VRIJE STEMMEN A Gen. Mc. Arthur in Japan neland Koninginnefeesten Democratie Onze Terwijl het Nederlandsche volk eerbiedig de rust wil respecteeren, die 'Hare Majesteit voor dezen dag heelt begeerd, opdat zij met haar herstellende gezondheid dit vijfen zestig-jarig feest in intiemen fami liekring zal kunnen vieren, wordt in geheel ons vaderland met inten se vreugde en dankbaarheid twee dagen feest gevierd, omdat wij na vijf jaren scheiding thans weer voor het eerst met onze Koningin in ons midden in volle vrijheid onzen eersten nationalen feestdag mogen gedenken. Alle vlaggen wapperen uit. Oranje-wimpels zwieren. Muziek en zang schalt overal. Kinderfestïjnen brengen overal fleur en kleur. En ook de ouderen van dagen vieren mede, zij het dan minder uitbundig. Jon gelui dansen en hossen door de straten. Het is over heel Nederland één feestroes, zoodat twee dagen lang alleen het allernoodigste ge daan wordt, en alleen in de onmis bare bedrijven wordt gewerkt. Wij gedenken dankbaar hier in Zee land, hoe de stoere mannen, die in Walcheren aan de dijken werken, hun vrije dagen offeren, om Wal cheren droog te maken vóór de winter komt. Maar waar het niet moet, wordt het werk neergelegd, en gaat men de straat op. Onze Koningin verjaart, dies zijn wij verblijd. Onze Koningin viert met ons de zen jaardag weer in vrijheid, dies zijn wij verblijd. Ons heele Nederlandsche volk viert dezen dag de vrijheid van het vaderland onder den schepter van Hare Majesteit, dies zijn wij ver blijd. Terwijl wij dit schrijven, is het nog te vroeg om van de viering, die Vrijdagmorgen begonnen is, en duren zal tot Zaterdagavond, verslag te geven. Naar de voorbe reidingen over het heele land te oordeelen, en naar de bekend ge maakte programma's van de Zeeuwsche steden en dorpen te oordeelen, zal het alom en niet minder ook hier geweldig worden. Reeds is de feestvreugde aan den gang. De vlaggen uit I De wimpels wapperen Muziek en zang schalt overal Wellicht komen vrij met een kor te nabetrachting op deze twee feestdagen terug. Ook de „Vrije Stemmen" vieren medeRed. Prins Bernhard Prins Bernhard ontving van Generaal Eisenhower de medaille van de Bronzen stor in verband met bewezen diensten voor de ondergrondsche beweging. Wederopbouw getroffen gebieden Minister Ringers heeft er met nadrulc op gewezen, dat de regeering er ten sterkste van overtuigd is, dat bij don wederopbouw van ons land de geteisterde gebieden voor rang moeten hebben. Alles moet in hel werk worden gesteld, om de menschen voor den winter onder dak te brengen. Dat zal niet gemakkelijk zijn. Vooral de materiaal positie is uiterst precair. Het weinige mate riaal. dat er nog in Nederland is, zit opge borgen en wordt zwart verhandeld. Thans tal met harde hand worden ingegrepen te- jen ieder, die zich poogt te verrijken aan de ellende van ons volk. Het is niet uitge sloten. dat v/jj zelfs ook voor ons land kostbare artikelen, als voedsel en kolen, zullen moeten uitvoeren om aan hel noo- dige bouwmateriaal te komen. Want ook do geallieerden hebben met een groot ma teriaal tekort te kampen. Ons verkeer De Koninklijke Nederlandsche Automo biel Club is van oordeel, dat het motor- verkeer in Nederland zich spoedig zal ont wikkelen tot het 23-voudigo van Mei '40, heigeen neerkomt op 6 tot 700.000 motor rijtuigen. De K.N.A.C. heeft nu aan den Minister van het betrokken departement gevraagd, om bij den wederopbouw reke ning te houden met het aanleggen van breede wegen, veilige wegkruisingen, ge scheiden verkeerssoorton, flinke parkeer- gelegenheden, centrale garages, enz. Het Bruggenbureau van Waterstaat heeft aan de K.N.A.C. meegedeeld, dat, waar ijsgang dezen winter de Baily-bruggen zou kunnen bedreigen, met alle macht wordt gewerkt, om tenminste één ijszekere oever verbinding Noord-Zuid tot stand te brongen (te Arnhem), en één Oost-West (Zutphen). Wellicht kan ook de vernielde brug in Kam den vóór den kritieken tijd worden hersteld. De spoorbrug bij Deventer kan