VRIJE STEMMEN DAGBLAD VOOR ZEELAND Driemogendhedenconferentie te Moskou Voor een vrij en democratisch Spanje Bretton Woods en Nederland NEDERLAND WIL TOETREDEN TOT DE OVEREENKOMSTEN OMTRENT EEN MONETAIR FONDS EN EEN INTERNATIONALE BANK Onze regeering heelt een wetsontwerp Ingediend, waarin zo voorstelt tot de over- eenkomslen van Bretton Woods toe te treden. Enkele groote mogendheden hebben al- daar een paar jaar geleden vergaderd, on hebben hun plannen vastgelegd in oen 2-tal Wi) 'vermelden vooreorst HET INTERNA TIONALE MONETAIRE FONDS. Dit ionds opent voor de deelnemende landen da mogelijkheid, valuta van andere landen te koopen, wanneer men die voor betalingen van door die landen geleverde goederen noodig heelt, en buitenlandsche Valuta Ie verkoopen, als men die weer wil inwisselen voor eigen valuta. Tevens schept het Fonds een regelmatig georganiseerd overleg tusschen do deelne mende landen over hun monetaire politiek, en over de daarmee samenhangende inter nationale valuta-problemen. Daarnaast wordt door Bretton Woods voorgesteld, EEN INTERNATIONALE BANK VOOR HERSTEL LN ONTWIKKELING te stichten. Deze bank heelt ten doel, investeeringen voor productieve doeleinden op internatio naal gebied te vergemakkelijken. Herstel van oorlogsvernielingen, het omschakelen van oorlogs- op vredesproductie. en het tol ontwikkeling brengen van de productieve mogelijkheden van economisch minder ont wikkelde landen. De bank kan dit doen zoowel door doel te nemen in particuliere kapitaalverstrek kingen. alsook door hel geven van garan ties. Mocht do internationale kapitaalmarkt in gebreke blijven om zeil kapitaal te ver strekken, dan kan de bank dit zellslandig doen. op passende voorwaarden en uit eiqen dan wel uit vreemde middelen. Zij dient er bij haar investeeringen zorg voor te dragen, dat de meest nuttige en dringende rasen hel eeist ter hand worden genomen, onvetscnilliq ol het rroote ol kleine objecten bctrell. Waar wij bovenstaande samenvatting onlleenen aan de memorie van toelichting die onze regeering aan hot wetsontwerp toevoegt, willen wij ook nog iets meedeelen uit de slotoeschouwmg daarvan. Zoowel de Bank als het Fonds moeten, zegt de regeering, worden beschouwd als instrumenten ter bevordering en verwezen lijking van geordende internationale samen werking op monetair gebied. In het verleden bleken dringend ge- wenschtstabiliteit dor wisselkoersen en zoo groot mogelijke vrijheid van het beta lingsverkeer. Hiertoe is internationale sa menwerking en onderlinge hulpverleening noodzakelijk. Onze monetaire positie heeft door den oorlog ernstig geleden. Wij hebben thans groote behoefte aan invoeren uil het bui tenland voor ons economische herstel. Hel is dus dringend noodzakelijk, dat ons Koninkrijk toetreedt tot deze beide over eenkomsten. Later zal dan esn regeling noodig zijn, om voor do vier verschillendo doelen van ons koninkrijk de onderlinge verhoudingen in dit opzicht vast te stellen. De regeering deelt mede, dat zij dit laat ste onderwerp reeds in studie heeft. Red. Burgemeester kwam terug en de Raad ging heen Da burgemeester van Hoog en Laaq Mierde (N.Br.) was sinds Septomber van het vorige jaar geslaakt, omdat naar xün ce- dragingen tijdens de bezetting oen nader onderzoek moest worden ingesteld. Hem werd o.a. verweten, dal hij tijdens do be zetting al te veel de Duilscho eischen in willigde en propaganda maakte voor den Nederlandschen Volksdienst en Winterhulp. Dezer dagen is het besluit afgekomen, dal de heer Herkuleijns met Ingang van 1 De cember zijn functies van burqemeester en secretaris voorloopig mag hervatten. De ge meenteraad is met deze beslissing weinig ingenomen. De zeven leden verklaarden eenparig, dat zij weigerden met den heer Herkuleijns samen te werken en hebben allen hun ontslag ingediend. „Do Nieuwe Nederlandor". 