VRIJE STEMMEN Gebrek aan werkkrachten Industrieën verdwijnen uit Walcheren Walcheren, het overstroomde eiland, hoeft een herd en moeilijk jaar achter den rug. De jaren, die komen, zullen ook zwaar lijn, maar het zullen jaren van opbouw zijn. Een groot deel van het eiland i drooggevalion en binnen korten tijd zullen" de eens zoo groene weiden en vruchtbare akkers uit het water, dat er een jaar lang overheen gespoeld heeft, te voorschijn ko men. Het zal een grauwe, leegc vlakte zijn, het eiland Walcheren. Maar de landen kun nen weer geploegd worden, er kan dan weer gezaaid worden en groen zal hot eiland weer zijn. In de huizen van do drooggevallen stads gedeelten zijn de bewoners aan den schoon maak. Een legertje werklieden zal er straks intrekken om de huizen spoedig weer be woonbaar te maken. En de wegen zullen hersteld worden er. er zal nog veel meer gedaan worden om Walcheren opnieuw welvarend te maken. Walcheren moet weer een tuin worden, een blijde tuin onder wijde luchten. Dal kan, als iedere Walcherenaar zich daar voor inspanten welke Walcherenaar zal dat niet willen Bij al de goede berichten over de activi teit van velen om Walcheren op te bouden, vernamen wfj er één, dat ons optimisme met betrekking tot het herstel van 't eiland, tempert. Eenige industrieën zullen uit Wal cheren verdwijnen en welde Zeeuwsche Confectiefabriek, de Vega-tricotagefabriek on de Vitaminenfabriek van Philips-Van Houten. De oorzaak van dit verdwijnen is het nijpend gebrek aan arbeidskrachten. Elders schijnt dit gebrek niet zoo groot te Het Centraal Bureau voor Documentatie stelt momenteel op Walcheren een onder zoek in naar de oorzaken van het tekort vooral aan vrouwelijke arbeidskrachten. Wij kunnen niet anders hopen, dat dit on derzoek tot resultaat heeft, dat do werke lijke oorzaken opgespoord worden en dat het kennen van die oorzaken leidt tot op lossing van dit urgente probleem. Droog vallend Walcheron moet herrijzon en dit kan alleen, als de industrieën, die er zijn er ooi: blijven en uitbreiden, als er nieuwe Industrieën komen. Wat precies de oorzaken zijn van het gebrek aan vrouwelijke arbeidskrachten kunnen wij nog niet zeggen, maar waar schijnlijk is er één te vinden in het feit. dal de regeeringsinslelJingen en de ge meentelijke instanties aan meisjes, die geen bepaald vak kennen, meer loon bieden dan particuliere industrieele ondernemingen kun nen doen. Deze ondernemingen, wier soci ale zorg in veel gevallen uitstekend is, en wacr het werken aangenaam is, kunnen daardoor niet voldoende personeel krijgen en dus niet op volle toeren draaien. Di: is in dezon tijd, nu ieder denkt en praat over het herstel van het eiland Walcheren, zeer te betreuren. De oplossing van de moeilijkheden van de industrieën kan om te beginnen gevonden worden in een aan passing van de loonen. die gemeentelijke en rijksinstellingen aan ongeschoold perso neel uitkecrcn, bij de loonen, die de parti culiere bedrijven betalen en die heusch niet laag te noemen zijn. De publicatie van de oorzaken, die het C.B.D. opspoort zien wij met belangstelling tegemoet. Wij zouden op spoed willen aan- 2e JAARGANG NUMMER 307 DAGBLAD VOOR ZEELAND Woensdag 7 November 1945 Algcmccne Leiding B. G. Kloosterziel cn S. L. Bocnna. Hoofdredacteur i J. Kockcbakker. Redactie cu Administratie Goes, Beestenmarkt 2. Telefoon 2163. Officieele regeerings- verklaring aangaande Indonesië? Indonesië biedt Amerika rubber aan Volgens een correspondent van de „Dai ly Herald" te Batavia is aldaai eele verklaring gepubliceerd van de Ne- dcrlandsche regeering. In deze verklaring zou de regeering aandringen op weder opbouw en samenwerking op Java -natra, met garantie tot behoud v Indonesisch zelfrespect. Er zou een ronde 