VRIJE STEMMEN
Uit Indonesië
Krachtiger optreden van Vereenigde
Staten tegen het Spanje van Franco
Roode Kruis contra schurft
Iets over het Zeeuwsch
D1JSIJV 6
w
f
De radiostations van Djokjakarta e
rakaria, vanwaar de laatste v/eken veel
oorlogsophitsing is uitgegaan, is door
Engelsche mosquito's aangevallen. Tevoren
haddon vliegtuigen pcimi 'letten uitgestrooid
waarin de bevolking gewaarschuwd werd
do steden te verlaten, omdat de radiostati
ons gebombardeerd zouden worden. Het
radiostation van Soerakarta gal order, om
de pamfletten te verzamelen, en decide mo
de, dat „wij om 3 uur onzo uitzendingen
zullen hervatten".
Nadat de bombardemten waren uitge
voerd, is het station echter niet mee
aether geweest.
200 kleine vaartuigen van de Indonesiërs
hebben getracht een landing uit te voeren
aan den oever van 't meer bij Ambarawu,
Zij hadden de nabijgelegen gevangenis
bezet, doch werden door tanks en artillerie
vuur verdreven.
In de „nationale conventie", die te Ba
tavia wordt gehouden, heeft Sootan Sjarir
verklaard, dat ook in deze moeilijke om
standigheden de „regeering" de leiding be
houden moet. Een resolutie stelt voor, dat
hot Britsche leger op Java vervangen zal
worden door Australische en Amerikaan-
sche troepen.
In Bandoeng is de spanning toegenomen.
In Batavia is hei rustiger, ofschoon verre
van normaal.
Prof. Gerretson
tegen Dr. van Mook
Door Prof. Dr. C. Gerretson is in „Do
Nieuwe Eeuw" een hevigen aanval go-
daan op het beleid van Dr. van Moolc. De
Regeeringsvoorllchtingsdiensl meldt daar
omtrent, dat deze aanval berust op oen
voorstelling van zaken, die geheel bezij
den de waarheid is. De kwestie gaat voor
al om de beschuldiging, dat Dr. van Mook
de uitzending van troepen naar Indië stel
selmatig zou hebben gesaboteerd. Het te-
gendoel is waar, zegt het communiqué.
Juist Van Mook heeft krachtig aange
drongen op afdoende maatregelen, en zijn
plan werd aanvaard om 20.000 gezagstroe-
pen, 2000 man luchtstrijdkrachten en 5000
man Nica-personeel uit te zenden. Dat hier
niet voldoende van gekomen is, is niet zijn
schuld, doch ligt aan bezwaron van ge
allieerde zijde.
Prof. Schermerhorrs
tot Belgische journalisten
Belgische journalisten die een week in
Nederland hadden vertoefd, zaten met Prof.
Schermerhorn en den heer Baert, Belgisch
zaakgelastigde, aan een diner aan. aan
geboden door den regeeringsvoorlichtings-
dienst. Onze Minister-President verklaarde-
dat het lot van beide landen voorgoed ver
bonden moot worden. Neutraliteit is voort
aan onmogelijk. Zoowel economisch als
cultureel hebben wij elkander veel te ge
ven, zei hij. Enkele journalisten zegden
namens allen dank voor de vriendelijke
woorden en voor het gul onthaal in Neder-
Handelsverkeer Nederl.-Zwitseriand
Na een periode van stilstand gedurende
5 jaar is weer de eerste graanboot van
Zwitserland in Rotterdam binnen geloopen.
Het graan zal langs den Rijn tot Straats
burg worden vervoerd en dan verder met
kanaalschepen via het Rijn-Rhonekanaal.
T.B.C. in en na den oorlog
Dr. J. G. A. Honig uit Zevenaar, onder
voorzitter der Nederlandsche Centrale ver-
eeniging tot bestrijding der Tuberculose,
sprak voor de radio over de sterke toena
me van T.B.C.-gevallen. In 1909 v/as de
sterile aan tuberculose 4.1 per 10.000 le
venden. In de eerste zes maanden van
1944 was dit cijfer 8.3, met nog veel hoo-
gere cijfers in de groote steden. Vermoe
delijk zijn de cijfers thans nog veel on
gunstiger gezien de nog veel slechter ge
worden toestanden.
Om de bestrijding voldoende effectief lo
doen zijn, moeten de consultatiebureaux
beter worden toegerust, er moet meer per
soneel komen, het aantal sanatoriumbed
den moet worden uitgebreid. Dringend
wordt men verzocht lid te worden van de
Ned. Centr. Ver.. Riouwslraat 7, Den Haag.
Gestaakte ambtenaren
Het Ministerie van Binnenlandche Zaken
geeft een nadere toelichting omtrent het
bericht, dat de stakingen en schorsingen
van personen kunnen worden opgeheven.