wellicht in noodgevallen voor het wegverkeer worden gebruikt, Regeerin gsdirectoraat voor motorvoertuigen Dit directoraat, dat dezor dagen wordt ingesteld, heeft tot taak, oenheid te bren gen in het beheer van en de controle op de aanwezigo motorvoertuigen. Zi;n eerste taak is, voor de meest urgente gevallen auto's boschikbaar te stellen. De in hel buitenland aangekochte, van geallieerde instanties overgenomen, uil oorlogsbuit af komstige. en in ons land achtergebleven motorviertuïgen kunnen door dit directoraat worden loegowezen. en het kan tot her- vordeeling overgaan van de auto's, die straks vrij zullen komen, als M. G. en B. S. zullen zijn ontbonden. De Canadeezen helpen mee Op een aantal trajecten zullen de Cana deezen bussen laton rijden voor réizigers- vervoer, waarvoor zij ook chauffeurs, ben zine, olie, en smeermiddelen zullen leve ren. De Canadeezen willen zelf hiervan geen voordeelen genietennador zal ii onderling overleg mol de Nederlandsche Spoorwegen, die voor conducteurs en kaartjes zal zorgen, worden bepaald, met do contante ontvangsten zal geschie- De voor ons zeer belangrijke trajecten zijn: Den Bosch-Goldermalsen, Arnhem NijmegenZutphenDeventer, ZwolleDe- ventor, MeppelHatlemerbroek, en Amers foortEde. De handbagage mag do 25 kg. niet overschrijden. Ie JAARGANG NUMMER 250 DAGBLAD VOOR ZEELAND Zaterdag 1 September 1945 AJgemeenc Leiding i B. G. Kloosterziel en S. L. Boecma Hoofdredacteur t J. Koekebakkcr Redactie en Administratie i Goes, Beestenmarkt 2 Telefoon 2163 Rapport over Pearl Harbour gepubliceerd! Generaal Mac Arthur is Donderdagmor gen tesamen met de eerste groote formaties luchtlandingstroepen op het vliegveld bij Tokio geland. Tevoren was gemeld, dat hij met zijn vliegtuig „Bataan" boven Japan vloog. Het was door tientallen jagers ge-escorteerd. Het hoofdkwartior van Mac Arthur zal worden gevestigd in een der keizerlijke pa- Domei meldt verder nog, dat geallieerde oorlogsschepen ook in de haven van Yoko hama zijn aangekomen, en Moskou maakt bekend, dat de Sovjet-troepen alle eilanden der Koerillengroep op één na hebben be- Een Britsche vlootformatie is bij de kroon kolonie in Hongkong aangekomen. Toen de Japanners de grooto troepen massa's, die door de lucht en de vloot ge land werden, zagen, riepen zij uit„Dit is geen bezetting, dit is een invasie Rapport over Pearl Harbour President Truman heeft Woensdag het lang verwachte rapport gepubliceerd over Pearl Harbour, dat op 7 Dec. 1941 zonder voorafgegane oorlogsverklaring door Japan is aangevallen. Generaal Marshall, staf chef van hel leger der Vereen. Staten wordt verweten, dat hij de bevelhebbers te velde niet volkomen op de hoogte heeit gehouden van de toenemende spanning in de ver houding met Japan. De minister van Oor log, Stimpson, verdedigt in een verklaring Marshall, welke verklaring door president Truman wordt onderschreven. Walter Short, commandant van den Hawai-sector in 1941, wordt als de voornaamste schuldige aan gewezen. Frankrijk De woordvoerder van den minister van Buitonlandsche Zaken heeft op oen perscon ferentie verklaard, dat Nederland. België, Joegoslavië en andere Geallieerde landen zijn uitgenoodigd met Amerikaansche, En- gelsche en Franscho deskundigen ten aan- n van geleden oorlogsschade schattingen doen, als ook van de kosten der Duit sche bezetting. Het herstelvraagstuk zal ondergeschikt worden gemaakt aan de ontwapening van Duilschlcnd. De totale herstelprestatie, die van Duitsch land gevraagd z^l worden, zal bestaan in het verschil van het noodzakelijk minimum zijn vredeseconomie op gang te bren gen en zijn totale hulpbronnen. Duiischland eerste lijst van oorlogsmisdadigers, die te Neurenberg terecht zullen stagn, be de namen van 24 vooraanstaande nazi's onder wien Rudolf Hess, Goering, Von Rib- bentrop. Ley, Rosenberg, Frank, Streicher. Keitel, Rader, Dönilz, Von Papen, Jodl, Frit- sche, en niet te vergeten Seiss Inquarl, Goering zal het eerst terechtstaan. De commandant van het