VRIJE STEMMEN
Soeraba]a m Engelscbe handen?
De Middenstand
in gevaar
Onder dezen lilel geel! ..De Gelderlander"
een beschouwing over de moeilijkheden die
op het oogenblik voor een deel van den
middenstand zijn gerezen. Ook in onze pro
vincie dreigt dit gevaar en daarom willen
wij er gaarne iets over mededeelen.
Het belreit hier een onderdeel van den
strijd, dien de middenstand heelt te voeren
tegen het groolbedriji, en waaraan op al
lerlei gebied in den loop der jaren al zoo
tallooze middenstandszaken zijn ten onder
gegaan-
De Gelderlander berekont, naar de ci
Iers. die anlangs door Dr. Groeneveld Mei
er voor de radio gegeven, dat er 400.000
middenstandsbodrijven zijn. die te za
de inkomensbron vormen van een zesde
deel van ons volk.
In de tegenwoordige economische situa
tie is dus de nood van middenstanders
nood, die ons heele volk aangaat.
Zoo ook de kwestie waar het nu
MINIMUM-PRIJZEN
i vastgesteld. Dat is goed
Maar hoe staat het met de minimum-
Daaromtrent is niets bekend.
Natuurlijk is het een algemeen belang,
dal de prijzen dalen. Des te beter kan het
levensmiddelenpakket door iedereen wor
den bekostigd.
Maar do keerzijde ervan is. dat de prij
zen niet zóó laag mogen worden, dat de
producenten en de tusschenhandel er niet
van kan bestaan.
Daarom zou het gewonscht zijn, dat van
regeeringswege ook ten opzichte van de
minimum-prijzen vaste regels ging stellen.
Een gebeuren uit den jongsten tijd kan
de noodzaak hiervan bevestigen.
DOODELIJKE CONCURRENTIE
Enkele grootwinkelbedrijven zijn onlangs
met een verlaging van prijs voor enkele
artikelen gekomen, die voor de midden-
standsbedrijven geen winstmarge overlaat.
Dit zou op den duur doodend zijn voor
de hierbij betrokken middenstanders.
Is daar niets aan te doen
Een grootbedrijl kan zells een groot ver
lies dragen, als dat voor den concurrentie
strijd tijdelijk noodig is.
Een kleinbedrijl wordt er door vermoord,
wat wellicht ook de bedoeling is.
Moeten wij dezen strijd laten voortgaan
tot het bittere einde
Onze regeering, die toch geroopen is, hel
welzijn van alle burgers naar vermogen te
bevorderen, stelle hier Daal en perk aan
dezen onverhoedschen aanval.
En den betrokkene is te adviseeren or
ganiseert u als middenstanders in het be
trokken vak in oen hechten, algemeenen
vakbond, en oeien dan gezamenlijk invloed
op alle instanties die hierover wat te
gen hebben.
Eendracht maakt ook in dit opzicht
macht. R e
2e JAARGANG
NUMMtK 312
DAGBLAD VOOR ZEELAND
Dinsdag 13 November 1945
Algemeenc Leiding t
B. G. Kloosterziel en
S. L. Boerma.
Hoofdredacteur s
J. Koekebakker.
Redactie en Administratie
Goes, Beestenmarkt 2.
Telefoon 2163.
Vliegende atoombom Revolutie in de autowereld
Zware Indonesische verliezen
het A.N.P. van gezaghebbende zij-
Soerabaja in Engelscbe
handen. Er is bijzonder iel gevochten in
de stad.
Indonesische tanks gaven de Britten der-
lig maal de volle lading, maar werden door
de geallieerde tanks verdreven. De verlie
zen der Indonesiërs zijn qeweldiq zwaar.
1500 man zijn gesneuveld. 3500 geïnter
neerden zijn bevrijd door de oprukkende
Engelschen.
Het bericht van het A.N.P. moet onder
voorbehoud worden aanvaard.
Nadat de Britsche artillerie reeds van
Zaterdagmorgen in actie was, evenals bij
lusschenpozen ook de R.A.F., hadden
Britsch'Indische troepen gistermorgen de
helft van Soerabaja in handen. Ruim 3500
geïnterneerden werden ZoZndag bevrijd.
Het telefoonkantoor werd intact veroverd
en de verbindingen met Batavia werden tot
stand gebracht.
Australische luchtmacht mag
Nederland niet steunen
Radio Melbourne heeft gemeld, dat de
Australische Minister van Luchtvaart.
Arthur Dralteford, een verbod-heeft be
kendgemaakt, volgens welke geen leder,
van de Australische luchtmacht het land
megen verlaten om steun te verlecnen aan
Nederlandsche troepen op Java.
