VRIJE STEMMEN
De Conferentie te Moskou begonnen
Onrust era IrseSonesi®
Tentoonslelling
Behouden Schoonheid
Amsterdam blijft
diamantstad
Op eon persconferentie in de diamant
beurs lo Amsterdam is een uiteenzetting
gegeven over den huidigen stand van de
diamantindustrie.
DE STRIJD DER DIAMANTBEWERKERS
TIJDENS DE BEZETTING.
Op 16 April 1942 eischten de Duitschers
inlevering van alle diamantvoorraden. De
toenmalige directeur. Dr. Jr. Ten Hacke,
weigerde en protesteerde. Slechts enkelen
vun de diamanthandelaren duiidon onder
te duiken ol weken naar hot buitenland
uit. Er werd 65.000 karaat geslepen dia
mant ingeleverd. Ongeveer een vijlde.
12.944 karaat kon worden gered. De rest
verdween naar Duitschland.
In 1943 word een lijst opgesteld van
300 joodsche ondernemers en 500 joodsche
arbeiders, die var. deportatie naar Duitsch
land werdon vrijgeslold. Dit systeem werkte
eer3l behoorlijk, maar al spoedig moest het
aantal lol totaal 400 worden teiuggebracht.
Daar Dr. Ten Hacke medewerking hieraan
weigerde, word hij ontslagen.
In 1944 eischten de Duitschers opening
van de sales, waarin de diamantvoorraden
waren opgeborgen. De nieuwe directeur,
Mr. van Essen, weigerde en dook onder.
De safes worden geforceerd en de inhoud
gestolen. Op bevel van Goering waren a)
belangrijke hoeveelheden naar hel buiten
land geexportoerd. De diamantindustrie is
dan ook een der zwaarst getroffen indu
strieën. 90 procent dor ondernemers waren
Joden, die werdon weggevoerd. Om de
nijverheid to redden, zijn loon arbeiders
tot ondernemers verklaard. Dit heelt tol
gevolg gehad eon verandering in de struc
tuur van het bedrijf. Voor den oorlog was
de industrie in handen van enkele groote
bedrijven, er zijn nu tal van kleine be
drijfjes ontstaan.
DE HUIDIGE SITUATIE.
Getracht zal worden in den korist moge
lijken lijd weer 3000 arbeiders in het bedrijf
te werk te stellen, dal is hot aantal van
voor don oorlog. Er is een vakschool ge
sticht, die 15 December a.s. oiiicieel zal
worden geopond.
Er is eon nlouwe zending ruwe diamant
uit Engeland te verwachten. De aanvraag
om geslopen diamant uit het buitenland is
zeer groot. o.a. ook uit Zweden, Zwitser
land, Italië en Zuid-Amerika. In verband
met do o'eviezenJcwestie kan nog alleen
naar de dollar- en sterlinglanden worden
geëxporteerd, dus naar Noord-Amerika.
Canada, Britsch-Indië. Vooral uit de V.S.
is. hoewel daar in dan oorlog een nieuwe
industrie is ontslaan, vee) vraag naar dia
manten uit Amsterdam. Daaruit blijkt hoe
zeer Amsterdam zijn naam ais diamant
stad behouden hetefl. In de V.S. bevindt
zich een specialo algezanl voor de propa
ganda voor de Amslerdamscho diamant.
Hij hoell levens tot laak te trachten de
Amsterdamsche firma's, die voor den oorlog
near Amerika waren uitaeweken. te be
wegen naar Amsterdam terug lo keeren.
De intense samenwerking die vroeger met
België bestond, is thans verdwenen.
Amsterdam krijgt, als vroeger, veel groot
diamant. Dat brengt we) minder deviezen
op, maar de fabricage duurt korter dan bij
het kleino en zoo komen de deviezen
Er zijn thans slappen gedaan om, in
navolging van Engeland, de regeering te
bewegen een klein deel van de diamant
voor Nederland zei! vrij te geven. In Enge
land bedraagt dit 25 procent en de juwe
liers zouden ai tevreden zijn als dit percen
tage voor Nederland op vijl werd gestcia.
Vele juweliers willen ook wel voor den
export werken.
Aangifte bestellingen
met vooruitbetaling
Het .ministerie van linancien deelt mede,
dal de verplichting iot hel aangeven van
bepaalde bestellingen met vooruitbetaling,
verval in do „tweede uitvoeringsbeschik
king machtigingsbesluit geldzuivering"
staatsblad F 153 van 30 Aug. 1945 als
niet meer noodzakelijk, is opgeheven.