2e JAARGANG NUMMfck 335 Maandag 10 December 1945 Algemeen* Leiding i B. G. Kloosterziel ea S. L. Boerin a. Hoofdredacteur l J. Koekebdkker. Redactie en Administratie Goes, Beestenmarkt 2. Telefoon 2163. Frankrijk's nieuwe grondwet Op 15 December a.s. zal te Moskou oen ontmoeting plaats hebben tusschen de Mi nisters van Buitenlandsche Zaken van Groot Brittannië. de Sovjet-Unie en de Ver. Stalen. Deze bijeenkomst is gearrangeerd in over eenstemming met het op de conferentie van Jalta genomen besluit. De bijeenkomst biedt aan de regeoringen van Groot Brittannië, Amerika en de Sovjet Unie de mogelijkheid, op iniormeele wijze de kwesties, welke van actueel belang zijn voor deze drie landen, Ie besludeeren. Ook het vraagstuk van de controle over de atoom-energie zal ter sprake komen. De conferentie is voornamelijk bijeenge roepen om de atmosfeer tusschen de groote mogendheden te zuiveren en hen in staal te stellen deel te nemen aan de algemeene vergadering van de organisatie der Vor- oenigde Volkeren met een zoo volledig mo gelijk op elkaar afgestemde politiek. Do conferentie is Ie beschouwen als een voortzetting van de regelmatige besprekin gen van de drie Ministers van Buitenland sche Zaken, zooals dit is voorzien bij de overoenkoms van Jalta. Behalve de controle over de atoom-energie zijn de problemen die momenteel do groott mogendheden interesseeren, toch nog talrijk genoeg. Men denke aan het Verre Oosten, w.o. het bestuur van Japan en de vredes verdragen, Perzië, de toestand in Chinc en ten slotte de werkwijze bij hel opsteller, van de Europeesche vredesverdragen. Zooals men weet. hebben de Ministers van Buitenlandsche Zaken elkaar het laats ontmoet ter gelegenheid van de conferentie van „vijf", die op 11 September lo Londer. begon en op 2 October l.j. werd algebro ken, daar zij als mislukt werd beschouwd. Bereiden de nazi's in Spanje derden wereldoorlog voor? In Amsterdam heeft zich gevormd een initiatief-comité „Vrii Spanje", dal zich wil richten tot de organisatie van de Voreen. Volkeren, met het verzoek in Spanje alge meens on direct verkiezingen te organi- In het comité hebben o.a. zitting Dr. J. Romein, Ds. J. J. Buskes, Prof. van Embden en Mr. G. J. van Heuven Goedhart. Hei comité zal op 5 Januari in de Markt hallen te Amsterdam een groote betooging organiseeron voor een vrij en democratiscn Op oen persconferentie zeide Prof. Dr. J. Romein o.a., dat Spanje, dat nu nog als laatste fascistisch land bestaat, van hel Franco-bewind moet worden verlost. Nog 40.000 anti-fascistische Spanjaarden bevinden zich in qevangenissen en kampen. Dr. Romein is er van overtuigd, dat de Duilsche Nazi's in Spanje een derden we reldoorlog voorbereiden. Met hel oog daarop is het vooral van belang lo bedenken, dat Spanje hel rijkste uraniumgobïed heeft. Het is, naar sprekers meening. een bij zondere Nederlandschc taak, om ook in Spanje de qorechtiqheid te doen zegevieren. Daarom„In geen enkel land meer een Naz Centraal bestuur in Duitschland? Generaal J. Mc Narny, de opvolger van generaal Eisenhower als bevelhebber der Amorikaansche bezettingstroepen in Duitsch land. heeft op een persconferentie te Neu renberg verklaard, dat een centraal bestuur van Duitschland noodig iskomt dit niet tol stand, dan zullen de Amerikanen wel licht genoodzaakt zijn, de bezetting van de bezetting van Duitschland ttf beëindigen. Hij hoopt, dat Frankrijk deze zaak opnieuw zal overwegen. In Parijs verklaart men op het Ministerie van Buitenlandsche Zaken, dal men aeon bezwaar heeft legen een centraal bestuur, als dit maar niet in Duilsche handen komt 1 Want als deze ook macht zouden krijgen ovor Ruhr, Rijn on Saar, zou men vooruit- loopen op de beslissing, waar de westelijke grens van Duitschland zou komen te liggen. Niemand verbeeldt zich immers, dat Oost- Pruisen of Silezië weer onder een centraal Duitschland Ie beëindigen. Hij hoopt, dat Frankrijk deze zaak opnieuw zal overwegen. Het proces te Neurenberg De Duitsche plannen met Nederland De Brilsche assistent-procureur wierp een vernietigenden blik naar de beklaagden bank, toen hij, de documenten een oogen- blik vergelende, in honendo bewoordingen hel gedrag van de Duitsche