¥R3JE STEMMEN Er:
Ook Spanje viert de overwinning
De Japansche debacle
t j J. Koeltcbakker
DAGBLAD VOOR ZEELAND Redactie en Administratie i
Goes, Beestenmarkt 2
NUMMER 239 Zaterdag 18 Augustus 1945 Telefoon 2163
De achtergrond van
het Nationaal Socialisme
Wij plaatsten eenigen tijd geleden een
artikeltje over „Geloot, ongeloof en het
nationaal-socialisme", waarmede wij in
groote trekken volkomen accoord gingen.
Het is o.ï. ongeoorloofd en in hooge mate
beleedigend voor een groot deel der Euro-
peesche menschheid den ongeloovige van
het ontstaan van het nationaal-socialisme
te betichten. Het verzet tegen het natio
naal-socialisme is niet in de laatste plaats
gevoerd door hen, die een ethisch-wijs-
geerig gelundeerde levensbeschouwing
hadden. Het verworpen van de christe
lijke dogma's wil nog niet zeggen dat men
een toomeloos materialisme en heiden
dom aanhangt. Verre van dat
De schrijfster van het bovengenoemd
stukje doet hel voorkomen alsof mot het
stellen van de karakterkwestie het ont
staan van het nationaal-socialisme ver
klaard zoude zijn. Hiertegen hebben wij
bezwaar De nalionaal-socialistische leer
stellingen zijn niet nieuw. De Duitsche
Jonkerskaste, de grootgrondbezitters, pro
pageerden reeds in de vorige eeuw de
bloed- en bodemthëorie, waaraan het an-
ti-semietisme inhaerent is.
De economische constellatie wijzigde
zich voortdurend. Duitschland bouwde
zich een modern-industrieel apparaat op
en dreigde een der geduchtste mededin
gers op de internationale markt te wor
den. De Duitsche groot-industrie, waar
aan de landjonkerkaste geparenteerd is,
wilde expansie, uitbreiding van haar af
zetmarkten, nieuwe grondstofiengebiedon,
enz. Dit betcekende oorlog met do andere
modern-industrïeele staten, die houden
wilden wat zij hadden.
Doch deze oorlog moest ideëel zijn
rechtvaardiging hebben, de massa s
moesten oorlogsbereid worden gemaakt.
En de werkelijke, materieels motieven
moesten worden gecamoufleerd.
Deze ideëele motieven waren in den
eersten wereldoorlog in Duitschland o.a.
het Groot-Duitsche Rijk. de keizer, hel
Vaderland, enz. Het waren dezelfde aees-
telijke producten die in den Duitschen
landadel leefden en tol ontwikkeling kwa-
Duitschland werd verslagen en in een
politieken en economischen chaos gestort.
De Republiek van Weimar zou orde schep
pen, de democratie schoen in Duitschland
De economische chaos had vooral on
der de jongeren een groote ontreddering
gebracht. Er groeide een jeugd op, die
geen uitkomst zag en met haar innerlijke
spanningen geen raad wist. Deze jeugd
dacht radicaal en wilde radicale midde
len om uit de ellende te geraken. Een
deel werd aangetrokken fot het commu
nisme. Dit was nog niet het slechtste
deel. want hier leefde de wil iets beters
te scheppen, een meer menschwaardige
maatschappij op te bouwen. Een ander
deel gooide alle principes over boord, ver
viel tot nihilisme, do cynische ontkenning
van alle waarden. Onder de leiding van
enkele gewetenlooze, met rancune gela
den leiders, vormde zij de voorhoede, de
kern van de nalionaal-socialistische pari ij.
Groote groepen jeugdigen trokken het
land door. Zij leefden onder de meest
vreemde omstandigheden en hielden er
romantische ideeën op na. Voor het over-
groote deel werden zij aanhangers van
den „intuïtieven" Hitier.
En dan is er de groole massa van de
arbeiders-jeugdbeweging die mot de in
eenstorting van 1933 mede in de naam
loosheid verdween.
De Republiek van Weimar was van te
voren reeds ten doode opgeschreven. Zij
was op drijlzand gebouwd, de economi
sche situatie verleende haar geen enke
len ruggesteun. Gezuiverd werd er niet.