Deze bekendmaking is uitgelokt door
een verklaring van den secretaris van dc
Labour Council van New South Wales,
waarin deze gezegd heeft, dat dc lucht
vaart autoriteiten vrijwilligers hadden op
geroepen voor hulp aan het Nedcrlandsch
Oost-Indische leger.
Generaal Arnold heeft te Washington
medegedeeld, dat de Vereen. Staten er weer
een wapen bij krijgt, n.l. de vliegende
atoombom deze gaat vijl keer sneller dan
het geluid.
Fransche geleerden melden, dat zij een
nieuwe opzienbarende vinding hebben ge
daan. die een revolutie in de automobiel
industrie zal ontketenen. Dit nieuwe pr
dé berust namelijk ook op de werking
de autoomkrachl.
Attlee's bezoek aan Truman
Dc President der Ver. Stalen, Truman,
heeft op het Witte Huis een diner ge-
ge-ven ter eere van den Eersten Minister
van Groot-Bvittannic, Attlce, en d
Eersten Minister van Canada, Mackcn:
King. Na dc toasts stelde Truman va
dat een der grootste eigenschappen v
het Britsche keizerrijk hierin bestaat, dat
het Britsche volk, indien de Regecring een
buitcnlandsche politiek voert, en dat doet
zij altijd, steeds achter de politiek staat,
welke regecring ook aan hel bewind is.
Hij sprak dc hoop uit, dat ook de Ver.
Staten een buitcnlandsche politiek zouden
weten te voeren die een politiek van het
volk mocht hcetcn, en niet van een partij.
Attlee beantwoordde Trumans speech
en zei o.m., dat het doel der buitcnland
sche politiek niet moet zijn een oepaald
land te dienen, maar dat alle volkeren der
wereld de voordeden ervan moesten on
dervinden. Dit wil niet zeggen, dat wij
geen rekening moet houden met de ver
schillen tusschen ons, maar het wil mij
voorkomen, dat onze heden ten dage onder
dc voet geloopcn belangen der wereld
beschaving allereerst c!c aandacht vragen.
Attlee besloot met te wijzen op het vele
dat aan beide zijden van den Atlantischen
Oceaan voor vrijheid en democratie, dien
moeilijkste:) van alle ïcgceringsvorgen, is
verricht.
Duiischlaiid blijft niet verdeeld
Montgomery heeft op een persconferen
tie te Berlijn, naar aanleiding van een ge
stelde vraag, verklaard, dot het niet in
dc bedoeling lag, Duilschland in vier
aparte zones te verdeden. Hij meende,
dat de Fransche bezwaren overwonnen
konden worden. Ook meende Montgomery
dat de thans door dc Geallieerden ge
volgde politiek, niet zou leiden tot de
herrijzenis van de Duitsche macht.
Dr>. Kisenen bezoeht EsigeEarad
Groote belangstelling voor Nederland
Helicopfères voor de ziektebestrijding?
Dr. D. J. Kuenen, entomoloog bij Zce-
lands Proeftuin, heeft als lid van een
ficieele delegatie van de Nederlandsche
Rcgeering, een internationaal congres bij
gewoond, waarin dc ziektebestrijding
den tuinbouw- behandeld werd. Vc
was hij door dc Pomologische Verceniging
afdeeling Zeeland uitgezonden om
onc'crzcckcn. welke nieuwe methoden
dc fruitteelt in de vijf afgeloopen jaren
tol stand gekomen waren.
Naar aanleiding van zijn bezoek
Engeland, hebben wij Dr. Kuenen enkele
vragen gesteld.
„Welke politieke gebeurtenissen in En
geland worden op het oogenblik druk be
sproken 1"
„Sinds dc laatste verkiezingen is de poli
tieke belangstelling cenfgszins verflauwd
Ik kan U evenwel verzekeren, dat Chur
chill nog steeds dc grootc man is. Dc
menschep, die ik sprak, betreuren het over
het algemeen, dat hij zich zoo nauw bij
dc Conservatieven heeft aangesloten. Als
ik met een Engelschman kennismaakte,
stelde hij honderd vragen tegelijk over
Holland, ,tle inundaties, Walcheren, de
hongerwinter. Alles moet hij weten. Hij
vertrouwt zijn ooren niet, als hem over
het onderduiken wordt verteld.. De En-
hebben een warme sympathie
s land en velen zouden hel graag
inct eigen oogen willen zien."
„Wat denkt men over Ncderlandsch
Indic
„Ja, als ik dc mcnschen vertelde, dat
ze hun werk in het Verre Oosten niet vol
tooid hadden door dadelijk niet dc ja
panners af te rekenen in Indic, dan gaf
men toe, dat dit inderdaad beter zou zijn
geweest. Overigens moet U niet vergeten,
dat ik in die drie weken slechts in vluch
tig contact ben geweest, zoodat ik de ol-
gemcene opinie daarover niet zou durvc
weergeven."