leiders gee- selde in verband met Nederland. Evenals de Amorikaansche procureur- generaal had gedaan, las hij documenten voor van de conloreniiB op 23 Mei 1339. waarin werd besloten om in geval van oorlog met Polen, Nederland bliksemsnel te bezetten tot aan de Zuiderzee. In een instructie van 28 November 1939 bepaalt Keitel, dat indien een snelle door braak ten Noorden van Luik mislukt, Wal- Op 8 Mei noteert Jodl alarmoerende be richten uit Hollandintrekking verloven, evacuaties, wegversperringen. De Duitsche spionnagedionst meldde, dat do Engelschen toestemming vroegen binnen te ruKken, wat do Nederlanders zouden heb ben geweigerd. Keitc-l dringt aan op spoedige actie. De Führer is buitengewoon geagiteerd en besluit op 10 Mei tot den aanval over te gaan, wat evanwel in strijd was met zijn intuïtie, naar hij zei. Om 9 uur 's avonds wordt het codewoord „Dantzig" geseind en over zeven en een hall uur, dus den vol gendon morgen om hall vijl, den aanval te beginnen. Alea jacla est 1 Do leerling is geworpen. Losgeld op Java ge-eischt Thans verluidt uit Batavia, dat de ont voeringen ten doel hebben een losgeld in handen to krijgen. Hier is dus winstbejag hot doel. Nog meer hooge Japansche machtigen gearresteerd Generaal Mac Arthur heeft bevolen dat ook Prins Konoio en een aantal andere vooraanstaande Japanneezen moeten wor den gearresteerd, o.a. de ambassadeur van Japan in Berlijn lot aan het einde van den oorlog, Horsii Osjima. Ook hier wordt stilletjes-aan een Neuren berg voorbereid. Zij hebben het verdiend Wavell en Gandhi te zamen? In Calcutta, waar Gandhi 13 aangeko men, wórdt een ontmoeting tusschen hem en den vice-koning van Indië verwacht, wat groote perspectieven zou kunnen openen. Het comité van de Fransche nationale vergadering besloot met 30 tegen 12 stem men voor te stollon. verplicht stemrecht in van 20 jaar en ouder, met evenredige ver tegenwoordiging. Ook soldaten zouden mo gen stemmen, en stemmen per post zal zijn toegestaan. Ofschoon De Gaspcrl een progremma op stelde dal overeenstemde niet het eigc-n program der liberalen, weigeren deze. aan do kabinetsvorming deel lo nemen. Ook van arbeiderszijde rijzen moeilijkheden. Toch willen de christen-democraten doorzet ten. desnoods met een regeering van slechts De Japansche Communistische Partij eischt de afschaffing van het Keizerschap, oprich ting van de republiek, en vraagt aan de andere partijen, om te zamen een Volks- Het bericht, dat bevel gogeven is, om 59 Japansche oorlogsmisdadigers te arres teeren. is bij den lapanschen Rijksdag als een bliksem ingeslagen. De toekomst van de Nederl. beschaving Prof. van der Leeuw. Minister van On derwijs, Kunsten en Wetenschappen, sprak in de serie „Praatjes op de Brug" over de „toekomst van de Nederlandsche bescha ving". De Minister wees op het gevaar van een al te sterk nationaal besei. Nederlanderschap is niet een toestand, maar een taak. Het gezin is nog altijd de grondslag van een krachtige, doeltreffende cultuur. De Minister pleitte voor een vernieuwing De Nederlandsche Unie voor het gerecht? Wij lezen in „De Gelderlander": Naar wij vernemen heeft a'e Groote Ad vies Commissie van den Illegalen Raad in naar jongste zitting het voor velen wellicht onbegrijpelijke besluit genomen, om een aanklacht bij het Bijzonder Gerechtshof te Den Haag in te. dienen tegen de heeren Prol. J. E. de Quay, Mr. J. Linthorst Homan en Mr. L. Einthovon. in hun kwaliteit als leiders van de Nederlandsche Unie. Met dit besluit, dal met slechts 6 stem men logen gevallen is, stelt de G. A. C. zich uiteraard op hel standpunt, dat de leiders Jer Nederlandsche Unie, waar meer dan oen millioen Nederlanders zich bij aansloten en waaruil oen belangrijk deel der illegale strijders is voortgekomen, onvaderlandslie vend zouden zün qeweest. De „werkplaats" te Bilthoven Op de school waar onze twee oudste prinsesjes thans ook leerlingen zijn, wordt een kerst-uitvoering voorbereid, die 18 De cember Ie Utrecht in de Pieterskerk zal plaats