VRIJE STEMMEN ST
Redactie en Adnónisti
DAGBLAD VOOR ZEELAND ™i„oBr™T**kl2
Donderdag 27 September 1945 lidburfl 1
le JAARGANG
NUMMER 272
Gesprek tusschen Ds. Buskes en De Waarheid
Bij ons overzicht van het politiek gesprek
dat thans in ons land aan den gang is,
hebben wij één groep niet vermeld, die
toch aan het meepraten is. Wij bedoelen
niet de vroeqere antirevolulionnaire partij.
Want van deze is bekend, dat zij in wor
dende combinatie niet mee wil doen, en
dat zij integendeel poogt door aaneenslui
ting van de vroegere Christelijk Historische
partij met de vroegere antirevolulionnaire
een nieuwe Protestanlsch Christelijke partij
te stichten.
Wij bedoelen de Communisten. Deze heb
ben onlangs aan de S.D.A.P. voorgesteld,
een samenwerking te beginnen, die zelfs
tot samensmelting zou kunnen leiden. Ho
sociaal democraten hebben dit plan van de
hand gewezen. Toch blijtt de partij van
„De Waarheid" in aanmerking komen om
mee te werken aan een verkiezing van een
democratisch en sociaal blok. dat in de
richting van het program, door Prof. Scher-
merhorn in zijn radiorede ontwikkeld, wil
sturen. Het is niet te verwachten, dat de
Communistische Partij aansluiting zal zoe
ken met de antirevolulionnaire partij van
voorhocn. Die trouwens zelf voor zulk een
aansluiting niets zou voelon 1
Nu is tot do sociaal democratie naar men
weet onlangs een zevental orthodoxe pre
dikanten uit de Hervormde Kerk toegetre
den. Een der moest bekende onder hen
is Ds. Buskes, vroeger behoorende tot de
Gereformeerde Kerk in Hersteld Verband,
en thans weder overgegaan tot de Her
vormde Kerk. waar hij in Amsterdam be
roepen werd als arbeiders-predikant. Dozo
begaafde spreker trad verleden week in de
Muiderkerk te Amsterdam voor oen groot
gehoor op met het onderwerp „Hoe staan
de Christenen tegenover Rusland
Hij critiseert de vele kanten, die voor
hem als Christen en als socialist in do Kus-
sisch-Bolsjewistische beweging onaanvaard
baar zijn. Maar hij geeft van deze dingen
ook een verklaring uit de historie, en meent
dat deze onaanvaardbare dingen niet on
losmakelijk met het Communisme zijn ver
bonden. Het zou ons te ver voeren daarop
thans nader in te gaan. Wellicht later eens.
Ook sprak Ds. Buskes over den angst, die
velen ook in ons volk hebben voor het
bolsjewisme. Is dat alleen bekommernis
voor het Christelijk gelooi dat er door zou
worden bedreigd Ds. Buskes meende, dat
er ook wel in zat een zekere vrees voor
het wankel worden van vele grondslagen
der samenleving die men liever niet ziet
wankelen. Dit was ook in Rusland zelf
zoo, vertelde hij. Maar de oorlog had
velen in Rusland tot aanvaarding van het
bolsjewistisch regime gebracht. Ook de Rus
sische Kerk had een betere verstandhou
ding met hel sovjet-bestuur gevonden, na
dat zo samen tegen den Duitschen over
weldiger hadden gestreden. Veel blijft nog
een vraag, zei Ds. Buskes. De geestelijke
strijd om de ziel van het volk moet voort
duren. Doch voor den heropbouw van een
nationale en internationale samenleving
moeten wij op politiek gebied alle misver
standen uit den weg ruimen, zooveel als
mogelijk is. Wij moeten daartoe een ern
stig gesprek voeren, en tegelijkertijd aan
hot werk gaan. oproepende „om ook in den
tijd God te dienen, door mede te werken
aan den opbouw van een sociale rechts-
Ontstellende cijfers
De Directeur-Geneesheer van de Veree-
niging tot bestrijding der Tuberculose, L. I.
Boelen, heeft schrikverwekkende cijfers ver
strekt over de toeneming van de t.b.c. tij
dens den oorlog. Het gemiddelde sterfte
cijfer aan t.b.c. is te Roterdam voor 1944
8.5 per 10.000 ingeschreven patiënten. Voor
de eerste acht maanden van 1945 is dit
cijfer opgeloopen tot circa 11. Het aantal
lijders aan actieve t.b.c. bedroeg per 1 Aug.
