VRIJE STEMMEN
DAGBLAD VOOR ZEELAND
Neer dan vijf millioen
stemgerechtigden
Uitspraak Unilever Plechtige herdenking
op de Grebbeberg
Woensdag
15 Me* Ï946
te MAKGASÖ
NUMMeft va.
Alg. Leiding: B. G. Kloosterziei en S. L. Boer ma. Hoofdredacteur; Jf. Koekebakker. Redactie en Admin.: Goes, Beestenmarkt 2 Tel. 2163. Gironummer 410357
Iets over Partijbeginselen
Ten vervolge op ons artikel
van gisteren willen wjj nog
iets zeggen over de beginselen
die de verschillende grootere
partijen ln dezen verkiezings
strijd bezielen.
Wfl doen dit aan de hand
van een tweetal publicaties,
die onlangs verschenen zijn, en
die beter dan de strooibiljetten
en de verkiezingsvergaderin
gen tot den dlepsten grond der
partijen doordringen.
De Nederl. Volksbeweging
heeft een brochuretje uitgege
ven, getiteld: „Verkiezingen
en Opbouw", waarin ze de pro
gramma's der zes groote par
tijen in extenso afdrukt, zon
der commentaar. Dat la best
werk. Belangstellenden kunnen
zich nu een eigen oordeel vor
men over de grondslagen van
den partgatrgd.
Een tweede publicatie geeft
nog scherper de tegenstellin
gen en de overeenkomsten aan.
Het levendige weekblad „De
Groene Amsterdammer" heeft
aan zes leiders, één uit ieder
van de zes grootste partijen,
gevraagd om een korte weer
gave van hun standpunt. Zij
voldeden daaraan. Schermer
horn, Romme, Schouten, Tila-
nus, Stikker en Koejemans
parardeeren hier achtereenvol
gens met een gedegen stuk
over wat hun nu het belang
rijkste lijkt.
Maar de ondeugende Groene
heeft er door haar beroemde
teekenaar Jordaan nog een
grapje bijgemaakt, dat ko
misch afsteekt tegen de ern
stige en waardige toon van al
deze met portret erbjj tot ons
sprekende menschen.
Men kent de shows waar
mannequins de nieuwe model
len van kleed ing voor de da
mes zullen dragen, en daarin
voorbij paradeeren. Dit laat
Jordaan nu de zes partyleiders
doen!
Zij zullen er zelf het meeste
plezier in hebben, zooals ze
daar nu worden ten tooneele
gevoerd. Het is niet te be
schrijven Men moet dat zien.
Jordaan weet de nuances kos
telijk te treffen.
Maar dit grapje laten we
nu verder natuurlijk daar.
Het interesseert ons, eens
naar de korte uiteenzettingen
te luisteren.
En het is wel opvallend, dat
er toch een groote gemeen
schappelijke deeler is, die in al
die artikelen, en ook ln de pro
gramma's doorklinkt.
Nederland is niet zóó ver
deeld als het nu deze dagen
schijnt.
Ais straks de verkiezings
strijd achter den rug is, het
ministerie gevormd, de kamer
bijeen, zal er zeker veel ge
discussieerd worden, en opinies
tegenover elkander staan.
Maar de wederopbouw en
vernieuwing zullen doorgaan,
met medewerking van haast
allen. En het Nederlandsche
volk zal toch als een eenheid
staan voor de groote belanger
die ons volksbestaan raken.
Voortdurend zal er strijd
zijn, en ,dat is goed ook. Ne
derland mag niet Inslapen. En
de groote wereldontwikkeling
zal zich doorzetten, ook in ons
kleine land.
Maar wij zullen als volk met
dankbaarheid mogen ervaren,
dat onze eeuwenoude cultuur
en de ons geschonken volks
aard dezen strijd en deze ont
wikkeling zich zullen doen af
spelen in vreedzaamheid. Geen
moord en doodslag, geen bloe
dige - revoluties, geen vervol-
HET AANTAL stemgerechtigden voor de verkiezing van
leden der Tweede Kamer, welke verkiezing op 17 Mei
aanstaande zal worden gehouden, bedraagt voor het
geheele land 5.229.927.
