VRIJE STEMMEN
Gebrek
aan werkkrachten
Industrieën verdwijnen
uit Walcheren
Walcheren, het overstroomde eiland,
hoeft een herd en moeilijk jaar achter den
rug. De jaren, die komen, zullen ook zwaar
lijn, maar het zullen jaren van opbouw
zijn. Een groot deel van het eiland i
drooggevalion en binnen korten tijd zullen"
de eens zoo groene weiden en vruchtbare
akkers uit het water, dat er een jaar lang
overheen gespoeld heeft, te voorschijn ko
men. Het zal een grauwe, leegc vlakte zijn,
het eiland Walcheren. Maar de landen kun
nen weer geploegd worden, er kan dan
weer gezaaid worden en groen zal hot
eiland weer zijn.
In de huizen van do drooggevallen stads
gedeelten zijn de bewoners aan den schoon
maak. Een legertje werklieden zal er straks
intrekken om de huizen spoedig weer be
woonbaar te maken.
En de wegen zullen hersteld worden er.
er zal nog veel meer gedaan worden om
Walcheren opnieuw welvarend te maken.
Walcheren moet weer een tuin worden,
een blijde tuin onder wijde luchten. Dal
kan, als iedere Walcherenaar zich daar
voor inspanten welke Walcherenaar zal
dat niet willen
Bij al de goede berichten over de activi
teit van velen om Walcheren op te bouden,
vernamen wfj er één, dat ons optimisme
met betrekking tot het herstel van 't eiland,
tempert. Eenige industrieën zullen uit Wal
cheren verdwijnen en welde Zeeuwsche
Confectiefabriek, de Vega-tricotagefabriek
on de Vitaminenfabriek van Philips-Van
Houten. De oorzaak van dit verdwijnen is
het nijpend gebrek aan arbeidskrachten.
Elders schijnt dit gebrek niet zoo groot te
Het Centraal Bureau voor Documentatie
stelt momenteel op Walcheren een onder
zoek in naar de oorzaken van het tekort
vooral aan vrouwelijke arbeidskrachten.
Wij kunnen niet anders hopen, dat dit on
derzoek tot resultaat heeft, dat do werke
lijke oorzaken opgespoord worden en dat
het kennen van die oorzaken leidt tot op
lossing van dit urgente probleem. Droog
vallend Walcheron moet herrijzon en dit
kan alleen, als de industrieën, die er zijn
er ooi: blijven en uitbreiden, als er nieuwe
Industrieën komen.
Wat precies de oorzaken zijn van het
gebrek aan vrouwelijke arbeidskrachten
kunnen wij nog niet zeggen, maar waar
schijnlijk is er één te vinden in het feit.
dal de regeeringsinslelJingen en de ge
meentelijke instanties aan meisjes, die geen
bepaald vak kennen, meer loon bieden dan
particuliere industrieele ondernemingen kun
nen doen. Deze ondernemingen, wier soci
ale zorg in veel gevallen uitstekend is, en
wacr het werken aangenaam is, kunnen
daardoor niet voldoende personeel krijgen
en dus niet op volle toeren draaien. Di:
is in dezon tijd, nu ieder denkt en praat
over het herstel van het eiland Walcheren,
zeer te betreuren. De oplossing van de
moeilijkheden van de industrieën kan om
te beginnen gevonden worden in een aan
passing van de loonen. die gemeentelijke
en rijksinstellingen aan ongeschoold perso
neel uitkecrcn, bij de loonen, die de parti
culiere bedrijven betalen en die heusch niet
laag te noemen zijn.
De publicatie van de oorzaken, die het
C.B.D. opspoort zien wij met belangstelling
tegemoet. Wij zouden op spoed willen aan-
2e JAARGANG
NUMMER 307
DAGBLAD VOOR ZEELAND
Woensdag 7 November 1945
Algcmccne Leiding
B. G. Kloosterziel cn
S. L. Bocnna.
Hoofdredacteur i
J. Kockcbakker.
Redactie cu Administratie
Goes, Beestenmarkt 2.
Telefoon 2163.
Officieele regeerings-
verklaring aangaande Indonesië?
Indonesië biedt Amerika rubber aan
Volgens een correspondent van de „Dai
ly Herald" te Batavia is aldaai
eele verklaring gepubliceerd van de Ne-
dcrlandsche regeering. In deze verklaring
zou de regeering aandringen op weder
opbouw en samenwerking op Java
-natra, met garantie tot behoud v
Indonesisch zelfrespect. Er zou een ronde
'afelconferentie gehouden worden. Hel
derwijs op een ruimere leest geschoeid
:n de Indonesische taal op gelijken
behandeld worden als de Nederlandsche.