Loonsverhooging behoeft
voor alie beroepen
goedkeuring
Het college van rijksbemiddelaars wijst
er mot nadruk op. dat loonsverhooging
voor een ieder, die in eenige dienstbetrek
king worlczaam is, de goedkeuring van hei
college behoeil.
Dit wottelijk voorschrift Is dus bij wijze
van voorbeeld van toepassing op hm. die
in dienst zijn bij ziekenlon risen, bioscopen
en ócn handel caowol in b.v. feestarti
kelen als in kruidenierswaren.
Een
nieuwe partij
Do vorigo wook had in hot C.J.M.V.-ge-
bouw to Groningen eon bijeenkomst plaats
van een aantal porsonon uit Hervormden.
Gereformeerden. Chr. Gereformeerden en
Baptisten kring, onder loiding van den heer
Hindriks. Hcijmanslaan 3B. aldaar, ter
bespreking van de vraag, ol oprichting van
een nieuwe partij noodzakelijk is.
De vergadering was o'.m. van moening,
dal hel grooto aantal partijen van voor
den oorlog niot zoozeer gezien moest wor
den als oc-n zucht naar iets nieuws, maar
ais een uiting van ontevredenheid en een
zoeken van nieuwe wegen door andere
groepeeringen, veroorzaakt door h9t uit
blijven van diverso noodzakelijke sociale
voorzieningen en het bestendigen van aller
lei wantoestanden, ook op financieel ge
bied. Ook kon een oroeiond defaitisme
worden geconstateerd. De oorlog heelt niet
de verandering aebracht, die zoovelen
hoopten, en ook bij de A.R. partij en de
C.H.U. wordt eon radicale koersverande
ring niot verwacht. Een samengaan van
deze partijen zal evenmin de"" oplossing
brengen, omdat dit loileüik zou worden
hel oude schip mol practisch dezelfde 'be
manning, waarbij de oude Invloed merk
baar zou blijven.
De vergadering was van oordeel,, dal
zich bezig was oen scheiding te voltrekken
onder de vroegere volgelingen van de ge
noemde partijen, en wel een scheiding tus-
schen de z.g. conservatieven en de vooruil-
strevonden. on wilde die scheiding in hel
bolang van ons vaderland vorhacsten door
ae oprichting van een nieuwe Christelijke
Partij met oen vooruitstrevend program.
Do verwachting werd uitgesproken, 'dal
velen spoedig van hun wensch tol mede
werking zullen doon blijken, omdat er een
aigomeenc roep was naar dit partij. De
zoozeer verlangde oenheid tusschen do
Uir. bevolkingsgroepen zou daardoor te
vens worden bewerkstelligd.
Uit de vergadering, die zich kenmerkte
door een ernstig verlangen naar oenheid
en samenwerking, werd een voorlooolg
werkcomité benoemd, bestaande uit leden
van voornoomdo Kerkelijke Kringen, met
opdracht do onric'nting van de nieuwe par
tij voor te bereiden, en in en buiten Gro
ningen contact te roeken met nersonen en
groepen, ook builen vermeide Kringen, die
aan de oprichting 'willen meewerken.
2 JAARGANG
NUMMER 342
DAGBLAD VOOR ZEELAND
Dinsdag 18 December 1945
Algcmccnc Leiding
B. G. Kloosterziel en
S. L. Bocrma.
Hoofdredacteur
Koekcbakkcr.
Redactie cn Administratie
Goes, Beestenmarkt 2.
Telefoon 2163.
De kwestie Iran neemt scherper vormen aan
Wordt aan Fpgnco den taatsien stoot toegebracht?
Zondagmiddag is lo Moskou de confe
rentie der drie ministers van Buitenland-
sche Zaken dor Sovjet-Unie. dor Vereenig-
te Stalen en Gropt-Brittannië begonnen.
Deze conferentie, waarop do belangrijk
ste internationale politieko vraagstukken
ter sprake komen, kan er in de eorste
plaats too bijdragen de verslandhouding
tusschen de grooto geallieerden te verbote
ren, veel wantrouwen weg te nemen.
Dit drukte ook minister Byrnes uit toen
hij de hoop uitsprak, dat de conferentie lot
resultaat mocht komen, dat do wereld in
rust en vrode zich zou gaan kunnen wijden
aan den opbouw.
Dal do zoo pijnlijke kwoslio van do con
trole op de atoomenergie op de conferentie
van politiek standpunt behandeld zal wor
den. bewijst, dat men ditmaal recht op hel
doel algaal.
De kwestie Iran
Natuurlijk zal ook Iran ter sprake komen
Juist do Iraansche kwoslio heelt er den
laatsten tijd toe bijgedragen het wantrou
wen tusschen devroegere bondgenooten
Ie versterken.