concentratie kamp Belsen, Joseph Kramer, zal met vele anderen op 17 September terecht staan. Britsche specialisten reorganiseeren de Duitsche Chemische industrie. Alle produc ten voor oorlogsdoeleinden worden vernie tigd. De productie van geneesmiddelen en kunstmest wordt opgevoerd. Op de vergadering der geallieerde mili taire besturen in Frankfort werd meegedeeld dat ^oor 15 Febr. 1948 de herstelbetalin gen van Duitschland moeten zijn geschied, Nog niet is bepaald, op welke grondslagen de herstelbetalingen aan de kleinere vol ken zullen geschieden. Evenmin is reeds be sloten, welke industrieën naar de Oostelijke zone zullen worden overgebracht. Ned. Oost'Indië De pas bevrijde Gouverneur-Generaal van Ned.-Indië. Jhr. Mr. A. W. I. Tjarda van Starkenborgh Stachouwcr, alsmede de legercommandant Luit.-generaal H. Terpoor ten, Generaal-majoor van Rees en de Gou verneur van Sumatra, Spits, zijn 28 Aug. per vliegtuig in Tsjoengking aangekomen. Italië Een delegatie van Italiaansche vakver- eenigingen is uit Rusland terug gekeerd. Verklaard werd, dat de Italiaansche arbei ders de kwestie Triëst met Joegoslavië op vreedzame wijze wenschen te zien opgelost. Een katholieke gedelegeerde deelde mee, uit een reeks bezoeken aan kerken en ge sprekken met geestelijken den indruk te hebben gekregen, dat in de Sovjet-Unie volledige godsdienstvrijheid heerscht, VAN OVERAL De luchtlijn van de Pan Americain Air ways in het Verre Oosten zal worden uil- gebreid met een lijn van Manilla via Sin gapore naar Batavia. Hel gebied van den Pacific ten Zuiden van de Philippijnen zal onder Australisch beheer komen. Hieronder vallen o.a. Bor neo, Timor en Ambon. Volgens een mededeeling van het hoofd kwartier van het Kon. Indisch Leger zijn er een aantal officieren en manschappen naar Manlsjoerije, Thailand, China en Japan ver trokken om de Nederlandsche krijgsgevan genen en burgerlijke ge-interneerden te hulp te komen. Voor het eerst sedert zes jaren zal de Nobelprijs weer worden uitgereikt. Als can- didaat 19441945 worden genoemd Chur chill, Roosevelt (posthum)us,, Cordell Huil en Graaf Bernadolte. Britsche oorlogsschepen zijn voor Hong kong aangekomen. Generaal De Gaulle is gistermiddag uit Ottawa vertrokken. Generaal Franco heeft de vorming van de republikeinsche Spaansche regeering 'n Mexico met zijn minister van Buitenlandsche Zaken besproken. De broodrantsooneering in Frankrijk zal 1 October worden opgeheven. Het is een vrij Vaderland waarin onze Koningin verjaart: 4000 Nederlandsche boeven worden achter prikkeldraad bewaard I Foto van de Harskamp, waar 4000 Nederlandsche S.S. gevangenen, waaronder Land wacht, Landstorm. Viking, Germania, Hollandschc Grüne Polizei enz. enz., hun be rechting afwachten. Foto Anefo. VAEIA Vandaag zal veldmaarschalk Montgomery een bezoek aan Amsterdam brengen. Hij zal door H. M. de Koningin op hel paleis Soestdijk worden ontvangen. Tevens zal de hooge gast dan den mi- nister-president ontmoeten, met wien hij naar Amsterdam zal vertrekken. Mongomery zal per auto een rijtoer door de stad maken, waarna hij van Schiphol per vliegtuig vertrekken zal. H.K.H, Prinses Juliana heeft de benoe ming aangenomen tot voorzitster van den Raad van Beheer van Ned. Volksherstel. Woensdag heeft de president van het Tribunaal, arrondissement Breda, het Tribu naal te Tilburg ge-installeerd. De openbare zittingen zullen eerst over ongeveer een maand beginnen. De P.O.D. te Amsterdam heeft onlangs de directie der Fordfabrieken gearresteerd, namelijk de hoeren Stenger, directeur, en Huntelaar, onderdirecteur. Onder de gemeente Broekhuizen in Lim burg zijn bij het opruimen van mijnenvel den negen leden van de Ned. S.S. om het leven gekomen. Anderen liepen zware ver wondingen op. In Boedapest is een Joegoslavische com missie aangekomen, om te onderhandelen over de Hongaarsche herstelbetalingen. De besprekingen wordon gehouden in vriend- schappelijkcn geest. De Britsch-Indische regeering heeft be kend gemaakt, dat de