Fragmenten uit een brief van een O.V.W.-er
in Nederlandsch Indië
Herrijzend Scheveningen
12 Mei 1946.
Het is 7 uur in den avond
en al heelemaal donker. Ik
heb vrij en ben alleen op mijn
kamer. Ruimte om te schrij
ven heb ik dus, doch omdat
het éTectrisch licht in de stad
nog altijd defect is, moet ik
mij met een olielampje behel
pen.
Wat de post betreft heb ik
een goede week. Dinsdag en
kele kranten ontvangen, Don
derdag een brief van mama,
en nog een groote van papa
en Zaterdag nog een aantal
kranten, benevens een groot
pak.
Daarin zaten tijdschriften,
bladen, en zelfs een mooi boek.
Wat is dat fijn. Onmiddellijk
had ik een hoop jongens om
me heen, want lectuur uit
Holland is een ware tractatie
en de meesten van ons worden
daar stiefmoederlijk mee be
deeld.
Weinigen schijnen nog te
begrijpen, dat we daar zoo
naar verlangen. Ik moest mijn
kameraden om geduld verzoe
kenZe mogen natuurlijk
alles van me lezen, maar het
moet zóó geregeld worden,
dat ieder van hen het in han
den krijgt.
Wat fijn, dat er nog meer
pakken onderweg zjjn.
Begreep ieder in Holland
maar, in welke omstandighe
den wij hier leven, misschien
dat men dan de moeite zou
doen om ons wat meer gele
zen bladen, illustraties, enz. te
zenden. Per zeepost kost zulks
toch betrekkelijk weinig
We hebben vandaag vrij om
dat we gisteren een heel ver-
moeienden dag hebben gehad,
ik geloof wel den zwaarsten
dien ik ooit meemaakte. En
bij onze training in Ipok heb
ben we toch ook wel het een
en ander te verduren gekre
gen
We waren 's nachts om 1
uur opgestaan en om 3 uur
vertrokken. Het doel was om
een stuk van Bandoeng tot
aan de rivier de Tji Taroem te
zuiveren.
Het was pikdonkerWe
gingen dwars door sawahs,
stonden soms tot aan de knie-
en in de modder en moesten
elkaar helpen om er uit te
kunnen komen en dit met volle
bepakking benevens 100 pa
tronen, twee handgranaten en
3 gevulde brenmagazijnen.
Bij het aanbreken van den
dageraad waren we op onze
uitgangsstelling aangekomen.
Hier even gerust, toen de stel
ling ingenomen, putten gegra
ven, enz.
Een andere compagnie was
verder gegaan tot aan de ri
vier, toen zij opeens vuur van
scherpschutters kreeg. Een
soldaat werd gewond en rolde
de helling af, waar hij op den
rivieroever bleef liggen.
Een luitenant, vergezeld van
een paar soldaten, wilde hem
gaan halen, doch werd een
voet kapot geschoten en bleef
ook liggen.
Het vuur van de Pemoeda's,
Jappen en gedeserteerde Br.
Indiërs werd zoo hevig, dat
ze nog meer gewonden kre
gen.
We zijn toen te hulp geko
men en openden een hevig
spervuur op het tuig. Daarbij
vertoonde J. weer een van zijn
gedurfde staaltjes. Een korpo
raal en htj gingen door den
kogelregen en haalden achter
eenvolgens den luitenant en
den soldaat van hun gevaar
lijke plaats en brachten hen
in veiligheid. Daarna ging hfl
nog eens terug om hun wa
pens en uitrusting te halen.
Doch toen hij bij ons aan
kwam, zakte hij van vermoeie
nis en inspanning in elkaar.
Wij hadden 4 gesneuvel
den en 8 gewonden
De bandieten schieten met
dum-dum kogels, die groote
wonden maken en bijna niet
te genezen zijn.
De heer Soewandi, één van
de Indische „specialisten", die
in Holland zijn geweest om
besprekingen met de regee
ring te voeren, zegt, dat de
Nederlanders in Holland veel
sympathieker zijn dan wij
hier.
Van zijn standpunt gezien
heeft hij gelijk! Maar wjj zien
hier lederen dag, dat onze
meerderen en collega's vallen
door sluipmoordenaars
brandstichters. En wij, handje
vol Nederlandsche soldaten,
die ons hier moeten staande
houden, kunnen afwachten of
ook onze beurt komt
Wij vechten op het oogen-
blik niet meer voor ons va
derland, zooals we steeds ge
loofden te doen, maar voor ons
eigen leven. Het schflnt of Ne
derland ons in den steek laat.