Verder zal op democratische wijze een
parlement worden samengesteld met
Indonesische meerderheid, dat echter
dergeschikt zal blijven aan de algemeene
rijksregeering.
De kwestie van het stemrecht zal nader
in oogenschouw genomen worden.
De Regeeringsvoorlichtingsdienst maakt
pader bekend, dat de Nederlandsche
geering volledig op de hoogte was
den inhoud van deze verklaring van
gouverneur Generaal van Mook en er
ledig mee instemde. Zoolang echter de of
ficieele tekst niet volledig hier te lande
hekend is, zal do Ned. regeering deze
publiceeren.
Evacuatie in Indië
maakt voortgang
Op Java heerscht nog steeds spanning,
zijn meer troepen geland
terwijl de evacuatie van vrouwen en
deren wordt voortgezet. Van Magelang
geen incidenten gemeld, daar zijn
Ghurka's bezig munitiedepots over te
Piloten van verkenningsvliegtuigen
hebben gerapporteerd, dat in tal van plaat-
volksbijeenkomsten plaats hadden. Bij
de gevechten, die in Batavia den geheelen
nacht voortduurden, wierpen inlanders iwee
handgrenaten over de omheining van hotel
des Indes, dat een vertrekcentrum
geïnterneerde vrouwen. Met een machine
geweer uit een Indonesische auto werden
barakken van Nederlandsche militairen be-
Naar schatting stonden in de afgeloopen
week 2500 Engelsche en Engelsch-Indische
soldaten tegenover 20.000 goedbewapend:
Indische republikeinen in Soerabaja.
Gedurende de gevechten zijn 3000 Indo-
dringen. Misschien "dat dan de industrie:
willen verdwijnen, tol betere gedachten
ion en Walcheren, dat voor zijn herstel
die industrieën zoo van noode heeft,
verlaten.
grootc gemalen, die de Wieringermeer droogmaken
nesiërs gedood. De Britsche verliezen zijn
nog niet gepubliceerd. Officieel is ver
klaard, dat zij gering zijn, uitgezonderd wet
de officieren betreft.
Het motorschip „Oranje" is Maandag
avond vertrokken met 567 evacué's uit Ba
tavia en Bandoeng. In Semarang zullen nog
250 evacué's worden opgenomen.
Alle evacué's zullen vier maanden door
brengen in Australië en daarna terug kee-
ren. 30 man medisch personeel zijn te
Batavia aangekomen, uit Nederland.
Kolonel D. Asjes, leider van de Rapwi,
heell verklaard, dal de voorbereidingen
12.000 vrouwen en kinderen uit Midden-
Java te evacueeren goeden voortgang ma
ken. De evacuatie van 2700 vrouwen en
kinderen, rechtstreeks van Soerabaja naar
Singapore is reeds een feit. Een totaal van
6000 vrouwen volgt nu.
overweegt de
n Importbank om
leening van 100
Naar Reuter
Amerikaansche Expo:
Nederlandch Indië
milliocn dollar te v
erstrekken.
De door Amerika niet erkende republiek
Indonesia biedt aan Amerikaansche sche
pen met kapok en rubber te laden, die vol
gens esn zegsman in een onbekende ht
zijn opgeslagen. Naar aanleiding daarvan
verklaarde de Amerikaansche consul gene
raal hier niets vanal te weten. Hierbij wordt
aangeteekend, dat de voornaamste vo
den het eigendom van Amerikaansche, En
gelsche o£ Nederlandsche maatschappij:
Christison dreigt
Generaal Christison heelt gedreigd ge
bruik te maken van alle moderne wapenen.
Indien de onruststokèrs doorgaan met
campagne.
Een inlander trachtte een commandant
in Batavia met een mes neer te steken.
Engelsche soldaten schoten hem onmiddellijk
De stakers weer aan het werk
De Engelsche havens hebben hun
male aanzien weer verkregen, men is
zig de 120 schepen te lossen.
De verkiezingen in Hongarije
Volgens de eerste bir.nen gekomen uit
slagen van de verkiezingen in Hongarije
heeft de partij van de kleine bezitters 60
ral-democraten 20 pet., en de
15 pet. der stemmen.
Kct aantal getelde stemmen is 812.000,
waarvan de partij der kleine bezitters
3SS.0Q0 stemmen, dus bijna de helft, heeft
behaald.