hebben. Gegeven zal worden „Das neugebor'ne Kindelein" van Dietrich Buxte- hude, en „Die Kunst der Fuge" van Joh. Seb. Bach. Het Werkplaalskoor uit Bilthoven zingt daarbij 3 van de 19 fuga's, op teksten, door Kees Boeke bijeengebracht. Een groot or kest werkt mede. AAN ONZE POST-ABONNEES Wij verzoeken onze Post-Abonnees, die per Bank ol por PostwisseJ het abonnementsgeld voor het le kwar taal 1946, groot f 3.78, willen over maken, dit te willen doen vóór 20 December a.s., daar na dien datum de kwitanties verzonden zullen wor den, verhoogd met incasso-kosten. ADMINISTRATIE VRIJE STEMMEN Dr. H. J.van Mook naar Nederland Naar wij van welingelichte zijde vernemen :al de Luitenant Gouverneur Generaal Dr. H. van Mook over enkele dagen naar Nederland vertrekken om besprekingen met de rcgccrlng te voeren. -Naar gcmeldwordt zullen als gevolg van de bes uiten der conferentie te Singapore de Brilsche troepen zeer spoedig een begin maken met het herstel van de orde In groote gebieden van Java. Nog meer troepen zullen daartoe naar Java worden overgebracht. Oe Nederlandsche troepen zullen waarschijn lijk wel gebruikt worden voor politiediensten in de gezuiverde streken, maar niet aan dc operaties in Nedcrlandsch Oost-lndic mogen deelnemen. Dit betekent nitbreiding van de bevoegdheden van Generaal Christison, welke maatregel volgens R' uter, in Londen groote verbazing heeft gewekt. Het korps mariniers 280 jaar Op 10 December 1945 ls het 280 jaar geleden, dat het korps Mariniers werd op gericht. Hot December-nummer van „Onze Vloot" is gewiid aan deze gobeurtenis. Op 10 December 1665, midden in den tweeden Engelschen Oorlog, kwam het bo- sluit tot oprichting van een „Regiment do Marine" tol uilvoering. Behalve aan De Ruijler, was het doorzetten van hst besluit vooral te danken aan Johan de Witt. Wij behoeven er slechts op te wijzen, wat de Mariniers in den jongston oorlog presteerden. Hun strijd bij Rotterdam on in Indië spreken voor zichzelf. Huldo aan het jubileerende Korps I Kinderbijslagwet Bij Kon. Besluit, Staatsblad 294, is uit voering gegeven aan artikel 27, derde lid» dor Kinderbijslagwet. Blijkens artikel 1 van dat besluit bedraagt de bijdrage, bedoeld in artikel 27, tweede lid, onder a, der Kin derbijslagwet, voor het jaar 1946 2.19 pel. van het loon, dat krachtens het bepaalde in artikel 28 dier wol voor premiebetaling in aanmerking komt. Voor instellingen van weldadigheid, die voorkomen op do lijst, bedoeld in artikel 3 der Armenwet, bedraagt do bijdrage, in alwijking van hot bepaalde in het vorige lid, 0.94 pet. Artikel 2 luidt als volglDe opslag, be doeld in artikel 27, tweede lid, onder b, der Kinderbijslagwet, bedraagt voor do werkgevers, die bij hot Rijkskinderbijslag- fonds zijn aangesloten. 0.06 pel. van het loon, dat krachtens hot bepaalde in artikel 28 dier wet voor premiebetaling In aan merking komt. Voor de in den vorigon vol- bedoelde werkgevers bedraagt de pre- voor het jaar 1946 mitsdien 2.25 pet.. onderscheidenlijk 1 pet. van het loon, dat krachlens het bopaalde in artikol 28 der Kinderbijslagwet voor premiebetaling in inmerking komt. idderzaal Haagsche Brief Rond Den Haag mog» aan door do oorlogs weeën geschonden zijn, naar lichaam ea naar geest, langzaam maar zeker koert hot oude leven er weer terug. Kwam eenigo maanden geleden een collega uit België naar hier on verbaasde hij zich over het ieil dat in oen groote stad als 's-Graven- hage nog goen tram reed, thans zijn do zaken veranderd. Nadat aanvankelijk de H.T.M. slechts voor de tallooze kantoorbe dienden reed, dos morgens van 7 tot 9 en tusschen den middag en 's avonds enkele uren, nu kan mon weer gebruik maken van dit op het oogonblik zoo onmisbare vervoermiddel. Al hebben de Duitschers ook op hét ge bied van het tramwezen stoute slaallies van rooi uitgehaald kon men een jaar go- leden niet in een illegaal blaadjo lezen, dat do wagens van lijn 10, met hetzelldo bord voorop, door de straten van Berlijn redon do H.T.M. heeft alle zeilen bij gezet