Dat Rusland onmiddellijk voor Iran groo
te belangstelling koesterde is begrijpelijk.
Dat de SovjetUnie daar reeds maanden
oiieboringon verricht, zegt in dit verband
genoeg.
Het valt don ook niot te ontkennen, dat
Moskou de opstandige democratische bewe
ging hoeil gesteund on in de Iraansche troe
belen de hand heelt qchad.
De Iraansche kwestie is thans in een
precair stadium qetroden. Byrnes en Bevin
hebben zich to Moskou dan ook onmiddel
lijk van do jongsto ontwikkeling op de
hoogte lalon stellen.
De opstandige democraten winnen hand
over hand terrein.
Ook de hoofdstad van Azerbeidsjan, Ta
briz. op Teheran na de grootsto stad van
Iran. is nu in hun bezit.
Do leuze dor democraten, dat Azerbeids
jan zelfstandig wil zijn binnen het kader
van den Itaüaanschen staal, wordt te Te
heran beschouwd als een voorwendsel om
tot verdere uitbreiding van de beweging
Ie komen en tenslotte do centrale rogeering
in handen Ie krijgen.
De democraten hebben verklaard, dat zij
den weg bereiden voor de andere provin
cies, zoodat kan worden aangenomen, dat
do opstandige boweging niet lot Azerbeids
jan beperkt is.
Ook thans spreken do berichten ovei
actieve Russische inmenging.
Zoo zouden de stralen van Tabriz vo'
Russische soldaten in burgerkleeren zijn ae
woest, reden waarom de centrale rogeerin*-
aan hel garnizoen van Tabriz hel bevel zou
hebben gegeven zich niot te verdedigen
om zoodoende eon conflict met deze Sovjet
militairen te voorkomen.
In hoeverre deze berichten op waarheid
berusten, of alleen geruchten zijn. voortge
vloeid uit den verwarden toestand daar. i=
niet na te gaan.
Te Teheran schijnt oen regeeringscrisiF
te zijn u'tgebroken. Misschien dat men daar
de situatie nog redden wil door een kabi
netswijziging.
Zoo biedt de Iraansche kwestie slof qe
noeg voor de drie ministers te Moskou tol
onderhandelen.
Waarschijnlijk zal do centrale regeerin->
van Iran wel verloren Zijn, tenzij Rusland
zich uit do affaire terugtrekt en de Iraan
scho kwestie een zaak van do geallieerden
gezamenlijk word).
Het eerste is echler allesbehalve waar
schijnlijk. Het lijkt er veeleer op, alsof Byr
nos en Bevin in dit opzicht voer een r.oort
fait accompli gesteld zijn en dat Amerika
en Engeland er genoegen moe zullen moe
ten nemen, dat de rijke Iraansche grond-
stollengebiodon onder Russische hegemo
nie komen. Rusland zal de Iraansche kwes
tie v/el vóór 1 Januari, de ott!c'°elo datum
van terugtrekking, der geallieerde troepen,
ten zijnen gunsto opgelost heboen.
Onafhankelijkheid blijft de eisch
De „Roode Ster" steunt deze
S3
Er komen allerlei onrustbarende berich
ten over Java. Wel geen groote
botsingen worden vermeld, doch het is
verre van vrede. Wij vermelden kort
kole punten.
De ontvoeringen gaan door
Bijna duizend
deren zijn door extremisten uit Soerabaja
ontvoerd, met onbekende bestemming. Zi'
worden ais gijzelaars vastgehouden. Er zij:
vele Mdnadoneozen en Ambonneezen onder
Volgens een bericht zouden zij
Modjokerto zijn gebracht.
Een andere v/aarnemer meldt, dat
groep in een trein gejaagd werd, die
Malang vertrekt.
Deze nooit eindigende onzekerheid
treilt mogelijke ontvoering sloopt zeer vele
Nederlandors, die niet absoluut veilig zijn
binnen oen Brilsche bezettingszone.
Het hoofdkwartier der
extremisten
Nadal hol centrum van hun beweging.
Bekasi, door verv/oesliiy^ was geliqui
deerd, hebben do extremisten hun hoofd-
kwartier verplaatst naar Tjikampek. onge
veer 110 km. ton oosten van Batavia. Ge
heel deze slroek was ook onder do Japan-
sche bezetting reeds een broeinest van
„rampokkois". Zij hebben hun troepenmachi
daar versterkt, en logden een eerste ver
dedigingslinie aan, om den geallieerden op
marsch in Oostelijke richting te vertragen,
De kern van deze extremistische troepen
wordt gevormd door „het leger des doods",
dat door de Japanners word opgeleid. Ais
bezielend ideaal werd hun voorgesteld „de
goest van Diponegoro", die leider was van
eon Javaanschen opstand.
