VRIJE STEMMEN Curasao en de komende Rijksconferentie (Van onzen Curaqaoschen correspondent). Eonigen tijd geleden is in het Gebieds deel Curasao een commissie in het leven geroepen om de gevoelens der bevolking te polsen ten aanzien van de komende Rijks- conlerentie en de nieuwe structuur van ons Koninkrijk. Thans heelt deze commissie, die onder voorzitterschap staat van Dr. William C. de la Try Ellis, oud-voorzitter van het Hol van Just.lie, een enquête uitgeschroven, bestaande uit vijl vragen. De bevolking van alle zes eilanden werd uitgenoodigd om voor 1 Januari 1946 deze vragen te beant woorden. Hiermede schaart het Gebiedsdeel Cu racao zich op één lijn met de andere deelon van het Koninkrijk. In Oost-Indië had men de Commissie-Visman, die reeds in 1941 tot oen beredeneerd rapport kwam. In Euro- peesch Nederland werd inmiddels de Com missie-van Helsdingen benoemd. In Suri name kwam een commissie onder leiding van Mr. Maarten de Niet, procureur.gene- raal aldaar. En dan is daar Curaqao mol zijn Commissie-De la Try Ellis. Dit zijn voorbereidingscommissies. Haar resultaten moeten den algevaardigdsn van de vier gebiedsdeelen als leidraad dienen, als straks de Rijksconierentie gaat komen. Algemeen was do blijdschap in Curacao, toen men uit de Regeeringsverklaring ten aanzien van Oost-Indië vernam dat deze Rijksconierentie spoedig zal samenkomen. Immers ook hier bestaan wenschsn en grie ven. Algemeen is men van oordeel, dal de wijze waarop Soekarno zijn wenschen tracht te verwezenlijken, niet de juiste is, maar dat er zeker in de wenschen zeil een kern van waarheid schuilt, Ditzelfde leelt trouwens ook in Suriname. Wal Curacao betreft, is men zeker niet geneigd tot een geweldstreven, vast gehecht als men hier is aan het Koninklijk woord. Dankbaar als men hier is voor de waardeerende woor den. die Hare Majesteit in hooqstderzelver eerste Troonrede na de bevrijding aan de oorlogsinspanning en de nationale gevoe lens van Curacao heeft willen wijden. De vragen, die do Commissie-De la Try Ellis gesteld heelt, vertoonen treilende over eenkomst met de vragen van de Commissie- van Helsdingen in Nederland. Van de laat ste betreurt men het hier wel algemeen, dat zij zich zoo uitsluitend tot Oost-Indië beperkte. Do vragen, die van uitvoerige toelichtin gen voorzien zijn, luiden in het kort 1. Voldoet de beslaande verhouding tus- schen Nederland en Curacao u Zoo neen, welke bezwaren hebt aij 2. Indien gij in de bestaande verhouding verandering wenscht door maatreaelen, welke zich be perken tot grootore bevoegdheden voor de organen in Curagao, welke maatregelen acht gij dan urgent In hoever wenscht gij bemoeienis van de Nederiandsche Wet gevende Macht in inwendige aangejegs heden van Curacao gehandhaafd te zien 3. Wenscht gij bij "©mis aan overeen stemming lusschen Curacaosche organen op het gebied der wetgeving (en de begroeting) de beslissing bij de Nederiandsche Wetge vende Macht, bij de Kroon, dan wel bij een ander orgaan En waarom Wenscht qij hel vernietigingsrecht van de Wetgevende Macht in Nederland en van de Kroon ten aanzien van respectievelijk landsverorde ningen en besluiten van den gouverneur gehandhaald te zien Zoo neen. welke veranderingen wenscht gij 4. Acht ~ij do positie en de verantwoordelijkheid van den Gouverneur, zooals die thans geregeld zijn, bevredigend Zoo neen, waarom niet Andere vragen lokken de meening uit, hoe men zich die positie dan wel zou wenschen. 