en thans kan men bijna naar allo richtingen weer om do twintig minuten trammen. Dat daarvoor aardig wat herstel werkzaamheden moesion worden verlicht, laat zich hegrijpen, wanneer men bedenkt, dat door bombardementen cn roof allerlei tramnetten gedesorganiseerd waron. Autobussen moet men in het Haagsche stadsleven nog niet verwachten. Hier heoft de Duitsche cleplomaan doortastend huis gehouden en daar komt bij, dat de schaarsche voertuigen van dit soort, die ons bespaard zijn gebleven, op het oogon blik niet onderhanden genomen kunnen worden, omdat de groote garage door de Kon, Landmacht gevorderd is. Dat dit een ol critiok is voor hen. die in woonachtig zijn waar eertijds □Heen bus-verbinding was en goen rails ligt, behoeft goon betoog. Als Haagsche iiguur is ook nog steeds te beschouwen de zoogenaamde Blauwe Tram van de Noord-Zuidhollandsche Tram weg'Mij, die de qrensbewoners (Voorburg) naar de Residentie vervoert. Het zal nog wel eonlgen lijd vergen, eer de route van de Blauwe van het huidige eindpunt Bosch- brug-Dierentuin weer verlengd kan worden tot Scheveningen. (Door de door de Duit schers opgedrongon evacuatie was de route van deze tram aanmerkolijk ingekort). Taxi's rijden in Den Haag alleen in spe ciale gevallen, voor nersonen, d.e op grond van hun werk (meest in dienst van Rijk 1 Regeering) over dit snelle vervoermiddel moeten beschikken. Voor hen, die meer comfort eischen dan een stampvolle tram ol een open wagen (ja. lezor, in den winter rijden er z.g.n. open wagens en zich de luxe kan permitteeron. is daar dan nog het „aapje", het rijtuig uit do oude doos, dat letterlijk en figuurlijk van stal is gehaald om haastig en (vaak nog) deilig Don Haóg te Prinses Juliana sprak over Indië H. K. H. Prinses Juliana sprak Vrijdag avond voor Herrijzend Nederland. De Prinses wees op de otters, die Indiö had gebracht, toen Nederland overrompeld werd. Daarop past slechts een antwoord en dat is met de grootste oensgezindheid on in algemeene samenwerking datgene '.ot stand te brongen, waar de land- en rijks regenten in Indië op wachten. De Prinses noemde de taak van 't comité „Nederland helpt Indiö" haast bovenmon- schelijk. De Prinses maakte met dankbaarheid ge wag van het work van dc veieoniging „Oost on West", de S.I.M.A.V.I. en van Nederlandse!* Volksherstel. De Prinses wekte ten slotte op tot zoo groot mogelijken steun aan do actie „Ne derland holpt Indiö". Do Cholera onder de knie, zoo Juicht een wetenschappelijk medewerker in de New York Times, De Amerikaansche Marine be handelde in Calcutta 400 speciale gevallen en het bleek dat de nieuwe behandelings wijze kon uitwerken, dat er niemand meer aan cholera stierf. Bohandelinq met bioed- plasma, sulfa-preparaten en physiologische zoutoplossing redde patiënten, die anders binnen twaalf uren zouden gestorven zijn. Thans verlieten zij na 9 dagen volkomen genezon het hospitaaL Zij die vielen voorde bevrijding van Schouwen-Duiveland Vandaag cén jaar geleden Zondag 10 December 1944 werden in Haamstede, op Schouwen en Duivcland, tien illegale werkers, gesnapt na ccn inislultte poging tot overtocht naar het bevrijde gedeelte van dc provincie Zeeland, en na beestachtig mishandeld te zijn, opgehangen. Onder deze tien slachtoffers van dc Nari- terreur bevond zich onze trouwe medewerker in dc illegaliteit, dc agent van dc gemeente politic te Zicrikzee, M. K. v. d. Beek. Hij verzorgde op dappere wijze de bezorging van het illegale nieuws-bulletin „Vrije Stemmen". Aan zijn nagedachtenis cn aan dc nagcdach' tcnis van hen, die met hem stierven voor de bevrijding van ons vaderland, is het onder staande rapport gewijd. Het rapport van de G.O. I.W. te Zierikzee H. M. do Koningin heelt don wensch te kennen gegeven, dat op korten termijn uit voerige gegevens worden verzameld over allo terechtstellingen, welko gedurende de bezettingsjaren door de Duitschers hebben plaats gehad. Dit is in een radio-omroep bekend ge maakt en naar aanleiding daarvan heeft de G.O.I.W. te Zierikzee het