Daar vanuit dozen kamponq voortdurend
geschoten werd. hebben Brltsche (roepen
dit verzot goliquideord. Daarna begaven ze
zich naar een ander gedeelte van Buiten
zorg. v/aar voortdurend overvallen werdon
gepleegd.
Russische sympathie
voor den opstand
De „Roode Ster" van Moskou wijdt een
artikel aan do Indonesische kwestie. Het
zegt. dal het in boweging komen der Azia
tische volkeren, zoowel in Ned. Indië als
in indo-China on Britsch-lndïë niet meer te
keren is. on met radicale onalhankeiijk-
Het proces te Neurenberg
De menschenjacht
in Warschau
In April 1943 vond de gruwelijke men
schensiachting in Warschau plaats. Een
heeJe stadswijk met 7003 Joden werden ver
nieligd. Do beschrijvingen in hol rapport
zijn ontzettend. Het oone blok huizen nc
het'andere gaal in vlammen op. Menschen
komen uit do huizen. Mitrailleurs beginnen
te ratelen en zij blijven dood liggen. Tien
talion bunkers met Joden laten de S.S.-
beulon mot „boispiolloso Einsatzlreudig-
keit" in de lucht vliegen.
Van de 140.000 Joden in Nederland wer
den 1 17.000 gedeporteerd, dal is meer dan
83 pet.
Hiervan zijn 115.000, die naar Polen gin
gen, spoorloos verdwenen. In Auschwitz
werden in Juli 1944 12.000 Joden per dag
Hoewel de vifand Inzag, dal hij den
oorlog had verloren, moest hel lot van de
Joden in elk geval bezegeld worden.
De verdedigers in hot proces doen alles
°m den gang van zaken te vertragen. Voor
dat de documenten worden voorgelezen
door den aank'agT. zijn door hen reeds
bezwaren ingodiend
heidsvoorslollen moet worden beantwoord.
Het voorstel der Nederlandsche regeering
gaat in dezen volgons het blad niet ver
genoeg, daar op die wijze de macht over
Indonesië ten vollo zal blijven in de han
den van den Gouvernour-Grneraal. Dit iz
volgens „De Roode Ster" onaanvaardbaar
in de oogen van alle vrije volkeren.
Twee ontslagen
De vice-voorzitter van den Raad van In
dië, de heer H. J. Spit, en hel lid van dei
Raad van Indië, do heer G. F. de Bruij;
Kops, hebben hun ontsiag ingediend, het
welk is aanvaard. Zijn zij hot niet eens
met do politiek van onze rogeering
Himmler bereidde
aanslag op Hitier voor
Opzienbare documenten
gevonden
De „New York Herald Tribune" meldt,
dat in de omgeving van Berlijn een merk
waardige ontdekking is gedaan.
In een goederenwagen werden documen
ten gevonden, die lal van nieuwe onthul
lingen bevallen. Zoo blijkt, dal Himmler
reeds in 1341 oen aanslag op den Fiihrei
voorbereidde.
Een ander document bevat een waar
schuwing van Von dor Schuienbcrg, den
Duilschen gezant in Moskou, waarin deze
Von Ribbenlrop v/aarschuwt voer het ster
ke Russische leger. Duitschland moest
geen oorlog beginnen, schreef Van dei
Schulenburg nadrukkelijk.
Ribbenlrop toekende bij den brief aan,
dal deze in goon geval onder de oogen van
den Führer moest komen. Verwacht mag
worden, dat deze gewichtige stukken ook
to Neurenberg ter sprake zullen worden ge
President Truman over
Chineesch probleem
President Truman heelt een beroep ge
daan om de vijandelijkheden tusschen c'
nationale regeering en de communisten on
middellijk te slaken en oen nalionale con
ferentie van afgevaardigden van de voor
naamste politieko elemenlon van hel Ch'
neosche volk samen te roepen om eer
snelle oplossina Ie zoeken voor den tegen
v/oordigen binnenlandschen tweedracht.
De Vereen. Staten blijven de regeeiin-
van Tsjang Kai Tsjek als de wettige regee
rina van China erkennen.
De verklarinq van Truman heeft zoowei
bij de Chineesche centrale regeering als
bij de communisten voldoening gewekt.
In een olficieelo verklaring van de cen
trale regooring wordt erop gewezen, dat
Truman's verklaring goheel gesteld is ir
den geest van hol politieke streven der
cenlrafo rogeering, dol er steeds op gerich
is geweest oen eind te maken aan de „po
litieke voogdij" en do basis van de regee
ring te verbteedon volgens de moderne de
mocralische beginselen.
Britsche fascisten
weer actief!