„Wat waren Uw indrukken over c
havenstaking
„Dia hebben mijn verblijf in Londen
inderdaad met drie dagen verlengd. De
havenstaking werd door het publick alge
meen afgekeurd. In de bioscoop zag ik
een keer op het journaal, Engclschc sol
daten, die in dc havens schepen losten.
Er ging een spontaan hoera op in de zaal.
In Londen heb ik de bouwvakarbeiders
zien demonstrecren. In grootc optochten
trokken zij door de stad met horden,
waarop zij 24 shilling per dag eischten.
De „man in the street" trok zich er niet
veel- van aan en wandelde rustig door.
Dergelijke optochten vcrlcopen in Enge
land meestal zonder incidenten."
GEHAVEND LONDEN
Londen is werkelijk een zwaar ge
schonden stad. Er zijn weinig stralen,
waar niét een huis is weggevaagd. Het
gebrek aan woonruimte is nijpend. Er
is ook gebrek aan glas. Er zijn veel
dichtgespijkerde ramen.
„Zoo kwam ik o.a. in liet biologisch
museum", vertelt dc heer Kuenen. „Hier
zitten de onderzoekers met hun micros
copen voor een raampje van 20 bij 25 cm.
Den gchcelen dag zitten zij dan ook eigen
lijk met eleotrisch licht op- O-, aata
(deeding is er een aanzienlijk tekort, even
goed als hier. Ik kon overigens wel mer
ken. dat dc Engelschman oorlogsmoe is.
U moet niet vergeten, dat hij tijdens den
oorlog zeven dagen per week werkte en
's nachts luchtbeschermingsdienst mocGt
verrichten."
NEDERLAND NIET TEN ACHTER
BIJ ENGELAND.
Hel gesprek kwam op dc indrukken van
den heer Kuenen. opgedaan bij zijn studie
van dc nieuwe methoden in Engeland op
agrarisch gebied.
Over het algemeen staat Nederland niet
ten achter bij Engeland, cn zijn dc resul
taten, in Nederland behaald, de ongunstige
omstandigheden onder de bezetting in aan
merking genomen, werkelijk niet slecht.
Natuurlijk beschikte Engeland over
greotere laboratoria, maar toch werden in
Nederland nieuwe methodes ontdekt, waar
voor ook de Engelschen veel interesse
hadden.
Aan den anderen kant verschillen de
omstandigheden in Engeland en Nederland
ook weer zoodanig, dat Het niet zeker
is, of de methodes toegepast in Engeland
cok succes zullen hebben in Nederland.
Zoo levert dc perenbloesem snuitkever
in Nederland een groot gevaar op, terwijl
deze kever in Engeland als curiositeit al
leen in verzamelingen voorkomt. In dc
vrije natuur is hij althans vrij zeldzaam.
Dc wantsen zijn in Engeland voor dc
fruitteelt gcduchter dan in Nederland.
BESTRIJDING VAN ZIEKTEN MET
HELICOPTERES
Aangezien bestrijding van ziekten met
vliegtuigen alleen voor grootc oppervlakten
aantrekkelijk is. is een Engelsche firma
r!e „Pcstcontrol Ltd." een plan aan het
ontwerpen, dc ziektebestrijding vanuit
autogiro's of helicoptcrcs (c doen plaats
vinden. Deze kunnen loodrecht opstijgen
cn zijn daardoor ook voor kleinere opper
vlaktes geschikt.
Verder is een automatische sproeier uit
gevonden voor boomgaarden met acht
sproeigeweren, die op een as gemonteerd
zitten cn op en neer te bewegen zijn. De
heer Kuenen geloofde echter niet, dat dit
toestel voor Nederland rendabel zou zijn.
Wij hopen van harte, dat dc Neder
landsche tuinbouw van dit internationaal
contact met de buitenwereld profijt zal
trekken en ook Zcclands Proeftuin ver
rijkt zal worden met dc ervaringen, die
dc heer Kuenen in Engeland heeft opge
daan.
Belangrijk voorstel van Attlee?
Volgens inlichtingen uit gezaghebbende
bron, zou Attlee aan President Tru
hebben voorgesteld, van Sovjet Rusland
een verklaring te krijgen over zijn uitein
delijke eischcil voor veiligheid in Europa,
als onderdeel van een plan tot volledige
overeenstemming tusschen dc groote mo
gendheden en lot het instellen van een
pool betreffende de geheimen van de
aloom-cnergie cn andere wetenschappe-
ocderwerpen.