Overal bleven de ambtenaren van hel
oude regiem zitten. De Republiek van
Weimar is wel gekarakteriseerd als een
democratie zonder democraten. Vandaar
dal alles bij den eersten den besten sloot
in elkaar storttte. Waarom de groote ar
beiderspartij niet moer weerstand kon
bieden dan zij deed toen Hitier naar de
macht greep, is weer een hoofdstuk apart.
De Duitsche groot-industrieelen maakten
zich op om ten tweeden male te trachten
hun imperialistische doeleinden te ver
wezenlijken. Oorlog was trouwens het
cenige middel om uit de economische de
pressie te geraken.
Uil de lessen van den eersten wereld
oorlog had men het een en ander ge
leerd. Deze oorlog zou een ander karak
ter dragen, totalitair zijn. Het volk moest
wéér oorlogsbereid worden gemaal:!. Dit
was in Duitschland niel zoo moeilijk. De
revanche-gedachte leefde zoo goed als jn
alle kringen. Hel ging er alleen om de
geestdrilt tot het hoogste punt op te voe
ren en eiken tegenstand binnenlands voor
goed neer te slaan.
Vandaar de uitspraak van Killer, dat
het binnenlandsche Iront even belangrijk
was als het buitenlandsche.
De nalionaal-socialistische beweging,
die zich als nieuw aankondigde, doch in
wezen de oude landjonkerspliilosophie be
lichaamde van bloed en bodem en Duit
sche grootheid, met aan 't hoofd den hy
stericus Hitier, leonde zich voor deze twee
taken het beste. Vandaar dat Hitier door
het Duitsche groot-ïndustrieelendom op den
voorgrond werd geschoven en hem de
macht in handen werd gespeeld.
Dit is de diepere achtergrond van het
ontstaan van het nationaal-socialisme als
politieke beweging de verloren eerste
wereldoorlog, de economische crisis met
de daaruit voortvloeiende geestelijke en
zedelijke ontaarding en de Duitsche groot
industrie. die dit alles als een instrument
bespeelde en voor haar doeleinden ge
bruikte.
Hot nationaal-socialisme was niets
nieuws. Het waren in wezen de oude ge
dachten van de vroegere landjonkerskaste.
dezelfde ideëele phraseologie die in wo-
zen dezelfde materieele doeleinden, nl vei
overing en machtsuitbreiding, moesten
camouileeren.
Het is waar, dat wij allen medever
antwoordelijk zijn voor den gang van za
ken in de menschelijke samenleving, dat
elk economisch en politiek probleem te
vens een karakterkwestie ïs.
Maar de diepere achtergrond van het
nationaal-socialisme als politieke bewe
ging en geestelijke atmosfeer zien wij als
een politiek-economisch probleem. V.
Waf doe je in de kou?
Een meneer uit Loosduinen en een uit
Den Haag kwamen overeen een zwart
handeltje Ie plegen. De Loosduiner zou
1 1440 voor 2000 sigaretten betalen. De
verkooper had echter slechts 1800 siga
retten bij zich, hetgeen geen bezwaar
bleek te zijn. Tenslotte is f 0.72 voor een
rookentje toch al spotgoedkoop, nietwaar
Hoe hel zij, de Loosduiner keerde zeer
voldaan over den koop huiswaarts,
Thuis gekomen veranderde zijiTvrougde
evenwel in gramschap en schrik.
De doosjes bloken n.l. geen heerlijke
corporals en camels te bevallen, doch
sigaretten van zeer minderwaardige kwa
liteit.
Onze „zwarte" Loosduiner was dit toch
te grijs. Aangifte van oplichting bij de
recherche volgde. Het muisje zal nog wel
een staartje hebben.
Spanje en Portugal hebben hun bijzon
dere moeilijkheden. Behooren zo werke
lijk bij de overwinnende mogendheden
Spanje heelt bij decreet bepaald, dat er
drie dagen lang de vlag zal wapperen
ter viering van de overwinning. En Por
tugal maakt zich al op, om twee divisies
Porlugeesche troepen van Oost-Azie naar
Timor over te brengen, waarvan de helit
vroeger Portugeesch bezit was.
Maar in beide landen heeft het bewind
verdacht veel weg van het fascisme en
nationaal socialisme dat nu verslagen is.