VAN HIER EN DAAR
Een ambassadeur der Vereen. Sleten in
Turkije heeft een bezoek gebracht aan den
"urkschen minister van buitenlandsche za
ken. Hassan Saka. Men acht dit bezoek
groot belang daar de ambassadeur
memorandum over de Dardanellen-
kweslie zou hebben overhandigd. De Ti-
scbriift. dat de Vereen. Staten hebben
jesteld, dat de controle der Dardanel-
n Turksche handen zou blijven. Won-
dit bericht bevestigd wordt, beteekent
en actie van het ;e Potsdcm ',e berde
lebrachte plan om de Dardanellen even
als verschillende Europeesche waterwegen
:9 mternalionaliseeren.
De Kussen spreken het bericht '.ogen. det
!3n millioen menschen de Russische zone
rcuden mceten vorlaton. Het betreft slechts
enkele honderden personen ven nist-Duit-
sche nationaliteit, die zich eerst ïn een
Vamp moeten verzamelen, voordat zij door
gezonden v/orden.
De onderstaatssecretaris van buitenland-
dis zaken heeft in het Engelsche Lager-
:is verklaard, dat Duitschland niet opge
houden heeft te bestaan als staat, ofschcon
hel gezag door de geallieerden is overge-
Proefvlucht vertraagd
Het D.C. 4 vliegtuig, dat een proefvlucht
naar Ned. Indië zal maken, zal door on
voorziene omstandigheden niet op 7 No
vember, doch op Zaterdag 10 November
vertrekken.
Nieuws uit Nederland
Wat de oorlog verwoestte
Gerekend naar het totaal aantal wonin
gen, komt men tot de volgende verhoudin
gen van de oorlogsschade in Nederland.
Van iedere 100 Nederlandsche woningen
zijn er 4 totaal verwoest2 zwaar bescha
digd 14 licht beschadigd.
Do totaal cijfers zijn aantal woningen op
31 Dec. 1944: 2.157.046 totaal verwoest
87.224 zwaar beschadigd 43.259 licht
beschadigd 292.163.
In de schade opgave zijn begrepen de-
fonsieschade, oorlogsgeweldschade en be-
zettingsschade, gerekend van vóór 10 Mei
1940.
Tevens is in deze berekening opgenomen
do schade veroorzaakt door de inundatie en
de vernielingen door de burgerij.
Koter en melk »vrija
Naar wordt gemeld, is het hoogst
y, waarschijnlijk, dat tegen Mei 1946 Y
Y boter en melk zonder bon zullen fa
Y kunnen worden verkocht. fa
fa Het brood zou nu reeds bonvrij Y
fa kunnen zijn, doch de regeering fa
Y vreest dan, dat do landbouwers Y
fa graan als veevoeder zouden gebrui- fa
Y ken. En dit is nu eenmaal al te Y
fa kostbaarfa
Y Vorder heeft de regeering 250 fa
Y millioen Engelsche sigaretten aart- Y
fa gekocht. - fa.
I
Aangifte oorlogsmisdadigers
Binnenkort zal door middel van aanplak
biljetten de Nederlandsche bevolking wor
den opgeroepen tot het doen van aangifte
van oorlogsmisdaden door andere dan Ne
derlandsche onderdanen. De gerechtigheid
eischt. dat de individueele Duitsche oorlogs
misdadigers die direct of indirect ve
woordeijk zijn, worden opgespoord, opdat
zii hun gerechte straf niet zullen ontloop:
Van slachtoffers, nabestaanden en alle
die hieromtrent verklaringen kunnen afleg
gen, wordt verwacht dat zij daarvan me-
dedeeling doon bij de politie. Deze aan
gifte moet voor 15 November schriftelijk ge
schieden.
Rechtszaken
Tribunaal Goes
JAN STEKETEE. landbouwer uit Baarland.
Hij wordt er van beschuldigd de Duitschers
geholpen te hebben met het helpen vorderen
van paarden. Verder stond hij vrijwillig
levensmiddelen af aan de Duitsche weer
macht. Hij had omgang met referent Korte
en met Jan Dekker.
MARINUS PIETER VAN DER SLIKICE uit
Goes heeft zich omstreeks 1942 bij de N.3.B.
aangesloten als sympathiserend lid.
