VRIJE STEMMEN
Dr. van Mook voor de Radio
DAGBLAD VOOR ZEELAND
Het «Dagblad» over de rede van
Dr. van Hook
T1
Nieuwe bonnen
Donderdag
23 Mei 1946
ie JAARGANG
NUMMER «6
Alg. Leiding: B. G. Kloosterziel en S. L. Boerma. Hoofdredacteur; J. Koekebakker, Redactie en Admin.: Goes, Beestenmarkt 2 Tel. 2163. Gironummer 41035?
Nabetrachting
HL
Mislukking van de Doorbraak
Dit is wel een der groote
feiten, die na de beslissing van
den 17den Mei moeten worclen
geconstateerd: dat de .poging,
die door de Nederlandsche
Volksbeweging is gedaan, om
de grenzen der oude partijen
te doorbreken, voorloopig al
thans is mislukt.
Na de bevrijding was er de
algemeene roep uit de vroe
gere illegaliteit, dat men nu
niet meer in afzonderlijke hok
jes, elk naar zijn religieuze
overtuiging, zich politiek orga-
niseeren moest, doch dat de
nood des tijds nu eischte, dat
alle krachten van den vooruit
gang zich moesten bundelen
in één partij. Terwijl de Ka
tholieke voorstanders dezer
bundeling reeds aanstonds op
verzet uit eigen milieu stuit
ten, en de Antirevolutionnairen
er ook niets van wilden weten
was ei' in de kringen der Ned.
Herv. Kerk en in de Chr. Hist.
Unie wel neiging in die rich
ting.
Ten slotte sloten veel voor
aanstaande figuren uit die
kringen zich bij de Partij van
den Arbeid aar, toen die on
der medewerking van de Ned.
Volksbeweging geboren werd.
De Volksbeweging zelf bleef
als meer cultureele organisatie
buiten de partij. Doch alle
functionnarissen dier beweging
traden toe.
Was de doorbraak der oude
partijverhoudingen daarmede
geschied
„Het mocht wat", zegt de
stembus!
In tweeërlei zin niet.
De Vrijzinig Democraten en
de Christen Democraten heb
ben wel hun frondeurs gehad,
doch ze kregen toch geen voet
aan den grond naar spoedig
bleek. Alleen deed die fronde
wat afbreuk aan het totaal
der verkregen stemmen.
Maar bij de Katholieken en
de Chr Historischen was het
heel anders.
u
Geloovig Nederland bleef
getrouw aan zfln Kerk
Bij de Katholieken hebben
wij al gezien: dit volksdeel
bleef aan het mandement der
Bisschoppen trouw.
In de kringen der Nederl.
Herv. Kerk ging het wat an
ders in zijn werk.
Daar trad" wel een groote
groep predikanten toe tot de
nieuwe partij.
Ook vooraanstaande Christ.
Historischen, die van ouds
meest voortkwamen uit die
Kerk,, sloten zich bij de Partij
van den Arbeid aan.
Maar de groote massa der
Ned. Herv. Kerkmensehen en
de groote meerderheid van de
leden der Chr. Hist. Unie kon
den dien stap niet volgen, en
wilden dat ook niet.
Reeds verluidde, dat pre
dikanten soms in hun gemeen
te last kregen door hun lid
maatschap van die socialisti
sche nieuwe partij, die naar
het woord van Prof. Schermer
horn de tegenstelling tusschen
Christendom en Socialisme op
heffen wilde.
Nee, zeiden veel gemeente
leden: daaraan doen wij- niet
mee. Wij willen het socialisme
niet, ook al treedt het zoo ge
matigd op als de Partij van
den Arbeid zeg van plan te
te zijn.
De Christelijk Historischen
zeiden hetzelfde.
Het resultaat hebben wij nu
Neaerlandsch Inaie
„Indonesië zal iets anders zijn dan Nederlandsch-Indie"
Opinie-onderzoek in de buitengewesten
B Ir. H. J. van Mook heeft over radio-Batavia een rede
gehouden, waarin hij het volgende heeft aangekondigd:
„In afwachting van de ontwikkeling op Java en Sumatra acht
de regeering het noodzakelijk om, nu zij haar beleid in groote
lijnen duidelijk heeft aangegeven, die bevolkingsgroepen te
raadplegen, welke zich vrij kannen aiten. Dit heeft in de
eerste plaats ten doel de regeeringsplannen nader uit te leg
gen en te verduidelijken. Voorts wil men dan vaststellen op
welke wijze de verschillende bevolkingsgroepen in de hui
dige omstandigheden hun gevolmachtigde vertegenwoordigers
op de Rijksconferentie sollen benoemen.