soldaten, die na hun gevangenname in vijandelijken dienst zijn getreden, genadig zullen worden behan deld. De leiders evenwel zullen terecht Presidont Truman voorspelt een moeilij ken winter voor Europa, dat gebrek zal hebben aan voedsel, brandstof en kleeding. De toestand in den Pacific bergt nog veel elementen van gevaar in zich. Vandaar dat hij het leger groot wil houden. Het is de bedoeling, het te houden op 2.600.000 man. In September zullen nog 50.000 man worden ingelijfd. Een commissie van rechters zal naar Japan vertrekken, om een rapport samen te stellen over de Japansche oorlogsmisda digers, aldus meldt de Amerikaansche radio. In Brussel zijn 12.000 leden van de „Ka tholieke Arbeiders Jeugd" samengekomen ter viering van het 20-jarig bestaan der organisatie. Ook een Nederlandsche al- vaardïging was aanwezig. In Denemarken is gesticht het „Genoot schap 6 Mei", waarvan de leden bestaan uitnazi's Zij waren gearresteerd na de bevrijding, en daarna vrijgelaten Het doel der vereeniging heet te zijn „de ge- interneerden en hun betrekkingen Ie ver eenigen in een liefdadigheidsgenootschap, tevens cultureel en opvoedkundig lichaam". Het bericht is verbijsterend. Het is te hopen, dat de Deensche regeering hierte gen snel optreedt Gelukkig is dit in ons land, tenminste openlijk, ondenkbaar. Franz Werfel, de beroemde Oostenrijksche schrijver, is op 55-jarigen leeftijd plotseling overleden. Ministers in Zeeland De minister van Landbouw, Dr. S. L. Mansholt en de Minister van Verkeer en Energie, Ir. Ph. S. G. J. M. van Schaik heb ben Woensdag en Donderdag j.l. een be zoek aan Zeeland gebracht. Laatstgenoemde had een onderhoud met den Commissaris der Koningin en Gedepu teerde Staten. De minister heeit geconfereerd over de verkeersaangelegenheden in onze provin- Verder bracht hij een bezoek aan Schou- wen-Duiveland en Zeeuwsch-Vlaanderen. Minister van Schaik is Donderdagsmid dags weer vertrokken. De Joodsche Brigade in ons land In Zeeland zijn onderdeelen aangekomen van de Joodsche brigade uil Palestina. Do mannen van deze vrijwillige Palestijnsche strijdmacht, die thans bewakingsdiensten uitvoert, waren allen zeer te spreken over de vriendelijke houding, die de Zeeuwsche bevolking jegens hen aanneemt. De Joodsche brigade bestaat voor het grootste deel uit Palestijnen, maar oorspron kelijk zijn zij afkomstig uit vrijwel alle dee- len der wereld, i De Joodsche brigademannen zijn nu in Breskons. Vlissingen on Wostkapelle gele gerd, Hun taak is bewaking van Duitsche krijgsgevangenen, die in Zeeland oprui- mingswerk verrichten. Do meeslo leden der Joodsche brigade spreken ten minste drie talen, sommiae zolfs zeven talen.» Maar onder elkaar spreken zij bij voorkeur het moderne Hebreeuwsch. Het bericht, dat men in China de demo cratie hier en daar nog als barbarisme be schouwt. doet onze gedachten even stil staan bij de kern van het vraagstuk Wat beteekent de democratie voor vele volke ren in Oost en West Democratie hangt voor ons samen met het politieke bewust zijn van een volk. Het beteekent een zeke ren graad van volwassenheid bij een volk als het Engelsche komt het critisch vermo gen sterk naar voren, dat van volwassen heid het voornaamste kenmerk is. Wanneer in 1265 in Engeland een parlement wordt bijeengeroepen dan beteekent dat, dat En- geland's ontwikkeling als democratische mogendheid is begonnen. Natuurlijk was Engeland niet het eerste land. dat een parelment bijeenriep, er wa ren meer volkeren, die dit probeerden. Maar het bijzondere eraan is, dat in En geland dit parlementaire stelsel steeds ster ker werd, legen de pogingen van heersch- zuchtige koningen als de Stuarts in. In 1688 bevestigt de „Glorious Revolution" een re volutie, die zonder bloedvergieten plaats vond, de invloed van de burgerij op de staatszaken. Sindsdien is het onmogelijk, dal een tyran in Engeland zich meester kan maken van de macht. Waardoor werd die democratie, die staat van volwassenheid, bij het Engelsche volk mogelijk