BARBARA ZIMMERMAN, Wolphaartsdijk
Zij had in 1940 aangegeven bij do Duitsche
editie, dal haar zoon mishandeld werd.
tengevolge do burgemeester, de veldwachter
en het onderwijzend personeel zijn uitge
kafferd door de Duitsche politie, terwijl
Oeveron en do veldwach-
i Gemert bovendien met insluiting
concentratiekamp werden bedreigd.
Zij heelt aldus hulp verleend aan don
d. Ook had zii de wasch gedaan voor
Duitschemilitairen.
ELISABETH CORSTANJE uit Wolphaarts-
jk. Lid der N.S.B. Zij keurde goed, dat
haar oudste zoon bi: de Todt werk-.aam
Ook lteurde zii goed. dat haar dochter
bij de Jeugdstorm ging.
MARINES WILLEM VAN DER SL1KKE uit
Goes sloot zich omstreeks 1342 aan bij de
N.S.B.
JOHANNES SMITS uit Ovezande sloot zich
n 1941 aan bi; de N.S.B.
ELIZA DE VOS uit 's-Gravenpolder was
verkzaam voor de Duitsche Weermacht en
tielp o.a. als pioegvoorman, werkte op oen
lureau van de Weermacht en hielp hen
met het vorderen van paarden in 's-Graven-
poldor en elders.
UITSPRAKEN VAN DE ARRONDISSE
MENTSRECHTBANK TE MIDDELBURG.
Brcer en zuster Schrier uit Goes werden
wegens moord op een Duiischer conform
don eisch tot resp. 5 en 7 jacr veroordeeld
Veimeulen wegens moord op oen hoer
s Heer Abtskerke eveneens conform den
:h tot 15 jaar gevangenisstraf.
Nederland herrijst!
De data van de in dienst neming van de
spoorbruggen in Nederland.
Maasbrug bij Roermond eind November,
Rijnbrug te Oosterboek half December.
Maasbrug bij Venlo begin Februari. Hol-
landsch Diep bij Moerdijk zomer 1946, brug
over de Oude Maas bij Dordt zomer 1946,
Maasbrug bij Hedel zomer 194P, Waalbrug
bij Zalfbommei 1 Januari 1947, JJsselbrug
van Katerveer bij Zwolle niet bekend, Mer-
wedebrug bij Baanhoek bij Sliedrecht niet
bekend.
De Nederlandsche Bank
Het ministerie van financiën deelt mede,
dal een commissie is ingesteld tot herzie
ning van het statuut van de Nederlandsche
Bank. Deze commissie heeft tol taak den
minister van advies te dienen, nopens ver
sterking van het gemeenschapselement In
het statuut van de Nederlandsche Sank Ier
bereiking van den overgang van de bank
van particulieren eigendom in publiekrech
terlijken ol semi-publiek-recliterlijken eigen
dom. Als voorzitter van de commissie zal
optreden Prof. Mr. F. de Vries, hoogleeraar
aan de gemeenteuniversiteit te Amsterdam.
Repatriëring krijgsgevangenen
Omtrent de repatrieering van Nederland
sche ex-krijgsgevangenen en geïnterneer
den in het Verre Oosten, deelt het departe
ment van overzeesche gebiedsdeelen mede,
dat in het algemeen in de eerste plaats
naar Nederland zullen worden teruggezon
den zij, die herstel van gezondheid behoe
ven. In de maand November zullen de eer
ste transporten uit het Oosten vertrekken.
Voorloopig kan geen opgave worden ver
strekt van de personen die naar Nederland
zullen terugkeeren.
Nu het kalf verdronken is
Naar Herrijzend Nederland mededeelde,
tal de Goessche Haven van Woensdagnacht
12 uur tot Zondagavond gesloten zijn voor
het opruimen van wrakstukken.
Bij het vernemen van dit bericht dachten
wij onwillekeurig MOET DIT EERST NU
GESCHIEDEN? Meer dan een jaar na de
bevrijding OI heeft het zinken van de
..Paulina" hel gemeentebestuur plotseling
tot spoed aangezet
UIT DE ZEEUWSCHE DOOS
XIII.
KETIEVIG
Een nie
schok werd veroorzaakt
door tv/ee paar vurige ogen i
aan de kant van de weg. Ze behoorden
aan twee honden. Het hok was slechts
klein en zo goed als helemaal dicht, waar
door alleen een deel van de zwarte snui
ten cn de fonkelende duivelsogen zichtbaar
werden. De ondieren waren niet groot,
maar de reisgenoten voelden die gemene,
stekende ogen als het ware in zich bran
den. „Cattivi cani". zei een van do beide
wachters, „kwade honden." Nu, dat hoef
de hij niet te verzekeren. De reizigers
zouden veel liever door liem en zijn vriend
zijn qeattakeerd dan door dat venijnige
tweetal bloedhonden, dat ongetwijfeld Ier
versterking van de grenswacht diendo.