hier volqend rapport gezonden naar de Groote Advies commissie Illegaliteit te Amsterdam en aan Militair Gezag. Wij publiceeren dit rapport in de „Vrljo Stommen", opdat in breeden kring bekend wordt, wal de op 10 December vermoorde mannen voor ons Vaderland hebben gedaan en wat ze hiervoor hebben moeten lijden. Toon do geallieerden begin November 1944 St. Philipsland. Tholon en Noord-Beve land bevrijdden, bleef Schouwen en Duive- land nog in Duitsche handen. Tot deze op 4 Januari 1945 door de mollen werd ver broken, onderhielden wij oen verbinding met de geallioerden over de bedrijfstelefoon van de Prov. Zoeuwsche Electr. Mij. Dit gebeurde in organisatie-verband van den O.D., Distr. Comm. Ir. H. J. D. Swaters. De mislukte pogingen tj tot overtocht Begin December werd via die verbinding !met de geallieerden oen plan opgemaakt om oen aantal illegalen, afkomstig uil plaatsen over hel geheele eiland, naar do geallieerden te halen, teneinde daarna, bij e.v. landingen, behulpzaam te kunnen zijn. Tegelijk zouden dan twae Engolschon on een Nederlander, behoorende bij een aangekomen zweefvliegtuig, die hier onder gedoken zaten, gohaald worden en ook bij ons ondergedoken Armeensch onder officier, die aan onze spionnage moewerkle. Maandag en Dinsdag 4 on 5 Dec. 1944 wer den telefonisch besprekingen mot do gealli eerde olllcieren le St. Philipsland gevoerd. Er werd overeengekomen, dat 17 monschen zouden v/orden gohaald op Woensdag 6 December te 20 uur. Onze menschen zouden om 19 uur aan den zeedijk zitten, recht voor den Boerenweg bij Zierikzee en daar mei een afgeschermde lamp seinen geven in de richting van Colijnsplaat. Wanneer onver hoopt de geallieerden niet konden komen, zouden zij om 17.30 drie granaten afschie ten op een punt dicht bij Zierikzee. De gra naten werden niet algeschoten de tocht ging dus door en onze menschen kwamen ongehinderd aan den zeedijk, waar ze om 19 uur begonnen te seinen. Tot 20.30 uur hebben zo daar qezeten, zonder iets van de geallieerden te hebben bemerkt. Toen keerden zij naar Zierikzee terug, waar zij zonder door do Duitschers opgemerkt te zijn, weer onderdak qebracht werden. Den vol genden dag kregen wij weer verbind'ng met de geallieerden en hoorden, dat xii onderweg waron geweest, doch onze licht seinen niet hadden gezien. Dit zal een go volg zijn goweest van het zeer slechte wcor, dal legen den avond opkwam. Wij drongen er op aan. den overtocht nog eenmaal te probeeren. Een van de Engelsche luchtlandinnsmannen werd in het pand waar de telefoonverbinding was, bin nengeloodst om rechtstreeks met de gealli eerden te kunnen spreken. Afgesproken werd. dat denzcllden avond de poging tot overtocht zou worden herhaald. Om 20 uur zaten onze menschen weer aan den zee dijk en begonnen te seinen, nu met een rood en een wit licht en met korte tusschen- poozen. Om 20 uur voeren do geallieerden te Co lijnsplaat uit. Wij zagen direct lichtseinen en bleven dezo zien lot 20.35 uur. Toen moesten onze menschen, omdat een auto voorbij kwam rijden, het seinen stoppen. Ongeveer 7 minuten later begonnen zij weer. De geallieerden zagen dit seinen he laas niet moer. vermoedelijk omdat de boot te veel naar het Westen was afgedreven. Wij gedenken op deze plaats in het bijzonder onzen trouwen mede werker. M. K. v. d. Beek, die ons illegaal blad „Vrije Stemmen" ge regeld op Schouwen cn DuivcJand bezorgde, tot hij door dc Duitschers gegrepen werd. Met eerbied lezen wij zijn laatste woorden tot zijn vrouw, waarin deze dappeze held van zijn geloofs vertrouwen getuigt: „LIEVELING, Deze laatste woorden van je man komen uit een bunker te Haamstede. Nog slechts enkele minuten, Rcnny, scheiden mij van den dood. Ver geef mij al mijn schulden, lieveling. God heeft mij ze ook vergeven, cn ik reken op Zijn genade, opdat ik opgenomen word in zijn volledige heerlijkheid. Wat was onze tijd anders gelukkig, Rcnnckc, als wij nu in deze stonden onze gedachten laten teruggaan tot wat voorbij is gegaan. O Rins, vergeef mij