Het is geen prettige positie.
Het socialistische congres te Parijs heelt
ook de Spaansche kwestie aangesneden.
De voorzitter zei bij het verwelkomen der
Spaansche gedelegeerden, dat hij over
tuigd was van den spoedigen terugkeer
der Spaansche socialisten naar hun va
derland. De Britsche gedelegeerde Laski
bevestigde de belofte der Labour-regea-
ring, dat de Spaansche oppositie zou ge
holpen worden. Ook daarvoor ben ik in
Parijs, zei hii, om deze kwestie met do
Spaansche socialisten te bespreken. De
Spaansche delegatie drong or op aan,
dat de geallieerde regeeringen de Cortes
van ongeveer 100 in ballingschap zijnde
afgevaardigden, die binnenkort in Mexico
zal bijeenkomen, zullen erkennen als wet
tig vertegenwoordiger van het Spaansche
volk.
De Spaansche regeering (Franco) heelt
geprotesteerd tegen de Parijsche conferen
tie over Tanger. waar Sovjet-Rusland wél
en Spanje niet is toegelaten. Zij behoudt
zich alle reserves voor ten opzichte van
het uiteindelijke besluit in deze kwestie.
Rusland en China
Tusschen Rusland en China is een
vriendschapsverdrag geleekend.
Uit Moskou wordt door een draadloos
Amerikaansch bericht gemeld, dat in de
Russische hoofdstad een verdrag van
vriendschap en bondgenootschap is on
derteekend tusschen de Sovjet-Unie en
Dat ïs een zeer verheugend bericht.
Er waren talrijke mogelijkheden voor
Het Verre Oosten
De inleidende besprekingen met Japan
zullen, zooals uit het hoofdkwartier van
Mac Arthur wordt gemeld, eerst volgende
week beginnen. De Amerikanen zuller.
inluschen de plannen voor de bezetting
van Japan completeeren. Voor deze be
zetting zullen naar schatting 1 mïllioen
man noodig zijn.
Frankrijk
Het instituut ter peiling van de open
bare meening heelt een onderzoek ge
daan omtrent de vraag v/je president van
de voorloopige regoering zou moeten zijn
tijdens de opstelling van de nic-uwe con
stitutie. 71 pet. wenscht Do Gaulle ais
president, kleinere fracties zijn voor Her-
riot. Blum of Thorez.
50 pel, stemde voor het één kamer
systeem. 30 pet. voor een kamer en een
Het Zionistencongres
Hel Zionisfencongres fe Londen tracht
van de Britsche regeering toestemming te
verkrijgen om een Joo'dschen slaat in Pa
lestina te vestigen, en in elk geval direct
de mogelijkheid te openen om 100.000
Joden aanstonds in Palestina toe te laten.
Een delegatie uit Warschau kwam met
toestemming van de Sovjetregeering, en
deze deelde mede, dat van de drie milli-
oen Poolsche Joden cr nog slechts 80.000
in leven zijn. In Rusland zijn er 170.000,
in Nederland en België samen 45.000. Het
antisemietisme in Polen is nog sterk.
Verscheidene honderden Joden zijn daar
na de bevrijding vermoord door fascisti
sche elementen. In de Britsche en Ame-
rikaansche bezettingszones bevinden zich
nog 110.000 Joden in kampen die liet daar
niet best hebben, omdat de geallieerden
de voeding dezer kampen aan Duitschers
overlaten.
VAN OVERAL
Moskou zal de ollicieele zetel van de
commissie voor de herstelbetalingen blij
ven. Lehman, de directeur-generoal van
de Unrra heeft gezegd, dal het werk nu
zal verdubbelen, nu het Verre Oosten dra
zal zijn bevrijd.
ffe Finsche vakbeweging dreigt de re
geering met een algemoene slaking. in
dien niet terstond wordt overgegaan tot
de hoog noodige zuivering. De minister
president Paasikivi heelt geantwoord, dal
zijn regeering de kwestie zal besludeeren.
en dat hij zich zal scharen achter elk
besluit dat het parlement neemt.
In Engeland is de „go slow" staking
ien einde. Zij heelt tien weken geduurd.