En Boonderpas begreep, dat de grens
wachters, die voortdurend in gezelschap
van die helse ogen waren, moer dan
iemand genoten hadden van de vreed
zame blik dor blauwogige Hollandse
schoonheidskoningin.
Do tuin was meer dan do moeite -waard
en zelfs de meest versteende stedelingen
ln het gezelschap hadden bewondering
voor do geweldige cactussen en de on
gewoon grote en gave palmen. Ze voel
den zelf iets voor de olijfbomen omdat
ze wel eens van de olijfolie gehoord had
den en ze raapten de geurige dopjes van
de eucalyptus en staken ze in hun zakken,
die er jaren later nog lekker naar zouden
Toen de leider de fijd verstreken achtte,
wierp men een laatste blik op de schit
terende hof en werd de terugtocht aan
vaard. De reizigers groetten de sierlijk
uitgedoste wachters, die zich zo gepos
teerd hadden dal zo de koningin goed
konden zien, vriendelijk en dankbaar,
keken nog met een blik van afgrijzen
naar hun cattivi cani en liepen voldaan
over de nog steeds onzichtbare streep.
Do autobus had zich intussen geretireerd
naar een garage in een gehuchtje op
tien minuten afslands.
Daar aangekomen, ontdekte men een
kraam met groenten en vruchten. Vooral
de dames keken met aandacht naar de
groene aubignards, met hun komkommer
achtig uiterlijk, naar de schubbige artis
jokken en andere ons min of meer on
bekende producten van het zuiden. Maar
de vruchten trokken meer de belangstel
ling vanwege de dorst, waardoor het ge
zelschap na de doorstane emotie en ver
moeidheid geplaagd werd. Er waren
vijgen, die te zoet bevonden werden voor
dorstige kelen en droge longen, maar er
v/aren ook druiven, zware blauwe druiven,
wel duur, maar „zo groot en zo sappig
als ie ze in Holland niol vond", zei er
een. „Waarschijnlijk zijn dat nu mus-
cadellen", merkte zijn buurman op. Hier
mee waren de gissingen en lofspraken
geëindigd, want de leider wees hun stil
letjes op het kistje, waar de heerlijkheid
uitkwam en op dat kistje stond erg Hol
lands s Westland.
On het brandpunt
Het gevaar van blokvorming
Bidault, de Franschc Minister van
tcnlandschc Zaken, heeft in een redt
Parijs gehouden, verklaard, dat Frankrijk
geen centrale rcgccring te Berlijn kan
dulden. Geen enkele FransChe regceiing
zou zich kunnen handhaven, indien een
Duitsche rcgccring bevelen zou geven in
een gebied op enkele kilometers van de
Franschc grens cn do Franschc bevelen
daar niet zouden worden gehoorzaamd,
terwijl aan den Oostkant van Duitschland
de Duitsche bevelschriften geen kracht
inccr hebben in steden als Koningsbergen.
Andere berichten, niet officieel, maken
melding van het feit, dat ondanks dit
protest Engeland, Amerika en Rusland
toch besloten zouden hebben, tot instelling
van een centraal bestuur over to gaan.
Officieel is hierover eigenlijk niet veel
kekend, maar het is begrijpelijk, dat
Frankrijk nu reeds haar mccning over
deze kwestie doet hooren.
Iets anders is liet. als Bidank zegt, dat
Frankrijk het volste recht heeft, regionale
verdragen tc sluiten, of die nu een Wcs-
terSch bloc worden genoemd of niet. Hij
beroept zich hierbij op San Fransiscot
waar deze verdragen uitdrukkelijk zijn
erkend als nuttige werktuigen binnen het
algemeene kader van het vcilighcidsstelsel.
Deze politieke gedragslijn van Frankrijk
wordt duidelijker, als men haar ziet tegen
den achtergrond van de vijf mogendheden
onfcrcntic te Londen. Hier stelde Frank-
ijk vóór, een West Europeesche linie te
armen, waarbij ook Nederland, België,
Luxemburg, Wcst-Duitschland cn desge-
cnscht ook Italië en een democratisch
Spanje cn Portugal zich konden aanslui-
Dit bloc beoogde een militair cn
economisch bondgenootschap.