alles, lieveling, ik ben veel tekort geschoten, toch was het leven zoo zoet voor ons beidjes. Wij zouden pas nog met ons geluk beginnen, cn nu is het einde er al. O God, neem mij op In Uw heer lijkheid en neem mijn vrouw in Uw hooge bescherming." m Do geallieerden ziln aan Klsterinlaag aan wal gegaan. Een patrouille is naar den Boerenweg geloopen en kwam daar tegen 21.30 uur aan. Onze menschen waren ech ter even na 21 uur weggegaan, omdat zij niets van de geallieerden bemerkten en de onderneming dus weer als mislukt be schouwden. Ds geallieerde patrouille keer de naar do boot terug. Zoowel heen als terug sloopen zii langs een Duitschen schild- wacht, dien zii, daar hij achter een loop graaf stond, niet konden bespringen. Schie ten wilden zij, met het oog op alarm, ook niet. Toen de patrouille even later aan boord ging, moet de schildwacht haar op gemerkt hebben. Hij maakte met een vuur pijl alarm. Inmiddels waren onze menschen begonnen met den terugtocht naar Zierik zee. De wachlmeester der Marechaussee Wisse zou met zijn vrouw voorop gaan en de anderen zouden volgen. Wisse stuitte op een Duitsche patrouille van zeven man. doch hij deed haar gelooven, dat zijn vrouw en hij met lekke lietsbanden van Haamstede kwamen hij liet de leege band zien. door met een zaklicht bii te lichten. Dit was levens een sein voor de achteraan komenden, dat er onraad was. Een vuurgevecht en de gevangenneming Wisse werd dus doorgelaten en de pa trouille ging verder naar den zeedijk. Zij stuitte daarop de andere 15 man cn hel kwam tot een hovig vuurgevecht, dat door betere bewapening ten gunste van de Duit schers verliep. De twee Engelschen, Siit Bernard Blacks van Manchester en Philip Hudson van Lon den, leider, glider pilot, en de Drentenaar Bernard do Leeuw van de commando-t.-oe- pen wisten te ontkomen eveneens M. de Glopper van Renesse. Do overige oil menschen werden gevangen genomen, w.o. de 'eerder genoemde Armeensche onder officier. Zij ziin naar Zierikzee vervoerd en daar beestachtig mishandeld met gummi knuppelsvooral de agent der gemeente politie M. K. v. d. Beek. Twee agenten van de gemoento-politie. J. W. Renshol en A. Pipping, hadden voor begeleiding naar den zeedijk en voor de wacht zorg gedra gen. Zij waren tijdig in Zierikzee terug. 's Nachts werd het geheele gemeente- on marechaussee-corps opgehaald en oen week vastgehouden. Daar een dame bii den tocht was be trokken. n.l. mevr. Wisse, en zii door de Duitschers was gezien, werd er naar een dame gezocht. Hoewel zij er niets mee te maken had. werd Vriidagsmorgons mei. A. Hage opgehaald en bij do elf anderen ge- vangon gezel. Beestachtige mishandelingen Vrijdagsmiddags werden allen, behalve do zwaar gewonde C. Lozonder. naar Brou wershaven vervoerd en daar bii hot over brengen naar het schip weer beestachtig mishandeld. Bij hel uitvaren uil de haven sprong de Armeensche onder-officier over boord. Ol hij ontkomen ol verdronken ls. ls niet met zekerheid bekend. Zijn naam is Jork Mikiniejan. De gevangenen werden weer verschrikkelijk mishandeld. Zij moes ten voorover op het dek liggen. Bij lederen man kwam een mof te slaan en deze druk ten de .kolvon van hun geweren in den rug van de gevangenen. In deze houding moes- ten zij den geheelen overtocht blijven. Bij aankomst lo Ouddorp. tijdens het overbren gen naar de vrachtauto en bi) de aankomst te Middelharnis. moesten do gevangenen steeds weer mishandelingen ondergaan. Te Middelharnis begon de berechting di rect. Deze eindigde Zaterdagsmorgens om ongeveer 3.30 uur. Mei. A. Hage werd vrijgesproken, omdat vast kwam te slaan, dat zij niets met de zaak had te maken. De andere tien. waar onder de zwaar gewonde C. Lazondor, werden lot den strop veroordeeld. Zij werden terug gevoerd naar Ouddorp en gingen daar Zaterdagsavonds scheep. Van Brouwershaven werden zij naar een bunker in Haamstede gebracht. De terechtstellingen Zondagsmorgens 10 Doe. '44 even voor het vervoer naar de plaats van de terecht stelling, heeft Ds. Voorneveld van Haam