'afelconferentie gehouden worden. Hel derwijs op een ruimere leest geschoeid :n de Indonesische taal op gelijken behandeld worden als de Nederlandsche. Verder zal op democratische wijze een parlement worden samengesteld met Indonesische meerderheid, dat echter dergeschikt zal blijven aan de algemeene rijksregeering. De kwestie van het stemrecht zal nader in oogenschouw genomen worden. De Regeeringsvoorlichtingsdienst maakt pader bekend, dat de Nederlandsche geering volledig op de hoogte was den inhoud van deze verklaring van gouverneur Generaal van Mook en er ledig mee instemde. Zoolang echter de of ficieele tekst niet volledig hier te lande hekend is, zal do Ned. regeering deze publiceeren. Evacuatie in Indië maakt voortgang Op Java heerscht nog steeds spanning, zijn meer troepen geland terwijl de evacuatie van vrouwen en deren wordt voortgezet. Van Magelang geen incidenten gemeld, daar zijn Ghurka's bezig munitiedepots over te Piloten van verkenningsvliegtuigen hebben gerapporteerd, dat in tal van plaat- volksbijeenkomsten plaats hadden. Bij de gevechten, die in Batavia den geheelen nacht voortduurden, wierpen inlanders iwee handgrenaten over de omheining van hotel des Indes, dat een vertrekcentrum geïnterneerde vrouwen. Met een machine geweer uit een Indonesische auto werden barakken van Nederlandsche militairen be- Naar schatting stonden in de afgeloopen week 2500 Engelsche en Engelsch-Indische soldaten tegenover 20.000 goedbewapend: Indische republikeinen in Soerabaja. Gedurende de gevechten zijn 3000 Indo- dringen. Misschien "dat dan de industrie: willen verdwijnen, tol betere gedachten ion en Walcheren, dat voor zijn herstel die industrieën zoo van noode heeft, verlaten. grootc gemalen, die de Wieringermeer droogmaken nesiërs gedood. De Britsche verliezen zijn nog niet gepubliceerd. Officieel is ver klaard, dat zij gering zijn, uitgezonderd wet de officieren betreft. Het motorschip „Oranje" is Maandag avond vertrokken met 567 evacué's uit Ba tavia en Bandoeng. In Semarang zullen nog 250 evacué's worden opgenomen. Alle evacué's zullen vier maanden door brengen in Australië en daarna terug kee- ren. 30 man medisch personeel zijn te Batavia aangekomen, uit Nederland. Kolonel D. Asjes, leider van de Rapwi, heell verklaard, dal de voorbereidingen 12.000 vrouwen en kinderen uit Midden- Java te evacueeren goeden voortgang ma ken. De evacuatie van 2700 vrouwen en kinderen, rechtstreeks van Soerabaja naar Singapore is reeds een feit. Een totaal van 6000 vrouwen volgt nu. overweegt de n Importbank om leening van 100 Naar Reuter Amerikaansche Expo: Nederlandch Indië milliocn dollar te v erstrekken. De door Amerika niet erkende republiek Indonesia biedt aan Amerikaansche sche pen met kapok en rubber te laden, die vol gens esn zegsman in een onbekende ht zijn opgeslagen. Naar aanleiding daarvan verklaarde de Amerikaansche consul gene raal hier niets vanal te weten. Hierbij wordt aangeteekend, dat de voornaamste vo den het eigendom van Amerikaansche, En gelsche o£ Nederlandsche maatschappij: Christison dreigt Generaal Christison heelt gedreigd ge bruik te maken van alle moderne wapenen. Indien de onruststokèrs doorgaan met campagne. Een inlander trachtte een commandant in Batavia met een mes neer te steken. Engelsche soldaten schoten hem onmiddellijk De stakers weer aan het werk De Engelsche havens hebben hun male aanzien weer verkregen, men is zig de 120 schepen te lossen. De verkiezingen in Hongarije Volgens de eerste bir.nen gekomen uit slagen van de verkiezingen in Hongarije heeft de partij van de kleine bezitters 60 ral-democraten 20 pet., en de 15 pet. der stemmen. Kct aantal getelde stemmen is 812.000, waarvan de partij der kleine bezitters 3SS.0Q0 