Het betreft hier alleen personen die ressor-
teeron onder dit departement. De Ministoi
heelt aan de Commissarissen der Koningin
opgedragen vóór 1 Dec. na te gaan, of deze
personen niet weer in dienst kunnen wor
den gesteld. Voorzoover mei redelijke ze
kerheid kan worden aangenomen, dal zij
niet voor ontslag in aanmerking komen,
moeten zij weer in functie komen. De Minis
ter geeft daarvoor zekere richtlijnen, om
zoovoel mogelijk rechtsgelijkheid te ver
krijgen. Vermeld wordt tevens, dat deze
opheffing van staking of schorsing do loo-
pende zuiveringsprocedure onverlet laat. en
ongeacht eventueel nog te nemen definitie
ve maatregelen behoort Ie geschieden.
Verkoop olieverf en
andere schildersbehoeften
2* JAARGANG
NUMMÜK 324
DAGBLAD VOOR ZEELAND
Dinsdag 27 November 1945
Algemcenc Leiding
B. G. Kloosterziel en
S. L. Boenna,
Hoofdredacteur
Kockebalcker.
Redactie en Administratie
Goes, Beestenmarkt 2.
Telefoon 2163.
Spoedige verbreking der diplomatieke betrekkingen verwacht
^aniaskinos treedt niet af
Mafler wilde hei PooBscSie volk uitroeien
i onderwijs, kunsten en
wetenschappen maakt bekend, dat een re
geling is getrolfen, waarbij de vrije ver
koop van olieverf en van andere verfsoor
ten binnen enkele weken zal kunnen wor
den tegemoet gezien.
De lirma's Talens te Apeldoorn en Van
den Bosch te Rijswijk, beschikken thans
over voldoende grondstoffen om de vervaar
diging van olieverf op een schaal overeen
komsfi^ de behoefte in ons land ter hand
le nemen.
In de behoefte aan pigmenlstoffen voor
den aanmaak van organische verven zal
door hel ministerie van handel en nijver
heid worden voorzien.
De verkoop van 'schildersoliën on lerpon-
lijn zal eveneons op korten tormijn een
aanvang nemen. Ten aanzien van 't schil-
dcrslinnen kan worden medegedoeld, dat
dit tegen het einde van dit jaar op ruime
schaal zal worden beschikbaar gesleld.
Een nader onderzoek naar den gang van
zalcon in oonj N.S.B.-kamp in ons land.
waarbij de geïnterneerde kunstschilders
door de firma Talens van verfmaleriaal
werdon voorz.on, heeft aan het licht ge-
bracht, dal een en ander door bemiddeling
don kampcommandant tot stand is go-
Reconstrucfie Bevolkingsregisters
Teneinde een inzicht te verkrijgen in don
stand dor werkzaamheden, verbondon aan
de reconstructie c.q. controle van do be
volkingsregisters, zulks met het oog op de
te houden verkiezingen heeft het ministerie
van binnenlandsche zaken den gemeente
secretarieën een vragenlijst toegezonden
met het verzoek deze ingevuld voor 9 Dec.
te doen torugzonden aan de rijksinspecie
van de bevolkingsregisters. Heerengracht
23 te 's-Gravenhage, waar de binnengeko
men antwoorden zullen worden geordend.
Donderdag j.l. schreven wij, dat Laski
president van de Labour-Partij, op een an
ti-fascistische bijeenkomst te Bonden, had
verklaard, dat de Engelsche arbeidersbe
weging een eind wil hebben aan de
geering van Franco.
Daarmede heeft Laski tevens uitdrukking
gegeven aan de meening van alle demoï
cralische en vrijheidlievende volken, die
niets liever wenschen dan Franco te
verdwijnen.
Tijdens den oorlog hoeft do Caudilló zich
in tal van redevoeringen solidair verklaard
met de fascistische roofstaten
heusch geen wonder.
Met de militaire hulp van de as wist hij
indertijd de wettige Spaansche regeering
te verslaan en macht van zijn partij
vestigen.
De democratische mogendheden wisten
het toen niet verder te brengen dan tot
non-interventie, een houding die de zaal:
van de democratie veol afbreuk heeft ge-
Misschien had de geschiedenis
deren loop genomen, v/anneer toen reeds
do groote democratieë zich aaneengesloten
hadden om in Spanje de as te verslaan.
Had dan wellicht de tweede wereldoorlog
niet voorkomen kunnen worden
Hoe het zij, er is vijf jaar lang bloedig
tegen het fascisme gevochten om de Eu-
ropeesche volkeren hun vrijheid en rechten
te hergeven. Thans is er voor een diclati-
riaal regiem als dat van Franco geen plaats
meer onder de vrije democratische volgen.
De Vereen, Staten hebbort thans de rela
ties met Madrid nader onder de loupe ge
nomen, en ook in de Amerikaansche pers
wordt hier weer aandacht aan besteed.
Zoo schrijft de New York Herald Tribune,
dat uit zeer vertrouwelijke correspondentie
van Franco, Hitler en Mussolini blijkt, dat
er een zeer nauwe samenwerking tusschen
Franco-Spanje en de as heeft beslaan. Al
leen de economische pressie van de gealli
eerden en de door den burgeroorlog ver
oorzaakte zwakte van hol land, weerhiel
den Franco ervan aan de zijde van Duiisch-
land tegen de Vereen. Volkon den oorlog
te gaan.