Voorzoover noodig hebben soldaten het
werk der havenarbeiders verricht. En dit
geschiecjde in de beste verstandhouding
met de stakers.
De voedselpositie in dit land is anders
„nog niet bijzonder aangenaam", zooals
de nieuwe Minister van Voedselvooizïe-
ning zeide. Er is nog geen kans op ver
betering der rantsoenen.
In Poten is een gedeeltelijke demobili
satie gelast. De gedemobiliseerden sullen
zoo noodig worden gesteund. Ook zal
een verruiming van de amnestie worden
toegepast.
In de Amerikaansche bezettingszone mo
gen vakvereenigingen worden opgericht,
doch zij zullen vrij moeten blijven van
alle nazi-smetten. Zij mogen niet onder
handelen over looncn en werktijden. In
de Britsche zone is het nog niet zoover.
Het Internationaal Tribunaal zal uit vier
leden bestaan, van elk der vier deelne
mende mogendheden één. Het zal recht
spreken over alle oorlogsmisdadigers wier
delicten niet aan een bepaalde plaats ge
bonden zijn.
Eisenhower hoeft in Moskou verklaard,
dat de Vereonigde Staten en de Sovjet
unie vrienden willen zijn en elkaar willen
begrijpen. Hij zag geen enkele reden,
waarom de relaties tusschen de twee vol
keren niet steeds meer zouden worden
uitgebreid.
varen vanwege weerbarstige Japansche
troepen, die tot verschrikkelijke wraakne
mingen zouden kunnen overgaan, zegt
Reuter. Hel zal dus zaak zijn. om met de
grootste behoedzaamheid en krachtdadig
heid te werk te gaan.
Dan is er ook de schadevergoeding..
Er zijn millioenen slachtoffers gevallen,
in alle bezette gebieden. Kot economisch
leven van heele landen is vernield. Er
zal dus arbeidskracht en schadevergoe
ding in natura moeten worden geleverd.
Oorlogsindusireën en oorlogspotentieel
moet worden vernietigd. Alleen wat noo
dig is voor binnenfandsch verbruik zal
worden getolereerd.
Japan moet een kleine mogendheid wor
den, met all^n de vier Japansche eilan
den en enkele kleinere als grondgebied.
Wat blijft er dan van den Keizer over
Zal hij in de oogen van zijn volk „zoon
des hemels" blijven, als aan den dag
komt, dat hij een marionet is geworden
in de handen van Mac Arthur
De „New York Times" zegt, dat een
in discrediel gekomen godheid voor de
wereld veel boter is dan een tot martelaar
geworden godheid.
InderdaadHoe meer de keizerlijke
waardigheid inboet aan heerlijkheid, des
te eerder is er kans dat ook dit rampza
lige en verdwaasde volk eenmaal van zijn
verderfelijke grootheidswaan zal genezen.
Maar het zal nog zijn een lange en
zware weg. Red.
Aan dena Poelendaalschen Singel te
Middelburg slaat hel monumentale kan
toorgebouw van de Provinciale Zeeuwsche
Electriciteits Maatschappij, 4e P. Z. E, M.
Zooals men zich herinnert werd in 1937
aan den bouw hiervan begonnen en was
het feitelijk eerst in 1942 voltooid. Oflici-
eel is hel gebouw nooit geopend. De oor
log en de bezetting hebben dit verhinderd
Het gebouw was nog lang niet klaar toen
de oorlog uitbrak. Er stond eigenlijk al
leen nog maar het geraamte. Slechts en
kele ramen waren aangebracht. In dezen
toestand is het door hel personeel be-
Nu ontbreken er weer vele ramen en
zal heel wat opgeknapt moeien worden.
Hot gebouw heeft n.l. door de oorlogs
handelingen groote schade opgeloopen.
In de mooie hal slaat nu het gore wa
ter. Maar op de in den muur aange
brachte en nimmer officieel onthulde ge
denkplaat, lezen wij de symbolische
woorden
Da! ook bij storm en tegentij
De kracht uit kool gebrand,
De eeuwen door een zegen zij
Voor 't schoone Zeeuwsche land.
Op de gangen is het donker, menige
muur is gescheurd. Maar daarachter gaat
het werk al lang zijn gewonen gang.