Bq de verkiezingen voor de Tweede Kamer in 1937 was het
aantal kiezers 4.462.859, waarvan toen 4.212.903, zfjnde 94.40
pet. aan de stemming hebben deelgenomen.
By de verkiezingen voor de Provinciale Staten, gehouden in
April 1939, bedroeg het aantal stemgerechtigden voor het ge
heele land 4.623.414.
De gemeente, met het grootste aantal stemgerechtigden, is
Amsterdam, met 493.711 personen, de gemeente met het klein
ste aantal stemgerechtigden is Bitthem, in de provincie Zea
land, met 75.
Amsterdamsche staking
beëindigd
De besturen van de samenwer
kende organisaties in bet haven
bedrijf hebben naar aanleiding
van den oproep van den Burge
meester van Amsterdam een
zeer druk bezochte gecombineer
de"*ledenvergadering gehouden.
Daarin werd met algemeene
stemmen besloten aan den op
roep van den burgemeester ge
hoor te geven en den arbeid le
hervatten.
Verder is overleg gepleegd met
het bestuur van de scheepvaart
vereeniging „Noord". Dit heeft
de toezegging gedaan voor alle
havenarbeiders die heden weer
aan het werk gaan de ontslagen
in te trekken.
De economische politierecnter
heeft uitspraak gedaan in de
zaak tegen de voornaamste ver
dachten in de Unilever-affaire.
De directeur van de Unilever
verkoopcentrale, A. v.d. P. werd
veroordeeld tot 1 jaar en 8 maan
veroordeeld tot 1 jaar
maanden gevangenisstraf, de
adjunct-directeur W. F. C. D.
en J. A. C. K. beiden tot 9 maan
den en A. L. tot 8 maanden, de
chef-inspecteur H. F. ten H. tot
4 maanden en de chef inspecteur
H. tot 6 maanden gevangenis
straf, allen met aftrek van pre
ventief. Al deze straffen zijn
conform de eisch, behalve die
tegen den directeur, tegen wien
1 jaar en 4 maanden was ge-
eischt
Nederland eert zijn strijders uit de Meidagen 1940
Staking te Rotterdam-
Het Noorsche stoomschip
„Tigre" dat Maandag de haven
van Rotterdam binnenliep, heeft
rechtsomkeer gemaakt, toen de
Kapitein vernam, dat de sta
king in de haven nog voortduur
de. Het schip heeft nu naar
Lissabon koers gezet.
Gistermorgen zijn 250 studen
ten van de technische Hooge-
school t« Delft en 90 M.T.S.-ers
uit Dordrecht per trein te Rot
terdam aangekomen. Zij heb
ben zich als vrijwilligers ge
meld voor het werk in de ha
ven en zijn onmiddellijk aan
den slag gegaan.
Artsen toi de Overheid
Dr. F. Wibaut, secretaris-penning
meester der Nederlandsche Maat
schappij tot bevordering der Ge
neeskunst, deelt mede:
De buitengewone algemeene ver
gadering der Nederlandsche Maat
schappij tot bevordering der ge
neeskunst, bijeen te Utrecht op
13 April 1946 stelt vast, dat de door
de overheid voorgestlde honora
riumherziening onvoldoende reke
ning houdt met de materieele be
zwaren der artsen, in het bijzon
der met de stijging der onkosten
en draagt het hoofdbestuur op de
onderhandelingen voort te zetten.
Zij spreekt uit, dat de materieele
bezwaren, hoe belangrijk ook, ln
beteekenis achterstaan bij de grte
ven, welke bij hij ontstaan tegen
het Ziekenfondsbesluit en welke
ln hoofdstrekking daarop neerko
men, dat dit besluit hun belet aan
het Nederlandsche volk een zoo
danige geneeskundige verzorging
te geven als zij mogelijk en nood
zakelijk achten.