Deze documenten zullen nu wellicht een
belangrijken invloed kunnen hebben op de
toekomstige relaties tusschen Washington
i Madrid.
Vooral de Zuid-Amerikaansche staten
oefenen sterken aandrang uit op de diplo
matieke relaties met Spanje te verbreken.
Door hel Amerikaansche
Buitenlandsche Zaken wordt thons
Geboortes en sterftecijfers
eerste halfjaar 1945
Het Centraal Bureau voor de Statistiek
heeft eenige cijfers en grafieken gepubli
ceerd betreffende de geboorte en sterfte in
een 12-tal groote gemeenten in het westen
des lands, waarbij het eerste halfjaar 1945
wordt vergeleken met de overeenkomstige
periode van 1944.
Tegenover ruim 13000 slerftegevallen in
de eerste helft van 1944. blijken in 1945
ruim 29000 personen le zijn overleden, het
geen een stijging beteekent met 120 pet.
Alleen Amsterdam en Rotterdam lelden
tezamen reeds 10.000 extra sterfgevallen.
In de groote bevolkingscentra is de pro-
centueele stijging hel grootst bij de oudere
mannen in de provinciesteden bij de zui
gelingen.
Do week-sterRecijfers verloonen duidelijk
twee hoogtepunten. In de 5e week. eindi
gend 4 Februari en in de 19e week, eindi
gend 13 Mei ZS45 was de nood het hoogste,
hetgeen overeenkomt met de minima in ca
lorische waarde van hel distributiepakkel.
gen om tot dezen stap over te gaan. Ook
Frankrijk zou dit dan tegelijkertijd doen.
Men neemt aan, dat dit Engeland er toe
zal brongen eenzelfde beslissing te nemen.
Hel Amerilcaanscho plan zou ook econo
mische sancties tegen Spanje beoogen.
Het zal mede van den wil der democra
tische volken afhangen of deze plannen
lot snelle uitvoering zullen komen.
Damaskinos blijft I
Zooals men weet. had de Grieksche re
gent, aartsbisschop Damaskinos besloten,
om af te treden in verband met het feit,
dat men de koningskv/estie nog drie jaar
wilde laten rusten.
Dit aftreden was echter niet in overeen
stemming met den wensch van de Engel
sche regeering. Bevin zeide in een bood
schap aan Damaskinos, dat een volharden
bij zijn voornemen om ai te treden een
verschrikkelijke teleurstelling bij het Brit
sche volk en het parlement zou veroorza-
Dat de Britsche regeering Damaskinos
niet gaarne ziet verdwijnen is begrijpelijk,
daar hij het vertrouwen van zoo goed als
alle partijen geniet en zijn aftreden nieuwe
moeilijkheden zou kunnen veroorzaken.
Frick klaagt Goering aan
Uit Neurenberg wordt gemeld, dat Frick
de voormalige Duitsche minister van Bin
nenlandsche Zaken, oen aanklacht tegen
Goering heeft ingediend, waarin hij uiteen
zet, hoe Goering in 1934 op bevel van Hit-
Ier, de partij zuiverde, ongeacht schuld ol
onschuld van de slachtoffers. Honderd of
meer menschen werden toen zonder proces
gedood.
Schacht, do voormalige president vai
Rijksbank, is ook aan het beklagen gesla
gen en heeft verklaard, dat door hot on
derdrukken van de persvrijheid vele han
delingen van de nazi's onbekend zijn ge-
Wij zijn dus nu zoo ver, dat do Duitsche
groot-misdadigers elkaar gaan aanklagen,
waarschijnlijk met de hoop hun eigen strai
hierdoor te verlichten.
Onder de door de geallieerden in Duitsch-
land aangetroffen documenten bevindt zich
ook het verslag van een toespraak vc
Hitler, die hij hield toen hij Polen bi int
viel.
Hitier zeide„Ik heb naar het Oosten
alleen mijn doodskop-eenheden gezonden,
met het bevel zonder medelijden alle man
nen, vrouwen en kinderen van het Poolsche
ras of taal te dooden. Polen zal ontvolV
gokolonisoerd worden door Duitschcrs.
Lindbergh als getuige voor Goering?
Do verdediging zit inmiddels ook niet
stil. Dr. Stahmer, de verdediger van Goe
ring, heeft medegedeeld, dal hij van plan
was le verzoeken, kolonel Charles Lind
bergh, den bekenden Amerikaanschen vlie
ger, als geluige voor Goering te doen dag
vaarden,
Verder willen de Duitsche verdedigers
een aantal vooraanstaande Engelschen als
getuigen oproepen, w.o. Lord Beaverbrook,
teneinde „de doeleinden van Ribbentrops
politiek voor den oorlog" te bewijzen.