Wanneer zullen we verster
king, tanks en doeltreffende
munitie krijgen
Maar ja, we zouden er niets
anders mee doen, dan „arme,
onschuldige" Indonesiërs mee
dooden!
Eiken sigaret, iederen luci
fer moeten we betalen.
Ik krijg per maand f37.98
en moet daarvan f 12.45 voor
rantsoenen betalen. In Holland
krijgt een oorlogsvrijwilliger
hetzelfde, doch kan daar veel
meer mee doen.
Tandpasta is hier niet te
verkrijgen, behalve bij een al
lesbehalve schoone Chinees, de
eenige die ons nog wat leve
ren wil. Een tube kost f 10.
Maar ondanks dat alles ver
liezen we den moed niet.
Waarschijnlijk nog dit jaar
komen er meer jongens
Morgen heb ik weer pa-
trouilledienst van 812 uur.
Dan om 5 uur 's middags op
wacht voor twee dagen, zon
der slaap. Dan een halven dag
vrjj en weer van voren af
aan
Gelukkig bezitten we goede
pfficieren, maar jammer ge
noeg sneuvelen er veel of ge
raken gewond.
Van een regiment, dat met
ons samenwerkt, sneuvelden
bij een actie 2 kapiteins, 1 lui
tenant, 25 korporaals en een
zelfde aantal soldaten.
Vermelden de Nederlandsche
kranten dat ook?
Van de week was ik bij den
dominee. Hij dacht dat ik 25
jaar oud was (lk ben 18). Zou
ik er werkelijk zoo oud uit
zien? De predikant is een zeer
aardige man, waar we het
best mee kunnen vinden. Hij
komt uit Middelburg.
Er rijden hier nog gewapen
de Jappen rond in luxe auto's.
Ze hebben een best leventje
en zelfs vliegtuigen ter be
schikking
Wij hebben bij ons bataljon
2 jeeps
Maar ja, wij Nederlanders
hebben met Jappen die zich op
Nederlandsch gebied bevinden,
immers niets te maken!
Nu ik mijn brief bijna klaar
heb, ben ik het met mjjzelf
nog niet eens of ik hem zal
wegsturen.
Maar laat ik het wèl doen.
U mag toch in Holland wel
iets van ons weten en wat
hier gebeurt!
En maakt u zich over mjj
maar niet ongerust.
Alles sal reg kom
Van springstof
tot kunstmest
Teneinde de verschaffing van
kunstmest aan de wereid te ver
hoogen en daardoor de produc
tie van voedingsmiddelen in de
met hongersnood bedreigde ge
bieden te stimuleeren, zal het
Amerikaansche leger als een
tijdelijke noodmaatregel 15 van
zijn muni'tie-fabrieken laten
overschakelen van de productie
van springstoffen op de fabri
cage van stikstofkunstmeststof
fen.
EEN dezer dagen waren verte
genwoordigers der Nederland
sche dagbladpers door de
hoofddirectie van de N.V. ex
ploitatie Maatschappij Schevenm-
geti uitgenoodigd, om, In «/er-
band met de opening van bet sei
zoen, eens een kijkje naar deze
bekende badplaats te komen ne
men
Nadat de gedelegeerd commissa
ris mr. E. Polis de journalisten
verwelkomd had, bracht hij een
woord van hulde aan degenen,
die van hoog tot laag hun
beste krachten hadden gegeven
om het der maatschappij mogelijk
te maken de exploitatie een aan
vang te doen nemen.
Mr. A. Adama Zijlstra, secreta
ris en lid van den raad van be
heer noemde den lsten Juni een
mijlpaal in de geschiedenis der
maatschappij. Hij deelde voorts
mede, dat men alle mogelijke
moeite doet om de verbinding
mol Scheveningen verbeterd te
krijgen, daar de huidige toestand
hoogst onbevredigend is.