Het mag als bekend veronder steld worden, dat de handel Engeland's hoofdmiddel van beslaan na de 16e eouw was. Die handelsgeest nu vormt sterke in dividualistische persoonlijkheden. Mannen met algemeene ontwikkeling, die veel in aanraking komen met vreemde volkeren en hun gedachten overbrachten naar het eigen volk. Nergens komt de Hervorming, de richting van Calvijn sterker tot zijn recht dan in Engeland en de Nederlandsche gewesten. Hier komen onafhankelijke karakters als een John Locke in Engeland en oen Spinosa in de Nederlanden tot krachtige ontwikke ling. Welk een verschil met een land als Duitschland bijvoorbeeld Het Duitsche volk heelt steeds afgoden gehad. Een soort voorliefde voor kinderlijke zaken als mooie uniformen en veel hakkengeklap. Een mentaliteit gegrondvest in het overschatten van eigen macht en eigen gebruiken, een chauvinisme van de ergste soort. De Duitscher gelooft graag aan sprook jes als „Blut und Boden". De democratie daarentegen eischt een zekeren gread van oppositie, zij is anti-kin derlijk, zij eischt respect voor de wet, d.w.z. van de door den mensch ingestelde regels ter zelfcorrectie. De democratie reageert niet met suggesties en andere psychische of materiëele machtsmiddelen, maar met hel gezonde verstand. Daardoor tracht de de mocratie zich een beeld te vormen van de publieke opinie, van wat er werkelijk leeft in de menschen. Het ideale democratische regime is ge grondvest op menschenkennis en niet op machtsverlangen. Typisch is hel, dat het Duitsche volk nooit moeite gedaan heeft andere volkeren te loeren kennen, maar steeds minachting voor hen heeft gehad, zooals bijvoorbeeld voor die „dumme Hollander" Hitler is nooit in het buiten land geweest, behalve In Italië, waar hij zich in een pantsertrein met vriend Benito op den Brenner waagde Natuurlijk kreeg hij steeds verkeerde inlichtingen daar waar hij zelf een onbekend terrein betrad, n.l. het terrein van volkeronkennis, waar alle Duit sche veroveraars te piettér liepen. Tot de beste menschenkenners van ziin tijd behoorde zeker wel den Romein Tacitus, toon hij zei „Potestatem Teutones honores Galli libertatem Batavi pugnando petunt". Oltewel„De Teutonen strijden voor de macht, de Galliërs voor de eer en de Ba taven voor de vrijheid". L. TWEE ONTSNAPTE GEVANGENEN. Twee Britsche soldaten werden het eerst in Japan bevrijd. Zij waren uit een gevan genkamp bij Yokohama ontsnapt toen ze zagen hoe de Japcnsche bevolking onder groote emotie naar de rede van den keizer luisterden, begrepen zij, dat er iets aan de hand was. Toen ze de geallieerde vloot zagen opdagen, zwommen zij er naar toe, en werden door de Amerikanen opgepikt, die ze na goede verzorging op het Britsche slagschip „Duke of York" afleverden. HET VERLIES VAN FRANKRIJK De minister van Justitie verklaarde in een rede, te Aennes uitgesproken, dat Frank rijk in den oorlog 45 percent van zijn na tionale vermogen heeft verloren. Do natio nale schuld steeg tol 1600 milliard, do be zetting kostte 860 milliard. Er werden 1.785.000 huizen vernield, 5000 bruggen, de helft der groote stations. De helft van hel vee. driekwart der landbouwwerktuigen is verdwenen. wetenschap Atoombommen Dood en vernietiging verspreidend op on gekende schaal, zoo kwam de atoombom op zekeren dag in letterlijken zin uit de lucht gevallen, doch ook in figuurlijken zin verspreidde deze bom schrik en ont steltenis over de gansche wereld door de titanenkracht die zij vertegenwoordigde en het plotselinge van haar verschijning. Toch is slechts de oplossing van die vervaardi ging nieuw, het probleem zelf is reeds min stens 30 jaar oud en het zal dus duidelijk zijn, dat vooral in en voor de nu afgeloo- pen oorlog met een koortsachtige haast ge zocht word in alle oorlogvoerende landen naar het middel om met één slag de over winning te verzekeren. Wanneer ik nu zal trachten iets te ontsluieren van die voor geschiedenis, dan kan ik dit slechts zeer oppervlakkig doen en ik zal mij daarom