Evenais in don oorlog 19141918
ook in en na dezen oorlog het aantal per
somen, waarbij schurft werd vastgesteld
In Goes en ook op Zuid- en Noord-Beve
land is het aantal schurltlijders zoo groot,
dat de artsen door gebrek aan goede be
strijdingsmiddelen schier voor een hopeloo-
taak stonden. Geheele gezinnen blijken
aangetast en het komt herhaaldelijk
na een uitgestelde behandeling
korten tijd de lijders weer terugkomen
et dezelfde klachten.
Wat is hiervan de oorzaak Om tot
goed inzicht te komen dient men eers
in wat schurft is en hoe deze
Schurft Ss een jeukende huidziekte, welke
wordt veroorzaakt door de z.g. schurftmijt,
klein, schildpadachtig beestje. Slechts
derde tot een halve m.m. groot. Het
wijfje graaft gangen in de huid, waarin zij
haar eieren legt en haar uitwerpselen in
deponeert. Dit gangengraven vindt des
lachts plaats in de warmte en veroorzaakt
onduldbare jeuk. Uit deze eieren ontstaan
larven, die zich weer tot jonge mijten ont
wikkelen. Door de jeuk wordt de nacht-
buitengewoon gestoord en door het
krabben ontstaan wondjes, die tot allerlei
dikwijls etterige ontstekingen aanleiding
geven.
De besmetting heeft in vele gevallen
plaats door samenslapen met een schurit-
lijder of het slapen in een besmet bed.
Onder de bestrijdingsmiddelen nam zwa-
>1 een zeer voorname plaats in, doch de
grondstoffen voor het vervaardigen van de
zwavelzalven, vaseline en reuzel, ontbre-
De laatste jaren zijn beter werkende
schurftmiddolen in den handel gekomen,
doch door de groote vraag zijn deze bijna
meer verkrijgbaar en moeten, om er
groot mogelijk succes mede te behalen,
deskundig wordon aangewend. Een be
handeling van een schurflijder zonder dal
ontsmetting van beddegoed en kleeren hier-
UIT DE ZEEUWSCHE DOOS
„Het Zeeuws is een boerentaalljo", zeg
gen de mensen, die menen de wijsheid ïn
pacht te hebben. Maar deze wijsheid is
eigenwfsheid en eigenwijs maakt dom, zo
luidt het spreekwoord. Het is trouwens
uit do tijd. neer te zien op talen, die ver
schillen van de algemeenc taal, en de ter
gen beschaafde en onbeschaafde taal ra
ken uit de mode.
Evenals in Zeeland komen in het hele
landslreektalen of dialecten voor. In het
algemeen denkt men, dat zij afwijkingen
zijn van de algemene taal. Sommigen
schermen zelfs mei het woord „verbaste
ringen". Deze or-valting houdt in, dat er
eenmaal één taal in den lande geweest
is, waarvan de dialecten zijn gaan afwij
ken. We moeten de zaak ovenwei precies
omkeren de algemene taal is een product
van de laatste tijden en de streektalen zijn
van een eerbiedwaardige leeftijd, zo oud,
dat hun ouderdom niet is vast to stellen.
Eigenlijk spreekt dit vanzelf. Zeeland
b.v. is oud, de eenheid van Nederland is
jong en het snelverkeer nog veel jonger,
cn juist dat verkeer is do apostel van de
nivellering, de gelijkmaking, ook od het
gebied van de taal. Eenheid van taal zaï
nooit volkomen bereikt wordon, v/el sterk
benaderd. Dit betekent afbrokkeling van
de streektalen. Het is voor den enkeling
winst, als hij zich met de algemoene taal
door het hele land bewegen kan, maar he,
leidt tot verarming van de taal van de
streek, dus in Zeeland tot verarming van
het Zeeuws. Allerlei woorden en uitdruk
kingen, die ouderen nog kennen, zijn bij
jongeren in het vorgeelbock geraakt. Hier
mee lijden we een onherstelbaar verlies,
een verlies, dat des te meer te betreuren
is, omdat "het verlorene nooit meer terug
komt. Zoals een landstreek een eigen sh
bezit, zo heeft de streektaal zijn eigen kleur
en geur, kortom zijn eigen leven, dal aan
gevreten wordt door de grote slopop, die
de algemene taal is. Iedere Zeeuw weel
het. Een jongen van een dorp gaat stude
ren. Hij krijgt elders een goede positie.
Geen woord Zeeuws komt ooit meer over
zijn* lippen, hetgeen begrijpelijk is. Soms
zoekt hij zijn dorp nog eens op hij reist
Zeeland in en hij voelt het Zeeuws in zich
opkomen, al spreekt hij nog geen woord.
Hij ziet zijn oude moeder weer in haar
mooie dracht. Hij begroet haar. Al zijn
„hooghollands" is verdwenen, het zou vloe
ken in deze intieme omgeving. Hij voelt
hoe zijn „moeder"taal hem heilig is. Hij
zal ook opmerken hoe rijk het Zeeuws is,
omdat sommige dingen in het Nederlands
niet, of niet zo goed te zeggen zijn.
Hiervan een paar voorbeelden.