Zij verzoekt het hoofdbestuur de
ze motie ter kennis te brengen
van de overheid en van het Ne
derlandsche volk.
DE EERSTE HERDENKING in een bevrijd Nederland
van de gevallenen uit de Meidagen van 1940 is een ware
manifestatie van dankbaarheid en eerbied jegens de
mannen, die in dezen korten tijd van heldhnftlgen weerstand
bon leven voor het vaderland hebben gegeven, geworden.
gingen om des gewetens wil
zal Nederland kennen, zoo mo
rn wij vertrouwen.
Vergeleken met andere na
ties mogen wij ons volksbe
staan beschouwen als een ge
zegend samenleven, dat eer-
eerbied voor de menschelijke
persoonlijkheid als eerste be
ginsel algemeen erkent.
Over de typeerende begin
selen, diein genoemde publi
caties naar voren komen in
een slotartikel. Red.
Honderden zijn heden op het kerk
hof op den Grebbeberg bijeen ge
weest en hebben eerbiedig de doo
den herdacht.
Voor het groote kruis, op het mid-
den van het kerkhof, stond een
vaandelwacht opgesteld, bestaan
de uit voormalige leden van het
8e regiment infanterie met het
vaandel van dit regiment, dat ge
durende den oorlog door eenige
soldaten ln veiligheid was ge
bracht, in hun midden. Naast het
kruis wapperde aan een lange
mast de Nederlandsche driekleur
halfstok. Tegenover het kruis wa
ren plaatsen gereserveerd voor de
off'cieele genoodlgden, terwijl aan
de andere zijde een groot aantal
ooi logslnvallden uit de Meidagen
had plaats genomen.
Rond dit geheel stonden ln carré
troepen opgesteld.
Onder de offlcieele genoodlgden
merkten wij o.m, op: de luitenant
generaals Dijxhoorn, Kruis, Mul
ler, Massis en J. J. G. Baron van
Voorst tot Voorst, gouverneur der
Residentie, den minister-presi
dent prof. ir. W. Schermerhorn,
It admiraal Fürstner en lt.gene-
raal van Hqogenhuyzen. Voorts
waren aanwezig: de secretaris-ge
neraal van het departement van
Oorlog, de heer Rietveld, de gen.-
majoor Oudendijk, voorzitter 'an
„Ons Leger", de Commissaris der
Koningin ln de provincie Gelder
land, Quarles van Ufford, alle bui
tenlandsche militaire attaché's, hi
deputatie van het K.N.I.L. o.l v.
generaal-majoor Verniers van der
Loeff, de marine o.l.v. Schout
bij Nacfft Gauw, commandant van
de Zeemacht Nederland, de bur
gemeester van Rhenen, den heer
Hardenbroek en het kapittel van
dragers van de Mil- Willemsorde.
Omstreeks 11.15 uur arriveerden
HH.KK.HH. Prinses Juliana ei
Prins Bernhard, die begroet wer
den door generaal Kruis, terwijl
een militaire kapel het Wilhelmus
ten gehoore bracht.
Rede prof. Schermerhorn
Hierna sprak de minister-presi
dent, prof. Ir. W. Schermerhorn
een rede uit, waaraan wij het vol
gende ontleenen:
In de rij der herdenkingsdagen
neemt deze 14e Mei een eigen
plaat» ln. Vandaag gedenken wij
hen, die ln den oorlog van Mei
1940 in den strijd zijn gevallen en
daarin hebben geleden.
Ook deze herdenking is de eerste,
die wij in een bevrijd land met
elkander mogen hebben. De Jaren
der bezetting gaven vandaag op
deze plek een ander beeld, waar
bij andere krachten aan het woord
waren en andere gedachten, dan
de onze, de boventoon hadden.
Met gelukkig een uitzondering,
die ik hier niet onvermeld wil
laten: een eeresaluut aan den moe
digen strijder, dr. H. B. Wiardi
Beekman, die nu juist zes Jaar
geleden uit den naam van het Ne
derlandsche leger bij de begrafe
nis van de Nederlandsche solda
ten op deze plaats het woord voer
de op een wijze, die ons ook thans
nog het hart kan verwarmen.