In dit gebouw werd ons van bevoegde
zijde het een en ander medegedeeld over
de problemen welke met de electricileits-
voorziening verband houden.
Deze waren en zijn vele.
Tijdens den oorlog bestond het verbod
om van gas op electricïteit over te gaan.
Toen de gasfabriek 's avonds evenwel
ophield gas te leveren, kwamen velen in
het donker te zitten.
Na de bevrijding wilde men in
ieder geval de menschen helpen en
zoo deed op Zuid-Beveland, maar ook in
Middelburg, de z.g. burenhulp haar in
trede.
Wat hield deze in
Mijnheer A had electrisch, mijnheer B.
zijn buurman, gas. Een draadje werd
door den muur gelegd en ook mijnheer
B kon 's avonds zijn krantje lezen.
De zoogenaamde burenhulp bracht
vele bezwaren met zich mede. Aan
de eischen van veiligheid kon niel
voldoende worden tegemoet gekomen.
Bij de voorkomende rantsoenover
schrijding viel moeilijk te conslaleeren
wie de schuldige was. „Burenhulp" was
dan ook een noodzakeliik kwaad. Men
is ermede begonnen in de periode dal er
geen kaarsen ol petroleum te krijgen wa
ren. Zij was alleen bedoeld als hulp om
de donkere wintermaanden door te ko-
Herrezen Tooneel
ii.
De Naamloozen van 1942.
Twaall spelers uit de tooneelgroep „Vijl
Mei 1945'/ voeren thans een nieuw stuk
van Aug.' Deiresne op „De Naamloozen
van 1942". Het behandelt enkele dagen
uit de Duitsche overheersching in een
Iragi-comedie van vijl bedrijven.
Het stuk is zóó lypeerend voor aen stil
len verzetsstrijd der atgeloopen jaren, dat
wij met een beklemd hart hebben toege
zien, hoe de vervolgden hulp kwamen
vragen bij het kleine burgergezin, waar
van de vader zeil een Jood is toen een
S.D.-man de persoonsbewijzen van de fa
milie onderzocht, voelden vrij weer de
spanning, die wij zelf bij. Ireincontroles en
razzia's ondervonden.
Wij slaan te dicht bij dit stuk. Hel zal
voor de generaties, die na ons komen,
een blijvend aandenken zijn aan den
strijd van de algeloopen jaren. Zij zullen
daarin zien. dat wii niet in één voortdu
rende angst geleefd hebben, want er zijn.
vooral in de eerste drie bedrijven, aller
lei dwaze en humoristische scènes. Maar
zij zullen ook leeren begrijpen, dat elk
oogenblik een klap kon vallen, die een
menschenleven vernietigde, een gezin uil
elkaar sloeg of een nog nauwelijks ge
boren lietde verbrijzelde.
Wij kennen dit alles. Maar tóch mag
dit tooneelsluk, mocht het ooit in Zeeland
komen en vanai 1 October trekt de
greep de provincie in. dus or is een
kans niet gemist worden. Want in
Zeeland beseit men niet voldoende-, hoe
het leven in de groole steden (waar de
maatregelen van den bezetter meerial veel
principleeler werden afgewezen dan bij
ons) geweest Js. En hel zal 2eker bijdra
gen tot hel meer-één-worden van Zuid en
Noord, als de Zeeuwen ook eens, al is
het maar voor drie uur. de steer van een
Amsterdamsch Jodengezin in bezettingstijd
hebben aangevoeld. A. L.
Ontploffing verstoort
feestvi eugde
De feestvreugde in Rotterdam werd ver
stoord door een ernstig ongeluk. Een vuur
pijl van hel vuurwerk, dat afgestoken
werd aan de Parkhaven, kwam terecht
in een munitiekist van een Engelschon
oorlogsbodem, die aldaar gemeerd lag.
Er ontstond een hevige explosie. Vijf per
sonen werden gedood en honderd min ot
meer ernstig gewond. Ook op het En-
gelsche schip zijn verschillende slacht
offers gevallen.