Naar beweerd wordt, sou dit voorstel
dc instemming hebben van den Cana-
dceschcn Eersten Min., Mackenzie King.
De burgeroorlog in China
Van regeeringszijde wordt meegedeeld
Uit Tsjoenking wordt gemeld, dal com
munistische artillerie in de hooidstd van
de provincie Sujujan voortdurend onder
vuur neemt. Er zouden zich meer dan
10.000 vluchtelingen in een deplorablen toe
stand bevinden.
Verder zouden de gevechten ten Noorden
cn Zuiden van den Groolen Muur nog steeds
in hevigheid toenemen. De communisten
zenden voortdurend versterkingen langs
den spoorweg Pelcing-Sujujan, aldus meldt
het Chineesche regeeringsbureau.
Naar de secretaris van koning Leopold,
Prof. Prenne, mededeelt, is de koning voor
nemens in Januari a.s. een witboek te pu-
bliceeren over zijn handelingen sinds Mei
1940. Ook sprak Prof. Pirenne de geruchten
tegen, als zou de konina aan hartaanvallen
p Hardleersch p
v, In het Noorsche concentratiekamp y
nabij Brevik hebben Duitsche hoofd-
y, officieren een „kriegsgorichl" ge-
vormd en hebben anti-nationaalsocia-
listische deserteurs en hen, die dienst y
'eigerden op grond van gewetens-
bezwaren, tot gevangenisstraffen
K veroordeeld.
y, De Noorsche pers wil weien, of er 6
aan dit schandaal spoedig een ein-
de komt en of 250 anti-nationaalsocia.
listische deserteurs en politieke ge-
vangenen thans zoo spoedig mogelijk y
naar hun vaderland zullen mogen y
terugkeeren, ten einde 1e ontkomen y
volging door de
men y
i-leï-
y dors, die de nederlaag nóg niet heb- y
y. ben erkend. y.
6 V,
Prinses bezocht Groningen
Na afloop van het bezoek aan de pro
vincie Friesland, heeft Prinses Juliana
bezoek gebracht aan Groningen.
De Prinses heeft een krans gelegd
het graf van 45 personen, die in het kamp
Westerbork waren omgekomen. Ook heeft
zij een bezoek gebracht aan de graven
de Canadeesche soldaten. De Prinses be
recht verder de zwaar getroffen stadsdee-
len.
Collecte voor de Stichting '40-,45
Er lijkt moed voor noodig om thans,
het contante geld schaars is, een collecte
te durven aanbevolen. En toch geschiedt
dit met groote vrijmoedigheid.
Hot betreft hier immers een geldinzame
ling voor de Stichting 1940'45, waaraan
H. M. de Koningin een bedrag van f 500.000
schonk.
Is er dan nog eigenlijk wel een aanbe
veling noodig om dit koninklijke voorbeeld
te volgen
Trouwens maakt ook het dool der Stich
ting het lenigen der zedelijke, maatschap
pelijke en stoffelijke nooden van personen,
die tijdens de bezetting door daad of hou
ding tot het binnenlandsch verzet hebben
bijgedragen alsmede van hun gezinnen of
nabestaanden niet een aansporing overbo-
Heeit niet bet qeheele Nederlandsche
volk een eereschuld jegens hen. die fier
onzen naam hebben hoog gehouden
Betuigl dan uw dank en hulde door het
brengen van een geldelijk offer, omdat gij
wilt, dat zij of de nabestaanden van
hen, die hebben geleden en gestreden voor
ons vaderland, thans nog tijden tengevolge
van hun fiere houding
En gij zult helpen door uw gave in con
tant geld of door een gedeelte van Uw ge
blokkeerde rekening af te staan.
Stelt ons niet te leur. maar geeft mild
Groep Schoenen ter Jaarbeurs
In de een dezer dagen te 's-Hertogen-
bosch gehouden bijeenkomst van schoen
fabrikanten is besloten aan de e.v. Kon.
Ned. Jaarbeurs als groep deel te nemen.
UIT STAD EN LAND
EXCURSIE NAAR RAMMEKENS
De Zeeuwsche Polderbond maakte dezer
dagen een excursie naar het dijkgat bij
Rammekens. Met een sleepboot reisde het
gezelschap, w.o. de voorzitter van den
Zeeuwschen Polderbond. de heer Landsheer
en de secretaris Ihr. de Casembroot, vanuit
Vlissingen naar Rammekens. Hier stapte
men aan wal bij een z.g. bakkonzuïger.