Het Nederlands kont de woorden jokken
en liegen. Het heeft bepaald behoefte aan
een woord, dat tusschen beide in staat,
want jokken is wal kinderlijk en liegen
klinkt zo hard. Wolnu, het Zeeuws is rijk
met het middonwoord leugenen. Het is
geen toeval, dat juist de Zoeuwen dit min
der forse broertje van liegen bezitten. Het
Zeeuws is wel hot minst ruvse dialect in
ons land. Dit kan bij overdreven netto
mensen lot iets grappigs leiden. Van
iemands kop te spreken is niet behoorlijk,
hoold, oot, wel. Maar het is voorgekomen,
dat erg fatsoenlijke mensen de maat vijf
kop tot vuuv-oot maakten.
Do vrees voor harde woorden gaat bij
degenen, die van vuuv-oot spreken te ver.
Maar begrijpelijk is en te waarderen, dat
de Zeeuw zich niet aan vloeken te buiten
gaat on zich beperkt tot gosjenokke, dat
elders niet voorkomt.
Het woord tekenen is wel bekend in
het Nederlands, maar niot zo ruim als in
hel Zeeuws, want de Zeeuwen kenden het
woord bovendien in de uitdrukkingie
lekende of ie taolde or nio nae.
Hier prijken dus tekenen, gosjenokke en
leugenen als woorden, die in het Neder
lands niet voorkomen of in beperkter be
tekenis.
Dit zijn er slechts enkele.
Misschien merkt een lezer op, dat hij
wel meer voorbeelden als bovenstaande
weel. Het zou zeer te betreuren zijn, als
deze voorbeelden niet wereldkundig wer
den. Mij is verzekerd, dat de Redactie van
„Vrije Stemmen" gaarne alles wat lezers
op het gebied van het Zeeuws willen op
geven, in ontvangst zal nemen. Dit kan
op gemakkelijke wijze geschieden, als men
schriftelijke inlichtingen ook vragen zijn
welkom bij de agenten van het blad
brengt, K. K.
mede gepaard gaan. kan nooit het ge-
wenschte resultaat hebben. Doze
ting nu laat in deze tijden veol te
schon over. ten eerste door gebrek
waschmiddelen, ten tweede door gebrek
aan reservekleeding en beddegoed.
De aid. Zuid-Beveland-West van hot Ned.
Roode Kruis, overtuigd, da deze onge-
wenschte toestand niet langer mag voort
bestaan, heeft gemeend oen krachtige po
ging lo moeten doen om hieraan een einde
te maken.
Daartoe is de hulp ingeroepen van een
speciaal team. dal de schurftbestrijding ter
hand zal nemen. De schurltlijders zullen
daartoe worden gewasschen en ingesmeerd
met eer. uitstekend werkend schurftmiddel.
Op denzelfden dag zullen het beddeqoed
en kleeding ontsmet worden in den onl-
smoltingsoven te Vlissingen. Het wordt
daartoe 's morgens gehaald en 's middags
teruggebracht.
Waar schurft in onze kringen voorkomt,
behoeft niemand zich ervoor te schamen.
Laat dus ieder, die jeuk heelt te Goes,
Kloetinge. Kattendijke, Wilhelminadorp,
's Heer Hendrikskinderen of 's Heer Abts-
kerke zich aanmelden aan het consultatie
bureau van het ziekenhuis Oostwal des
Maandags, Woensdags of Donderdags tus
schen 5 en 6 uur.
Voor andere gemeenten op Zuid- en
Noord-Bevoland zijn formulieren op do ge
meentesecretarie verkrijgbaar.
Vrijstelling gem. personeel
van werkelyken dienst
Blijkens een mededeelir.g van den minis
ter van Oorlog worden de volgende cate
gorieën van personen, ressorleerende onder
het ministerie van binnenlandsche zaken,
vrijgesteld van de opkomst ïn werkelijken
1. Burgemeesters en wethouders 2. ge
meente-secretarissen 3. gemeente-ontvan
gers 4. één, of ïn gemeenten met meer
dan 50.000 zielen, twee door don burge
meester aan lo wijzen personen, die ter
gemeente-secretarie belast zijn met de be
handeling van militaire zaken 5. de hoofd
ambtenaren, ambtenaren en bezoldigde be
ambten bij de gemeentelijke oolitic, wier
werkkring uitsluitend tot het politicwezen
beperkt is.
Herinnert U zich nog
hoe U in de oorlogsjaren „leefde" op de
Roode Kruisbrieven van man, vader of
zoon in Engeland of elders Will gij uw
dankbaarheid thans toonen Wordt dan
lid van het Ned. Roode Kruis minimum j
contributie f 1 per jaar. Het Kringcommissa
riaat Badhuisstraat 38. Vlissingen, zal U
gaarne inschrijven.
Voorzitter van de voorberei>
dende Commissie Ver. Volken
gekozen op Nederl. voorstel
Eduardo Zuleita. eerste gedelegeerde van
Columbia, is gekozen tot president van de
voorbereidende commissie van de Veree
nigde Volken.
Eduardo Zuleita is rector van de Univer
siteit te Bogota.