Rechtsgeding om een publiciteit
Door de Bossche Rechtbank werd een
interessante zaak behandeld. Het betrof
hier een civiele zaak in kort geding van
de N. V. Vlïssingen en Co.'s Katoen-
iabrieken te Helmond tegen den hoofd
redacteur van de Helmondsche Courant,
wegens een publicatie, waarin werd ge
zegd. dal in de fabriek ruim 7 millioen
meter textiel was in beslag genomen of
geblokkeerd. De eigenaresse vorderde
stopzetting van verdere publicaties hier
omtrent en publicatie van het vonnis in
de Helmondsche Courant.
Het beslag op de goederen was roods
na een nacht opgeheven.
Een knap man!
Tot gewoon hoogleeraar in de juridi
sche faculteit van de R. K. Universiteit
te Nijmegen voor het onderwijs in de
Staathuishoudkunde en Statistiek is be
noemd Dr. j. v. d. Biink te Laren. De heer
v. d. Brink werd 12 April 1915 Ie Laren
geboren. In 1942 promoveerde hij te Til
burg cum laude lot doctor in de economie
Hï) werkte aan den Economischen Voor
lichtingsdienst van hel Dop. van Econo
mische Zaken, een functie, welke hij tij
dens de bezetting neerlegde.
Nu de winter woer gaat naderen. *cl
getracht worden de gasperceelen zooveel
mogelijk door electrisch te vervangen en
een normale aansluiting te bewerkstelli
gen. Natuurlijk doet zich ook hier het
materiaal-tekort gevoelen.
Ondanks de bezwaren die aan de „bu
renhulp" kleefden, zijn er den vorigen
winter door dit systeem tot plm. 5000 ge
zinnen uit het donker verlost.
Nu er weer petroleum beschikbaar ge
steld wordt, is de urgentie van de „buren
hulp" veel minder geworden. Er zijn ech
ter vele gasklanten, die niet over een pe
troleumlamp beschikken, zoodat ook de
petroleum alleen vaak nog geon uitkomst
biedt.
Een zeer belangrijk punt is natuurlijk
de kolenpositie. Deze kan op dit oogen
blik bevredigend genoemd worden. De
aanvoer vindt onregelmatig plaats.
Er bestaan plannen het bedrijf mot dal
van Brabant te verbinden. Wanneer Vlis-
singen onklaar geraakte, zou men stroom
uit Brabant kunnen betrekken.
In Nederland zijn reeds vele van der
gelijke verbindingen.
Hierdoor wordt de bedrijfszekerheid op
gevoerd, wat de cliënleele ten goede komt
Het gemis aan bedrijfszekerheid is voor
al in de algeloopen jaren sterk gevoeld.
Met nadruk wordt op het volgende ge
wezen. Straks zal Walcheren droog zijn
en zal men. voor zoover mogelijk, zijn
woning weer gaan betrekken.
Laat men tijdig den installateur opdra
gen de reparaties te verrichten, zoo
dat deze ruim den tijd heelt om te
trachten het noodige materiaal aan te
koopen. Komen de woningen dan droog,
zoo is misschien tegelijkertijd het materi
aal aanwezig. Hierdoor wordt straks veel
tijdverlies voorkomen.
Dit is vooral voor Walcheren van be
lang. waar het water zeer hoog heelt ge
slaan en dus vele herstellingen verricht
zullen moeten worden.
Over de toekomst van de rantsoeneer-
ring is weinig te zeggen. Do regeling
zooals die geldt vanal 15 Juli en afwijkt
van de heden geldende, houdt zooveel
.mogelijk rekening met de belangen der
afnemers, waarbij vitale bedrijven en de
voedselvoorziening den voorrang hebben.
In de meest getroffen gebieden zal re
kening gehouden worden met de abnor
male toestanden, waarmede Walcheren,
Westelijk Zeeuwsch Vlaonderen en Schou
wen en Duiveland worden gediend. Ten
slotte wordt tot alle goede vaderlanders
het dringende verzoek gericht, niet on-
noodig stroom te verbruiken.
De grootst mogelijk zuinigheid is nog
altijd geboden. V.
OVERDENK ING
De natuur bleef zichzelf
Vijf lange jaren heelt de viiand Neei-
lands etl getyranniseerd. Vijl bange ja
ren heeft hij geprobeerd het volk van
de lage landen bij de zee moreel en
physiek te breken, heelt hij steden en
dorpen aan vernieling blootgesteld en
heelt hij onze kostelijke landerijen voor
jaren onbruikbaar gemaakt. Ja zelfs kon
hij zijn door bleed besmeurde handen
niet aihoudon van ons natuurschoon van
biologisch waardevolle terreinen, die in
Nederland toch al dun gezaaid waren.