1945 ongeveer 8000, waarvan ongeveer
1500 lijders aan open longtuberculose. Hoe
zeer de longt.b.c. bij volwassenen door de
oorlogsellende is toegenomen moge blijken
uit het feit, dat het aantal nieuwe gevallen
in 1939 slechts 270, 1622 in 1943 en 1675
in 1944 bedroeg, terwijl reeds 1209 geval
len zich voordeden in de eerste acht maan
den van 1945.
Het aantal nieuwe lijders aan open long
t.b.c. steeg van 132 in 1939 tot 350 in '43
en 333 in 1944. Het aantal gevallen van
t.b.c. met een gesloten vorm is nog veel
moer gestegen. De maanden Juni en Juli
1945 slaan helaas alle record met een aan
tal nieuwo gevallen van 350 per maand.
Dit is niet alleen een gevolg van de hon-
gerperioden. maar voor een groot deel ook
van de omstandigheid, dat de t.b.c. zoo
veel slachtoffers heeft gemaakt onder hen.
die gedwongen zijn geweest in Duitsch-
land te werken.
Hier is dus door een socialist. Iegelijk
orthodox Christen, een hand uitgestoken.
Zal die hand worden aanvaard
In „De Waarheid" geeft do hoofdredac
teur, A. J. Koejemans een duidelijk ant
woord.
Hij herinnert aan een kerkgang naar de
Muiderkerk. midden in dsn barren winter
van 1944, toen de Griino Polizei voor den
arbeidsinzet aan het menschenjagen was.
Aan de muren buiten hingen de plakkaten
om daartegen te protesteeron. En binnen
de muren sprak Ds. Buskes zijn geloofs-
woord om tegenover de Gestapo stand te
houden.
„Die Muiderkerk hoeft iets voor ons bo-
'teekend in die zwarte dagen. Hel was ons
goed daar samen te zijn, en te weten dat
wij c-én waren in het verzet, dat wij velen
Het is een communist die hier spreekt.
En dan doet deze' communist een beroep
op den invloed van Ds. Buskes, om. even
als hij begrip en samenwerking wil met
Rusland, ook begrip en samenwerking to
bevorderen tusschen al diegenen die eon
nieuwe sociale en deïnocratische wereld
De Australische havenarbeiders hebben
geweigerd Nederlandsche schepen te laden,
die groolendeels bestemd _zijn voor het bren
gen van levensmiddelen en medicamenten
aan de bevolking van Ned. Indië. Zij ver
klaarden zich. ondanks den fcedenkelijken
politieken achtergrond, solidair met een aan
tal Indonesische schepelingen, die thans nog
niet naar hun land kunnen terugkeeren en
die in een sfeer van onrust zijn geraakt.
Uit regeeiingskringen wordt o.m. nog het
volgende vernomen
Het moreel der Indonesische schepelingen
heeft het na de overweldiging van Ned.
Indië door Japan zv/aar te verduren gehad,
daar de mannen afgesneden waren van
hun natuurlijk lovensmilieu.
De onrust onder hen vindt zijn oorzaak
in het uitroepen van de Indonesische repu
bliek door de inheemscho nationalisten, wier
collaboratie met den vijand thans vast
staat. De nationalisten be-invloedden de in-
denesiërs ondergronds.
De Nederlandsche officieele instanties heb
ben hun ontevredenheid over de houding
van de havenarbeiders te kennen gegeven.
Do Indische nationalist Soekarno zou
door de Japanscho geheime politie huisar
rest opgelegd zijn. Hij had voordien aan
journalisten verklaard, dat bij van plan
was geweest om voorloopig geen partij
vorming in Indië too te staan.
Volgens do laatste berichten zou hel door
hem gevormde kabinet van 17 personen
reeds weer ontbonden zijn.
De toestand op Java
Een Australische correspondent van Reu-
Ier, die een bezoek aan Java heeft ge
bracht, verklaart, dat de Nederlanders in
Batavia weinig neiging vortoonen de poli
tieke situatie te bespreken. Hij doelt mede,
dat hij trams hoeft gezien met ruw geschil
derde opschriften in het Engelsch, b.v.Lie
ver naar do hei, dan weer gekoloniseerd
te worden. Vrijheid hel erfdeel aller na
ties. Denk aan hot Atlantische handvest,
dat zelfbeschikking belooft aan alle naties.