De Nederlandsche afgevaardigde had Zu
leila den-meest competente voor het presi
dentschap genoemd.
Het Nederlandsche voorstel. Zuleita te
benoemen, werd met algemoene sterr.m6n
aangenomen.
Comm. nederlaag in Oostenrijk
De laatst bekende cijfers der Oostenrijk-
sche verkiezingen zijn de volgende
Katholieke Volkspartij 76 zotels. Socialis
ten 70 zetels. Communisten 3 zetels.
De kracht van de communisten ligt voor
namelijk in de steden, die der Kath. volks
partij in de eerste plaats op het platteland.
De definitieve cijfers zullen eerst op het
eind der week bekend zijn. De drie partij
en hadden echter reeds voor de verkiezing
besloten, ongeacht den uitslag, een coalitie-
regeering te vormen voor hot herstel van
Oostenrijk.
ARBEIDSRECHT
„De verwerkelijking van 'n geschikt
plan voor sociale verzekering veron
derstelt de voorziening van arbeid en
preventieve middelen tegen massale
werkloosheid."
SIR WILLIAM BEVERIDGE.
Bij het opmaken van de oorlogsbalans
blijkt ons land een troosteloos voorbeeld te
leveren van malerioele on vooral ook van
geestelijke vernieling. Als het in werkelijk
heid ook niet allemaal zou dienen voor de
vorming van oen fundament, waarop gelijk
bij het sloopen van oen oud huis een nieuw
gebouw opgetrokken kan wordon, waarin
beter te leven valt dan in hel oude,
dan zou de oordog zinneloos zijn geweest.
Nu de sociale hervormingsplannen vaster
vormen gaan aannemen en door hel weg
vallen van oorlogsbarrièros beter materiaal
voorhanden is, verdient hot aanbeveling, op
deze plaats het werkloozenprobleem onder
de loupe te nemon.
Ofschoon de sociale positie van den Ne-
derlandschen staatsburgor altijd bevredi
gend is geweest, ware dit toch niet volko-
mon „van de wieg tot in het gral". zooals
Beveridge hel karakteristiek uitdrukt.
Met het op 1 Nov. 1941 in werking ge-
troden Ziekenfondsbesluit werd nog geens
zins de sluitsteen van ons Sociale Verzeke
ringsstelsel gelegd. De sluitsteen bestaat in
de verzekering van arbeid voor allen dooi
een goed georganiseerde verplichte werk-
loozenverzekering. Wij kunnen do tijdens
de oorlogsjaren genomen roaalregeJen niet
als maatstaf nemon, omdat zij geforceerd
zijn, maar moeten haar, getoetst aan den
toestand van vóór Mei 1940, in overeen
stemming brengen met 't thans hoerschende
stelsel. Ons sociale bouwwerk is slecht go-
voegd, het dreigt in dezen hervormingstijd
technisch bouwvallig le worden, als niet
de leemten worden voorzien.
In ons dichtbevolkt land. mot snolle uit-
breidingstendenz, waren de tot dusverre
genomen sociale maatregelen een absolute
noodzakelijkheid. Zij waren oen afspiege
ling van onze maatschappelijke ontwikke
ling. Om den bevolkingsdruk en daarmede
den druk op de verzekering van de voedsel-
ziening te verlichten, zal ons streven
:en zoo groot mogelijke Sociale Zeker
heid moeien zijn gericht, om daardoor het
maatschappelijk leven moer welvarend en
sterker to maken. Voor de verwezenlijking
dit doel wil dit artikel een bijdrage
leveren.
Allereerst valt op, do door de hortende
stootende ontwikkeling ontstane ver
scheidenheid van rechtsgronden, do peilers
waarop het sociale bouwwerk is gegrond
vest. Als gevolg daarvan is do basis van
hel maatschappelijk leven wankel en staal
het eene uitvoeringsorgaan naast hot an
dere. zonder samenhang. Elk van de rege
lingen heelt weliswaar een aanzienlijke
maatschappelijke vooruitgang bewerkstel
ligd, maar zij vormen een ongorijmd geheel
i hun funclionneering biedt gelegenheid
;or aanstootgevende afwijkingon.
Terwijl Ongevallenwetten, Ziekte- en Kin
derbijslagwet aan haar dool beantwoorden
uitmunten door populariteit, kan hetzelfde
niet gezegd worden van do Invaliditeitswet
het Werkloozenbosluit, wier impopulari
teit voornamelijk is gelegen in de beneden
het bestaansminimum liggende uitkeerings-
bedragen. Vooral de laatste voorziening,
die der werkloosheid, is er oen van lap
middelen. Niet is haar doelstelling de werk
loosheid op te heffen door een goed georga
niseerde algemeen verplichte Staatsrege-
maar de werklooze is overgeleverd aan
op de grens der armoede liggende onder
steuningsbedragen van Maatschappelijk
Hulpbetoon on Burgerlijk Armbestuur, ter
wijl de vrijwillige uitkeeringon van do work-
Ingezonden mededeeling
MAATKLEEDING
KUNST
Een Midzomevnachtdvoom
(Van een Amstordamschen correspondent).