De Britsche bladen houden zich u'tvoerig
bezig met hel weer verschijnen van den
ilschen fascisl Mosley in het politieke
strijdperk.
Zondag hebben de Britsche fascisten een
•orgadering gehouden, terwijl op straat de
liscis tische groet werd gebracht, waaraan
ook mannen en vrouwen in uniform mee-
De Daily Worker vraagt zich ai. hoe het I
mogelijk is, dat de Britsche regeering oen
lodanige vergadering heeft toegestaan.
rwijl in Duilschland de nationaal-socia- j
listen voor do rechtbank worden gebracht.
De drie ministers Ie Moskou zullen het
zeker over het Franco-regime hebben. Hel
zou best kunnen zijn, dat Amerika. Enge
land en Frankrijk er zeer binnenkort
overgaan de diplomatieke betrekkingen
Franco te verbreken. Wij noemden Rusland
niot. daar dit land geen diplomatieke be
trekkingen met het Franco-regime onder-
De Fransche regeering hooft op den voi
avond van de conferentie von Moskou ee
mededeeling aan do Engelsc'ne en Ame.
kaansche regeeringon gericht, waarin zij
de meeningen dezer rogeeringen vraagt
aangaande do relaties mot het Franci
Hel is wel gebleken, dat Franco niet
maar ineens van plan is te verdwijnen.
Hoewel hij reeds ettelijke malen in hel
openbaar duidelijke aanwijzingen in deze
richting heell gekregen, heelt hij deze r
zich neergelegd. Wel heoil Franco demo
cratische neigingen gekregen, doch deze
overtuigen geen mensch.
Franco is aan de macht geholpen door
zijn groote broers Hitler en Mussolini. Drie
jaren lang hoeil het Spaansche Volk zich
tegen de belagom van zijn vrijheid held-
hanig vorweord. Dank zii do meest v/reedi
nazi-melhoden en het werkeloos toezien vai
de democratische staten heeft Franco dc
overwinning behaald.
Nog steeds zuchten duizenden anli-fascis
tische strijders voor do vrijheid in de Fran
co-kerkers.
Het Duitsche cn Italiaansche fascisme
is uitgeroeid, thans moet ook Franco vei
De democratische volken zullen hun plicl
in dezen moeten vervullen, door te eische;
dat Franco verdwijnt en hel Spaansch,
volk de vrijheid en democratie te hergeve:
Inmiddels heeft de Spaansche troonpr;
tendent. Don Juan, reeds een proefballoi
netje opgelaten.
„Het is mijn wensch". zoo verklaarde hij
„dat de Spanjaarden vrij hun wil kunne'
kenbaar maken.' en. indien, zooals me:
mag hopen, deze wil zich ten gunste va:
de monarchie uitspreekt, zal ik krachten
hol erfrecht mijn onbetwistbare rechten o]
den troon doen gelden".
Wit deelen de meening van den prins
dat er in Spanjo vrijo volksstemmingen mot
ten komen, doch niet zijn hoop op eer
gunsligen uitslag voor de monarchie. Dc
Spaansche monarchen zijn Ie laat tot he
inzicht gekomen, dal hel Spaansche voli
recht op vrijheid bezit.
Uit Indië gerepatrieerden
Alien, die uit indië terugkomen, en no.
geen identiteitsbewijs hebben, dat uitgege
ven is door de C.B.V.O. Centraal Bu.eai.
voor oorlogsslachtoffers kunnen zie',
voor Zeeland vervoegen bij het bureai
in Middelburg. Corlslraat 3D. o! bij het bu
reau in Oostburg, op het Raadhuis.
Onze Politieke Recherche
w
Naar aanleiding pan ons ar-
tikeltje met bovenstaand op-
-schrift verzoekt de P. O. D.
ons, mede te deelen, dat niet
deze dienst daarbij betrokken
was. Wij bevestigen dit gaarne
w Het onderzoek ging uit van
de Nationale Veiligheids-
G. A. van Bovene overleden
Zondagnacht is de heer G. A van Bo
vene. do bekende radiospreker voor de
N.I.R.O.M.. geheel onverwacht overleden.
De heer Van Bovcne was Donderdag j.l.
aan een maagkwaal inhet Roode Kruis
Ziekenhuis te Den Haag geopereerd. Een
longontsteking verergerde zijn toestand
aanmerkelijk, zoodal hij aan de gevolgen
overleed.
Lie heer Van Bovene wes 48 jacr.
Gerard Anlhonius van Bovene werd 22
Mei 1077 te Rotterdam geboren. Hij volgde
hef Middelbaar Onderwijs en vertrok op
:3-jarigen teeltijd naar indië, waar hij tot
bestuursambtenaar werd opgeleid.