bepalen tot een ontwikkeling van den ge- dachtengang, die in de explosie van den bom zijn hoogtepunt vond. Voor een ioder volkomen begrijpelijk is, dat, wanneer men een stof zoover mogelijk in kleinero deelon van diezelfde stof ver- deelen gaal, men ten slotte moet komen tot de kleinst mogelijke deeltjes van die stof. m.a.w. do grens der deelbaarheid heeft be reikt. Bij de eene stof zal die grens spoedi ger zijn bereikt dan bij de andore en de kleinste deeltjes van verschillende stoffen atomen geheeten behoeven dus niet alle even groot, even zwaar of gelijk in eigenschappen te zijn. Wel zullen de ato men van eenzelfde enkelvoudige stof of ele ment volkomen aan elkaar gelijk moeten Reeds voordat men ooit atomen had ge zien, wist men dus door zuiver logisch re deneeren, dat ze er moesten zijn en dat ze ondeelbaar waren (want reeds de kleinste deeltjes), waaraan men bescheidenheids- halve toevoegde „met de bestaande hulp middelen". Het was of men voorvoelde, dat men nog niet ver genoeg gezocht had. Een nieuwe sloot gaf de bereiding van het radium uit het element uranium door het echtpaar Curie, welke stof men tot dus ver voor onsplitsbaar had gehouden. In 1915 ontwikkelde daarop de geniale Deensche natuur- en scheikundige Niels Bohr de gedachte, dat het atoom niet al leen deelbaar was, maar dat het een we reldje op zichzolf was, een microkosmos, op dezelfde wijze gebouwd als onze eigen bekende wereld, die op haar beurt weer deel zou uitmaken van een veel grooter heelal, den macrokosmos. Zooals onze we reld bestaat uit de zon als middelpunt, om geven door een aantal planoten waar van de aarde er slechts één is die zich in ovale banen om die zon bewegen, in die banen gehouden door de kracht, die de zon en de planeot op elkaar uitoefenen, zoo zou ook het atoom bestaan uit een kern als middelpunt, omgeven door zich daarom heen als planeten in ovale banen bewegen de electrisch geladen deeltjes, die door we- derkeerige krachten in die banen werden gehouden. De kern zou een positieve elec- trische lading bezitten en de bewegende electrisch geladon manteldeeltjes of elec- tronen een negatieve lading. De kern zou bij alle atomen gelijk zijn, doch het ver schillend aantal electronen, dat aan die kern gebonden was, zou den aard der ato men van verschillende elementen bepalen. Hierdoor werd dus de mogelijkheid geopend om, door wijziging van het aantal electro nen, atomen van het eene element in ato men van een ander element om te zetten, dus b.v. van koper goud te maken. Over dozen kant van de ontdekking ven Bohr, die men tevoren voor onmogelijk hield, gaat het echter ditmaal niet. De eerste bevestiging van de juistheid der door Bohr ontwikkelde theorie kwam, toen het aan den Engelschen natuurkundi ge Rutherford gelukte om uit de atomen, electronen te verwijderen. Later bleek, dat de kern van elk atoom bestaat uit een po sitief geladen materiedeeltje, proton ge heeten, en een aantul electrisch ncutralo deeltjes, z.g. neutronen. Bedenken we nu. dat een atoom zoo klein is, dat we het met de meest gevoelige instrumenten ter nau- wernood kunnen' speuren van zien is zelfs geen sprake dan zien we dadelijk in, dal de afstanden tusschen proton en neutronen in do. wereld van hot atoom wel uiterst klein moeten zijn. Daar de kracht waarmee proton en neu tronen elkaar aantrekken des te grooter is, naarmate ze dichter bij elkaar zijn, zal dus deze kracht buitengewoon groot zijn. Daardoor zijn de neutronen pas in 1932 door den Engelschen natuurkundige Chad- wick ontdekt. Wilde men nu neutronen en proton scheiden, dan was daartoe dus het opwekken van een enorme hoeveelheid energie noodig, terwijl men omgekeerd door die scheiding op te heffen een zoo groote en geconcentreerde hoeveelheid eneroie zou vrij krijgen, dat die in staat zou zijn heele steden op slag te vernietigen. Proeven in die richting werden dan ook zooveel moge lijk buiten de bevolkingscentra, in woestij nen genomen. Men was bang voor de hol die men zelf