De Nederlanders in Batavia nemen niet
het risico van botsingen, daar er nog wei
nig gewapende geallieerde strijdkrachten in
het land zijn.
NIEUWS IN HET KORT
In tegenstelling lot hetgeen de Vereen.
Staten hebben gedaan, zal Groot Brlttannië
de Hongbarsche regeering niet in de naaste
toekomst erkennen.
Een twoe millioen Duilschers, hoofdza
kelijk vrouwen en kinderen, uit West-Polen
gevlucht, zwerven op het oogenblik Sn
Duitschland rond en baren de geallieerde
autoriteiten zorgen.
Generaal Eisenhower heeft vijf grooto
Duitsche industrieel© ondernemingen be
schikbaar gesteld voor hersteldoeleinden
ten behoeve van do Vereenigde Volkeren.
Na Prins-regent Karei is ook minister
president Van Acker to Lissabon aangeko
men. Hij geeft ook voor met vacantia te
Hoe zei straks de oorlog, die nog maar
zco korton tijd achter ons ligt, in de ge
schiedenisboekjes beoten
In Engeland schijnt dezo vraag druk be
sproken te worden. Velen zoggen heel
simpelTweede wereldoorlog. Anderen
willen opbouwen in Nederland.
„Gij weet. als wij, dal de reactie op het
oogenblik de ergste vijand is. Gij zijt een
man van gezag in de S.D.A.P.. een voor
aanstaand lid in de Nederlandsche Volks
beweging, een dominee van de „grooto
kerk". Maar ik wil mol u spreken als man
ven hel verzet. Laten wij een gesprek voe
ren als menichen, die door de hel van den
bezettingstijd zijn gegaan, en iets hebben
begrepen van den nieuwen geest die daar
geboren word."
Aldus „De Waarheid".
Hel gesprek ls, tenminste in het open
baar, nog niet voortgezet.
Wellicht dat wij er later op kunnen te
rugkomen.
Thans constateeren wij enkel, dat het go-
luid dat hier vernomen wordt, gunstige
perspectieven opent voor een verstandhou
ding, die bij de stembus haar invloed kan
doen gelderr ten bato van een voortzetting
van het democratische en sociale bewind
dat thans de teugels houdt.
Alles wal medewerken wil om het land
in deze richting te stuwen moet als bond
genoot worden aanvaard-
En zijn er dan wrijvingen en misverstan
den dan dient daarvoor juist het poli
tieke gesprek, om een basis van samen
werking te vinden en te behouden. Red.
stellen voorAtomische oorlog.
De optimisten vragenWaarom niet DE
LAATSTE OORLOG?
De ministers van buit. zaken zijn weer
bijeen. Molotof stelde onverwacht de ge
meenschappelijke geallieerde controle van
Japan aan de orde.
Dit stond niet op het programma. Als re
den gal Molotof op den tendenz in Amerika
welke er op gericht zou zijn geen inmenging
van andere zijde in Japan te verlangen.
Geen terechtzittingen voor
Kerstmis in Neurenberg
De Amerikaanscho rechter Jackson, die
in de processen tegen de oorlogsmisdadi
gers in Neuienberg oen groote rol gaat
spelen, verklaarde, zoo schrijft de Daily
Herald, dat er weinig kans is. dat de eer
ste terechtzittingen voor Kerstmis zullen
plaats vinden.
Niet lang te voren had de Engeische
Commissie voor Oorlogsmisdaden bekend
gemaakt, dat men zich haastte om in het
begin van de volgende maand een begin
te maken met de verhooren.
Dit is niet mogelijk door de enorme hoe
veelheid documenten en papperassen die
nog bestudeerd moeten worden. Men zal
met de verhooren niet eerder dan November
kunnen beginnen. Een maand lator zal dan
pas het eerste proces een aanvang nomen.
Er komt kunstmest voor 1946
De minister van Landbouw, Visscherij en
Voedselvoorziening Mr. S. L. Mansholt. heeft
een radiorede gehouden ter inleiding van
een nieuwe reeks causerieën over den
land- en tuinbouw, die voortaan elke week
zullen worden uitgezonden.