Wal is er overgebleven van de "fraaie
vennen bij Oosterwijk, wat van het in
drukwekkende duinlandschap op onze
eilanden, wal van a! die andere terrei
nen in ons land. die bij natuurminnond
Nederland zoo hoog stonden aangeschre-
En tochToch kunnen we nog ge
nieten van het Hollandsch natuurschoon.
Juist nu. nu we weer vrij zijn, kunnen we
ons hart ophalen aan de duizend cn een
wonderen, die Moeder Natuur bij dag cn
nacht voor ons ten loon spreidt. Want
wat er ook gebeurde in de vijf schier
eindelooze jaren van verschrikking, dc*
natuur blcei ons trouw.
Kom nu eens buiten. Wandel of fiets
eens als vrii Nederlander door je eigen
mooie land. Trek eens uit langs de Hol-
landsche wegen waar de hooivelden één
bloemenzee zijn, waar de linde geurt en
een gloed van bloemen overal oplaait,
v/aar de grutto's en tureluurs roepend over
de lage landen vliegen, waar de koekoek
eindeloos roept in het rietland, waar de
wielewaal jodelt in het lootoocch, v/aar
de druk zwaaiende molens hun uiterste
best doen om ons mooie polderland in
eere te herstellen, waar de heerlijkste
wolkenluchten zich spiegelen in sloot en
En bij dit alles moeten we denken
God, wat is de natuur mooi. Wat l.ebl
Gij, God. dit alles schoon Ingericht, wal
is het leven iets wonderbaarliil: schoons.
Maar dan het tragische: wij menschen.
wij hooren eigenlijk ook bii de natuur, bij
dat Goddelijke. Ook ons lichaam gehoor
zaamt aan de natuurwetten van leven en
sterven, van geboren worden en zich zeil
weer voortplanten. Ook wij ziin geroa-
pen tol reinheid, lof schoonheid, lol ver
hevenheid, totGoddelijkheid.
En dan moeten we vol schaamte uit
roepen God. wal hebben wij van daze
aarde, van dit loven gemaakt Wal een
hemel kon zijn is lot een hel geworden,
niet door 'U. niet door de natuur, maar
door ons, door de menschen.
Deze week zag ik de film „Desert Vic
tory". de „overwinning in de woestijn".
Twee dingen hebben sterken indruk op
mij gemaakt. Allereerst de imposante na
tuur. de eindelooze zandvlakten van de
wcestijn, met de duinen en de rotsen,
mol de zandstormen, met de oasen, waar
de dadelpalmen wuiven en waar kamee-
len grazen en apen spelen in de boomeru
Dan zien we, hoe zich tegen den ach
tergrond van dit machtige landschap do
titanenstrijd alspeolt, tusschen dc aeaili-
eerde legers en de legers ven de aa. Wo
2ien daar den oorlog in ai zijn gruwelijk
heid voor onze oogen gebeuren. En hc-t
oinde is de „Victory". de overwinning.
Er is algerekend me! oen sysloem, dat
het onze niet was en het onze nooit zal
worden.
Maar als de ovorwinnir- er Ss. dan
liggen daar langs de wegen van Afrika
de lijken van 80.000 jonge menschen cn
dan liggen daar de bergen van vernie
tigd oorlogsmateriaal, waaraan miïltoenen
menschen jaren lang hebben gewerkt.
Mijn God wal hebbon wij van deze
aarde, van dit leven gemaakt Maar zie.
daar komen wederom eno.-nro zandstormen
en alles wal de woestijn onlluijiorde.
wordt bedolven onder het gele woestijn
zand. waarop de kameelcn hun wc.-» zoe
ken, waarop weer palmen zullen groei
en en waar weer apor. zullen spelen.
Met Gods hulp herstel! de natuur all tel.
Het Goddelijk Licht brandt cis een
vöhkje in ons allen, hoi brandt, al dreigt
het soms uit te gaan. Laten we allen pro-
boeren dit vonkje aan te wakkeren tol
een machtige vlam.
