze culmineert
in Palestrina en haar afsluiting
vindt door Bach.
De meerstemmigheid, die
zich van de IXe eeuw tot 1600
ontwikkelde, kreeg den naam
Polyphonie, wat duidt op het
samenklinken van zelfstandige
stemmen, die zich horizontaal
voortbewegen, de z.g. horizon
tale schrijfwijze.
Na 1600 ontwikkelt zich van
uit Italië, als reactie op de
ingewikkelde polyphonie een
ander vorm van meerstemmig
heid, de homophonie, oorspron
kelijk een melodie, begeleid
door accoorden, welke wijze
van componeeren men de ver
ticale schrijfwijze noemde.
Ook deze vorm gaat een
groote ontwikkeling tegemoet
welke zich uitstrekt tot in onze
eeuw en nu--op haar eindpunt
schjjnt te zijn aangeland. De
ontwikkeling der muziek vol
trekt zich nu op ander terrein.
Door het tegelijk laten klinken
van verschillende maatsoorten
en toonaarden heeft men con
trasten geschapen, die een ge
heel ander aspect aan de mu
ziek geven.
Zoo zien we dat na meer dan
10 eeuwen de meerstemmig
heid zich tot een formidabele
hoogte heeft opgewerkt en
zich tot een niet te verbre-
Middelburg.
ontwikkeld.
de V. B.
Persconferentie van
Pres. Truman
Op een persconferentie deelde
President Truman med^, dat
Amerika nog steeds aandringt
op de toelating van 100.000 Jo
den in Paüestina en een com
missie naar Engeland (pendt om
te trachten op dit punt over
eenstemming te verkrijgen.
Gevraagd of deze commissie
zou beilaan uit de Ministers van
Buitenlandsche Zaken, Oorlog
Financiën, die hij eenigen
tijd geleden aanwees om hem
behulp:.aam te zijn bij de oplos
sing van de moeilijkheden inza-
Palestina, antwoordde de
President ontkennend en - zeide
dat de commissie zou worden sa
rnengesteld uit door deze Minis
ters te benoemen vertegenwoor
digers.
Truman voegde er aan toe, dat
geen 'Wijzigingen in de Ameri-
kaansche immigratiewetten, ten
einde meer Joden uit Europa in
Amerika te kunnen toelaten, wor
den overwogen. Hij wees er op
dat dp» vastgestelde quota krach
tens de huidige wetten gehand
haafd bleven.
Volgens Truman zall Myron C.
Taylor gehandhaafd blijven als
de persoonlijke vertegenwoordi
ger van den Président bij het
Vaticaan totdat de wereldvrede
is verzekerd. Hij deelde kortge
leden aan een groep dominees,
die hem betreffende deze aange
legenheid bezochten, mede, dat
Taylor op deze post zou blijven
gehandhaafd niet alleen totdat
het vredesverdrag met Italië is
opgesteld, doch totdat de wereld
vrede is verzekerd.
De President zeide dat hij
Taylor wederom terug had ge-
zonden om behulpzaam te zijn
Wie verlost ons van onze eigen uitvindingen?
SIR ALEXANDER CADOGAN
heeft in een rede voor de
Atoomcommissie van
Vereenigde Naties het plan
der Vereenigde Staten voor
..atoomontwapening" ondersteund
Namens de Britsche regeering
zegde hij alle steun toe aan dit
plan om een internationaal insti
tuut tot ontwikkeling van de
atoomwetenschap op te richten,
welk instituut de macht zou be
zitten overtreders van de interna
tionale overeenkomsten ten aan
zien van de controle van atoom
energie snel te bestraffen. De Brit
sche regeering zal niet met een
eigen plan naar voren komen,
doch haar denkbeelden over de in
ternationale controle der atoom-
Vliegtuigen voor de Marine
Voor dienst bij de Nederlandsche
Marineluchtvaart is opnieuw een
aantal Firefly MK 1. verkennings
vliegtuigen aan de Kon. Marine
afgeleverd.
