VRIJE STEMMEN
DAGBLAD VOOR ZEELAND
Bestuurshervorming in de
Buitengewesten
Verkiezingen in Centraal Europa
D
Dinsdag
28 Mei 1946
2e JAARGANG
MEMMES «4
Alg. Leiding: B. G. Kloosterziel en S. L. Boerma^ Hoofdredacteur; j. Boekebakker. Redactie en Adniin.: Goes. Beestenmarkt 2 Tel. 2163. Gironummer 41633?
JORDAAN
•De grootste der Nederland-
sche caricaturisten van onzen
tijd wiens naam waardig is
te worden genoemd naast de
beroemde namen van Albert
Hahn en van Braakensiek
heeft het wonderlijke geluk
gehad, dat de alles verwoes
tende bézetters, die den dood
hadden gezworen aan allen die
deel hadden gehad aan het
geestelijke verzet tegen den
nazi-geest, hem ongemoeid ge
laten hebben, alle vijf jaren
dat zij in de hoofdstad den
schepter zwaaiden, waar hij
vlak in hun buurt zijn carica-
turale werk voortzette, zij het
dan in het verborgen
Wg danken aan dit onge
dachte geluk een prachtige
collectie van teekeningen, die
hij stilletjes, haast onder hun
oogen, maakte hij woonde
in dezelfde straat waar
Gestapo haar gruwelijk bedrijf
had gevestigd! en waarin
alle facetten van Nederlandsch
lijden en Nederlandsch verzet
hun onvergankelijke afbeel
ding hebben gevonden.
Wie hem n u elke week aan
schouwt in de Groene Amster
dammer en onze oogen ge
nieten van de rake teekening,
terwijl ons hart geraakt wordt
door de pittige waarheid, die
door hem wordt verzinnebeeld
zal ongetwijfeld op prijs stel
len dat hij als een blijvend be
zit dezen bundel zich kan ver
werven.
Hij is uitgegeven als een
herinneringsalbum van de
Groene, getiteld: „1940- 1945'
en verkrijgbaar bij het bureau
van dat blad.
Voortaan staat een klein tee-
keningetje van een groenen
kikker, die onderduikt het
is 1940. Achteraan staat het
zelfde kikkertje, dat weer op
duikt uit het water 1945.
En daartusschen staan dertig
groote platen, alle van Jor-
daan's hand. De eerste plaat
gaf aan den bundel zgn speci
ale naam: „Nachtmerrie over
Nederland", een grijnzende
doodskop. En na een korte in
leiding volgen er even aangrij
pende afbeeldingen: b.v. de
eerste: „Als een dief in den
nachtwaar de inbraak
geschiedt: een loerende vijand,
gehelmd, met een mes tus-
schen de tanden, en een ge
laden revolver, die een raam
glas verbreekt, en met zijn
hand den grendel wegschuift
en naar den sleutel grijpt. En
zoo voort, en zoo voort. De
Robot, de machinemensch,'die
met zijn ijzeren pooten onze
dappere grensverdedigers ver
plettertDe verraderlijke
hand, die als een schot in xlen
rug onze mannen bedreigt,
terwijl zij zich tot het uiterste
verzetten tegen den binnen-
dringenden vijand..
Seyss-Inquart, die, met een
koningsmantel om, zgn pro
clamatie leest, en Mussert
draagt de slippen. De nieuwe
orde, die marcheert:, na den
Duitscher het verraad, de ter
reur, de ellende, met aan de
hand het kleine N. S. B.ertje.
Grootmoedel Goebbels, die z'n
sprookjes komt vertellen. De
gelijkgeschakelde kranten, die
allemaal schrijven wat Herr
Feldwebel dicteert. De schijn
heilige winterhulpjuffrouw,
die collecteert voor de noodlij
denden, terwijl militairen de
zakken m. voedsel en kleeding
wegsleepen en bergen in de
vrachtwagens „nach Deutsch-
land"
De felle aanklacht: een kruis,
waarvan we alleen de gena-
Nederlandsch Indu
De nederlandsch-indische i
zig het zelfbestuur van verscheidene Ned. Indische ge-
biedsdeelen voor te bereiden.