5, Indien gti een deelgenootschap als bovenbedoeld niet te verwezenlijken acht, op welke wijze stelt gü u dan voor, dat hel vierdeelig Koninkrijk ingericht zal moo- De vragen worden thans allerwegen be sproken. Hel ziet er naar uit, dat velen een antwoord zullen inzenden. Vanzelfspre kend kunnen Curacaoënaars. Arubanen, Bo- nairianen enz., in Europeesch Nederland, die door deze correspondentie kennis ne men van de enguéle. ook meedoen. Hun a"two-rd moet voor 1 Januari ter Gouver- nements-secretarie zijn. Mits per luchtpost vtrz.naen, is er dus nog lijd genoeg. Over het algemeen gelooven sommigen, dal ook al is een dominion-status ideëel, dit toch in de praclijk niet uitvoerbaar is. Men denko aan eigen Gezanten enz. Het ziet er naar uit, dat vele interessante meo- ningen gehoord zullen worden. 2« JAARGANG NUMMER 336 DAGBLAD VOOR ZEELAND Dinsdag 11 December 1945 Algcmccne Leiding t B. G. Kloosterziel en S. L Boerma. Hoofdredacteur t J. Koekcbakker. Redactie en Administratie Goes, Beestenmarkt 2. Telefoon 2163 Frankrijk en de Driemogendhedenconferentie Geen Duitsch centraal bestuur zonder Frankrijk De Intelligence-Service wordt beschuldigd De kwestie Iran Do Fransche pers is ontevreden, omdat Frankrijk niet aanwezig zal zijn op do con ferentie der groote mogendheden, welke op 25 December a.s. te Moskou zal worden gehouden. De bladen noemen een reeks argumenten, volgens welke Frankrijks deel neming aan alle internationale conferenties een onvoorwaardelijke noodzakelijkheid is. Er wordt op gewezen, dal Frankrijk een groote mogendheid is, die zijn belangen heeft in alle werelddeelen. Het hooit recht op deelneming aan besprokingen over inter nationale vraagstukken op denzelfden voet ais de andere drie groote mogendheden. Het is niet verwonderlijk, dat de Fran sche bladen zoo schrijven. Komt op de a.s. conferentie der „Big Three" niel de werk wijze ton aanzien van het opstellen der vredesverdragen in Europa ter sprake, en is Frankrijk niel hevig geïnteresseerd in het Ruhr- en Rijngebied De gehoole F-an- sche politiek in Furopa is er oo gericht een veiligheidsgordol tegenover Du'-tschland te verkrijgen. Maar ook ten aanzien van de problemen in het Verre Oosten is de Fransche diplo e zeker niet ongeïnteresseerd. Frank rijk zal voor zijn belangen opkomen en hel niet als een tweede-rangs mogendheid worden behandeld. De Fransche teensn ziin op buitenlandsch politiek gebied erg aevoeüg en er werd reeds eenigo keeren op getrapt. Bidault, de Fransche minister van Buiten landscho zaken, heeft zich voorzichtig. docv beslist over de conferentie van Drie uitgo laten. Beslissingen, door de drie mogendhe den genomen, kunnen voor Frankrijk niel bindend zijn, indien dezo tegengesteld blij ken te zijn aan zijn vitale belang; Frankrijk protesteert niet, doch het zal beslissingen van de drie mogendheden, waarbij ook Frankrijk geïnteresseerd is, een voudig naast zich neerleggen. Dit is meer dan een protest alleen. Inmiddels zijn van verschillende zijden uitlatingen gedaan, die Frankrijk n rust kunnen stellen. Zoo men weet, heeft generaal J. Mc. Narny, de opvolger generaal Eisenhower, als bevelhebber de Amerikaansche bezettingstroepen Duitschland, verklaard, dal een centraal Duitsch bestuur in Duitschland noodig tn Fransche kringen heeft men zich tuurlijk direct afgevraagd in welke han den dit bestuur wei zou komen. Toch zeker niet in die van de Duitschers Thans hoell John Hvnd, de Engelsche mi nister die verantwoordelijk is voor het be stuur van Duitschland en Oostenrijk, ver klaard, dat Engeland niet bereid is mede le werken aan een actie tot centraliseering uigaande van drie mogendheden zonder medewerking van tie vierde. (Loos Framk- rijk.) Hynd voegde aan zijn verklaring nog een groote waarheid toe. Hij zeide n.l„ dat hij hoopte, dat men spoodig tot het houden