Er is een aanzienlijke order voor
de nieuwe Firefly MK 4. geplaatst
bij de Fairy Aviation Company
door het Nederlandsche ministerie
van marine.
bij het scheppen van den vrede,
op dezelfde wijze zooals Taylor
wijlen President Roosevelt had
geholpen. Wanneer dat doel is
bereikt dan zal er niet langer
een officieele vertegenwoordi
ger bij het Vaticaan zijn.
De President was wegens drin
gend ander werk nog niet in de
gelegenheid geweest het Con
gres te verzoeken om de Export
Import Bank aanvullende mach
tiging te verleenen tot het ver
strekken van leeningen tot een
bedrag van 1.500.000.000 doch
dat hij deze aangelegenheid in
beraad zou nemen.
energie binnen het kader der Ame
rikaansche plannen poneeren. De
Britsche regeering wenscht vooral
de nadruk te leggen op de psyeno
logische werking van een snelle
berechtingsmogelijkheid van even
tueele overtreders. Cadogan drong
aan op een spoedig begin van het
werk der atoomcommissie der
V.N.
De Russische gedelegeerde, Gro-
myko, sprak onmiddellijk na Ca
dogan. Hij deed een beroep op de
wereld de atoomenergie slechts le
gebruiken voor het verhoogen van
den levensstandaard en het ver
beteren vhn levensomstandighe
den. Hij beschreef de ontdekking
der atoomenergie als een oor-
bede van nog grootere wetenschap
peLijke ontdekkingen". Gromyko
legde een plan over voor een in
ternationale overeenkomst, waar
bij de productie en het gebruik
vaij atoomenergie voor destruc
tieve doeleinden verboden zou
worden, en waarin ook de ver
nietiging van voorraden van
atoombommen en de bestraffing
var overtreders opgenomen :ou
worden. Deze overeenkomst moet
gevolgd worden door andere maat
regelen tot verzekering van het
strikte nakomen van de overeen
komst, met sancties tegen een on
wettig gebruik van atoomenergie,
alcius Gromyko.
Gromyko leverde voorts critiex
op de politiek van geheimzinnig
heid, die ten aanzien van de we
tenschappelijke ontdekkingen on
dit gebied gevolgd is, en die een
sfeer van wantrouwen tot gevolg
heeft gehad. Ook het uitwisseion
van wetenschappelijke inlichtin
gen heeft hieronder te lijden", al
dus Gromyko.
De Russische gedelegeerde verzet
te zich tegen het Amerikaansche
voorstel om ten aanzien van de
atoomenergie het vetorecht der
groote mogendheden te doen vei-
vallen. Naar zijn meening waren
pogingen, om de eensgezindheid
dei leden van den Veiligheidsraad
te ondermbijnen in zaken van be
lang tegen de beginselen van het
handvest.
ALS EEN BENZINETANK ONTPLOFTIn de opslagplaats te Pernis (Rotterdams Petroleumha
ven) ontstond deze week brand m een bc'. i T.k. Een ontpoffing volgde, waarbij hei dak van de
tank werd afgerukt. Een indrukwekkende rookkolom steeg ten nemel en alarmeerde de bèvolklng
van Rotterdam.
Als een bijzondere prestatie zij nog vermeld, dat de brandweerploeg van de opslagplaats het vuur
eigenhandig in korten tijd wist le bedwingen.
Feuilleton
ALDER MATIN-MAGOG
Vrij naa^ het Engelsch door D.A.O.
31
„O, het is ontzettend!"
kreunde Violet.
„Ik weet, dat er gevaar is,
hoewel ik niet al de details
van het complot ken. Ik heb
niet genoeg verstand van bank
zaken om alle trucs te door
zien, die ze iemand als Borset-
ti kunen verschaffen als hij 't
op den ondergang van je va
der heeft toegelegd. Hij voert
iets duivelsch in zijn schild,
daar ben ik zeker van. Wat
het precies is zal ik vanavond
ontdekken".
HET GORDIJN
WEGGESCHOVEN
Violets stemgeluid was een
heesch gefluister.
„Hoe? Wie zal het je zeg
gen?" vroeg ze.