Dr. W. Hove, waarnemend directeur van het Binnenlandsch
bestuur heeft hieromtrent de volgende gegevens verstrekt:
Raad van Zuid-Celebes
In Zuid-Celebes is den z.g.
„Raad van Zuid-Celebes" gevormd
Het doel van dit lichaam is een
nieuwen democratischen regee-
ringsvorm te scheppen voor zelf-
besturende landstrekeift Er wor
den voorbereidingen getroffen;
voor een federatie van de zeven
meest belangrijke gemeenschap
pen met een wetgevend lichaam,
In de Minahassa wordt een voor
bereidenden raad gevormd, be
staande uit 18 Indonesiërs, 2 Ne
derlanders en l Chinees.
Op grond van een bestuursont-
werp voor de Molukken, zullen
deze eilanden verdeeld worden in
twee hoofdgroepen: de zuidelijke
Molukken, w.o. de eilanden Am
bon, Ceram en Boeroe, en de noor
delijke Molukken, waartoe o.a.
Halmaheira zal behooren.
Voor de eilanden Timor, Flores en
Soemba zullen federaties van zelf-
besturende landschappen wordeni
voorbereid, waarin elk landschap
vertegenwoordigd zal zijn.
Volksraad op Borneo
Op Borneo zijn de vroegere Zui-
der- en Oosterafdeelingen ge
splitst. De Oosterafdeeling bestaat
grootendeels uit zelfbesturende
landschappen w.o. Koetei en Boe-
loengan. De Zuiderafdeeling res
sorteert bijna rechtstreeks onder
de Nederlandsch-Indische regee
ring en er zal een raad, gekozen
door de bevolking, worden inge
richt.
De zelfstandige bestuursorganen
van West-Borneo zullen een fede
ratie vormen, waarvan hel ge
bied. dat rechtstreeks onder de
Nederlandsch-Indische regeering
staat, eveneens deel kan uitmaken
op grond van een speciale con
structie, mogelijk gemaakt door
een regeeringsbesluit.
Op Bali zal elk der acht vorsten
dommen een raad vormen. Dezt
acht raden zullen worden over
koepeld door een Balineesehe Ce-
deratie, welke zorg zal dragen
voor de belangen van het geheele
eiland.
Een raad van Lombok zal worden
ingesteld.
Dr Hoven is zoo juist terugge
keerd van een reis naar Banka er
Billiton. waar hij met de plaatse
lijke autoriteiten bespreking 2n
heeft gevoerd ten aanzien van be-
stuurshervormingen.
gelde voeten zien, en daaron
der het bordje „Jood", de Jo
denster, met den -grijnzenden
kop van een S. S.-man erne-
vens. De moffenknecht, die
als collaborateur zich stinkend
verrijkt aan het besmette geld
Christus met den doorneBr-
kroon, en daaronder alle gru
welen van macht en geweld,
doch Hitier zit er verslagen
bij, omdat het geweld die stem
niet kan dooven die spreekt:
„Niet door macht of geweld,
maar door Mijnen Geest!"
Het licht, dat schijnt in den
nacht: de illegale pers die den
moed erin houdt bij het ver
drukte volk. De stakende ar
beiders die zeggen: „Neen!"
terwijl de bajonetten hen be
dreigen. De slavenhaler, die
de arbeidsslaven opzweept
naar Duitschland. Onder de
opgaande zon der bevrijding
de drie kruisen die de gevalle
nen herdenken. En nog zooveel
meer. Een prachtverzameling.
Wat is het wonder dat Jor-
daan aan ons doet?
Hij geeft in de meest sim
pele vormen beeld en klank
aan wat ons vaderlanders in
deze donkere jaren heeft
staande gehouden. Zijn geest
vertolkt hier ons aller geest.