van verkiezingen in Duitschland kon overgaan, ~7ij kunnen niet-militaire maatregelen blijven nemen wanneer wij als eenig doel hebben den Duitschers- te toonen. dat hel ililairismB verkeerd is", aldus Hynd, Ook de Amerikaansche minister van Bui- tenlandsche zaken Byrnes, heeft getracht de Fransche ontevredenheid te doen inderen. door te verklaren, dat de confe rentie van Drie geen beperking beteokent- het gezag van den raad van vijf, die, zooals men weet, bestaat uit de ministers Euitenlandsche Zaken der ..Big Three" Frankrijk en China. De woelingen in Azebeidsjan duren nog steeds voort. Thans heelt de Sovjet-Russische pers een „Tass"-te!egram uit Teheran gepubliceerd, volgens hetwelk het blad „Rahbar" er den Britschen intelligence-servico van beschul digt deel te nemen aan do voorbereiding van eon staatsgreep in Iran. Het is te hopen, dat de conferentie van Moskou er toe bijdraagt, de spanning die rond de kwestie Iran ls ontslaan, te doen Inmiddels schijnt de belangstelling van Moskou niet alleen voorl te vloeien uit den wsnsch om in dat land een democratisch bestuur gevestigd te zien. De Soviets zouden n.I. bezig zijn olie boringen te verrichten, zonder daarvoor de toestemming van de Iraansche regeering af to wachten. Met de exploraties zou reeds bijna drie maanden geleden een aanvang zijn ge- Iran met zijn riikdom aan grondstoffen zal vermoedelijk noa wel langer in de belang stelling van de groote mogendheden staan Het proces te Neurenberg De temporatuur in Ncuronberg is ge daald tot 12 gr. onder nul. Het humeur de beklaagden is evenzeer onder nul ge daald, seint de verslaggever van het A. N. P. Verschillende beklaagden onivangen nu en den brieven. Er zijn nog steeds r schen in Duitschland, die zooveel vertrou wen in hel Nazi-bewind hebben, da brieven in prijzende bewoordingen durven schrijven. Goering krijgt meestal bitter verwijlen naar het hooid geslingerd. Uit Hamburg werd hem gevraagd, of hij nog steeds kanonnen inplaals van boter wensch te. Een onder Iroostte hem mei de opmer king, dat hij nu genoeg tijd heelt on te denken over hot duizendjarig rijk, er was ook iemand, die „foei, foei, foei" lol hem schreef. Verder is er weinig nieuws uit Neuren berg, de rechters hebben zwaarwichtig ge debalteerd voor de Kerslvacantie, maar zc zijn het tenslotte oens geworden. NIEUWS IN HET KORT Op grond van alobale ciifers wordt an genomen.- dat tijdens den oorlog 45.01 auto's verloren gingen. Sinds de bevrijding tot 1 October 1945 zijn door de schoenenfabrikanten 1.500.000 paar schoenen r-eproduceerd, thans be draagt do productie 350.000 paar p. maand. -M- V tiijd bij Rammekens Twee Britten op Sumatra vermoord Dreigende hongersnood op Java De regeering van Sjarir onbekwaam A.N.P. meldf, dal op Sumalra, vermoede lijk door extremisten, een Brïtsch officier en een Roode-Kruis-zuster zijn doodaescho- ten. Dit is de eerste gewelddaad, die ons van dit eiland wordt gemeld. Het zal ook hier vermoedelijk de Britscho houding be ïnvloeden. Een Britsch fregat heeft in Benkoelen, Westkust van Sumatra. Japanscho munitie- opslagplaatsen opaeblazen. De bevolking onfving de Engelschen vriendelijk. De strijd op Java Batavia Twee afdeelingen Indonesiërs hebben hot havengebied van Tandjong Priok aange vallen. Britsch-Indische troepen verdreven ze. Op het vliegveld bij Batavia ontplofte een granaat vlak bij een hangar. Deze was afkomstig van geschut, dat bij den weg naar het vliegveld zou zijn opengesteld. Bandoeng Hier verwacht men een aigomeenen aan val van de Indonesiërs op de Britsche strijdkrachten tusschen 9 en 14 December. Twee Nederiandsche plunderaars heb ben enkele huizen in brand gesloken, als repressaille tegen het arresteoren van een paar kameraden door het Britsche leger. Nederiandsche troepen hebben de orde hersteld. Er hadden in Bandoeng zware gevechten plaats, waaraan een bataillon Gurha's en een compagnie Manzatta's deelnamen. De Indonesiërs hebben ruim 140 Dersenen ont voerd, ook geïnterneerden, voor het groot ste deel Indo-Europeanen. 