stemmen, dus bijna de helft, heeft behaald. VAN HIER EN DAAR Een ambassadeur der Vereen. Sleten in Turkije heeft een bezoek gebracht aan den "urkschen minister van buitenlandsche za ken. Hassan Saka. Men acht dit bezoek groot belang daar de ambassadeur memorandum over de Dardanellen- kweslie zou hebben overhandigd. De Ti- scbriift. dat de Vereen. Staten hebben jesteld, dat de controle der Dardanel- n Turksche handen zou blijven. Won- dit bericht bevestigd wordt, beteekent en actie van het ;e Potsdcm ',e berde lebrachte plan om de Dardanellen even als verschillende Europeesche waterwegen :9 mternalionaliseeren. De Kussen spreken het bericht '.ogen. det !3n millioen menschen de Russische zone rcuden mceten vorlaton. Het betreft slechts enkele honderden personen ven nist-Duit- sche nationaliteit, die zich eerst ïn een Vamp moeten verzamelen, voordat zij door gezonden v/orden. De onderstaatssecretaris van buitenland- dis zaken heeft in het Engelsche Lager- :is verklaard, dat Duitschland niet opge houden heeft te bestaan als staat, ofschcon hel gezag door de geallieerden is overge- Proefvlucht vertraagd Het D.C. 4 vliegtuig, dat een proefvlucht naar Ned. Indië zal maken, zal door on voorziene omstandigheden niet op 7 No vember, doch op Zaterdag 10 November vertrekken. Nieuws uit Nederland Wat de oorlog verwoestte Gerekend naar het totaal aantal wonin gen, komt men tot de volgende verhoudin gen van de oorlogsschade in Nederland. Van iedere 100 Nederlandsche woningen zijn er 4 totaal verwoest2 zwaar bescha digd 14 licht beschadigd. Do totaal cijfers zijn aantal woningen op 31 Dec. 1944: 2.157.046 totaal verwoest 87.224 zwaar beschadigd 43.259 licht beschadigd 292.163. In de schade opgave zijn begrepen de- fonsieschade, oorlogsgeweldschade en be- zettingsschade, gerekend van vóór 10 Mei 1940. Tevens is in deze berekening opgenomen do schade veroorzaakt door de inundatie en de vernielingen door de burgerij. Koter en melk »vrija Naar wordt gemeld, is het hoogst y, waarschijnlijk, dat tegen Mei 1946 Y Y boter en melk zonder bon zullen fa Y kunnen worden verkocht. fa fa Het brood zou nu reeds bonvrij Y fa kunnen zijn, doch de regeering fa Y vreest dan, dat do landbouwers Y fa graan als veevoeder zouden gebrui- fa Y ken. En dit is nu eenmaal al te Y fa kostbaarfa Y Vorder heeft de regeering 250 fa Y millioen Engelsche sigaretten aart- Y fa gekocht. - fa. I Aangifte oorlogsmisdadigers Binnenkort zal door middel van aanplak biljetten de Nederlandsche bevolking wor den opgeroepen tot het doen van aangifte van oorlogsmisdaden door andere dan Ne derlandsche onderdanen. De gerechtigheid eischt. dat de individueele Duitsche oorlogs misdadigers die direct of indirect ve woordeijk zijn, worden opgespoord, opdat zii hun gerechte straf niet zullen ontloop: Van slachtoffers, nabestaanden en alle die hieromtrent verklaringen kunnen afleg gen, wordt verwacht dat zij daarvan me- dedeeling doon bij de politie. Deze aan gifte moet voor 15 November schriftelijk ge schieden. Rechtszaken Tribunaal Goes JAN STEKETEE. landbouwer uit Baarland. Hij wordt er van beschuldigd de Duitschers geholpen te hebben met het helpen vorderen van paarden. Verder stond hij vrijwillig levensmiddelen af aan de Duitsche weer macht. Hij had omgang met referent Korte en met Jan Dekker. MARINUS PIETER VAN DER SLIKICE uit Goes heeft zich omstreeks 1942 bij de N.3.B. aangesloten als sympathiserend lid. BARBARA ZIMMERMAN, Wolphaartsdijk Zij had in 1940 aangegeven bij do Duitsche editie, dal haar zoon mishandeld werd. tengevolge do burgemeester, de veldwachter en het onderwijzend personeel zijn uitge kafferd door de Duitsche politie, terwijl Oeveron en do veldwach- i Gemert bovendien met insluiting concentratiekamp