In de cantine werd door Ir. Metselaar,
aan de hand van kaarten, uitleg gegeven
van het werk. Hij deelde o.a. mede. dal
het dijkgat oorspronkelijk 750 m. groot ge-
Tegen hel einde van de maand zullen
een Duitsch schip en een Phoenix tot zin
ken worden gebracht. Het slagen van de
werkzaamheden hangt natuurlijk sterk sa-
Na deze uiteenzetting werd het gat be
zichtigd. na afloop van de excursie be
dankte de heer Landsheer, Ir. Metselaar,
ten zeerste voor zijn toelichtingen.
Naar wij vernemen zal de blokkeering van
het gat bij Rammekens nog wel even op
zich laten wachten. De definitieve sluiting
zal waarschijnlijk pas op het eind van de
maand kunnen plaats vindon.
Het sluitgat is vrij groot. Het bestaal uil
twee diepe geulen, die gescheiden worden
door een landtong. De meest Westelijke
geul ligt nog 10 m. benenen A.P.
Zaterdagmiddag heelt men ter voorberei
ding een klein inlermediumcaisson laten
zinken in de Westelijke geul.
Vlissingen
EEN DOODELIJK ONGEVAL
Vrijdag had hier een zeer droevig ongeval
plaats. De heer A. Cracau, zittende op een
met ijzer beladen aanhangwagen, kwam
hiervan te vallen. Hij kreeg hel achterwiel
over het lichaam. In zorgwekkenden toe
stand werd hij naar het ziekenhuis getrans
porteerd, waarbij hij bij aankomst roeds
bleek Ie zijn overleden. De heer Cracau is
van Joodschon bloede en had den oorlog
overleefd. Dit is een zeer zwaren slag voor
de nog overlevende nabestaanden, die allen
in diepen rouw gedompeld zijn, daar de
wreede bezetter deze familie reeds zeer
zwaar had getroffen.
Goes
KLACHT OVER TEXTIEL
Texlelhandelaren en koopers van textiel
klagen er over, dat door den distributie-
dienst over het algemeen te weinig ver
gunningen worden uitgereikt. Personen die
niet voor het Amerikaansche goed in aan
merking komen en gewoon zijn belere cos-
tuums te laten aanmeten, zouden ook wel
eens geholpen willen worden Ook de win
keliers, die geen Amerikaansche stof krij
gen aangevoerd, willen ook eens iets ver-
koopen. Goederen en stoffen zijn voorradig.
Bij de familie v. R. in de Ganzepoorl-
slraat, brak een begin van brand uit. De
houten vloer onder een haard vatte vlam.
Door het kordaat optreden van den brand
meester J. Nonnekes werd erger voorkomen.
Eerst thans komthet bericht tot ons,
dat Mej. Ritter, directrice van het Gasthuis,
ais zoodanig met pensioen is gegaan. Mej.
Hitler werd in 1932 directrice van hel Gast
huis Ooslwai. Tot 31 October 1944, 1oen
het Gasthuis gevorderd werd, heef! zij op
de meest acuratc wijze haar werkzaamhe
den volbracht. Zij was bemind bij haar pa-
tienten en haar heengaan wordt algemeen
betreurd.
Het hoeft velen van haar patiënten be
vreemd, dat hel bestuur van het Gasthui
geen behoorlijke gelegenheid had gescha
pen om op waardige wijze van deze harde
werkster afscheid Ie nemen.
Naar wij nog vernemen, hebben het ver
plegend personeel en het dienstpersoneel
Mej. Ritter een feestavond aangeboden.
HET NED. TOONEEL
TooneelliefhebberS zullen straks hun hart
op kunnen halen Blijkens een alhier ver
spreide circulaire is de tooneelorganisalie
„Hel Nederlandsche Tooneel" met het
Schuttershof in onderhandeling getreden om
in de toekomst elk seizoen zes abonnements
tconeelvoorstellingen te geven van de beste
tooneelstukken, die in Nederland voor het
voetlicht zuilen worden gebracht. Zij zullen
worden verzorgd door de beste Nederland
sche arlisten. De volgende gezelschappen
hebben hun medewerking toegezegd
Het Gemeentelijk Theaterbedrijf, Stads
schouwburg Amsterdam Het Resident: e-
Tooneel te Den HaagHet Ruïjs-ensemble
te Amsterdam De Tooneelqroep „Comedia"
te Amsterdam De Ghesellen van den Spe-
to te UtrechtHet Vereenigd Tooneel te
Den Haag.
Op 14 December komt het Ruijs-ensemble
met het blijspel „Hoe laat gaat de trein",
in de hoofdrol Cor Ruijs.