5 Gurkha's wor den gedood. Ned. Indische troepen zullen deelnemen aan de boscherming van gezinnen binnen en buiten de kampen. Er is een bataillon jevormd, bestaande uit twee volledi-ro com- pagnieèn. Alfo mannon benoden 50 jaar. die voorheen behoorden tot het Ned. Indi sche leger, zijn opgeroepen voor medische keuring. Hiertoe behooren ook Manadonoo- zen, Amboineezen en Tamoreezen. Hongersnood te wachten Zoowel uit Soerabaja ais uit Semarang komen berichten, dal dezo streken -door hongersnood worden bedreigd. Extremisten hebben de voedselvoorraden geplunderd. De toevoer van rijst staat stop, tengevol ge van de onlusten. Do massa der bevol king zal, als er geen verandering komt, hol loodje leggen. Ambarawa Door do Britten zijn Indonesische bolwer ken gebombardeerd, vanwaar uit bet inter- neeringskamp was beschoten. Het vreed zame deel der bevolking was vooraf door pamfletten gewaarschuwd. Burgemeestersbenoemingen Bij Kon. Besluit is aan 1. Simonie op zijn verzoek met ingang van 1 Jan. 1946, eervol ontslag verleend als burgemeester der ge meente Biggekerke, met dankbetuiging voor de langdurige diensten door hem als zoo danig bewezen. Met ingang met 16 Dec. 1945 is benoemd tot burgemeester der gemeente Etten en Leur. Mr. Dr. Ch. J. M. A. van Rooij. -net toekenning van gelijktijdig eervol ontslag als burgemeester van Hontenisse. Met ingang van 16 Dec. 1945 is benoemd tot burgemeester van Domburg, Jhr. Ir. H. L. Boogaert. Met ingang vat tot burgemeester Booqaard. Bij Kon. Besluit is bepaald, dat met in gang van 16 Dec. 1945 in de gemeente St. Annaland de bediening van secretaris door den burgemeesler wordt bekleed. De extra pensioenuitkeering In de tweede helft van de maand De cember 1945 zal een aanvang worden ge maakt met de uitbetaling van een uif"»"- rinq ineens tot een bedrag van een vierde gedeelte van het jaarbedrag van het pen sioen van personen, die op of na 5 Mei 1945 een pensioen genieten, toegekend in gevolge de pensioenwet 1922, staatsblad 240, het reglement voorloopige ponsionnee- ring onderwijzers, de wet van 21 Novem ber 1924, staatsblad 522 ol oen van de pensioenregelingen, welVo door eerstge noemde wet zijn vervangen. Deze uitkoering overschrijdt niet een be drag van f 500 noch ook een vierde van het bedrag van het pensioen, waarop over 1945 aanspraak bestaat. Het Spittersprobleem BI] HET Goessche Tribunaal De behandeling van de zaak legen den ex-burgemeester Eduardus Kalle uit West- dorpe word voortgezet. Een vijftal getuigen kwamen voor, w.o. de secretaris van Westdorpe. Uit de langdurige verhooren bleek, dat Kalle lid dor N.S.B. vras, maar niet ais zoodanig was opgetreden. Tegen enkele getuigen had verdachte et keer gezegd, dat zij aan zijn bevelen moe ten voldoen, anders wachtte hen Vught. herdachte verklaarde zeil nog. dal hij het burgemeeslerschro had om erger te voorkomen. Hij had wel gezegd „lk zal ie aantoekenon". maa was niet als een bedreiging bedoeld Verdediger, Mr. Diryen verklaarde, verdachte persoonlijk veel tegenslag heeft gehad. Hij voelde voor het nationaal lisme, omdat hij meende dat de arbeiders sr mee gebaat zouden ziin. Spr. drong op clementie. Do veekoopman Willy Theodoor Rosalie Rademakers uit Ossenisse, heeft voordeel getrokken van de