~:gen welk gevaar zou dit bondgenoot
schap gericht moeten zijn vragen wij ons
i dc
inbegrepen.
Het kan
tegen Duitschland,
geprojecteerde
egcling zelf
.cl niet anders, ol het ant
woord moet luiden: Tegen Rusland...-
Eu het is nu juist nic-t de bedoeling
van het handvest van San Fransisco ge
weest, dergelijke mceningen tc versterken;
Het is in de historie steeds gebleken,
dat bondgenoolschappcn cn coalities slechts
wantrouwen en een bewapeningswedloop
in het leven riepen.
Rusland kan niet buiten dc overige
wereld, dit bewijst zijn dringend aanklop
pen bij de Unrra. Dc matcrieele schade
in de Ockrainc bedraagt tussehen dc 30
a 40 milliard dollar, 70 van de tractors
en SO van de paarden zijn verdwenen.
Elcctrische centrales, kolenmijnen, ijzer-,
staal- en chemische industrieën zijn ver
weest. Wil het dc hulp van de Unrra
Icrijgen, dan, zco zegt het Amcrikaansch
congres, moeten buitenlandsche journalis
ten worden toegelaten. Dan moet er con
trole worden toegelaten op de wijze, waar
op het geld wordt besteed.
Het Westen is onontbeerlijk voar Rus
land op het oogenblik.
Welnu, waarom zou West-Europa het
Russische wantrouwen voeden, door zich
tel een bloc aaneen tc sluiten. Kunnen wij
niet samenwerken zender de tanden tc
Minister President Schermerhorn heeft
verklaard op een persconferentie tc Gro
ningen, dat men veel verwacht van econo
mische samenwerking met Rusland. Laat
ons land daarmee ten spoedigste beginnen
en zich niet aansluiten bij een of ander
bloc in dc toekomst, dat liet internationaal
wantrouwen slechts helpt vergrooten.
Korte Flitsen uit mijn Dagboek
1940—1945
van L. A. S.
Midilelurg in Oorlogstijd
„Het Stadhuis staat ook in brand" zoo
roepen vluchtelingen ons van een passee-
rend karretje volgeladen met huisraad toe
en onze verrekijker richtende zien wij
do bevestiging van dit afschuwelijk bericht
Ons schoon, eeuwenoud Stadhuis verkeert
in gevaar de vlammen grijpen er gretig
omheen
Zou ook dit gotisch prachtwerk zijn totale
vernietiging tegemoet gaan 7
De prachtige door Anthonis Kelderman
gebouwde gevel voor het oude in 1452
gestichte Raadhuis met zijn beelden der
Hollandsche en Zeeuwsche graven van den
Mechelschen bouwmeester Michiel Ywijnz
De voorzienigheid verhoede dit
Doch zie de toren is reeds gedeel
telijk ingestort.
De brandweer zwoegt en zwoegt snelt
nu hier. dan daarheen doch Is onmachtig
om een dergelijke catastrophe het hoofd
le bieden
Hier helpt geen zwoegen geen holden-
moed zelfs
Toch geeft zg het niet op en blijft met
de tanden op elkaar doorworstelen met het
Niettegenstaande do rondvliegende scher
ven van granaten en bommen vechtende
tegen de oververmoeidheid, slaap en on
telbare andere moeilijkheden geeft de ge-
hoele brandweer met inzet van eigen loven,
onbekend met het lot van eigen familie.
Van huis en goed, zich onder haar moedige
leiding aan haar zware taak om nog te
todden wat te redden valt
Ook het politiecorps heeft het zwaar te
Verantwoorden
Als geslagen staan we zien we dit
alleï gebeuren we kunnen het haast
niet gelooven dit lijkt een Godsgericht
En dan enkele uren later sneuvelt ook
onze trouwe wachter onze onlangs met
groole kosten gerestaureerde nu weer trot-
sche „Lange Jan"onze vermaarde
Eerst wankelend brandend als een
fakkel zien wij hem hellen iets later
stort de bovenhelft met de sierlijke spits
waarop de gouden haan, naar beneden
Een stofwolk van puin stijgt ten hemel
een doffe dreun en ook dit verschrik
kelijke is geschied
Verder hebben wij het vernielingsproces
dat daarginds steeds voortgang vond niet
meer kunnen en willen aanschouwen
Des avonds op de Hoeve gezeten voelden
we ons ondanks al dat verschrikkelijke toch
neg gelukkig in veiligheid samen te zijn.