Laat ons zijn woord bewa
ren. En de les betrachten in
het leven dat wacht. Red.
Activiteit rondom
„Tjengkareng"
Het landhuis „Tjengkareng", ln
welks omgeving gedurende langen
tijcl de activiteit van de extremis
ten gecentraliseerd is,, is thans dè-
finitief door Nederlandsche troe
pen bezet.
Zaterdag, toen de troepen het
landhuis bereikten ls er niet veel
tegenstand ondervonden. Kleine
groepen van mannen, gekleed ln
alle soorten van uniformen en ge
wapend met karabijnen, werden
door mortiervuur uiteen geslagen.
Men vond alle omliggende dorpen
door de bevolking verlaten. Tegen.
Zaterdagmiddag is er een groote
concentratie op ongeveer 4 k.m.
teh zuid-westen van het landhuis
Tjengkareng waargenomen. Zij is
mer goed gevolg gebombardeerd
en gedurende de daarop volgende
nacht ls zij niet in actie gekomen
De moord op Australiërs
Inzake den moord op eenige le
den van de Australische missie te
Buitenzorg vernamen wij. dat
krachtens een Britsch-Indonesi-
sche afspraak de beide Japannee-
zen gedurende eenige dagen ten
behoeve van een verhoor ter be
schikking van de Britsche autori
teiten gesteld zouden worden
Dienovereenkomstig zouden op 21
Mei J.l. de betrokken Japanneezen
door T.R.I.-militairen uit Poerwa-
karta naar Klender overgebracht
worden, vanwaar de Britten hen
zouden afhalen. In den morgen
van genoemden dag wérd echter
uit Póerwakarta bericht, dat de
Japanneezen niet opgezonden
der worden, omdat zij zelfmoord
gepleegd hadden. Dit zou gebeurd
zijn in hun cel door middel van
een handgranaat. Hierop werd
republikeinsche zijde te Batavia
de opzending van de lijken ge-
eischt. Een dag later werd ge
meld, dat. zwichtende voor den
aandrang van Britsche zijde uil
geoefend, Póerwakarta de lijken
der beide Japanneezen toch naar
Batavia zond, waar thans een on
derzoek gaande i3, ten eerste be
treffende het tijdstip, waarop de
dood ingetreden moet zijn en ten
tweede betreffende den explosie-
afstand.
Noodhospitaal te Batavia
„Het Dagblad" te Batavia bevat
uitvoerige bijzondex-heden omtrent
het uitstekend geoutilleerde nood
hospitaal te Batavia dat door den
medischen dienst van het Roode
Kruis gebouwd ls en waar thans
de zwervers en zieken binnen
stroomen.
fcüEDEDEELLNG
Op onze kantoren te Goes,
Middelburg, Vlissingen, Wisse-
kerke, Tholen en Zierikzee,
liggen ter inzage een lijst van
personen, die zich buiten de
geallieerde" gebieden op Java
bevinden en de passagierslijst
van het m.s. „Bossevain", dat
vermoedelijk 31 Mei a.s. zal
arriveeren.
Voorloopig geen suiker
Zooals bekend, is ons-land in d<
laatste maanden voor zijn suiker-
voorziening geheel aangewezen op
invoer. De stakingen in de havens
Rotterdam en Amsterdam hebben
er toe geleid, dat groote hoeveel
heden aangevoerde ruwe suiker
niet konden worden gelost. Of
schoon hierin de laatste week een
wijziging is ingetreden, heeft de
staking reeds te lang geduurd om
het suikerrantsoen onverminderd
te kunnen handhaven.
Daarbij is inmiddels nog gekomen
de staking in de Westersuikerraf-
finaderij te Amsterdam, zoodat
thans van een regelmatige suiker-
voorziening geen sprake meer kan
zijn.