werden bedreigd. Zij heelt aldus hulp verleend aan don d. Ook had zii de wasch gedaan voor Duitschemilitairen. ELISABETH CORSTANJE uit Wolphaarts- jk. Lid der N.S.B. Zij keurde goed, dat haar oudste zoon bi: de Todt werk-.aam Ook lteurde zii goed. dat haar dochter bij de Jeugdstorm ging. MARINES WILLEM VAN DER SL1KKE uit Goes sloot zich omstreeks 1342 aan bij de N.S.B. JOHANNES SMITS uit Ovezande sloot zich n 1941 aan bi; de N.S.B. ELIZA DE VOS uit 's-Gravenpolder was verkzaam voor de Duitsche Weermacht en tielp o.a. als pioegvoorman, werkte op oen lureau van de Weermacht en hielp hen met het vorderen van paarden in 's-Graven- poldor en elders. UITSPRAKEN VAN DE ARRONDISSE MENTSRECHTBANK TE MIDDELBURG. Brcer en zuster Schrier uit Goes werden wegens moord op een Duiischer conform don eisch tot resp. 5 en 7 jacr veroordeeld Veimeulen wegens moord op oen hoer s Heer Abtskerke eveneens conform den :h tot 15 jaar gevangenisstraf. Nederland herrijst! De data van de in dienst neming van de spoorbruggen in Nederland. Maasbrug bij Roermond eind November, Rijnbrug te Oosterboek half December. Maasbrug bij Venlo begin Februari. Hol- landsch Diep bij Moerdijk zomer 1946, brug over de Oude Maas bij Dordt zomer 1946, Maasbrug bij Hedel zomer 194P, Waalbrug bij Zalfbommei 1 Januari 1947, JJsselbrug van Katerveer bij Zwolle niet bekend, Mer- wedebrug bij Baanhoek bij Sliedrecht niet bekend. De Nederlandsche Bank Het ministerie van financiën deelt mede, dal een commissie is ingesteld tot herzie ning van het statuut van de Nederlandsche Bank. Deze commissie heeft tol taak den minister van advies te dienen, nopens ver sterking van het gemeenschapselement In het statuut van de Nederlandsche Sank Ier bereiking van den overgang van de bank van particulieren eigendom in publiekrech terlijken ol semi-publiek-recliterlijken eigen dom. Als voorzitter van de commissie zal optreden Prof. Mr. F. de Vries, hoogleeraar aan de gemeenteuniversiteit te Amsterdam. Repatriëring krijgsgevangenen Omtrent de repatrieering van Nederland sche ex-krijgsgevangenen en geïnterneer den in het Verre Oosten, deelt het departe ment van overzeesche gebiedsdeelen mede, dat in het algemeen in de eerste plaats naar Nederland zullen worden teruggezon den zij, die herstel van gezondheid behoe ven. In de maand November zullen de eer ste transporten uit het Oosten vertrekken. Voorloopig kan geen opgave worden ver strekt van de personen die naar Nederland zullen terugkeeren. Nu het kalf verdronken is Naar Herrijzend Nederland mededeelde, tal de Goessche Haven van Woensdagnacht 12 uur tot Zondagavond gesloten zijn voor het opruimen van wrakstukken. Bij het vernemen van dit bericht dachten wij onwillekeurig MOET DIT EERST NU GESCHIEDEN? Meer dan een jaar na de bevrijding OI heeft het zinken van de ..Paulina" hel gemeentebestuur plotseling tot spoed aangezet UIT DE ZEEUWSCHE DOOS XIII. KETIEVIG Een nie schok werd veroorzaakt door tv/ee paar vurige ogen i aan de kant van de weg. Ze behoorden aan twee honden. Het hok was slechts klein en zo goed als helemaal dicht, waar door alleen een deel van de zwarte snui ten cn de fonkelende duivelsogen zichtbaar werden. De ondieren waren niet groot, maar de reisgenoten voelden die gemene, stekende ogen als het ware in zich bran den. „Cattivi cani". zei een van do beide wachters, „kwade honden." Nu, dat hoef de hij niet te verzekeren. De reizigers zouden veel liever door liem en zijn vriend zijn qeattakeerd dan door dat venijnige tweetal bloedhonden, dat ongetwijfeld Ier versterking van de grenswacht diendo. En Boonderpas begreep, dat de grens wachters, die voortdurend in gezelschap van die helse ogen waren, moer dan iemand genoten hadden van de vreed zame blik dor blauwogige