Dit overleg zal voor de verschil
lende deelen van Borneo, en voor
den Oostelijken archipel, zoomede
voor de Riouw-eilanden, Banka
en Billiton, gearrangeerd worden
op een nader vast te stellen plaats
in de Buitengewesten; de verte
genwoordigers van de Nederland
sche bevolkingsgroep, welke voor
het grootste deel thans eveneens
in vrijheid kan samenwerken, zul
len worden geraadpleegd in Ba
tavia".
Zoo spoedig mogelijk zullen bo
vendien met de Indo-Chineesche
en de Indo-Arabische bevolkings
groepen sarnensprekingen worden
gehouden. De onderhandelingen
kunnen wellicht in de tweede
helft van Juni een aanvang ner
Verwikkelingen
Dr. van Mook wees er op, da'
Nederlandsch-Indië tijdens de be
zetting in een zelfs nog grooterei
afgeslotenheid had geleefd dan
Nederland. Niet alleen ten aan
zien van het buitenland, doch ook
ten opzichte van de verschillende
deelen van Indië zelf.
„Aanleiding voor wanbegrip
wantrouwen aan beide zijden be-
stond er te over."
Voorts bracht hij naar Voren, dat
de Japansche bevelhebbers het in
oorsprong wettige nationalistische
streven van de bevolking mis-
bruikt hadden voor hun eigen po
litieke doeleinden.
Een basis voor de toekomst
Dr. van Mook waarschuwde zijn
luisteraars tegen zwaarmoedigheid
en het ophalen van herinneringen
uit het verleden of speculaties
over hoe de dingen wel hadden
kunnen zijn. Hij zeide, dat er een
reëele basis voor de toekomst
aanwezig was, welke ons tot zelf
vertrouwen kan stemmen. In de
eerste plaats bestaat er het feit
van de historische verbondenheid,
welke herhaaldelijk de noodzaak
tot samenwerking tusschen de In
donesiërs en de Nederlanders aan
de orde stelt. Daarnaast bestaan
er de nooden van het land, welke
.schreeuwen om verlichting, een
roep, die steeds duidelijker uit
klinkt boven het wapengekletter
en de politieke machinerie." Ten
slotte is er de realiteit van het In
donesische nationalisme, dat zich
bewust moet zijn van het belang
van het werk aan den wederop
bouw.
,Een goed gebouw kan niet wor
den gezet op het zand van on-
eenigheid en wederzij dschen haat,
destructieve elementen moeten
met geweld gekeerd worden doch
onder de opbouwende factoren zal
het actieve nationalisme een voor
aanstaande plaats Innemen."
Vernieuwing en behoud
„Indonesië zal iets anders zfjn
dan Nederlandsch-Indië. Evenals
het hedendaagsche Azië geheel
verschillend is van dat van gis
teren. Het is een dringende
eisch, dat wij de tradltioneele
opvattingen laten varen, indien
wij ons niet geplaatst willen zien
voor onaangename feiten.
Een volledige breuk met het ver
leden beteekent dit evenwel niet
en hoe sneller wij er in slagen
de blijvende en waardevolle ele
menten van het verleden met de
eischen van den nieuwen tijd te
verzoenen, des te eerder zullen
wij in staat zijn aan den weder
opbouw te beginnen. De meerder
heid van het Nederlandsche volk
erkent de wenschelijkheid en den
noodzaak van een stelselmatige
evolutie en van zelfregeering in
Indonesië. Van een Nederlandsche
regeering kan geen herstel van
het oude koloniale systeem wor
den verwacht. In Sjahrir vindt
men een vertegenwoordiger van
een georganiseerd en verantwoor
delijk nationalisme, dat op Java
en in een aantal gebieden daar
buiten zijn aanhangers bezit".
Dr. van Mook beëindigde zijn re
de met te zeggen, dat er in het
nieuwe Indonesië een behoorlijke
plaats zal zijn voor alle Neder
landers, die de gewijzigde verhou
dingen begrijpen en aanvaarden.
Hededeeling
Op onze kantoren te Goes,
Middelburg, Vlissingen, Tholen!
Wissenkerke en Zierikzee ligt
ter inzage de passagierslijst
van het m.s. „Weltevreden".
Vermoedelijke aankomst te
Rotterdam 25 Mei.