In 1919 werd hij hooldrodacteur van de
„Preangerbode". in 1526 word hij hoold-
redaclc-ur van hel persbureau Aneta té ba-
Een maand voor den inval in Indië werd
ie heer Van Bovene naar Londen geroepen
:'oen Indië viel. werd zijn opdracht gewij
zigd en ging hij naar Australië, vanwaar
-tij uitzendingen voor Nederland verzorgde.
Ingebonden t>tukken
(Builen verantwoordelijkheid der icdactitj
Enkele dagen geledon werdon wij
v/eer verrast door oen tweetal munitie-ont
ploffingen. Na do onaangename sch.ik.
krijgt men nog oen veel onaangenanie.e
ZaniaJ groote ruilen kapot. En ik ben de
eenige niot. die or op Kapelle weer voor
de zooveelste maal eenige ruilen bü heb
verspeeld.
ik vraag mij al, of het niet mogelijk is
de munitie eenigen tijd lang Ie verzamelen
en deze dan op één dag tn tien ol meer
keren Ie laten ontploflen. Dan is hel ten
minste ook de moeite waard, om op den
vooralgaandon dag een waarschuwing in
de plaalselijko bladen te zetten, zoodat
men in do omliggende gemeenten zijn ra
men en deuren open kan zetten.
Willen de militairen, die met de oprui
ming belast zijn. zich hiorover eens ernstig
beraden, want het zal hen toch ook v/cl
bekend zijn. dat iodore verbrijzelde ruil
slechts door hout met kieren, dus door duis
ternis en tocht Ie vervangen zijn.
Temeer daar deze vernielingen voorko
men kunnen worden, verwacht ik. dal hier
aan grondige aandacht za) worden besteed
D. J. VAN DER HAVE.
Kapelle, II December 1945,
Gen. Synode der
Ned. Herv. Kerk
In de voortgezette vergadering te Was
senaar werd o.m. besloten, een herderlijk
schrijven te laten opstellen, om de houding
dc: berk tegenovor do doodslral toe te
Een commissie ad hoe zal aan do Sy
node rapport uitbrengen over hel dansvraag
stuk.
Uitvoerig v/erd het werk van Gemeente
opbouw besproken. Eonerzijds werd ge
klaagd over de principieele vaagheid van
don arbeid der Workgroep voor Kerk- en
Gemeente-opbouw. Anderzijds v/erd door
Prol. Kraomer toegelicht, dot men bij Ge-
meenle-Opbouw „moei beginnen, met sa
men in geloof do verantwoordelijkheid met
elkaar te dragen". Er zal een conferentie
hierover worden saamgercepen.
Er v/erd Oen Noodraad voor „Kerk en
Evangelisatie" ingesteld.
ingezonden mederiep/iro
KUNST
MUZIEK
Over muziekstijlen
en tijdperken
voor den concertbezoeker
II. De klassieke stijl
Hel klassieke tijdperk vond haar ideaal
in de klasSioke kunst der Griexen. Men
kon niet aansiuilen bij de Gnexszne mu
ziek. want dezo was in vergelijking met
de Weslersche muziekcultuur, aal ae haeie
ontwikkeling van hol contra-punt auhier
zich had. nog in een primilie! stadium.
Veeleer zocht men hel wezen te zienade
ren van de breed opgezette litera.uur, !,el
drama en de bouwkunst, met hun u/en-
wichligo vormen, de harmon.e van gevoel
en verstand, met hun konsekv/ent ontwik
kelen en ontplooien van een eenmaal aan
genomen gedachte.
De overgangsperiode tusschen Barok en
klassiek ellende do wegen voor de vormen
en uitdrukkingsmogelijkheden die de nieu
we strooming noodig had.
Uit do opora-ouverturo. die zichzelf steeds
moer ontwikkelde en lator ais concerlmu-
ziek van do opora los kwam te staan, ont
stond do sympoonio, terwijl uit de talrijke
dansvormen oer Barok, een vorm gescna-
Pen werd. do z.g, hoold- of sonatevorm,
opgebouwd uil twee thema's, wel.ee de
bouwslccnen waren. Doze hoofd- of sona
tevorm werd meestal gebruist voor de
werken van do klassieke periode.
'In het orkest werd moer eenheid ge
bracht en nieuwe instrumenten ontwikkel
den de mogelijkheden van de instrumen
tale r
ïziek.
jankdir'ectcur hielp zwarfe handel
De economische recherche te Rotterdam
heeft den directeur van een filiaal van een
bankinstelling, alsmede zijn boekhouder
gearrestefrd. Samen hadden zij op een
moment, dal de saile's al geblokkeerd moes
ten zijn. op verzoek van een boor uit den
omtrek, een bekenden zwarthandelaar, de
safe toch geopend en er waardepapieren
en geld uit gehaaid, weike aan dan boer
zijn overhandigd.