vijandelijke bezetting. Hij smokkelde met hulp van do weermacht vee on graan vanuit Zeeuwsch Vlaanderen naar Beligë. Verdachte kon maar niet begrijpen wat hij daarmee verkeerd deed. Hij bleek het met den economlschen rechter ook al oens aan den stok te hebben gehad we gens smokkelen. Verdediger Mr. Terwoerl. Cornells Bralman, landbouwer, uit Nieuw- vliet, is als aannemer-voerman in dienst van de Duitsche weermacht qeweest. Hij vorderde personen voor diensten voor de weermacht. Hij zou daarvoor zelfs do hulp van den vijand hebben ingeroepen. Verdachte zei, dat hij door ziekto van zijn zoontje ertoe gekomen was om voor de Duitschers (e gaan werken. De voorzitter meende, dat het hier ging over het leiding nomen. Verdediger, Mr. A. H. Kuijpers gaf toe, dat het leiding nemen volkomen fout was. maar verdachte kon dit ook gedaan heb ben om andere landbouwers oen dienst le Pleiter meende, dal de strai van 13 maan den, dio vordachte achter zich had liggen, al voldoende was. Petrus Franciscus dor Weduwe uil Bosch- kapelle verleende hulp aan den vijand doo; het planten van vliegerpalen en doer met do Feldgendarmerie do boeren rond te rij den en bij het planten en kappen van de boomon toezicht te houden oi het wel naar den zin van de Duitschers werd verricht. Verdachte beweerde het werk gedaan to hebben op verzoek van den N.S.B.-bur- gemeester. Hij ontkende toezicht op de ploegbazen te hebben gehouden. De voorzitter leest enkele schriftelijke verklaringen voor, waaruit blijkt, dat hij personen aanmaande. Verdediger Mr. P. C. Adriaanse meent, dat men nu wel iedereen voor hot Tribu naal kan brengen. De verdediger in eigen persoon had nei zoo goed gespit. Allo ploegbazen gaven leiding. Alleen door de klacht van enkele boeren heelt verdachte reeds 6', i maand gezeten. Maar er is een stuk. getoekend door 19 boeren, waarin staat, dat verdachte steeds correct han delde. Sproker vraagt clementie. Emmy Christina de Kort uit Hengstdijk was sympathiseerend lid der N.S.B. en trok voordeel van de Duitsche bezetting, door dat haar man wachtman in Duitsche dienst was en hoar zoon bf{ de landwacht. Verdachte ontkent het ton laste gelegde. Zij zou zich nooit als lid hebben opgege ven. Dit De laatste taald. Theophilus Petrus Olljes. caféhouder commissionnair uit Boschkapel'e, was van hel N.A.F. In zijn café liet hij bras partijen houden van militairen en moffen meiden. De voorzitter las een brief voor van verdachte aan den ortscommandant, waarin hij o.m. schreef over zijn groote liefde voor de Duitschers en de hoop uit sprak, dat de oorlog spoedig zou eindigen met een schitterende overwinning voor het Duitsche volk. Verdachte beterurt hel ten dozen brief ooit geschreven te heb- Het bedorven voedsel Op schriftelijke vragen van hel Tweede Kamerlid Ruijs de Boeranbrouck betreffende het door bederf verloren gaan van oen aanzienlijke hoeveelheid levensmiddelen heeft de minister van landbouw geant woord, dal inderdaad voedsel verloren is gegaan. De minister noemde in do eerste plaats een hoeveelheid van 10.000 kg. jam en een van 12,300 kg„ welke lagen in de regeeringsdepots te Gees, rosp. in M'burg. De partijen werden terug gezonden naar de fabriek en konden na te zijn bewerkt opnieuw voor de menscholijke consumptie worden bestemd. Een hoeveelheid van c.a. 671 kg. ter waarde van ongeveer f 556 moest echter worden afgekeurd. Verder noemde de minister nog eon par- tij van 5000 kg. visch in biik, opgeslagen te Amsterdam. De minister wiitto de schuld aan onjuist transport en onoordeelkundigen opslag bij de detaillisten. De minister verwachtte dat. nu de normale handelsorganen weer zullen