Eindelijk zal dus de harlewenscli van
menig tooneellieihebber in vervulling gaan.
en krijgt ook Goes werkelijk goed tooneel
AL TE VROEG
Zondagmiddag wandelde ec-n zekere N.
in lichtelijk beschonken toestand over de
Groote Markt. De politie vond hel al te
kras en zette hem achter slot on grendel.
REISIMPRESSIES (IV)
0e verzetstHjjdi we^heeHijkt
Vele zijn de wij:
van den oorlog, er
bezetting, de hardnekkige verzetsstrijd in
ons vaderland in glorifieerend licht is gezet.
Wij hebben ze gelezen, de brieven van de
ter dood veroordeelden, die zoo stil simpel
hun geloovige heldenmoed hebben beleden.
Ze hebben ons aangegrepen, de triomfante
lijke verzetsverzen, die hun felle bitterheid,
hun kordate strijderslusl. en hun deemoedi
ge overgave hebben uitgebeeld, „De acht
tien dooden" van Jan Campert is wellicht
hel schoonste symptoom
bevrijding de tallooze herdenkingen, overal,
van de gestorven helden, en gedenkteelce-
ncn worden gewijd, monumenten opgeri
Overal is als een verheerlijkend licht,
duisterste periode van onze geschiedenis
is tegelijk het tijdperk van onze glorie. Ne
derland leefi nog, en strijdt, met verbeten
heid. En verdient daardoor een toekomst
van nieuwe vrijheid, en van hoager samen-
Deze verzetsstrijd wordt voor onze oogen
ook opgevoerd door hel tooneel.
Hier in Zeeland kwamen ze nog niet.
Maar twee gezelschappen hebben elk
een stuk al tallooze malen in hel centrum
van ons land gespeeld van één ervan
beleefden wij juist de honderdste opvoe
ring. met toespraken en veel bloemen
en uit die spelen komt ons nog iels anders
naar voren dan wat wij hierboven noem
den. Op hot tooneel zien we de kleine
mensch. die zijn gewone leven jeeil, met
alle kleine dingen, ruzies, komiekiaheden,
lafheden en zwakheden maar door den
verzetsstrijd wordt hij telkens een oogen
blik daar boven uit geheven, en wordt hij
do stille, simpele held, die rustig doet wat
hij doen moét voor zijn volk en zijn land,
daarvoor ook even rustig, als het niet
anders kan, zijn leven geeft.
Dat glorifieerende komt hier nog slerker
nar voren, dan in alle andere dingen die
ij noemden. Want hier rijst dat licht op
I de alledaagsche, donkere sfeer, van de
eine mcnschelijke alledaagschheden en
gebrekkigheden. Het is maar een gewone
een doodgewone vrouw, een driftige
en. een overgevoelig meisje maar
de roepslem komt, en daar slaan ze, allen
n geven geen kamp
Wij hadden het voorrecht, beide stukken
in de laatste maanden te mogen beluiste
ren en te mogen aanschouwen.
A. Defresne heelt geschreven, vrat hij
zelf een „tragi-comedie" noemt„De Naam-
loozen van 1942".
In den lijd van Willem de Zwijger, zoo
zegt hij in een „beschrijving", waren het
de naamloozen van den tachtigjarigen oor
log, de duizenden gemartelden. die den
slrijd van Willem de Zwijger tot onze groo
te vrijheidsstrijd hebben gemaakt. En dan
gaat Defresne voort„Ook de bezettingstijd
van de Duilachers heeft een log-oon naam
loozen gehad, die niemand kent of kennen
zal, waarvan niemand weet waar ze be
graven liggen en of ze wel begravc-n zijn,
waarvan soms de naaste familie niet weet
dat ze dood zijn, en als hun dit wel bekend
neer en waar en hoe ze geslorven zijn
Van dezen staan er hier in levenden lijve
voor ons. Een gezin vader een Jood. moe
der en kinderen arisch, en dan noa een
werkster, Aannie, (door Nel Xnoop uitge
beeld. de allerbeste ei
bekenden o, wal ee
vaak, wal een gijn ook, e
maar opeens schiet i
hoen. en dan word
heden, de dappere
den dood niet vreezen
Hel andere stuk dat we zagen (het is
het bekende „Vrij Volk", in viif bedrijven,
die door vijf auteurs, elk één bedrijf, wer
den geschreven) brengt in zijn laalsle
taiereelen, eveneens van de hand van A.
Defresne, de aangrijpende vertooning van
een cel, waarin een zestal illegalen hun
doodvonnis vrachten, van een andere col,
waarin enkele vrouwen óók om illegaül
werk gevangen zitten, en van een kort
rechtsgeding, waarin Duitsche militairen het
doodvonnis uitspreken, met als apotheose
de laatste rede van den leider dier illegale
Hier wordt nog dieper getast naar den
tragischon achtergrond van dit geweldig
gebeuren. Doodgewone Nederlanders, die
zich gaven, tot in don dood. voor land en
volk.