Middelburg als ruïne althans voor een
groot gedeelte
Zoo vonden wij onze stad terug
De binnenstad is niet meer als zoodanig
te herkennen
Bergen van rookend puin verwrongen
staal en ijzerstaven half verkoolde bal
ken verbrand huisraad en machine-
Hoopen glasscherven en dakpannen be
dekken trottoirs en stralen van de nog ont
volkte stad
Chaos overal
Dan, dagen daarna keeren de burgers
aarzelend bevend en bevreesd nieuws
gierig hoe ze hun have en goed zullen
weervinden, terug dwalen over de puin
hopen van hetgeen vroeger hun woning
was zoekend naar voorwerpen die hun
bijzonder dierbaar waren
Spookachtig silhouetteeren bij het vallen
van den avond de nog opstaande muren
van gehavende patriciërshuizen van
kerken en scholen tegen den helderen
Uit den Abdijtoren klinkt geen vroolijk
klokkenspel moerals een toonbeeld
van ellende staat daar de „Lange Jan" nog
slechts ten halve
Een bundel verwrongen stalen ijzeren
balken steekt op den trans als een vuist
naar boven, als 't ware afwerend het onheil
dat daar in de hoogte almaar dreigen
bleef
Mei donderend geweld zijn de prachtige,
zware klokken neergekomen.
Een ongewone stilte heerscht thans in
de stad
De stilte van een serihuis de vensters
dichtgespijkerd de deuren gesloten
Doodsch blijven de anders zoo vroolijk
bevclkte straten de ruime Markt is nu
een open, niet meer door huizen begrensde
Winkelwijken zijn weggevaagd cn de
Middelburgsche neringdoenden en zaken
lieden staart' voor een ongelooflijke cata
strophe
En voorts hoevele nijvere burgers heb
ben hunne bezittingen verloren
Ons huis stond nog in de rij het was
ongeveer in denzelfden toestand gebleven
meenden wij zoo uit de verte
Dichterbij komende zagen wij echter do
gordijnen uit de vensteropeningen wappe-
De nu doode vensteroogen leken ons ver
dwaasd aan te staren
'n Dikke laag vensterglas bedekt ook hier
de trottoirs nergens een ruit meer heel
deuren en muren hier en daar door
mitrailleurkogels doorschoten
Hel huis onzer burc-n totaal vernield
meubels en schilderijen versplinterd de
piano opengereten het binnenwerk over
den vloer verspreid.
Op de ruïne 'n miauwend poesje
Stil van verdriet en ellende stonden ooi:
hier de eveneens juist toruqgekomen be
woners deze verschrikkelijke verwoesting
te aanschouwen
Bleek de buitenkant van de stad wel
zeer geteisterdin het Centrum was het
nog erger gesteld
Onze binnenstad is verdwenen ver
brand verwoest deels door de projec
tielen deels door de brandbommen
En de burgers dwalen rond mei verdriet
in het hart geslagen door 't noodlot
Middelburg is dood is nooit meer tot
leven te brengen zoo geloofden pessi
misten.
En werkelijk leek het inderdaad zoo
Dcch het Provinciaal- on Stadsbestuur en
allen die tot aanpakken reeds gereed zijn,
zeggen det niet na al is de ramp ook
nog zoo geweldig
Ook de zakennienschen zaten niet stil
De puinhoopen rookten nog, toon het be
stuur van de Vereenïging „Handelsbelang"
reeds haar leden en belanghebbenden bij
eenriep tor bespreking van den toestand
en hel was voor het bestuur een bijzondere
voldoening dat ook naar aanleiding en als
gevolg van deze bijeenkomst onverwijld
instantiën in hel leven werden geroepsn
tot directe hulp- en steunverleening aan
neringdoenden en Middenstanders
Het hoofd omhoog en vertrouwen in de
toekomst -dal was de leuze
Middelburg lijkt slechts dood het zal
herrijzen wederom met bekwame spoed
worden opgebouwd en het zal hopenlijk
weer worden het Middelburg dat wij vooral
om haar historische schoonheid zoo lief
hadden het zal worden herbouwd schoo
ner en ruimer ingedeeld zelfs dan het ge.
Men zal niet bij de pakken gaan neer
zitten doch de handen aan den ploeg slaan.