worden ingeschakeld, dat hel euvel wel- dra tot het verleden zou behooren. E.V.C. wordt niet door de Hoogovens eikend De bedrijfsgroep metaalindustrie van de eenheidsvakcenlrale had een schrijven ge zonden aan de directie van de N. V. Ko ninklijke Ned. Hoogoven en staalfabrieken (e Ifmuiden. Daarin word erkenning van de E.V.C. bij onderhandeling betreffende n klachten inzake indeeling gedaan. Dit was het resultaat van vergadeiinaen, die door ongeveer 1000 loden van het perso neel waren bijgewoond. De E.V.C. stelde de directie aansprakelijk voor eventueele conflicten, wanneer de houding ten opzich te van haar tniet zou worden herzien. Op don laatsten dag van den in het rchrijven ges telden termijn zijn twee be- stuuTsloden van de bedrijfsqroep hij de directie van het hooqoveenbedrijf ontboden Naar de directie verklaarde, wil zii de E.V.C. niet erkennen omdat de metaalbond zijn zaken met erkende bonden afhandelt. Inzake de looneischen is dc directie reeds lot het uiterste gegaan. Verdere verzoeken kunnen niet in behandeling worden geno- De E.V.C. heeft besloten haar leden op 11 December over den gang van zaken in le lichten en dan haar houding le bepalen Schorsing fusiebesprekinqen N.V.V.-E.V.C. Het N.V.V.-bestuur heeft de fusiobespre- kingen met de E.V.C, voorloopig geschorst. Do heer Blokzijl, voorzitter van de E.V.C. heeft, voikomen in strijd mot de gemaakte ifspraken en, volgens de persverslagen, bovendien op onjuiste wijze, mededeelin- gen gedaan over de fusiebesprekingen in ïn openbare vergadering te Rotterdam. Het bestuur van het N.V.V. heeft van het E.V.C.-besluur opheldering hioromtrent ge- Het N.J.V. in actie In het kader van de actie van hel Natio nal Jongeren Verbond heeft deze organi satie in de étalage van de firma Poleij eenig propagandamateriaal tentoongesteld. M:n ziet hier o.a. een vloot samengesteld uil modellen van kloino oorlogsschepen. De modellen zijn het kunstproduct van den heer Jac. Germans uit Vela (Geld.) Onder deze modellen bevindt zich het flolille van den schout bij nacht Doorman, die zijn leven oiferde voor Indiö. Wat moet er gebeuren metde NSB-vrouwen? Wat vindt het Nederiandsche volk dal er gebeuren moet met vrouwen, die alleen lid zijn geweest van de N.S.B. en moeder zijn van jonge kinderen Dit is een ac tueel vraagstuk, waarnaar de Nederland-, sche Stichting voor Statistiek een opinie onderzoek heeft ingesteld. De ondervraagde perscnen. die over alle lagen der bevolking en alle dceien van het land waren spreid, hadden voor hun antwoord keus drie mogelijkheden. De meerderheid der bevolking, namelijk SO pet., blijkt deze vrouwen zoo spoedig mogelijk onder zeker toezicht wederom in vrijheid te willen stellen, teneindo haar 7elegenheid te geven zich weer opvoeding van haar kinderen le gaan wij- Jen. Merkwaardig is, dat zoowel bij de mannen ais bij de vrouwen een zelfde percentage deze Opvatting is toegedaan. Een minderheid, namelijk 14 pet., meent, dal deze vrouwen als ongeschikt voor de opvoedingstaak, ook na het einde van haar straftijd, uit do ouderlijke macht moeten worden ontzet on even lang als andere N.S.B.-e rs moeten worden vastgehouden. Zoowat een vierde gedeelte, 24 pct„ ver kiest tenslotte de mogelijkheid dat deze vrouwen haar kinderen later wel mogen opvoeden, echter eerst nadat zij evenlang zijn vastgehouden als andere N.S.B.-ers. Slechts 2 procent der bevolking blijkt te ?zer zako geen meening uit te spreken. Wal betreft de onderbrengina dor N.S.B.