stede de tien slachtoffers toegesproken en hen bijgestaan. Daarna zijn zij in een ge sloten huilkar naar Renesse vervoerd en behalve de zwaar gowonde C, Lazondcr, opgehangen. Uil iedere gemeente werden 5 ingezete nen en de naaste familieleden dor slacht offers gedwongen langs de gohangonen te loopen. De lijken bleven 24 uur hangen. Inmid dels overleed op 11 Dec. de zwaar ge wonde C. Lazonder. Ook ziin lijk werd opgehangen. Tusschen het moment van gevangenneming op Donderdagavond 7 De cember om 22.30 uur en de terechtstelling op Zondagmorgen 10 Dec. om 10 uur, heb ben de slachtoffers geen eten ol drinken gehad. Alle goederen van de familieleden dor slachtoffers werden verbeurd verklaard en door de mollen weggehaald, zoodat zij niets overhielden, dan de kleeding die zij droegen. De namen van de barbaren De berechting te Middelharnis had plaats door acht mollen, waarvan zes in burger en twee in uniform. Bii deze laatste twee was de eiland-commandant van Schouwen en Duiveland, Hauplman Schut», die gelijk mot de gevangenen was meegekomen. Zijn Feldposlnummer was 34828. later 424232 A, B en C. Als voorzitter fungeerde de commandant Goeree-Overflakkeo. Bij de ophanging waren betrokken de Luitenants Klumpe en Cegers. Een van doze beiden heeft de negen mannen per soonlijk den strop omgedaan. Hel Feldposl nummer van Klumpe was 44709 E. Zeer waarschijnlijk is Klumpe de hoofdschuldige. Cegers was adjudant van den eiland-com mandant Schouwen en Duiveland. Verder waren er nog bij betrokken Oberfeldwebel Fritz Wescr uit Mannheim en Franz Pauor beider Feldposlnummer was 0680S, Onder het zingen van „Een vaste burcht is on?e God", ziin de negen mannen naar de plaats der terechtstelling geloopen en den heldendood gestorven. Zij hebben zich tot het laatste oogonblik als ware helden gedragen en de moffen hebben niet een woord over do anderen, bii het ondergrond- sche werk betrokken, uit hen kunnen krij gen. De Duitschers krogen dus geen ge gevens over den O.D. en de telefonische verbinding met do geallieerden. De onderneming was van zeer groot belang Bii deze onderneming stonden zoor groote belangen voor do bevrijding van Schouwen en Duiveland op hel spel. Zouden allo behouden bii de geallieerden terecht ziin gekomen, dan zou dit wellicht van groeten invloed op het oorlogsplan ten opzichte van Schouwen-Duiveland zijn goweest. De mees. ten van de zestien mannen beschikten na melijk over zeer veel gegevens, die bij landingen van zeer groot nut konden ziin. Waar de geallieerden op onze voorstellen om de Armenen in opstand tegen de Duit schers te laten komen, niet durfden ingaan, hun standpunt misschien gewijzigd ziin deze plannen verantwoordelijken Arn schen onder-officier konden praten, Het ging hier dus niet om een overtocht, om zelf van hol eiland weq te komen. Alle betrokkenen wisten, dat zij hun leven op hel spel zetten voor een zeer bolangrijlce onder neming ten dienste van de geallieerde oor logvoering. Dat zii het aandurfden, getuigt van moed en een hartstochtelijke vaderlandsiielde en kunnen vooral wii. bewoners van Schouwen en Duiveland, hen niet dankbaar genoeg zijn. dat zij dit alles voor ons hebben willen waqen. Meer dan afschuwelijk is de daad, die de leden van de Duitsche Weermacht je gens deze helden hebben boqaan. Na hun veroordeeling lol den strop, heb ben onze helden om den kogel gevraagd, doch dit is hun qoweigerd en zijn ze daar na, op 10 December 1944, op laaghartige wijze door de Duitsche barbaren vermoord. Te hopen is, dat de hiervoor oenoemde daders kun gerechte straf niet zullen ont- De namen van do lerechtgestelden zijn M. K. v. d. Beek, Zierikzee I. van der Bijl, Zonnemaire J. A. Verhoef. Brouwershaven M. P. M. v. d. Klooster, Brouwershaven W. M. Boot, Renesse A. M. Padmos, Renesse Joh. Oudkerk, Renesse J. P. Jonker. Haamstede L. M. Jonker. Haamstede. Gemeenschap Oud Illegale Werkers, Kring Zierikzee, De Voorzitter: H. MINKEMA.

Krantenbank Zeeland

Vrije Stemmen. Dagblad voor Zeeland | 1945 | | pagina 1