De Perzische Heksenketel
Geen Sowjet-inmenging
De Perzische Ambassadeur in
Washington, Hoessein Ala Pas
ja, heeft aan den Veiligheids
raad een telegram van den Per-
zischen eersten minister, Gha-
vam es Soeltaneh, overhandigd,
yolgens welk telegram een com
missie van onderzoek in Azer
beidzjan heeft vastgesteld, dat
er geen spoor van Sowjet-troe-
pen uitrusting of -middelen van
vervoer in Azerbeidzjan is te
vinden en dat volgens betrouw
bare personen ter plaatse Azer
beidzjan op 6 Mei ji. geheel
door het Roode Leger was ont
ruimd.
Belaagrijke uitzendingen
Zeeuwen! Stemt allen heden
avond, 23 Mei, om 7.20 uur af
op Hilversum I.
DE Indische pers bespreekt de door Dr. van Mook in
zjjn radio-rede gedane aankondiging, dat men binnen
kort zal beginnen met het raadplegen van de Neder
landsche, Indo-Chineesche en Indo-Arabische bevolkingsgroe
pen over de toekomst van Nederlandsch-Indië. „Dit maakt
een einde aan de gekoesterde vrees, dat de regeering beslui
ten zal nemen zonder de bevolking te raadplegen", schrijft
het „Dagblad".
allen gezien.
De doorbraak is mislukt.
Het protestantsche kerkvolk
bleef evenals het Roomsch-
Katholieke Volksdeel aan zijn
vroegere organisaties trouw.
Welke organisaties waren
dat?
Daarover in een volgend ar
tikel. Red.
(Wordt vervolgd.)
Het blad vervolgt dan met het
uitspreken van zijn waardeering
voor de woorden van den luite
nant-gouverneur-generaal, in ver
band met zijn verklaring, dat
in het nieuwe Indonesië er een
plaats zal zijn voor ieder en Ne
derlander. die begrip toont voor
de gewijzigde omstandigheden.
Tenslotte onderstreept het
blad dr. van Mooks oproep aan
de bevolking tot geduld en ver
trouwen, maar het waarschuwt
van den oproep niet onmiddel
lijk te veel te verlangen.
Bendeleider gearresteerd
Volgens een bericht in „Het
Dagblad" heeft de Nederland
sche politie in Batavia Hadji
Abdoel Rachim. een der mach
tigste van de in het oude stads
deel opereerende bendeleiders,
gearresteerd. Hij placht Indone
siërs, die voor Europeanen werk
ten, te ontvoeren en hij heeft
voorts groote hoeveelheden goe
deren gestolen. Hij heeft reeds
bekend een Europeaan en twee
Indonesische vrouwen te hebben
vermoord. Bij een andere razzia
zijn eenige leiders van moorde
naarsbenden, die drie Europee-
;che meisjes en twee Europe-
aansche mannen hebben ver
moord. gearresteerd. Deze
slachtoffers waren met een auto
ontvoerd en zijn op een bepaal
de executie-plaats afgeslacht.
Inwisseling deviesen
Den gerepatrieerden uit Ne-
derlandsch Indië, die aan boord
der repatrieeringsschepen Ja-
pansch geld, Javasche-bank-pa-
pier of Nederlandsch-Indische
muntbiljetten hebben ingele
verd, wordt medegedeeld, dat
thans een regeling voor inwis-
Studenten naar Walcheren
Tijdens de maanden Juli en
Augustus zullen Belgische,
Deensche, Noorsche en Zweed-
sche studievrienden gaan hel-
sche rtuidevrienden gaan hel
pen bij de drooglegging van het
eiland Walcheren
I
seling is getroffen. Belangheb
benden kunnen zich terzake tot
een deyiezenbank wenden, onder
overlegging van het aan boord
afgegeven regu.
Zij, die mogelijk aan boord
geen retju hebben ontvangen,
dienen zich eerst te wenden tot
den Dienst der Repatrieering,
afdeeling Financiën, Wassenaar
scheweg 24, te 's Gravenhage.