- kindoren blijkt 57 Drocent dor bevolking ior opvoeding in gezinnen te zijn. Ongeveer 36 pet. spreekt zich uit voor onderbrenging in opvoedingstehuizen, ter wijl 7 pet. gean oordeel te kennen geeft. Onthulling Gedenksteen te Zierikzee e Martelaar van Zierikzee herdacht Gistermorgen vond bij het politiebureau ïn korte, maar treffende plechtigheid plaats door de onthulling van een gedenk steen tor nagedachtenis van Menko Koos van der Beek, wachtmeester der Gemeente politie le Zierikzee. die op 10 Dec. 1944 door de Duitschers vermoord werd. Er had zich een eerewacht gevormd van de gezagstroepen van de 4e compagnie in Haamstede en van de Gemoentepoli- Na het spelen van gezang 182 door hel uziekgezelschap „Kunst en Eer", hield de burgemeester van Zierikzee, Jhr. Mr. J. Schuurbeque Boeye een korte redo, waarin hij het werk van van der Beek schetste. s de bezetting, onder do druk van den gemeenschappolijken nood, was er oen eenheid ontstaan, die evenwel na do be vrijding weer uiteen is gevallen. Wij zijn het aan hen die vielen verplicht do eenheid te herstellen om eensgezind aan den opbouw van ons land te arbeiden. Daarna werd hel godenklookon onthuld, waarvan het opschrift luidt Ter nagedachtenis aan Menlce Koos van der Boek, wachtmeester der Gemeentepolitie le Zierikzee. creboren 23 Nov. 1918 te Teqe- len, in dienst getreden bij de politie te Zie rikzee op 1 Aug. 1941. Door de Duitsche belagers van Neerlands Vrijheid en volks bestaan ter dood gebracht op 10 Dec. 1944. Zijn leven en zijn jong geluk. Den ondergrondschen strijd gegeven, Is hij zijn volk in nood en druk Tot in den dood getrouw gebleven. Burgemeester en Gemeentepolitie van Zierikzee. Na de onthulling zongen alle aanwezigen hel eerste en zesde couplet van het Wil. helmus. Daarna spraken nog dhr. H. Minkema, voor zitter van de „Gemeenschap Oud Illegale Werkers", Kring Zierikzee, en dhr. de Boer. Do vader van den heer van der Beek dankte met enkele woorden voor de tref fende plechtigheid. KUNST Zeeland vóór de bevrijding Over muziekstijlen en tijdperken voor den concertbezoeker Hel is een belangrijk iets voor den con certbezoeker en den onlwiKKelaen leak zich vertrouwd te matten met de stijlen en tijd perken, v/aarin de muziek zien laat rang schikken. Men kan zich dan immers van le voren inleven en zich ontvankelijk maken voor de sfeer, de uildrukkingsmiaaelen en de al- gemeene kenmerken, waarmee e;n muziek stuk aan zijn tijdperk geo&nüen is. Als eerste indeeling heooen we do po- lyphone en homopnono stijl. De polyphonie, waarbij ieaere sicm zien zelf standig, in goede samenklank met ae an dere stemmen voortbeweegtde z.g. hori zontale compositie-tochniok. bij de homophone stijl is er één stem hoofdzaak, de anaere stemmen ondersieu- van samengestelde en gooroken c do z.g. verticaie compositie-techniek. Direct bij de geboorte van migheid, hebben we te maxon met ae po- lypnonie, het contrapunt, dat zijn ontwik keling aoormaakt in de Nederiandsche en llaliaanscho scholen en later tot volle ont plooiing wordt gebracht door Bach en Hanael. Vooral bach is kenmerkend voor dozon stijl. We kennen hot beweeglijke spel der stemmen in d'o fuga's en preiudia, in z'n koor, orkest, klavier- en orgelwerken, welke de slijl zoo consekwsnt ontwikkelen en ontplooien, dat met bach de polyphonie z'n begrenzing vindt, er geen ontwikkeling meer mogelijk is, een volkomen alsiuiting van dezen stijl is tot stand gekomen. De homophone stijl (monodie) omstaat op het eind aer ibde eeuw in ltaue als reactie op de polyphonie die soms zoo ingewik keld werd, dat men geen weg meer wist in hot doolhof van stemmen. Hel .iep u.t op exessenmen maakte mU2ioicstuxken, dio meer dan vijftig-stemmig wa.en en zelfs kent men nog een 96-s(emmig werk uit dien tijd. Men kwam met kunsligheoen zooais de