Alvorens een rondgang werd ge
maakt, verstrekte de heer v. Zut-
phen, architect der maatschappij
nog eenige gegevens over het jp-
ruimingswerk en den herstelar-
beid Tusschen den toegang naar
der visschersliaven en het Noor
delijk einde der Boulevard wa
ren aangebracht ruim 1700 meter
tankmuur van beton, dik ander
halve tot twee en een halve me
ter Verder negen zware en zes
lichte bunkers van gewapend be-
tOi>. waarvan drie zware bunkers
in het centrum van den boulevard
vooi het Kurhaus, terwijl alle
trappen en afritten naar het
strand met valkuilen en betoncon
structies versperd waren. Het
strf-nd zelf lag bezaaid met ob
stakels van hout, staal en gewa
pend beton.
Voor de verdedigingswerken had
de bezetter onder andere de be-
strrting gebruikt, zoodat ruim
40.000 M- bestrating moest worden
hersteld. Ook In het Kurhaus en
in de bijbehoorende lokaliteiten
hadden de Duitschers danig huis
gehouden. Zoo hadden zij zich
niet ontzien om de hal als keu
Er zijn wonderen verricht
ken te gebruiken met alle gevol
gen van dien. De directie stond
daardoor voor een bovenmensche-
lijke taak om tijdig de noodige
herstellingen aan te brengen,
waarbij zij door de materiaal-
schaarschte ten zeerste werd ge
handicapt. Men heeft echter alle
mogelijke middelen te baat geno
men en is er thans, mede door
gebruik te maken van afbraakma-
teriaal waaronder de resten
van de Pier wonderwel ln ge
slaagd om het gestelde doel te
bereiken.
Bij gebrek aan behangsel zijn de
wanden der Kurhaus-foyer door
dt heeren B'tter en Minderman
van fleurige schilderingen voor
zien, terwijl de schilders Verburg,
Kromjong en van der Neut de
warden der Rotonde decoreerden.
Na dit exposé werden de jour-
alisten in de gelegenheid ge
steld om het werk van de laatste
maanden zelf in oogenschouw te
nemen. Daarbij werd een rond
gang gemaakt door het Kurhaus
zelf door het Solarium, het Pa
lals de Danse, het Palace Hotel en
de Rotonde.
Deze rondgang was voor de pers
menschen een groote verrassong,
aangezien niemand het mogelijk
hart geacht, dat, gezien de meer
dan desolaten toestand waarin de
bezetter de badplaats had achter
gelaten, het herstel een zoo'n snel
verloop zou hebben.
Het restaurant van het Kurhaus
heeft den naam van „La Corvet
te' gekregen om de gedachte weg
te nemen, dat deze gelegenheid
alleen voor de gasten bestemd
1 zijn. In den loop der tijden,
inneer het materiaal geen be
zwaren meer oplevert, zal ook de
Pier herrijzen.
Tijdens de bijeenkomst werd er
nog op gewezen, dat gedeelten
van het strand in verband met
de opruimingswerkzaamheden af
gerasterd zullen blijven en dat
he* publiek er goed aan zal doen.
deze plaatsen niet te betreden we
gens het njijnengevaar en dat men
zich om dezelfde reden niet bui
ten de opengestelde duinpaden
meet begeven.
INDEXCIJFERS KOSTEN LEVENSONDERHOUD
VAN ARBEIDERSGEZINNEN
IOO 150 20O 250 300
JmHET GEHEELE JAAR 1939 2 JANUARI/JULI 1944
3mSEPTEMBER 19454=.DECEMBER 1945S^MAART 1946
GEGEVENS VAN C E>"s"1f4659|VAN PELT
De gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek betref
fende de vermeerdering van de kosten van het levensonderhoud
van arbeidersgezinnen in beeld. Bij de berekening van deze
index-cijfers is tot en met 1944 van de veronderstelling uitge
gaan, dat dezelfde goederen zijn aangeschaft als in 1935/'36. Van
September 1945 af, zijn de niet verkrijgbare artikelen uit de
berekening weggelaten.
vermande zich en liep haastig
naar de open deur van de
kleedkamer. Daar verborg hij
zich achter een stapel kleeren
Met bonzend hart luisterde hp
naar het geronk van een auto
en het geluid van een deur,
die geopend werd. Frank Sa-
vill, zijn vrouw en dochter wa
ren thuis gekomen. Zij waren
den schrik, die hun ln de Olym
pic Follies was overkomen
reeds bijna vergeten. Niet zoo
dra waren ze buiten gekomen
of ze waren weer gekalmeerd
en de bankier dreef zelfs den
spot met hun angst.