En toch is het hier licht in die cel, en
)or die brute rechters. Het is de glorie-
schijn van hel Recht, van de Waarheid,
de Broederschap. Het is de glorieschijn
de zichzelf-gevende Liefde. Red.
gekrakeel ook
wat een humor
;n licht door ze
bij al hun zwak-
niet versagen, en
Korte Flitsen uit mijn Dagboek
1940—1945
van L.A.S. Slot
Middelburg in Oorlogstijd
Ik gelooi niet, dal er bij de bevrijding
één schot gelost is.
Het Post- en Telegraafkantoor, alsmede
andore officieele gebouwen werden door
zeer kleine patrouilles begeleid, door onze
kranige O.D.'ers zonder slag of stoot en
geheel onbeschadigd in bezit genomen.
Aan op- en aanmerkinen van de nu zoo
zeer opgeluchte toeschouwers ontbrak het
al spoedig niet en de humor was ook thans
niet afwezig.
Een kleine, vrij donker uitziende oflicier
werd door twee Tommies naar de „verza
melplaats" getransporteerd.
„Daar heb je werachtig Gubbels ok",
klonk hel naasl me nou motte de Tom
mies oppassen meneer, anders liegt die glad
janus er zich nog woer uit
Doch ook „Gubbels" werd in de rij ge
zet mei zijn handjes naar boven en heeft
in die houding mot zijn dappere makkers
enkele uren te kijk gestaan.
Thans zagen we de qaede vaderlanders
in volle actie, de oranjebanden om. Toen
eerst ontdekten wie de mannen waren die
in stilte hadden voorlgewerkt om als hel
uur der bevrijding zou slaan, gereed te zijn
en te helpen de zoo hoog noodige orde Ie
scheppen en te handhaven.
Het was een dag van groote opluchting
en van groote vreugde na al hel doorge
stane leed en ik behoef u niet te zeggen
hoeveel geruster te Middelburgers dien
nacht zijn ingegaan en hoe er van een ge
zonden slaap is genoten
Ieder en aller fleurde weer op de stra
ten werden veel meer bevolkt en de zorge
lijke lrekken op de gezichten verhelderden.
Want we zijn weer vrij
Soms hebben we moeite ons dit te reali-
seeren en Ie gelooven dat dit zoo harts
tochtelijk verbeidde moment van onze ver
lossing nu eindelijk daar is
Wij kunnen en wij durven ons weer uit
spreken onze ondergedoken radio wordt
met gejuich van onder de vloer opgediept
en met ademlooze 'ontroering beluisteren wi)
juist op het oogenblik dat wij de knop om
draaien, ons onvergelijkelijk plechtig oude
„Wilhelmus".
Zóó heeft ons Volkslied ons nog nimmer
geroerd als op dien avond onzer bevrijding.
Er volgden dagen van stille blijdschap
een zekere rust was over ons gekomen.
De kerken liepen vol en de diensten wa
ren vervuld van eindelooze dank en ninigo
ontroering dank aan de Voorzienigheid
die ons tenslotte van de vreeseüikc tiran
nie had verlost.
Zeker, de toestanden zijn thans hier nog
allesbehalve rooskleurig de voedselvoor-
ziening is zeker voor verbetering vatbaar
genotsartikelen worden vrijwel ontbeerd
't bittertje en het sigaartje schitterden
zoo goed als altijd door afwezigheid de
verduisterings- en andere beperkende en
lastige bepalingen duren voort, doch
wij zijn vrij wij zijn onder den hak van
den gehaten overweldiger uit wij zien
de vierkante, ironisch wreed starende facies
niet meer in onze straten wij hooren hun
brallende steeds hun eigen land, volk
en Führer lovende krijgsliederen niet meer.
Weggejaagd werden zij en wij hopen
en bidden dat hun totale vernietiging slechts
nog een kwestie van korten tijd moge zijn.
Dan bij al onze vreugde, denken wij
met weemoed en diep medegevoel aan onze
honderdduizenden landgenooten in het nog
bezotte gebied van ons land aan onze
familie en vrienden die nog onder het vij
andelijk .juk leven en het thans zoo veel
ïllendiger hebben dan wij
Hoe gaarne zouden wij dan ook van hel
ton wij hebben een groot gedeelte aan
hen doen toekomen
Dag en nacht gaan de gedachten in dit
gewest uit naar hen daar boven de rivie-
Mcgo het uur van hun verlossing spoedig
slaan en moge dat gedeelte van ons
Vaderland ontsnappen aan verdere vreese-
lijke verwoesting
Hier wordt reeds druk gewerkt en wor
den voorbereidingen gemaakt om zoo spoe
dig dit mogelijk zal zijn ginds hulp Ie ver-
>e verleenen
En als ik, nu weer maanden later, een
extract uit mijn dagboek aan deze notities
toevoeg, is het met ontzaglijke vreugde en
dankbaarheid dit te kunnen doen in de eer
ste dagen na het eindigen van den we
reldoorlog.