Thans nu voor de eerste maal re
geering en volk zich opmaken
voor deze herdenking, lijkt dit al
les lang geleden, ls bet oorlogsge
beuren ven Mei 1940 overspoeld
door al hetgeen daarna over ieder
van ons en over ons geheele volk
kwam. Toch, wanneer wij even
stil staan op een plaats als deze
dan rijzen voor ieder onzer weer
de beelden op uit de Meidagen
van 1940. Dan beleven Wij op
nieuw de spanning en de teleur
stelling. Dan schrijnt opnieuw
voor hen, die in die dagen de tij
ding van den dood van een dier
bare bloedverwant kregen, de pijn
om dit verlies. Voor hen in het
bijzonder ligt deze 5-daagsche oor
log niet ver beneden de horizon
van hun aandacht, weggedrukt
door hetgeen na die bange dagèn
over ons allen kwam. Hun herin
nering aan dien oorlog zal helaas
nimmer vervagen.
Met eerbied staan wij vandaag
in onze gedachten naast al de
zulken en reiken hen de hand.
Zij waren de eersten van de
zaeer dan 200.000 Nederlanders,
wier levensdraad door het oor
logsmonster, dat over Europa
kwam, werd afgesneden.
Spr sprak hierna over den zin
vai dezen oorlog en ging de
zaken na. De geestelijke voorbe
reiding misten we en er ls te wei
nig aandacht besteedt aan de din
gen die in de wereld rondom ons
plaats vonden. Wanneer de Wes-
tersche mogendheden ln 1933 be-
tei de consequenties hadden aan
gedurfd van hetgeen de scherp-
z innigs ten onder hen uit het aan
de macht komen van Hitier als
onafwendbaar concludeerden dan
zou Europa en de wereld waar
schijnlijk deze wereldoorlog met
alie ellende zijn gespaard geble
ven.
Vandaag zullen door Zijne Ko
ninklijke Hoogheid Prins Bern
hard militaire onderscheidingen
worden uitgereikt aan de nagela
ten betrekkingen van hen, die
zich in dezen strijd hebben onder
scheiden en die door hun daden
getuigenis aflegden van persoon
lijken moed en dapperheid er
trouw aan de zaak van het vader
land van menschen, die op het
juiste oogenblik ja wisten te zeg
gen
Het is vandaag een dag van her
innering aan een smartelijk ge
beuren. Straks gaan wij allen van
hier naar onze plaatsen In den
strijd om de wederopbouw van
ons vaderland. Wij allen hebben
aam dezen strijd ons aandeel.
Dc 'mannen van 1940 hebben met
heldenmoed gestreden, ook Indien
zij het gevoel hadden, op een ver
lor enpost te staan. Laten wij
thans in den strijd die gaande is
en warin wij niet op een ver
loren post in het leven staan,
doch met de mogelijkheid der
overwinning in het gezicht in dien
strijd om het heil van ons vader
land Iets aan den dag leggen van
den moed en de kracht, waarmee
zij streden, die wij vandaag het
allermeest eeren.
Baron van Voorst tot Voorst
Spreekt
Hierna nam Baron van Voorst tot
Voorst het woord, die in het kort
den heldhaftigen strijd in 1940 me
moreerde. De slag om de Grebbe-
linie begon bij het krieken van
den dag op li Mei 1940 en heeft
daarna 60 uur ononderbroken
voortgeduurd tot in de mlddag-
Generaa! Winkelman
onderscheiden
In zjjn herdenkingsrede, deel
de minister-president Schermer
horn gisteren op den Grebbe
berg mede, dat gep. Genera^
H. G. Winkelman, oud opperbe
velhebber van Land- eu Zee
macht, door H.M. de Koningin
het Grootkruis in de orde van
den Ned. Leeuw is verleend,
zünde de hoogste Nederlandsche
onderscheiding.