De Stichting Arastordamsch-Rotterdamsch
Tooneelgezelschap onder artistieke leiding
van Albert van Dalsum en A. Defresne,
heeft als eerste nummer op het programma
voor dezen winter een stuk gekozen, dat
hooge eiBchen stelt aan de uilvoerders.
En de nieuwe stichting heeft daarmede
direct bewezen, dat zij vele goede dingen
ons tooneellievend volk kan brengen.
Onder regie van Louis Saalborn heelt zij
en vortooning gegeven van Midsummer-
ightsdream van William Shakespeare, met
muziek van Felix Mendolssohn-Bartholdy, en
deze utoerinigv trelct nu reeds velo dagen
volle zalen, en oogst een bijval die aan
het einde tol oen ovalie groeit, waarin ook
de dirigent Maurice van Ijzer betrokken
wordt, die orkest en dameskoor van de
afdeeling Opera van het Gemeentelijk Thea
terbedrijf onder zijn leiding heelt.
Het stuk is overbekend bij letterlievende
Nederlanders. Shakespeare schreef het kort
1600, dertig jaar oud. Het is een blij
en fleurig spol. waarin toch tragische
ondertonen zich doen hooren. Speelsch ver
vlecht hot gowoon menschenleven met het
leven van figuren uit den heldentijd der
ouden, terwijl ao olfonworeld ook zijn fan
tastisch spel speelt met de verwikkelingen
der menschelijkc 3amonlevinct. Dartel ver
haalt het over do perikolen der liefde onder
menschen en goden, laat zien hoe ze him-
melhoch jauchsend on zum Tode belrübt
kunnen zijn, direct na elkaar, doet aller
grappigst zien'dat de liefde blind is, zoo
dat zelfs ao koningin der elien verliefd
kan worden op een ezelskop ia letterlijken
maar zorgt dat aan het einde de ge
liefden alle elkander terugvinden, en een
drievoudige bruiloft wordt gevierd, terwijl
elfenkoning on elfenkoningin minzaam toe-
Daaronaer door geeft Shakespeare
zijn gewoonte een boertige vertooning
eenige handwerkers, die samen een
spel instudeoren voor de aanslaande brui
loft, terwijl als wellicht do meest levende
figuur Puck de kabouter in het stuk voor
komt, die huppelend allerlei dwaasheden
doet geschieden, en toch heel geen kwade
geest is, integendeel. Carla de Raet gaf
deze figuur voortreffelijk, gelijk trouwens
alle rollen in goede handen waren.
Dit onsterfelijke stuk uit 1600 is door den
romanticus Mondolssohn in de eerste helit
der vorige eeuw op muziek gesteld. Terwijl
de ouverture ec-n bekend orkestwerk is ge
worden. en iedereen wel de stralende brui-
loitsmarsch eruit kent,ook zijn nocturne
zijn scherzo is dikwijls uitgevoerd, heeft
het geheolo werk nog niet de bekendheid
gekregen die het verdient. Nu gaat het in
de hooldstad dag aan dag, en er is god
dank geen Duitsche overheid meer, die don
Joodschen componist in dc-n ban kan doen
Doodeenvoudig wordt het tooneel gehou-
m. met zeer weinig requïsieten. En toch
boeide het buitengomeen.
Koningin de Amazonen, Hippolyta, zal
trouwen mot Hertog Thesus van Athene.
Een luisterrijk leest zal worden gevierd.
Twee edellieden met hun geliefden maken
allerlei verwikkelingen door. die ten slotte
goed alloopen, na velerlei liefdesverdriet.
Een groepje handwerkers studeert een idi
oot stuitje ïn, om bij den hertog in het ge
vlei te komen. De koning en de koningin
der elfen spelen inlusschen hun spel met
de menschen, torijl zij zich van de diensten
van kaboutor Puck daarvoor bedienen, die
vlug en vaardig over hot tooneel huppelt.
Telkens): omt een ellenballet met sierlijke
dansen het tooneel vervroolijken. Het ge
heel staat onder deze gedachte van den
hertog, die hij in don aanvang uitspreekt
„Roep op den vluggen darlelgen geest der
vreugd'
Verban zwaarmoedigheid naar 't huis vein
loozenkassen dor arbeiders-organisalies te
kort zijn. Het sluitstuk van ons maatschap
pelijk leven is niot hermetisch gesloten
armoede kan langs alle kanten binnenslui
pen. Men trachtte weliswaar den nood van
do werkloosheid to lenigen, macrr men kon
daarin niet slagen, omdat men daardoor niet
vermocht de oorzaak weg te nemen. De
[atschappelijke armoede kon rustig blij-
n woekeren. Men voorzag in de onder
breking van de verdiensten door werkloos
heid in den druk op het loon door het
kindertal, ïn het verlies van arbeidsgeschikt
heid door ongeval, ziekte, of ouderdom,
aar de laatste voorziening overlappen de
De werkloozenuitkeering zeil ïs te laag
de duur te kort, omdat de voorwaarden
t opheffing on beperking van de werk
loosheid ontbreken en daardoor de duur
de werkloosheid niet kan worden
(Slot volgt).