Hollandse schoonheidskoningin. Do tuin was meer dan do moeite -waard en zelfs de meest versteende stedelingen ln het gezelschap hadden bewondering voor do geweldige cactussen en de on gewoon grote en gave palmen. Ze voel den zelf iets voor de olijfbomen omdat ze wel eens van de olijfolie gehoord had den en ze raapten de geurige dopjes van de eucalyptus en staken ze in hun zakken, die er jaren later nog lekker naar zouden Toen de leider de fijd verstreken achtte, wierp men een laatste blik op de schit terende hof en werd de terugtocht aan vaard. De reizigers groetten de sierlijk uitgedoste wachters, die zich zo gepos teerd hadden dal zo de koningin goed konden zien, vriendelijk en dankbaar, keken nog met een blik van afgrijzen naar hun cattivi cani en liepen voldaan over de nog steeds onzichtbare streep. Do autobus had zich intussen geretireerd naar een garage in een gehuchtje op tien minuten afslands. Daar aangekomen, ontdekte men een kraam met groenten en vruchten. Vooral de dames keken met aandacht naar de groene aubignards, met hun komkommer achtig uiterlijk, naar de schubbige artis jokken en andere ons min of meer on bekende producten van het zuiden. Maar de vruchten trokken meer de belangstel ling vanwege de dorst, waardoor het ge zelschap na de doorstane emotie en ver moeidheid geplaagd werd. Er waren vijgen, die te zoet bevonden werden voor dorstige kelen en droge longen, maar er v/aren ook druiven, zware blauwe druiven, wel duur, maar „zo groot en zo sappig als ie ze in Holland niol vond", zei er een. „Waarschijnlijk zijn dat nu mus- cadellen", merkte zijn buurman op. Hier mee waren de gissingen en lofspraken geëindigd, want de leider wees hun stil letjes op het kistje, waar de heerlijkheid uitkwam en op dat kistje stond erg Hol lands s Westland. On het brandpunt Het gevaar van blokvorming Bidault, de Franschc Minister van tcnlandschc Zaken, heeft in een redt Parijs gehouden, verklaard, dat Frankrijk geen centrale rcgccring te Berlijn kan dulden. Geen enkele FransChe regceiing zou zich kunnen handhaven, indien een Duitsche rcgccring bevelen zou geven in een gebied op enkele kilometers van de Franschc grens cn do Franschc bevelen daar niet zouden worden gehoorzaamd, terwijl aan den Oostkant van Duitschland de Duitsche bevelschriften geen kracht inccr hebben in steden als Koningsbergen. Andere berichten, niet officieel, maken melding van het feit, dat ondanks dit protest Engeland, Amerika en Rusland toch besloten zouden hebben, tot instelling van een centraal bestuur over to gaan. Officieel is hierover eigenlijk niet veel kekend, maar het is begrijpelijk, dat Frankrijk nu reeds haar mccning over deze kwestie doet hooren. Iets anders is liet. als Bidank zegt, dat Frankrijk het volste recht heeft, regionale verdragen tc sluiten, of die nu een Wcs- terSch bloc worden genoemd of niet. Hij beroept zich hierbij op San Fransiscot waar deze verdragen uitdrukkelijk zijn erkend als nuttige werktuigen binnen het algemeene kader van het vcilighcidsstelsel. Deze politieke gedragslijn van Frankrijk wordt duidelijker, als men haar ziet tegen den achtergrond van de vijf mogendheden onfcrcntic te Londen. Hier stelde Frank- ijk vóór, een West Europeesche linie te armen, waarbij ook Nederland, België, Luxemburg, Wcst-Duitschland cn desge- cnscht ook Italië en een democratisch Spanje cn Portugal zich konden aanslui- Dit bloc beoogde een militair cn economisch bondgenootschap. ~:gen welk gevaar zou dit bondgenoot schap gericht moeten zijn vragen wij ons i dc inbegrepen. Het kan tegen Duitschland, geprojecteerde egcling zelf .cl niet anders, ol het ant woord moet luiden: Tegen Rusland...