De minister herinnerde aan het feit. dat
180.000 hectaren ln ons land ge-iunudeerd
zijn geweest en ton deole nog onder water
50.000 ha. zijn opgo-eischt voor aanleg
van mijnenvelden, versterkingen, vliegvel-
Duizenden boerderijen zijn vernield
150.000 ha. konden niet of niet voldoende
worden bebouwd.
De dienst Landbouwherstel zal de ont
stane schade moeten regelen en afwikkelen,
Zeeland vóór de bevrijding
XVII.
ZON EN MAAN
Vrijdag 28 September. Maan op 23.43.
onder 15.56. Zon op 6.35, onder 19.26.
GETIJDEN
Vlissingen. Vrijdag 28 September. Laat
ste kwartier 10.04 uur. Hoogwater 8.26 u.,
1.71 m. en 20.52 u„ 1.68 m. Laag water:
2.38 u., 1.92 m. en 14.59 u.. 1.59 m.
Westkapelle 2030 minuten vroeger.
Voere 2050 minuten later.
directe hulp verschaffen aan de getroffen
bedrijven steun en leiding geven bij het
weer in cultuur brengen van het ge-inun-
dcorde gebied.
De Rijkslandbouw Voorlichtingsdienst, do
Rijkstuinbouwvoorlichtingsdienst en hel
Landbouwonderwijs van de Directie van
den Landbouw zullen aan de maatregelen
ter verbetering van de kwaliteit uitbreiding
geven. Boeren, tuinders en veehouders zul
len vooral naar een rationeel bedrijfsbeheer
dienen te streven.
Vakbekwaamheid spoelt hierbij een groo
to rol. Er wordt gedacht aan cursussen en
aan instellingen, waar landarbeiders bun
vak goed kunnen leeren.
Ten slotte deelde de minister o.m. nog
mede, dat de noodige stappen zijn geno
men om vóór 1946 een hoeveelheid kunst
mest. aan den landbouw te verschaffen,
overeenkomende met het halve verbruik
van normale jaren. De minister zal waken
tegen uitbreiding van het ambtelijk appa-
De Tweede Kamer weer bijeen
Do Tweede Kamer kwam weer voor het
eerst na de bevrijding bijeen.
Het was thans niet de door de Grondwet
voorgeschreven Kamer van 100, maar de
oude, niet aangevulde Kamer, die vele lee-
ge banken te zien gaf.
De beide Kamers zullen spoedig worden
aangevuld, wanneer het wetsontwerp, hou
dende regelen omtrent do voorloopige Sta-
ten-Generaal, wet zal zijn geworden.
Toen de voorzitter, Mr. J. R, H. van
Sc'.iaik, den voorzitterszetel innam, was het
geheele kabinet tegenwoordig. De voorzit
ter herdacht in zijn rede de leden, die als
goedo vaderlanders gevallen zijn. Hierna
schelste hij den toestand zooals hij was,
toen de Kamer voor het laatst bijeen was,
en do moeilijke taak, die de Tweede Ka
mer te wachten staat.
Na deze rede nam de minister-president
Prof. Ir. W. Schermerhorn het woord. Hij
noemde dit moment een historisch oogen
blik. waarop een belangrijke stap werd
gedaan om ons volk uil den chaos naar re
gelmatige toestanden te leiden.
De vergadering werd geschorst voor het
benoemen van voorzitters en ondervoorzit
ters der afdeelingen. Na heropening werd
medegedeeld, dat de centrale atdeeling be
sloten heeft het wetsontwero. houdende
regelen omtrent do voorloopige Slaten-Gene-
raal in de afdeelingen te doen onderzoeken.
Briefpost weer normaal
De P.T.V. deelt mode, dal met ingang
van 1 Oc'a.s. alle bestaande lijdelijke
gewichtsbeperkingen in het binnenlandsche
briefpostverkoer zi)n opqeheven, zoodat men
van dien da'um af weer alle briefpost zal
kunnen verzenden op de vroegere voor
waarden en tcrieven.
De gelds sneering
Minister Lieftiack sprak Woensdagavond
over dc nieuwe qcidregcling. In ons vol-
g:nde nummer tullen wij hier nader op
terugkomen.
Er zijn nieuwe rrondsteffen aangevoerd
bij de Nederlandsche zeepfabrieken. Het
zal niet lang meer duren eer de huismoe
ders hun zeeppoeder weer kunnen ltoopon.
Australische havenarbeiders staken