ontketenen zou. Toen het in 1939 aan de Duitschers Hahn en Strass- mann uit Berlijn gelukt was neutronen af te zonderen uit de kern van het atoom, be gon men dus na te gaan. wat er zou ge beuren als men neutronen aan de atoom kernen toevoegde, dus zooals men zeide „de kernen met neutronen beschoot". Inderdaad bleek nu een geweldige ener gie zich te ontwikkelen, die 't grootst bloek bij het zwaarste element Uranium. Uit één kubieke centimeter uraanerts word op deze wijze in 1,1000e seconde 27 milliard kilo grammeter arbeidsvermogen vrijgemaakt, voldoende om bijv. 1 milliard liter water 27 meter omhoog te lillen en een vermogen vertegenwoordigende van 360 milliard P.K. Hierdoor wordt tevens begrijpelijk hoe het kwam, dat uraanerts bij zijn overgang tot radium, in dat radium zooveel energie ver gaarde, dat deze in den vorm van straling werd uitgezonden. Hoewel de springende atoomkern dus bijna geen plaats of gewicht innam, vereischte de lading, die hel atoom moest laten springen wol veel ruimte, wat de oplossing van het probleem in den weg stond. Toen ontdekte Joliot en Halban te Parijs, dat bij splitsing van een uraan-atoom de vrijgekomen neutronen binnendrongen in de kernen van naastliggende atomen en daar op hun beurt onder energie-ontwikke ling neutronen vrij maakten. Eenmaal in gang gezet, zette dus de explosie zich voort met ongekende hevigheid. Nog één stap moest er nu gedaan worden, n.l. het vin den van de geschikte springlading om de atoomsplitsing van het Uranium in te lei den. Omtrent die lading laat men echter natuurlijk niets los. Dat die stap echter gedaan is, hebben de resultaten bewezen. Jammer, dal zulk knap werk en de ont zaglijke bedragen die het vorderde, overal gericht waren op een zoo groot mogelijke vernietiging van menschelijke waarden, inplaats van op eon vermeerdering en ver hooging van die waarden. Hoe hoopvol zou het zijn, als men in Amerika deze enor me energie beschikbaar wilde stellen om het verscheurde en vernielde Europa weer in korten tijd Ie voorzien van al wat het zoo bittter noodig heeft. Ir. P. VAS VISSER. ZON EN MAAN Maandag 3 September. Zon op 6.03, c der 21.28 Maan cp ?.53, onder 19.30. ov::: denking Geestelijke vrijheid Een prijsvraag, uitgeschreven te Dront- heim in 1841, over de vraag„Laat de vrijheid van de menschelijke wil zich be wijzen uit het bewustzijn 7" werd door Scho penhauer beantwoord onder het motto„La libertë est un mystère" (de vrijheid is een mysterie). Schopenhauer ging bij zijn filosophie niet uit van het denken, zooals bij de filoso- phen van ziin tijd regel was, maar hij ging uit van den wik Hel is de wij, die stuw kracht aan het denkon verleent en die wil is afhankelijk van de behoeften van den Ynensch. Afgezien van het feit, dat dit een zeer materiëele strekking inhoudt, immers mo raal wordt uitgesloten, indien de wil de eenige grondtoon van het leven vormt heeft Schopenhauer aan den anderen kant gelijk wanneer hij betoogt, dat slechts wei nig menschen zich boven de begeerte kun nen verheffen on werkelijke vrijheid ver- Dat hebben wij in den oorlogstijd kun- Wie waardeerden in 1945 de vrijheid het meest Zij, die uit gevangenissen en concentratiekampen kwamen. Zij. die wer kelijk hongerden naar vrijheid. Voor hen beteekende de vrijheid werkelijk een nieuw Door den vuurproef in de kampen zagen zij ruimere perspectieven over wat hen in de toekomst te doen stond, dan de catego rie menschen. die de vrijheid zagen als een voortzetting van het oude leventje van vroeger, dat bestond uit het najagen van eigenbelang. Het is gelukkig, dat een groot deel van ons volk de vrijheid beter is gaan waardeeren. Want het was geen toeval, dat de bibliotheken tijdens de bezetting voller waren met weetgierigen dan voor heen. die de hoogere vrijheid van het leven wilden genieten, die zich daardoor geestelijk boven den bezetter stelden. Ook nu de oorlog is afgeloopen, moeten wij ons trachten te verhellen boven het egoïsme van ons dagelijks leven en ons