- Eu het is nu juist nic-t de bedoeling van het handvest van San Fransisco ge weest, dergelijke mceningen tc versterken; Het is in de historie steeds gebleken, dat bondgenoolschappcn cn coalities slechts wantrouwen en een bewapeningswedloop in het leven riepen. Rusland kan niet buiten dc overige wereld, dit bewijst zijn dringend aanklop pen bij de Unrra. Dc matcrieele schade in de Ockrainc bedraagt tussehen dc 30 a 40 milliard dollar, 70 van de tractors en SO van de paarden zijn verdwenen. Elcctrische centrales, kolenmijnen, ijzer-, staal- en chemische industrieën zijn ver weest. Wil het dc hulp van de Unrra Icrijgen, dan, zco zegt het Amcrikaansch congres, moeten buitenlandsche journalis ten worden toegelaten. Dan moet er con trole worden toegelaten op de wijze, waar op het geld wordt besteed. Het Westen is onontbeerlijk voar Rus land op het oogenblik. Welnu, waarom zou West-Europa het Russische wantrouwen voeden, door zich tel een bloc aaneen tc sluiten. Kunnen wij niet samenwerken zender de tanden tc Minister President Schermerhorn heeft verklaard op een persconferentie tc Gro ningen, dat men veel verwacht van econo mische samenwerking met Rusland. Laat ons land daarmee ten spoedigste beginnen en zich niet aansluiten bij een of ander bloc in dc toekomst, dat liet internationaal wantrouwen slechts helpt vergrooten. Korte Flitsen uit mijn Dagboek 1940—1945 van L. A. S. Midilelurg in Oorlogstijd „Het Stadhuis staat ook in brand" zoo roepen vluchtelingen ons van een passee- rend karretje volgeladen met huisraad toe en onze verrekijker richtende zien wij do bevestiging van dit afschuwelijk bericht Ons schoon, eeuwenoud Stadhuis verkeert in gevaar de vlammen grijpen er gretig omheen Zou ook dit gotisch prachtwerk zijn totale vernietiging tegemoet gaan 7 De prachtige door Anthonis Kelderman gebouwde gevel voor het oude in 1452 gestichte Raadhuis met zijn beelden der Hollandsche en Zeeuwsche graven van den Mechelschen bouwmeester Michiel Ywijnz De voorzienigheid verhoede dit Doch zie de toren is reeds gedeel telijk ingestort. De brandweer zwoegt en zwoegt snelt nu hier. dan daarheen doch Is onmachtig om een dergelijke catastrophe het hoofd le bieden Hier helpt geen zwoegen geen holden- moed zelfs Toch geeft zg het niet op en blijft met de tanden op elkaar doorworstelen met het Niettegenstaande do rondvliegende scher ven van granaten en bommen vechtende tegen de oververmoeidheid, slaap en on telbare andere moeilijkheden geeft de ge- hoele brandweer met inzet van eigen loven, onbekend met het lot van eigen familie. Van huis en goed, zich onder haar moedige leiding aan haar zware taak om nog te todden wat te redden valt Ook het politiecorps heeft het zwaar te Verantwoorden Als geslagen staan we zien we dit alleï gebeuren we kunnen het haast niet gelooven dit lijkt een Godsgericht En dan enkele uren later sneuvelt ook onze trouwe wachter onze onlangs met groole kosten gerestaureerde nu weer trot- sche „Lange Jan"onze vermaarde Eerst wankelend brandend als een fakkel zien wij hem hellen iets later stort de bovenhelft met de sierlijke spits waarop de gouden haan, naar beneden Een stofwolk van puin stijgt ten hemel een doffe dreun en ook dit verschrik kelijke is geschied Verder hebben wij het vernielingsproces dat daarginds steeds voortgang vond niet meer kunnen en willen aanschouwen Des avonds op de Hoeve gezeten voelden we ons ondanks al dat verschrikkelijke toch neg gelukkig in veiligheid samen te zijn. Middelburg als ruïne althans voor een groot gedeelte Zoo vonden wij onze stad terug De binnenstad is niet meer als zoodanig te herkennen Bergen van rookend puin verwrongen staal en ijzerstaven half verkoolde bal ken verbrand huisraad en machine- Hoopen glasscherven en dakpannen be dekken trottoirs en stralen van de nog ont volkte