De schok, die Violet had on
dergaan, toen ze den gorilla
haar naam hoorde uiten was
eveneens van voorbijgaanden
aard geweest. Ze was er van
overtuigd, dat ze gedroomd
had. Ze was zelfs geneigd te
gelooven, dat de gorilla alleen
in hun loge wilde klimmen
om haar moeders waaier terug
te geven.
De bankier was van hetzelf
de gevoelen. Maar Pasquale
Borsetti bleef het incident ern
stig en het dier gevaarlijk noe
men.
„Zulke vertooningen moes
ten niet toegelaten worden of
het publiek diende beter be
schermd. Het is goed en wel
wilde beesten te vertoonen on
der voorwendsel dat ze getemd
zijn. De dag komt, dat trots
alle training, de natuur haar
rechten opeischt. We hebben
er van avond een voorbeeld
van gezien
„Niets ervan", protesteerde
Savill. „U overdrijft, waarde
Borsetti".
„Goed dan! Het had toch
zoo kunnen zijn. Ik ben er ze
ker van, dat u het allesbehal
ve aardig zoudt. gevonden heb
ben. Wat mij betreft, ik zou
dat beest achter stevige tra
lies zetten, al is het dan nog
zoo knap. En dat zal ook wel
gebeuren na zoo'n incident,
veronderstel ik.
Daar het mooi, warm weer
was verzocht Borsetti om de
gunst hen een souper te mogen
aanbieden ln het Westeinde.
Het was na middernacht eer
ze scheidden. De opgeruimd
heid van den Corsicaan was
niet besteed aan Violet. Hij
deed zijn best een wit voetje
bij haar te krijgen. Maar zelfs
haar glimlachjes waren kwij
nend en ontmoedigd nam de
Corsicaan afscheid en zijn ge-
noodigden reden in hun auto
naar huis.
Toen ze haar ouders goeden
nacht had gewenscht, ging Vi
olet naar haar kamer, sloot
de deur en liet haar masker
van melancholische gelaten
heid vallen; de smart, die ze
den heelen avond met zooveel
moeite had onderdrukt, ter
wijl ze zich andere uitgaans-
avondjes met Rolana herinner
de, uitte zich plotseling en
tranen welden ln haar oogen en
rolden langs haar wangen.
Ze leunde tegen het mar
mer van den haard, schoof de
roos zachtjes weg en keek
naar het portret.
„Roland!" fluisterde ze
zacht. „Roland
Plotseling antwoordde een
stem achter haar: „Violet!"
Het was een vreesaanjagend
geluid. Het mocht een poging
geweest zijn liefde, wanhoop
of een smeekbede uit te druk
ken, maar het geheel was een
opeenvolging van raspende,
krassende klanken. Het was
een caricatuur van de men-
schelijke stem, verminkt en
vervormd, omdat het niet de
uiting van een mensch was,
doch van een dier. Diezelfde
kreet, die gestotterde, op hee-
schen toon geuitte lettergrepen
kiagend en hefig, had het
meisje dien avond al eerder
gehoord.
Een rilling ging haar dooi
de leden van het hoofd tot
de voeten.
Inmiddels rees achter haar
in den spiegel een afzichtelij
ke verschijning op, zich ver
heffend boven het potret
het beeld van een reusachtig
monster, met dicht haar be
dekt en vreemd m h?'
gingen, gekleed als een man.
Bleek van schrik herkende
Violet deze figuur.
De naam die Violet ontsnapt
was in haar vertwijfeling had
op de gorilla gewerkt als een
magneet. Hij trok het dier on
weerstaanbaar zoo dicht naar
het meisje toe, dat hij haar
bijna aanraakte. Voorzichtig
heid, rede, te voren beraamde
plannen, alles verdween.
Een kreet rees Violet naar
de lippen, maar bestierf daar
weer. Haar schrik en afschuw
verlamden de bewegingen van
het dier. Hij stond stil en
beefde. Dit stelde Violet niet
gerust. Zc zag het beeld in
den spiegel en dat was voldoen
de om haar te vervullen met
namelooze vrees.
Eindelijk ging de gorilla
iets op zij en zijn beeltenis
verdween uit den spiegel.
Violet bleef on haar niaats
niet in staat eenig geluid of
eenige beweging te maken.