Niet alleen is thans gansch Nederlcnd
bevrijd van de verschrikkingen der vijan
delijke bezitting, doch ook kwam gisteren
de wel verwachte.m aar toch plotselinge
capilulatie van Japan.
Heel Nederland heel ons vaderland
De Duitschers hebben zich overgegeven
Japan onvoorwaardelijk gecapituleerd.
We herleven
En met colonnes vrachtwagens stroomt
hel voedsel naar onze uitgehongerde en
afgetobde landgenooten boven do rivieren.
't Zou mij te ver voeren nader in te gaan
op de gebeurtenissen in die dagen der be
vrijding eerlang en zonder twijfel door
een vaardiger hand dan de mijne een book-
deel gevuld worden over deze tijden
een boekdeel dat wel ontroerend en inte
ressant moét zijn
Nederland bevrijd
Japan gecapituleerd
De wereldoorlog is geëindigd
De door de Duitschers bezette gebiedt
Holland. Denemarken. N.-weslelijk Duilsch
land. Helgoland en de Friesche eilanden
hadden zich reeds overgegegven Itt
was door de Engelsche, Amerikaansche
Fransche troepen bevrijd, Duitschland
door genoemde mogendheden bezel, te
men met Rusland en de twee groote leiders
van de as in Europa, Mussolini en Hitier
zijn beiden verdwenen van hot aardsche
tooneel. wcarop zij zoo lang een eerste rol
hebben gespeeld nu vervloekt door heel
de geallieerde menschenwereld en wellicht
door half Duitschland en Italië ook, die he
laas ie laat tot het inzicht zijn gekomen,
dal zij zich in hun blindheid en radeloos
heid hebben overgegeven aan het misdadig
streven naar macht van twee perverse in
dividuen.
Doch thans weer waaien do vlag der
bovrijding van het oorlogsmonsler nu ook
de Japansche draag is geveld
Bevrijding van het oorlogsmonsler. dat
millioenen mannen, vrouwen en kinderen
onder zijn hiel heefl verpletterd en die de
weer bloeiende tuin van Europa en van ons
Indië meer en meer tol een wildernis heeft
gemaakt.
De laatste acte van de groote tragedie :s
gespeeld doch het doek mag niet val
len voordat op het open tooneel voor het
oog van de geheele wereld de afstralfing
en afrekening zal hebben plaats gevonden
van en mot de ellendige misdadigers, die
de gansche wereld al deze verschrikkingen
i al dal leed hebben aangedaan.
En thans terug naar onze stad en pro-
Middelburg Walcheren ja geheel
Zeeland heeft ernstig geleden is ver
schrikkelijk geteisterd.
Betreuren doen we hel dat we zooveel
verloren hebben bedroefd zijn we oVer
het heengaan van hen, die ons zoo dier-
Walcheren moet droog" Hel devies van ons volk
Doch wij moeten berusten wij zullen
do hand aan den ploeg slaan, ieder op
eigen terrein, om de zware slagen, die ons
gewest troffen, te boven te komen
i waar de betreffende instanties zoo
krachtig voorgaan lot hulp en herstel van
hetgeen door de oorlogshandelingen werd
beschadigd of vernietigd ja ons zelfs
door een slaf van kundige Waterstaats-
ingenieurs, hunne medekerkers en hard-
erkende arbeiders hot vooruitzicht wordt
geopend, dat zonderb ijzondere tegenspoed
het devies„Walcheren moet droog" nog
dit jaar in vervulling zal gaan, daar past
het ons allerminst bij de pakken te gaan
neerzitten
En dal zullen wij ook niet doen
Sterker, iederen dag weer, herleeft de
hoop in de toekomstde hoop en het ver
trouwen, dat met ieders ernstige medewer
king Middelburg en ons geheele gewest
weer in zijn ouden luisterm ogo herleven
de hoop en de wil om de ramp, die ons
trof, tot de kleinst mogelijke afmetingen
terug te brongen teneinde ons Zeeland eer
lang haar plaats als een der schoonste pro
vinciën van ons geliefd Vaderland weder
om te doen hernemen
Moge ons aloud devies
Luctor et Emergo
ons andermaal daartoe de noodige kracht
verleenen
Augustus 1945.