stad Chaos overal Dan, dagen daarna keeren de burgers aarzelend bevend en bevreesd nieuws gierig hoe ze hun have en goed zullen weervinden, terug dwalen over de puin hopen van hetgeen vroeger hun woning was zoekend naar voorwerpen die hun bijzonder dierbaar waren Spookachtig silhouetteeren bij het vallen van den avond de nog opstaande muren van gehavende patriciërshuizen van kerken en scholen tegen den helderen Uit den Abdijtoren klinkt geen vroolijk klokkenspel moerals een toonbeeld van ellende staat daar de „Lange Jan" nog slechts ten halve Een bundel verwrongen stalen ijzeren balken steekt op den trans als een vuist naar boven, als 't ware afwerend het onheil dat daar in de hoogte almaar dreigen bleef Mei donderend geweld zijn de prachtige, zware klokken neergekomen. Een ongewone stilte heerscht thans in de stad De stilte van een serihuis de vensters dichtgespijkerd de deuren gesloten Doodsch blijven de anders zoo vroolijk bevclkte straten de ruime Markt is nu een open, niet meer door huizen begrensde Winkelwijken zijn weggevaagd cn de Middelburgsche neringdoenden en zaken lieden staart' voor een ongelooflijke cata strophe En voorts hoevele nijvere burgers heb ben hunne bezittingen verloren Ons huis stond nog in de rij het was ongeveer in denzelfden toestand gebleven meenden wij zoo uit de verte Dichterbij komende zagen wij echter do gordijnen uit de vensteropeningen wappe- De nu doode vensteroogen leken ons ver dwaasd aan te staren 'n Dikke laag vensterglas bedekt ook hier de trottoirs nergens een ruit meer heel deuren en muren hier en daar door mitrailleurkogels doorschoten Hel huis onzer burc-n totaal vernield meubels en schilderijen versplinterd de piano opengereten het binnenwerk over den vloer verspreid. Op de ruïne 'n miauwend poesje Stil van verdriet en ellende stonden ooi: hier de eveneens juist toruqgekomen be woners deze verschrikkelijke verwoesting te aanschouwen Bleek de buitenkant van de stad wel zeer geteisterdin het Centrum was het nog erger gesteld Onze binnenstad is verdwenen ver brand verwoest deels door de projec tielen deels door de brandbommen En de burgers dwalen rond mei verdriet in het hart geslagen door 't noodlot Middelburg is dood is nooit meer tot leven te brengen zoo geloofden pessi misten. En werkelijk leek het inderdaad zoo Dcch het Provinciaal- on Stadsbestuur en allen die tot aanpakken reeds gereed zijn, zeggen det niet na al is de ramp ook nog zoo geweldig Ook de zakennienschen zaten niet stil De puinhoopen rookten nog, toon het be stuur van de Vereenïging „Handelsbelang" reeds haar leden en belanghebbenden bij eenriep tor bespreking van den toestand en hel was voor het bestuur een bijzondere voldoening dat ook naar aanleiding en als gevolg van deze bijeenkomst onverwijld instantiën in hel leven werden geroepsn tot directe hulp- en steunverleening aan neringdoenden en Middenstanders Het hoofd omhoog en vertrouwen in de toekomst -dal was de leuze Middelburg lijkt slechts dood het zal herrijzen wederom met bekwame spoed worden opgebouwd en het zal hopenlijk weer worden het Middelburg dat wij vooral om haar historische schoonheid zoo lief hadden het zal worden herbouwd schoo ner en ruimer ingedeeld zelfs dan het ge. Men zal niet bij de pakken gaan neer zitten doch de handen aan den ploeg slaan. Stedebouwers van naam zullen tesacm met oudheidsvorschers en historici aan onze stad zijn oude stijl hergeven Moge het hun daarbij gelukken ook te doen herleven de sfeer uit de oudheid die op die historische plekken als het ware zijn stempel drukte en ons in die eeuwen oude gebouwen omzweefde Wij hopen dit van harte Doch de oorlog duurt voort en neemt angstwekkende afmetingen aan iedere dag brengt slechtere berichten Zullen wij