boven dien wil lol zelfzucht trachten te stellen, waarop Schopenhauer zijn pessi misme grondt, Herdenkingsplechtigheid te Vught De week der Stichting 19401945 is in- jezet met een sobere herdenking der velen die te Vught werden ge-executeerd.' Hon derden onschuldige Nederlanders zijn hier vermoord. Op de plek van het excutie- terrein was een groep uit de Stoottroepen aanwezig, benevens vele autoriteiten, en [amïlieleden van slachtoffers. Ook een j en een harmonie waren ig. Aan de opgerichte vlaggemast werd onder doodsche stilte de Nederland sche driekleur geheschen. Een krans werd neergelegd namens de G.O.I.W., en enkele andere namens do stoottroepen, het dames comité en de gemeente Vught. Adres van oud-illegale werkers De oud-illegale werkers te Vlissingen hebben het volgende protest-teleoram ge zonden aan den Raad van Ministers „De Gemeenschap Oud-Illegale Werkers Nederland, aidoeling Vlissingen, gehoord hebbende het plan van de regeering tot het loslaten van eenig gedeelte der N.S.B.- gevangenen en aanhang, protesteert ernstig tegen dit voornomen. Ons Nederlandsche volk bloedt nog uit duizend wonden mede door toedoen van de N.S.B. en aanhang, en wordt door dezen maatregel ernstig ge krenkt in zijn rechtsgevoel. RECTIFICATIE In het verslag over de radiorede van Vos wordt vermeld, dat het zout- van 3 op 4 ons zal worden ge- Dit r het zal den opgevoerd tot 3 of 4 c ken en daarnaast zal getracht worden een extra rantsoen voor den inmaak beschik baar te stellen. UIT STAD EN LAND Wegens den Zondagsdienst der Posterij en is het mogelijk, dal verschillende onzer abonnees het Zaterdagnummer niet tijdig ontvangen. Red. Koninginnedagviering MIDDELBURG. Middelburg viert met groot enthousiasme de feesten. De stad is geheel in feesttooi gehuld door de ontelbare vlaggen, de groene guirlandes en de denne- boomen. tusschen wier groen de oranje appeltjes bengelen. Het weer liet zich Vrij dagmorgen slecht aanzien, toch 's middags brak de zon door en zette alles in vroolijk licht. Middelburg viert feest met intense vreugde en blijheid. Op de feestelijkheden zelf komen wij nog nader terug. GOES. Goes doet zijn best met de feest dagen. Op het oogenblik dat wij dit schrij ven, is het festijn nog in vollen gang. De lek is niet van de lucht, de vele vlag gen e i gevei oranjczonnctjc alles een vroolijke aan blik. De morgen van de 31ste was somber genoeg, maar de schoolkinderen zongen uit volle borst en de heer 't Hooft dirigeerde enthousiast, 's Middags straalde dc zon over de sportvelden, waar wedstrijden in vollen gang waren. Ook dc ziekenhuizen., werden niet vergeten, de heer Kouse-£ maker gaf met het Mannenkoor een prach tig concert ten beste, waarvan de patiënten zeer genoten. Maandag komen wij met uitgebreidere berichten terug op dit feest. VACANTIE MELKSLIJTERS GOES In de week van 3 tot en met 9 Septem ber en van 10 tot en met 16 September wordt in Goes geen melk aan huis bezorgd. De melk moet worden afgehaald bij den slijter, die voor Uw wijk is aangewezen. Nadere inlichtingen bij Uw slijter. GOES. De politie deelt mede, dat 7 per sonen werden bekeurd, daar zij geen per soonsbewijs in hun bezit bleken te hebben, 2 bekeurd wegens slrooperij van veldvruch ten en 3 wegens rijden zonder licht. ZOEK OP ZIJN TIJD WAT VROOLIJKHEID Gedurende eenige dagen heeft het Goes- sche amusemontsgezelschap in het Schut tershof voor uitverkochte zalen deze revue gebracht, hetgeen er wel op wijst dat het gebodene in den smaak viel. We kunnen slechts noemen de band van den heer Broere, de zang van de Russische zangeres Olga Wladimirowna, die een da verend applaus ontving, toen rij het be kende „Ik hou van Holland" in hc-t Neder- landsch zong, de Picolo-band met zijn jeug dige leden, en niet te vergeten de confe renciers Poters en De Graaff. We vernemen, dat het in het voornemen ligt ook uitvoeringen te Zierikzoe. Middel burg en Vlissingen te geven.

Krantenbank Zeeland

Vrije Stemmen. Dagblad voor Zeeland | 1945 | | pagina 1