De Opera stond wel het dichtst bij de
Griekscbe kunst, omdat men dient aan ion
sluiten bij het Grieksciie treurspel.
De groote hervormer was Gluck.
Hij greep terug naar don eenvoud en
kracht der volksmoiodieën en logde zoo
den grond voor zijn opera's, terwijl do mu
ziek goheei illustreerend, diepte, kleur en
leven gal aan do hande.ingen op het too-
neel.
In een tijdperk treft men altijd de spo
ren aan van de vorige periode en ae ien-
teekenen van een komenden tijd.
Zoo ook bij deze grootmeesters, waar
Haydn en Mozart nog duidelijk in hun
eerste werken do verbondenheid met de
Barok- en Rococostijl laten zien.
In zijn beginwerken toont Beethoven zich
de fypischo klassieke meester, terwijl in
zijn latere schoppingen de persoontijxo ton-
denz, do subjectiviloit. welke zoo keniuer-
j kend is voor do Romantische stijl, aan alle
i kanten ^losbreekt en zichzelven oiqen vor-
j De grootsten op oporagebiod waren
I Gluck en Mozart.
Gluck legde hier de grondslagen voor
do Duitsche opora, die door "Wagner tot
Volle ontplooiing gebracht zou worden.
Ande.e belangrijke meesters uit deze
periode zijn Cncribunl, Salieri leermees
ter van Boothoven on Tartini, alle itali-
anen. Verder in Duiischiand Hiller en
Benda.
I Frankrijk werd geheel door do Italiaan-
sche en Duitsche opora teruggedrongen en
zoo zien we in het belangrijke muziekcen-
j trum Parijs een strijd tusschen deze twee
vreemde invloeden, welke ook hol Parij-
sche publiok in twee kampen Verdeelde.
I Een componist van beteekenis bracht
Frankrijk mei voort. de V. B.
OIT STAD EN LAND
Dijkgraaf en Dijkraad
Bij Kon. Besluit zijn benoemd in do pro-
ncie Zeeland tol dijkgraaf van den stads
polder, J. D. Vorburg lo Kortgene tol heem
raad van het waterschap Schouwen, J. Pad-
te Duivendijke, uiterlijk lot het eind
het zittingsjaar v/aar in hij 70 jacr zai
geworden tol heemraad van hot wa
terschap Schouwen, C. A. Boogerd te Noord
in de provincies Noord-Bbabant on Zee
land lot lid van het bestuur van het wa
terschap de Prins Hendiirpolder. A. Ver
wijs te St. Philipsland, uiterlijk tot hel eind
het zittingsjaar waarin hij 70 jaar za!
gev/orden.
officieel geopend
Meesterwerken der schilderkunst
•eeiand en ook de twee andere Zuidelijke
Nederlandsche provincies, Limburg en H.
Brabant, voelen zich nog steeds geïsoleerd
in het overig doei van ons vaderland en
I niet ton onrechte. De verkeersmiddelen
jn beperkt, do communicatie tusschen I
Zuid en Noord is dus. gebrekkig en hel
geestelijk contact mol do cuiiureele centra 1
in ons land is niet innig te noemen.
In de jaren voor don oorlog had het
jor velen weinig bezwaren enkele ma- 1
len per jaar naar Holland Ie qaan met hel
doel tentoonstellingen en musea te bozoe-
ken. Toch vormden die velen, die zich dzor j
p reis te gaan kunstgenot verschaften.
aar een kleine groep tegenovor de dui- j
inden, die nooit in de gelegenheid waren
Is te zien van de fraaie kunstschatten.
die Nederland gerurendo vele eeuwen
jrzamelde. en van dc werken van kun-
enaars. binnon- on buitenlandsche, van
ïzen lijd.
Hot departement van onderwijs, kunsten i
wetenschappen heeft nu de cuiiureele
band tusschen Zeeland en Holland, die wel
altijd bestaan heeft, maar vooral in Je
orlogsjaren zeer verslapt was. sterker ge
laakt met zijn initiatief oen qodeelte van
zs nationaal kunstbezit, dat bijna onge- i
schonden uit zijn schuilplaatsen te voor- i
schijn is gekomen, door do „provincie" te I
laten reizen, en dus ook naar Zeeland t:
fn het museum van het Zeouv/sch Cc
jotschap in Middelburg hangen dan nu
ïm tachtig doeken van bekende Neder
landsche en buitenlandsche meesters.