dan toch het verschrikkelijke van een wereldoorlog moeten doorleven Zullen de menschen zich op elkander blij ven werpen als bloeddorstige wilde dieren Vechtend om ruimte om bezit - om Helaas, alles wijst er op dal het zoo gaan zal En ontzetting en afgrijzen komt over ons en verkilt ons tot diep in den ziel. Augustus 19-10. Quo Vadis Domine Aan het eind van mijn vorig relaas over „Middelburg in Oorlogstijd", waarin ik in breede trekken de gebeurtenissen vastlegde die vanaf den brutalen inval der Duitschers tot ongeveer eind Augustus 1940 voor Mid delburg van beteekenis waren, sprak ik de hoop en tevens liet vertrouwen uit dat spoedig het werk van den Wederopbouw van onze goede stad zou kunnen worden ter hand genomen 1 Inderdaad werd door do groole voort varendheid van Provinciaal- en Gemeente bestuur. gesteund door vele nog ln functie zijnde en nog „goede" Departementale hoofdambtenaren in den Haag, reeds vrij spoedig met den Wederopbouw van het vernietigde gedeelte onzer stad begonnen. Langzamerhand teekende dan ook reeds vorm en aspect van de nieuwe binnenstad, die zooveel mogelijk, vooral wat de gevels betrof, in den vorigen ouden stijl werd ge houden, zich vrij duidelijk af. Enorm was het werk geweest van don afvoer van puin die het wederopbouwen moest vooraf gaan i Echter zooals ik reeds moest boekstaven De verschrikkelijke oorlog duurde voort nam steeds in hevigheid en omvang toe en we leefden onder den indruk van de Duitsche bezetting. Niet alleen op onze levensmiddelen, doch meer en meer werd ook geleidelijk op mate rialen beslag gelegd. Toen kwam ook al heel spoedig het ver bod tot verbruik van bouwstoffen, ook voor den wederopbouw. Duizenden tonnen grind en zand hon derden tonnen cement en andere bouwstof fen schepen vol steen werden aan de Loskade aangevoerd doch alles werd ge bruikt uilsluitend voor het bouwen van bunkers, hel aanleggen van lundeeringen I voor geschut en voor andere werken ten dienste van de Duitsche bezetters om er de geheelo kust van ons eiland mede te ver sterken tegen een aanval der geallieerden. Niets werd meer voor den herbouw vrij gegeven En toen spoedig daarop de wegvoering van onze mannen en jongelieden een aan vang nam, om schandelijk genoeg in Duitschland te worden tewerkgesteld, moest al heel spoedig het in dubbel opzicht opbouwend werk tot herstel, geheel worden gestaakt. De verbittering tegen de gehate bezetters groeide bij den dag Hoewel met saamgeknepen lippen moesten vrij verdragen deze dagelijks terug- keerende terreur de uittartingen. U vertellen over de telkens nieuwe, uit gevaardigde bepalingen en do steeds drukker wordende beperkingen van onze bewegingsvrijheid het zal wel niet noodig zijn. Welke Nederlander heeft dit niet zelve ondervonden De bezetters hadden vrij spel en maakten er maar al to goed gebruik van. De mooie patriciërshuizen waaraan Mid delburg nog zoo rijk was, moesten in on- gcloofelijk korten lijd worden ontruimd dikwijls moest meubilair kunstartikelen, kortom alles wat ons zoo lief was, worden achtergelaten. De bewoners moesten maar een goed heenkomen zoeken en de heeren officieren, die zich behaaglijk in onze huizen nestelden leidden een weoldeleven en het is Ireurig om het te zeggen verlaagden onze huizen tot plaatsen van hun pleziertjes. Kisten wijn jenever cognac en cham pagne werden er binnengebracht en van de ontelbare vrachtwagens die aan ons Veilingsgebouw do fijnste groenten en vruchten oplaadden, werd, voordal ze de groole reis. richting U begrijpt me wel aanvaardden, eerst een flink gedeelte aan deze officierswoningen afgeladen. En de burgerij had het toekijken (Nadruk verboden) (Wordt vervolgd)

Krantenbank Zeeland

Vrije Stemmen. Dagblad voor Zeeland | 1945 | | pagina 1