Men moet er dan ook rekening
mede houden, dat na den loo
penden bon voorloopig geen
bon voor consumptiesuiker zat
kunnen worden aangewezen.
Het publiek wordt dan ook
dringend aangeraden mei de
suiker, welke zij thans nog ter
beschikking heeft, uiterst zui
nig te zijn.
Door den consumentenbon te la
ten vervallen, hoopt men in staat
te zijn de voorziening van de in
dustrieën nog zoolang mogelijk in
stand te houden. Er bestaat dus
kans, dat de voorziening van het
publiek met jam en andere pro
ducten op den jambon, versnape
ringen e.d. voorloopig niet te zeer
zal stagneeren.
H.M. de Koningin stelt
pand ter beschikking
H M. de Koningin heeft het haar
loebehoorende pand aan het Korte
Voorhout te Den Haag, dat gele
gen is naast het Paleis van wijlen
H.M. de Koningin Moeder en voor
heen door de hofhouding werd ge
bruikt ter beschikking gesteld van
het Centraal Bureau Oorlogsslacht
offers, ten behoeve van den repa-
trieeringsdlenst
De eerste Kersen
Te Kapelie zijn de eerste ker
sen ter veiling gebracht. De
prijs bedraagt r 4JJ4 per kilo.
De kweeker was D. Ganzeman
van Kapelie. Vorig Jaar ver
schenen de eerste kersen 23
Mei op de markt.
E beschaafde wereld heeft
het gedurende de oorlogs
jaren vrijwel zonder stakin
gen en verkiezingen moeten
doen. Thans wordt de schade
ruimschoots ingehaald. In Ame
rika en West-Europa staakt
men naar hartelust; centraal
Europa mag weer stemmen.
Tsjecho-Slowakije
Het meest trekken de verkie
zingen in Bohemen, Moravië en
Slowakije de aandacht, welke
dit week-einde gehouden wer
den, in volkomen orde en rust
blijkbaar.
De eerste uitslagen der ver
kiezingen in het Tsjechische
landsdeel toonen aan, dat de
Communisten de leiding heb
ben, met de Tsjechische Socia
listen (partij van Benesj) als
tweede.
Van de tot dusv.er getelde
470.000 stemmen behaalden de
Communisten 189.000, de Tsje
chische Socialisten 142.000, de
Sociaal-Democraten 78.000 en de
Katholieke Volkspartij 63.000.
Uit Bratislawa, de hoofdstad
van Slowakije, wordt gemeld,
dat volgens de resultaten uit de
eerste 26 plaatsen 80 procent
der stemmen werd uitgebracht
op de partij der rechtsche De
mocraten, de Communistische
Partij komt hier op de tweede
plaats.
Praag communistisch?
Met nog circa 100.000 stem
men te tellen hebben de Com
munisten te Praag thans een
kleine meerderheid op d<
Tsjechische Socialisten.
Volgens de thans bekende re
sultaten is de stemverhouding
als volgt: in het Tsjechi
sche landsdeel: Communisten
41 proc., Tsjechische Socialisten
22 proc.. Sociaal-Democraten 19
proc.. Katholieke Volkspartij 17
proc. In het Slowaaksch
landsdeel: rechtsche Democra
ten 60 proc.. Communisten 33
proc., de andere nieuwe partij
en samen 7 proc.
In Beieren leiden do Soc-
Democraten
Ook Beieren ging Zondag ter
stembuseen soon democratisch
experiment in een land waar
eigen politieke verantwoorde-
Or. Beel Kabinetsformateur
H.M. de Koningin hoeft D*.
L. J. M. Beel (K.VJ?.) belast
met de vorming van eon mouw
kabinet. Dr. Boel heeïx ver
zocht deze opdracht in beraad
te mogen houden.