Stedebouwers van naam zullen tesacm
met oudheidsvorschers en historici aan onze
stad zijn oude stijl hergeven
Moge het hun daarbij gelukken ook te
doen herleven de sfeer uit de oudheid die
op die historische plekken als het ware
zijn stempel drukte en ons in die eeuwen
oude gebouwen omzweefde
Wij hopen dit van harte
Doch de oorlog duurt voort en neemt
angstwekkende afmetingen aan iedere
dag brengt slechtere berichten
Zullen wij dan toch het verschrikkelijke
van een wereldoorlog moeten doorleven
Zullen de menschen zich op elkander blij
ven werpen als bloeddorstige wilde dieren
Vechtend om ruimte om bezit - om
Helaas, alles wijst er op dal het zoo
gaan zal
En ontzetting en afgrijzen komt over ons
en verkilt ons tot diep in den ziel.
Augustus 19-10. Quo Vadis Domine
Aan het eind van mijn vorig relaas over
„Middelburg in Oorlogstijd", waarin ik in
breede trekken de gebeurtenissen vastlegde
die vanaf den brutalen inval der Duitschers
tot ongeveer eind Augustus 1940 voor Mid
delburg van beteekenis waren, sprak ik
de hoop en tevens liet vertrouwen uit dat
spoedig het werk van den Wederopbouw
van onze goede stad zou kunnen worden
ter hand genomen 1
Inderdaad werd door do groole voort
varendheid van Provinciaal- en Gemeente
bestuur. gesteund door vele nog ln functie
zijnde en nog „goede" Departementale
hoofdambtenaren in den Haag, reeds vrij
spoedig met den Wederopbouw van het
vernietigde gedeelte onzer stad begonnen.
Langzamerhand teekende dan ook reeds
vorm en aspect van de nieuwe binnenstad,
die zooveel mogelijk, vooral wat de gevels
betrof, in den vorigen ouden stijl werd ge
houden, zich vrij duidelijk af.
Enorm was het werk geweest van don
afvoer van puin die het wederopbouwen
moest vooraf gaan i
Echter zooals ik reeds moest boekstaven
De verschrikkelijke oorlog duurde voort
nam steeds in hevigheid en omvang toe
en we leefden onder den indruk van de
Duitsche bezetting.
Niet alleen op onze levensmiddelen, doch
meer en meer werd ook geleidelijk op mate
rialen beslag gelegd.
Toen kwam ook al heel spoedig het ver
bod tot verbruik van bouwstoffen, ook voor
den wederopbouw.
Duizenden tonnen grind en zand hon
derden tonnen cement en andere bouwstof
fen schepen vol steen werden aan de
Loskade aangevoerd doch alles werd ge
bruikt uilsluitend voor het bouwen van
bunkers, hel aanleggen van lundeeringen I
voor geschut en voor andere werken ten
dienste van de Duitsche bezetters om er de
geheelo kust van ons eiland mede te ver
sterken tegen een aanval der geallieerden.
Niets werd meer voor den herbouw vrij
gegeven
En toen spoedig daarop de wegvoering
van onze mannen en jongelieden een aan
vang nam, om schandelijk genoeg
in Duitschland te worden tewerkgesteld,
moest al heel spoedig het in dubbel opzicht
opbouwend werk tot herstel, geheel worden
gestaakt.
De verbittering tegen de gehate bezetters
groeide bij den dag
Hoewel met saamgeknepen lippen
moesten vrij verdragen deze dagelijks terug-
keerende terreur de uittartingen.
U vertellen over de telkens nieuwe, uit
gevaardigde bepalingen en do steeds
drukker wordende beperkingen van onze
bewegingsvrijheid het zal wel niet
noodig zijn.
Welke Nederlander heeft dit niet zelve
ondervonden
De bezetters hadden vrij spel en maakten
er maar al to goed gebruik van.
De mooie patriciërshuizen waaraan Mid
delburg nog zoo rijk was, moesten in on-
gcloofelijk korten lijd worden ontruimd
dikwijls moest meubilair kunstartikelen,
kortom alles wat ons zoo lief was, worden
achtergelaten.
De bewoners moesten maar een goed
heenkomen zoeken en de heeren officieren,
die zich behaaglijk in onze huizen nestelden
leidden een weoldeleven en het is Ireurig
om het te zeggen verlaagden onze huizen
tot plaatsen van hun pleziertjes.
Kisten wijn jenever cognac en cham
pagne werden er binnengebracht en van
de ontelbare vrachtwagens die aan ons
Veilingsgebouw do fijnste groenten en
vruchten oplaadden, werd, voordal ze de
groole reis. richting U begrijpt me wel
aanvaardden, eerst een flink gedeelte aan
deze officierswoningen afgeladen.
En de burgerij had het toekijken
(Nadruk verboden) (Wordt vervolgd)