spiegelcanon, die men van twee kan ten kon lezen mot helzeilde resu.taat. zoo ais men het cijler 8 om kan draaien, zon der hel te veranderen. De proportie-canon, die door verschillende stemmen in verschil lende tempi gelijktijdig gezongen kon wor den. Verüer de kreeltencanon en de raad selcanon. De homophonïo beoogden, in tegenstel ling hiermee, eenvoud van uitdrukking, door het zingen van een slem met bege.eiding. waardoor niet alleen de melodie, maar ook de tekst weer tot volle recht kwam, want door de vaelstemmi-heid was deze op den duur uit het verband gerukt on had alle zin als voorstelling verloren. De homophonie neemt in haar ontwikke ling een groote vlucht, waardoor de poly- ohonieslijJ bijna geheel wordt verdrongen. Do ontwikkelingsgang via Rameau, Berlioz, Liszt, Wagner en Bebussy tot in onzen iijd en schijnt nu op haar eindpunt te zijn ge komen. Alle mogelijkheden op het gebied der accoorden zijn uitgebuit, en men zoekt weer nieuwe weqen om tot andere klank- mogelijkheden Ie komen, door hot tenen elkaar inzetten van toonsoorten, rythmen en door het gebruiken van kwart-tonen, ter wijl men ook vreet teruggrijpt naar de poly- phone stijl. We leven midden in een overgangstijd perk, en de tijd zal leeren, waar dit zoe ken op uitloopt. De gangbare concert-muziek, die men te genwoordig in de concertzalen kan beluis teren, bevat scheppingen uit de 3 eeuwen, die achter ons liggen, dus vanaf plm. 1600 Deze lijd laat zich verdeolen in de Barok en Rococo-stijl, de klassieke-, de Romanti sche en de Moderne stijl. De Barokstijl is de tegenkanting van de strenge Polyphonie, welke de geest gevan gen houdt in de afgemeten, berekende vor men. Mot do Barok komt esn vlucht uit die gebondenheid, een vrij uitvliegen en oen uitleven van het lang vastgehouden ge. moed. Er worden nieuwe vormen gescha pen, waarin deze geweldige uilingsdrang zich vrijer kan bewegen. De opera, de so nate. het concert, het oratorium, en de pas- sie's doon hun intrede. De scheppingsgeest breekt los In een stroom van werken. Overvloedig stroomen de opara's vanuit Italië, waar deze rich ting ontstond, West-Europa binnen on ver- i de r ziek-c. i In Bach en Handel vindt dezo strooming z'n hoogtepunten. Tegelijkertijd met Bach komt de uitbundige beginperiode wat tot bezinning en grijpt nog even terug naar het polyphone tijdperk. In Bach komt de groo te scheppingsdrang op volkomen, bezonnen, harmonische wijze tot uiting, al het nieuwe wat deze tijd schiep komt door hem tot ontplooiing. Handel toont zich in z'n werken meer de typische Barok, wat ook geheel met zijn leven overeenstemt. Terwijl Bach's leven zich rustig naar binnen gekoerd voltrekt. gaal Handel geheel in z'n tijd op. met dan luister en pracht, die dezen tijd toebehoo- ren. Dat toont zich ook in z'n werken. Andere belangrijke componisten uit deze periode waren in Italië Monteverdi. Vi valdi, Scarialli. in Frankrijk Lully. in En geland Purcell, in Nederland Sweelinck en in Duitschland Schütz. Do Baroktijd loopt uit in de Rococostijl, die zich kenmerkt door versieringen, orna mentiek en charmante bewegingen zonder diepte, zooals men het kent uit den tijd van Lodewijk XV. Do bekendste componistsn die dezen tijd kenmerken zijn Rameau, Cou- perin, Scarlatti en de zonen van Bach, En hiermee loopt de Barok- en Rococo stijl ten einde en zijn er reeds teekenen aanwezig voor een ander tiidoerk, dat eerst door een overgangsperiode voorbereid wordt, do Klassieke slijl. De V. B. Tegen Jc blauwe heb <1 en grond, dc i brand t« gestoken en (Nadruk verboden) (Wordt vervolgd)

Krantenbank Zeeland

Vrije Stemmen. Dagblad voor Zeeland | 1945 | | pagina 1