„De persoon, die me tot nog
toe gewaarschuwd heeft. Elk
mensch heeft vijanden en Iede
re schurk wordt bespied door
een anderen schurk. Die mij
heeft ingelicht moge een ver
achtelijk mensch zijn. Het kan
mij niet schelen. Het gaat er
om je vader te redden".
,Je hebt gelijk, Roland".
„Eenigen tijd geleden ont
ving ik een in dubbelzinnige
bewoordingen gestelden brief
van Borsetti's kantoorbedien
den, waarin hij mij aanbood
mij een vertrouwde mededee-
ling te doen, die mijzelf aan
ging. Ik vernietigde den brief.
Andere volgden, dringender en
meer ter zake. Allen behelsden
ze zinspelingen op jou en je
vader, op de zaken en plannen
van Pasquale Borsetti. Ten
slotte besloot ik erover te spre
ken met je vader, maar juist
toen bemerkte ik 'n eigenaar
dige verandering in zijn hou
ding jegens mij. Hij zag er
bezorgd en peinzend uit. Ik
voelde dat er een invloed was
die mij tegenwerkte, dat wer
kelijk datgene, waarvoor ik
gewaarschuwd was, plaats
greep. In weerwil van mijn af
keer voelde ik mij nu gedwon
gen notitie te nernen van mijn
anoniemen briefschrijver".
„Wat gebeurde er toen?"
„Hij vroeg mij om geld. Dat
was vanzelfsprekend. Ik gaf
het en beloofde meer. Toen
werd hy zeer vertrouwelijk en
legde zijn plannen bloot. Hij
beloofde niet alleen mij bewij
zen te verschaffen van Borset
ti's intrigues, maar hg zou mij
ook de middelen aan de hand
doen om dit bedrog te ontmas
keren en je vader te redden,
zonder dat de laatste ook maar
even vermoedde, dat er ge-
vaor dreigde. Voor vanavond
heb ik een gesprek met dien
man. Je ziet dus, dat ik gaan
moet. Het is mijn duren
plicht".
Er heerschte een korte stilte
Beiden ontwaakten als uit een
droom Violet mompelde: „Ro
land, Roland".
Ja, ze geloofde hem. Hoe
kan ze zich ontveinzen, dat er
iets geheimzinnigs, i#ts bui
tengewoons met hem gebeurd
v/as? Ofschoon ze met moeite
adem haalde en het haar dui
zelde, kon ze niet anders dan
zichzelf bekennen, dat Ro
lands geest, Rolands ziel bij
haar was.
Hoe was het mogelijk niet
te gelooven als het vreemde
schepsel achter haar wist wat
geen ander schepsel wist, be
halve Roland. En toch hem
te gelooven was waanzin!
„O, kan het waar zijn? Is
het mogelijk?" fluisterde ze
als in een droomtoestand.
„Het kan waar zijn! Het is
waar! Denk aan wat ik heb
doorgemaakt!"
„Maar wat is er dan ge
beurd Zeg het mij, tracht het
te verklaren".
„Verklaren!" riep hij uit op
bitteren toon. ,,Hoe kan ik dat,
als ik het zelf niet weet. Ik be
grijp er zelf niets van".
Loom en uitgeput in den
armstoel liggend, gehoorza
mend aan het bevel van de
stem om niet achterom te zien
trachte Violet zich te verman
nen, haar verwarde gedachten
te verzamelen en het mysterie
te ontsluieren.
Maar dit ging haar mach'
te boven en de macht van eli
menschelgk wezen.
Ze kon den sleutel tot wal
voor menschenverstand onbe
grijpelijk was niet ontdekken.
Er was ongetwijfeld een dub
bele persoonlijkheid in de ka
mer, daarvan was ze over
tuigd. De eene voelde ze phy-
siek; de gedachte eraan be
nauwde en verschrikte haar.
Haar verstand kon evenmin de
tegenwoordigheid van den
tweede ontkennen; haar on
stoffelijke manifestatie was
even duidelijk. En toch voelde
ze zich niet in staat het feit te
aanvaarden dat beide invloeden
voortkwamen uit een en het
zelfde wezen zooals de vreem
de verschijning achter haar
beweerde. (Wordt vervolgd),