De Duitschers in Spanje
Groot-Brittannië oefent groote
pressie uit op de regeering van
Franco om het uitleveren van Na
zi's en ongewenschte Duitsche
agenten aan de geallieerde auto
riteiten te bespoedigen. Volgens
da inlichtingen, die de Britsche
regeering heeft ontvangen, zijn er
tusschen de 2.200 en 2.500 Duit
schers in Spanje, maar verdere
onderzoekingen zullen wellicht
nog toonen, dat deze cijfers te
laag zijn geschat. Van dit getal
zijn, voorzoover te Londen be
kend is, slechts ongeveer 400 olj-
eengebracht, die thans klaar staan
om naar Dultschland te worden
verscheept.
Te Madrid heeft sir Victor Mallet,
de Britsche ambassadeur, teza
men met den Amerikaanschen
zaakgelastigde, uitdrukking gege
ven aan de Britsche en Arneri-
kaansche ontevredenheid. Zij be
schouwen de hulp, welke tot lus
verre door de autoriteiten van
Franco ten aanzien van het uit
leveren van deze Duitschers en
de kwestie van de Duitsche activa
ln Spanje verleend is, niet bevre
digend.
uren van 13 Mei. toen slechts een
nieuw front uitkomst kon bieden.
De vuurproef, hier door onze sol
daten ondergaan, was er een met
ongelijke wapenen. Daarnaast tra
den nog factoren op, die het mo
reel van de troepen afbreuk de-
zooals spionnage en misbruik
Nederlandsche uniformen.
Soldaten, gij, die hier rost, ge
wonden, gij, die hiervan thans nog
de teekenen draagt, zoo zeide spr.,
het ls niet tevergeefsch geweest.
Uw strijd hier op den Grebbeberg
heeft de kiemen gelegd voor de
latere overwinning. Nederland la
weer vrij, ook dank zij u en wij
zullen het vrij handhaven. Moge
de strijdmacht van heden zich
spiegelen aan ben, die met da
wapenen ln de hand vielen.
Na de rede van den gouverneur
der Residentie decoreerde Prins
Bernhard onder plechtige stilte
het vaandel van het 8e R.I.
Kranslegging
Vervolgens legden de Prinses ea
de Prins een krans voor het groo
te kruis, waarop minister Scher
merhorn, namens de regeering,
eveneens een krans aan den voet
van het kruis legde. Ook de Ma
rine deputatie, de deputatie van
het K.N.I.L., van den Bond van
Ned. Militaire Oorlogsslachtoffers,
var de Britsche militaire missie
en van de Koninklijke Landmacht
brachten een plechtige bloemen
hulde aan de gevallenen.
Nadat „de Dooden" van Muus Ja
cobs was voorgedragen en een
padvindstersleidster namens de
Nederlandsche jeugd gesproken
had, klonk het commando „opent
den ban". Onder de tonen van
hat „Wilhelmus" reikte Prins
Bernhard hierop de door H. M.
verleende onderscheidingen aan
nabestaanden van de gevallenen
uit
Na het commando „sluit den ban"
werd de plechtigheid begoten met
ons volkslied, waarop de hooge
gasten, gevolgd door de genoo
dlgden zich naar huis begaven.
Op het kerkhof werden vervol
gens door velen blo'emen neerge
legd als symbool van dankbaar
held tegenover hen. die hun lo
ven voor het vaderland i
Ook in verschillende andere plaat
sen van ons land werden de te-
vallenen uit de Meidagen van 1940
herdachto.a. te Mill, Rotterdam,
Amsterdam, Roosendaal. Vlissln-
gen en op het vliegveld Ypenburg.
HET WEER
In het binnenland meest ma
tige, aan de kust tijdelijk nog
krachtige Noordwestelijke
wind. Wisselende bewolking
met regen- of hagelbuien.
Koud voor den tijd van het
Jaar.
Zon onder 20.28, op 4.46.
Maan op 19.48, onder 4.50.
Volle maan: 1« Mei.