Min. Mansholt te
Washington
Veeteelt de kern van het
voedsel vraagstuk
1JDENS een bijzondere
vergadering van de Voed
sel- en landbouwcommissie
van de ^ereemgde Naties over
urgente voedselvraagstukKen
heeft minister Mansholt ver
klaard dat het na een diepgaan
de studie van het geheele voed-
selvraagstuk de stellige over
tu'ging van zijn regeering is.
aai noewel door de graanexpor
'teerende landen gedurende den
oorlog een succesvolle landbouw
politiek is gevolgd, deze zelfde
polit'ek heden een ran de voor
naamste oorzaken is van het
tegenwoordige graan tekort. Ge
durende den oor cg we fi de
veestape; door deze lan-* -n op
groote schaal uitgebreid. De
productie van varkens werl bij
voorbeeld met 40 procent ver
hoogd. <'p het oogenbli'* zijn
groote voorraden graan niet
voor menschelijke consumptie
beschikbaar, omuat zij op groots
schaal als veevoe ier worden ge
bruikt. Deze landbouwpolitiek
heeft twee ernstige consequen
ties voor landen a-.s Neder'.mi,
die groote hoeve skieden gr san
importer) en. In de erste ph
omdat er niet ven doende tarwe
ia voor menschelijk consumptie
en in de tweede j.aals ornaat ^r
practisch geen graan besciv -
baar is voor het herstel van den
door den ooriog gehavende vee
rtapel Minister Mansholt oeval
voor de tweede helft van de
6e periode 1946 (26 Mei tot
en met 8 Juni).
Elk der volgende bonnen
geeft recht op het koopen
van:
Bonkaarten KA, KB, KC 606
286 tan. 290 algem. 800 gram
brood
291 algem. 400 gram brood
292 algem. 200 gram kaas
293 algem. 100 gram bloem
B 58 reserve 1600 gram brood
C 58 reserve 800 gram brood
B 59 reserve 2 kg. aardappel
B 60 reserve 100 gram kaas
Bonkaarten KF 606
371 BMV 125 gram boter
372 BMV 250 gram margarine
374 suiker 400 gram suiker
Bonkaarten LA, LB, LC 608
239, 240, 241 en 242 vleesch
100 gram vleesch
235 aardappelen
2 kg. aard appelen
A 46 melk 2 liter melk
B 46, C 46 melk 31/* 1. melk
Bonkaarten KD, KE 606
786, 787 algem. 800 gr. brood
788 algem. 100 gram kaas
789 algem. 100 gram bloem
D 58 reserve 800 gram brood
E 58 reserve 500 gram rijst.
kindermeel of kinderbisc
Bonkaarten KG 606
871 BMV 125 gram boter
372 BMV 125 gram margarine
874 suiker 400 gram siiik'éi1
Bonkaarten LD, LE 606
739 740 vleesch 100 gram
vleesch
735 aardappel 1 kg. aardappel
D 46, E 46 melk 6 liter melk
Tabakskaarten enz.
T 29 2 rantsoenen tab'aks-
artikelen
V 29 100 gram chocolade ot
suikerwerken
X 29 2 rantsoenen tabaks
artikelen
De bonnen voor melk en aard
appelen zijn geldig tot en met
Zaterdag 1 Juni a.s.
Voor de week van 2 tot en
met 8 Juni zullen nog bonnen
worden aangewezen voor melk.
aardappelen, boter, jam, thee,
tabak, versnaperingen en zachte
zeep.
Bovengenoemde bonnen kun
nen reeds op Vrijdag 24 Mei a.s.
worden gebruikt, met uitzonde
ring van de bonnen voor
vleesch, melk en aardappelen,
waarop eerst met ingang van
Maandag 27 Mei mag worden
afgeleverd.
Bij deelneming aan maaltijden
van de Centrale Keuken moe
ten aldaar de bonnen .,239 of 739
vleesch" voor vleesch en de
bonnen ..235 aardappelen" voor
aardappelen worden ingeleverd.
In de week van 2 tot en met
8 Juni moeten bij de Centrale
Keuken worden ingeleverd de
bonnen ..240 of 740 vleesch"
voor vleesch, alsmede de voor
die week aan te wijzen aardap
pelbonnen.
met anceu toewbziru van bro.'
giaan aan, doch ook van voeder
gzanen me; het c. g op het feit.
dat voedergra^- u spoedig op net
noordelijk i ouo ter beschik
king zullen k'Tter en dat ieder
land titans noodzakelijke be
slissingen over de veestapelpo-
litielc zal moeten nemen. Het
lijkt mij toe, dat de richtlijn in
zake de toewijzing van veevoe
ders zoo spoedig mogelijk be
sproken moet worden. Tijdens
de conferentie zal door mijn de
legatie een resolutie in dien zin
worden ingediend.
HET WEER
Opklarend, stijging van tempe
ratuur, matige naar Oost Jin-
loopende wind.
Het laat zich aanzien, dat een
periode van mooi, vrij warm
zomerweer zal inzetten.
Zon onder 20.38, op 4.35 uur
Mean op 1.57, onder 10.4» aar
Laatste kwartier: 24 Mei.