Zeeland vóór de bevrijding
Ook in KrnbbcndIJkc ij alles pols cn vree. Het
dorp ij nis uitgestorven. niemand le zien. Moor
dot wc bel front nu diclit bcn.idcren, blijkt uit liet
feit, dot hier een hospitaal ij. De telken» bcrhnnl-
de luchtaanvallen der Tommies op en om Rilland-
Bntb, bezorgen vele soldaten verwondingen die niet
met Leukoplast opgelapt kunnen worden, Zware
gevallen wordt hier de eerste hulp verleend cn
gunn don door naar Gocs^j lichtere blessures cu-
rC?.Nadden jufiic'geddcht. dat"hct° er zoo uit zou
zien 7" informeert Flip.
„Ik snap er totaal niks van", geeft Hans toen,
„er rit hier geen soldaat, terwijl ik veronderstelde.
W Naarmate" men Rilland-Bath nadert, worden de
boerderijen,' die door de Spitfires zijn beschoten,
talrijker. En rookzuilen wijzen op branden. Vlak
vóór het dorp staat het geraamte van een hangar,
te smeulen. Het woonhuis bij de boerderij is zoo-
wagen,^"nar^ccn dlmrachotcn'^ccvo^'dcrkcïcL De
stank van het brandende graan, waaruit hier en daar
vlammen opslaan, drijft de tronen uit de oogen.
In den loop dezer weck zijn er zeker een twintig
boerderijen afgebrand. Vanuit Rilland kon men
ten, °dus in West-Brabant zal er" wet heel wn"
crnicld zijn.
elonbaan!' 'daar'"waar dc cig^nïifke °KÏechkral!'d.fm
nniek'e mcdcdcctlngT „FcincMn" sichl".
:r>, dat ze ons waarschuwen waar het gevaarlijk
,-ordt. Dus hier is de vijand te zien, hun vijand
Zouden de Duits
of huis
ontdek
Weldra tcckcncn zich negen Spitfires af tegen de
Het drietal ligt tegen den berm van den weg en
tuurt in spanning naar hun bewegingen.
Juist als de toestellen zich recht hoven hun hoofd
rookwolkjes uit dc laatste zijn nog* niet verdwenen,
jjls^Je ratelende knallen aanrollen van dc ontplof-
w.w'dc Dui?acïers"zirtcn!WC'Cn dl" prCC,ü'
Zeker een kwartier lang zwenken en zwieren de
waarbij het schieten als een 'vrijwel' onafgebroken
ratel dnnr dc lucht klinkt.
De moffen knallen terug, en het is een Inwlnc van
kogels, die boven dc siillc polders naar olie rich
tingen vliegt. Wat er op den grond gebeurt is niet
waarneembaar, muar dc vliegtuigen opcrccren blijk-
■ca 200 meter voor wachtpost 19, aan den
•lijn naar Bergen op Zoom. worden de heeren
dc gehouden door een schildwacht, waarbij het
volgende gesprek begint
„Waar gaat U naar toe 7"
„Probeeren hoe ver wc komen kunnen om eens
kijken wat er bier qcbcurt."
„Verder als bier mag U niet gaan. aan den
ilgendcn dijk ligt dc vijond."
„Maar wc moeten toch zelf weten, of wc dood-
Een Stabfcldwcbcl is dc spoorbaan over geklau
terd cn informeert wat er aan dc hand i-.. Na me
dedeeling door den soldaat, die als een staten veer
't schild voeren, wendt de ondérofflcier^ichwVhei"
ÜNcc, we willen alleen een? wetcnVwnt ér nu
wnnr m van alle verholen die bij Om. de ronde
„Wnnr woont U 7"
„In Goes,"
•lellen ze dnnr 2"
„Dat
- gevo
Rillan
vlammen op is gegaan i alle gevluchte Duitschcrs
„Loopt U maar eens met mij mee, nee, nict dc
voormaligen beton over. en blijven staan aan den
voet van den dijk, die dc Schelde omboon.
Eens liep hier een moderne verkeersweg, een
twccbanig betondek dat vanuit Brabant de verbin
ding met Zeeland vormde. Nu is hier slechts een
reep land, omgeploegd nis een stuk bousvïund, dat
dc eene bomtrcchtcr na de andere vertoont. Ga
pende afgronden, in dc diepte een pin, drabbig
overeind cn irnïlcrici'soorlcin'bnchtc"1
blootgewoelde en ufgeknnptc kabels van telefoon-
en stroom: een grillig gebroken waterleidingbuis
Fctdwebct. wijzend op den dijt; ilic in 1910 onze
verdedigingslinie vormde, „ongeveer 700 n,nn. Ach
ter den volgenden dijk liggen dc Canadeezen. naar
schatting i a 500 man. Kijkt U maar eens - zijn
verrekijker overhandigend - zoo af en toe zie je
een beweging, juist boven dc kruin."
(Wordt vervolgd)