Dr. Louis Jozef Maria Beel
Dr. Beel werd geboren 12 April
1902 te Roermond. Hij deed in 1320
eindexamen aan het gymnasium
te Roermond, waarna hij in 1923
hei diploma gemeente administra
tie (A) behaalde. Vervolgens ging
hij rechten studeeren aan de Ka
tholieke Universiteit te Nijmegen,
slaagde voor het doctoraal examen
in 1928 en promoveerde in 1'935 op
proefschrift Zelfbestuur of af
hankelijke decentralisatie". Zijn
ambtelijken loopbaan begon dr.
Beel in 1920 aan de gemeente se
cretarie te Roermond, waar hij in
1921 als ambtenaar aan verbon
den werd 'na een vOlontalrschap
van een jaar. Sin^Js 1924 was hij
werkzaam bij de bisschoppelijke
inspectie van het lager onderwijs
te Roermond. Het volgend jaar
aanvaardde de heer-Beel een be
noeming als adj. commies eerste
klas aan de provinciale griffie te
Zwolle. Van 1929 tot 1942 vervulde
hij achtereenvolgens verschillende
functies aan de gemeente secreta
rie te Eindhoven. Laatstelijk ais
referendaris en plaatsvervangend
secretaris op de afdeeling sociale
zaken, welke dienst hij in 1942 om
principieele redenen (het optreden
van den N.S.B.-burgemeester)
heeft verlaten. Dr. Beel vestigde
zich toen als advocaat en procu
reur te Eindhoven, waar hij te
vens optrad als leider van het ad
viesbureau voor bestuursrecht.
Na de bevrijding werd hij be
noemd lot adviseur voor sociale
zaken bij den militairen commis
saris voor Oost Brabant. Een func
tie als rijksbemiddelaar kon dr.
Beel niet aanvaarden wegens zijn
vertrek naar Engeland, waar hij
adviseur van den minister van al-
gemeene zaken weid. Op 23 Fe
bruari 1945 werd dr. Beel benoemd
tot minister van Binnenlandsche
Zaken, in welk ministerie dat vJa
Algemeene Zaken is opgenomen.
Ook in onderwijskringen ls dr.
Beel een bekende figuur, zoo was
hij examinator voor verschillende
examens op gemeente-administra
tief gebied, en docent bij de op
leiding van het Nederlandsch In
stituut van Accountants vóór het
yak „Recht" en sedert 1927 bui
tengewoon docent aan de Katho
lieke Leergangen gemeente admi
nistratie en later ook Staatsinrich
ting M.O. Een benoeming als hoog
1 eeraar aan de Nijmeegsche Uni
versiteit kon door weigering van
het departement van Onderwijs
niet doorgaan. Hij bewoog zich
voorts op sociaal en charitatief
terrein, was voorzitter van ver
schillende commissies en comité s,
bijvoorbeeld het comité voor maat
schappelijke wederopbouw. Van
zijn hand verschenen tal van ar
tikelen in wetenschappelijke oja-
schriften.
lijkheid sinds jaren uit de mode
was.-
In hoeverre het Duitsehe volk
de thans opnieuw zij het dan
met de noodige omzichtigheid
toegediende politieke rechten
waardeert en ernstig op neemt,
is een kwestie die door vele Duit
sche correspondenten somber in
gezien wordt. Beieren lijkt ons
echter op dit punt wel een der
meest gunstige gebieden van
het voormalig groot-Duitsche
rijk.
De eerste resultaten lieten
zien, dat in het district Frank
fort a.d. Main van 144.000 geldige
stemmen de Sociaal-Democraten
60.000 behaalden, de Chr. De
mocraten 50.000 en de Com
munisten de derde plaats inna
men.
Uit geen enkele Beiersche
plaats werden ongeregeldheden
gemeld. De vrouwen hebben MJ
zonder druk gestemd.
HET WEER
Geldig van Maandagavond tot
Dinsdagavond
Warmer Afnemende bewol
king met matige wind uit zui
delijke richting. Overwegend
droog.
Zon onder: 20.44; op 4.39.
Maan op: 3.35; onder «.28.
Nieuwe Maan: 30 Mei.