De tentoonstelling van dezo worken. die
de Zeeuwsche hoofdstad den titel „Be
houden Schoonheid" draagt, werd Zater
dagochtend met eenige plechtigheid1 geo-
Jhr. Mr. J. W. Quarlos van Ufford, Com-
issaris der Koningin in de provincie Zee
land. voorzitter van hel Zeeuwsch Genoot
schap der Wetenschappen, dal voor de
tentoonstelling haar Museum in de Wage-
draal afslond en den Inrichters ervan
■ije hand liet ten aanzien van hot ge
bruik der verschillende zalen voor de ex
positie. heette do aanwezigen welkom, in
het bijzonder den minister van onderwijs.
Prof. Dr. G. van der Leeuw.
Spr. zei verheugd te zijn mee te heb
ben kunnen werken aan do tot stand fco- 1
de tentoonstelling en sprak me- j
de provincie aan minister v. d.
Leeuw zijn dank uit voor de daad van
groote cuiiureele betcokonis, die het orga-
terwerken der scniJderxunsl in üe piovin-
cie is. De commissaris hoopte, dal oe len-
loonslolling zich in grooto belangstel,ing
zou mogen verheugen.
Nadat de hoer Arthur Wegeiin vioolmu
ziek van Bach had ton gohooro gebracht,
sprak de voorzitter van hol tpntoonstellings
sprak woorden van dank on waardoering
uit voor de groote zorgvuldigheid en de
goede smaak, waarmee de repiesentatieve
collectie, die oen volmaakt geheel vormt,
was bijeengebracht.
Do nadruk van de tentoonstelling ligt op
de Gouden Eeuw. Uil aezan historischen
tijd is vooral voor de jeugd de les Ie lee-
ren, dat niols onbereikbaar is met wil en
Mevr
Adnaanse-Bergansius droeg daar-
i 16e c
17e
eeuwsche dichters voor.
Minister v. d. Leeuw, die daarna het
woord nam, zei o.m„ dal hel htm getroffen
had, hoe do collectie schilderijen op haar
reis steeds andere en nieuwe namen kroeg,
„behouden schoonhoid" is niet de minst
treilende.
Er bestaat grooto roden tot dankbaarheid
dal zooveel schoonheid is behouden, voor
al daar er, vooral in Zeeland zooveel
schoonheid is verdwenen, het culluieel
contact tusschen Zooiand en Holland, is
door deze tentoonstelling weer hersteld.
Minister v. a. Loeuw hoopte, dat „behou
den Schoonheid" zal gevolgd worden door
anderb tentoonstellingen, ook van werken
van moderne schilders.
Ook minister v. d. Leeuw wees op de
les, die le leeren valt uil de worken van
onze Nederlandsche meesters, spociaal
voor Zeeland, de door den oorlog 't zwaarst
getroiien provincie. Er is iels bereixbaar,
als wij samen v/olon wat er moet gobeu-
ProI. v. d. Leeuw bracht dank voor de
aanbieding om do tentoonstellingen in de
provincie te organiseeren. Het was. zei
Spr. een vorooronde opdracht, die v/ij zeer
gaarne hebben uilgovoord.
Me! deze woorden verklaarde minister
v. d. Leeuw do tonloonslolling geopond.
Den genoodigdon word koffie aangebo
den en samc-n maakten zii een rondwande
ling door do tentoonstellingszalen.
Het is moeilijk om oen algemeenen in
druk van de tentoonstelling te geven. In
de vier benedenkamers en dc oene boven
kamer van het museum, die eigenlijk lo
weinig licht hebben voor schilderijenten
toonstellingen. hangen werken van zooveel
-schilders, die iedor hun eigen karakter
hebben, dat hel niet mogelijk is een alge
mene beschouwing er aan te wijden. Om
een juist beeld to geven, zouden wij ieder
doek, of tenminsle hol werk van iederon
schilder afzonderlijk moeten behandelen,
maar dat zou ons le ver voeren.
Uit .de geheole tentoonstelling blijkt, dat
er de uiterste zoia aan besteed is. Hel is
geen eonvoudige opgave geweest om alle
doeken zoo gunstig mogelijk op le han
gen. Het lo kort aan licht in hot museum
v/ord gedeeltelijk opgeheven door het aan
brengen van electrische daqlichllampsn,
det evenwel niet overal hoelemaal voldoet.
Wij kunnen niet zeggen, wat nu precies
het hoogtepunt van dc tentoonstelling is.
Rembrandi's Titus in monnikspij, Ruben's
portret van Helena Fourment. het maan-
landschcp van Aerl van der Neer of de
Madonna met het Kind van Fra Anoelico
of... een van de andore behouden schoon
heden. Elk werk hoeft zijn oigon schoon-