In dien geest moeten we gaan bouwen
aan ons volk, aan ons land. ja aan dc
geheele aarde, in eerbied voor Kern, door
Wien. van Wlen en tot Wien alle dingen
(Overgenomen) FOP. L BROUWER
UIT STAD EN LAND
GOES. Hel Bestuur der Oranje-Vereeni-
ging deelt ons haar plannon mede - voor
do feestviering op 31 Augustus a.\.
Op den vooravond zal in de Groote
Kerk een herdenkingsdienst worden ge
houden, waarin Dr. Dankbaar het woord
Op dpn jaerdag onzer Vorstin wordt
begonnen met koraalmuzïek van den
toren. In den loop van den morgen zin
gen de schoolkinderen vaderiandscho lie
doren. voeren de jongens een klepper-
marsch uit en de meisjes een linteaspol.
Daarna een muzikale rondwandeling,
waarbij herdenkingsborden worden her-
Des middags zal mot medewerking van
do landelijke ruiters van de Grpote Markt
worden afgemarcheerd naar hel sportter
rein. waar allerlei wedstrijden gehouden
zullen worden.
Des avonds gymnastiekdemonstratïes en
muziek op de Markt.
De dag v/ordt besloten met een muzi
kale rondgang en een groole taptoe door
de populaire „pijpers".
Op 1 September 2al eon optocht warden
gehouden. Die dag zal besloten worden
met des avonds een groot ieestconcert.
GOES. De Zeeuwsche Volksuniversiteit
gaf een voortreffelijk concert, waarin
als solisten optraden Dick de Reus. bekend
als eerste Violist uit het Concertgebouw
orkest te Amsterdam. Tanny v. d. Garde,
sopraan, en Jan Kuiler, pianist.
Van het buitengewoon rijke programma
noemen wij de Chaconne uit de vierde
solo-sonate voor viool van Bach. Deze
dans. een van de prachtigste werken, die
Bach ooit gecomponeerd heeft, werd op
meesterlijke wijze door Dick de Heus ver
tolkt. Zijn zuiver spel oogstte grootcn
Tanny van de Garde viel sterk op in
drie ..Ticmanzon aus Mcgeione (Ludwig
Tieck)" van Brahms. Haar zang harmo
nieerde uitstekend met het temperament
volle pianospel van Jan Kuiler, wiens uit
nemend talent in de Ballade opus 22 en
de Polonaise opus 22 van Chopin op -den
voorgrond trad.
De geslaagde avond werd besloten mei
liederen van Gabriël Fauré. Francis Pou-
lenc en vier stukken voor piano en viool
van Jos. Suk. L.
GOES. Deze wool: draait in 't Grand
Theater „Gentle Sex" oftewel „He! Zwakke
Geslacht". Als spelers treden o.m. op
Joan Gates. Barbara Waring on John
Huslin. Wij zien hel leven van de meis
jes van de A.T.S. De historie van Anne.
Erna. Joan en Maggie is gelijk aan die
van vele duizenden vrouwen in Amerika
en Engeland, maar geeft -een c*oo:l en
boeiend overzicht van hel leven in Enge
land tijdens de oorlogsjaren.
wrijving.
De communistische lecers in China heb
ben telkens strubbelingen met hel ollici
eele China. En Rusland staat natuurlijk
sympathiek tegenover zijn geestverwan-
Tengevolge van deze toenaderinn tus
schen twee van de vijf groote mogendhe
den heeft nu ook het otficieele China aan
de Chineesche communistische legers voor
gesteld, tot nader overleg samen te komen
Een ander moeilijk punt is wat nu aan
Japan ontnomen wordt.
Mantsjoerlje en Formosa worden door
de conferentie van Cairo door Engeland
a Amerika aan China beloofd. Maar ook
Rusland, dat er nu binnentrekt, heelt hier
bc-'.cnget:, Dan is er ook nog Korea, waar
omtrent te Cairo werd bepaald, dat het
onafhankelijk zou worden. Maar onder
wiens invloedssfeer zal het komen
In elk gevalhet vriendschapsverdrag
zal hier wel weg op weten.
Men zegt, dat er reeds een breedere de
mocratischer grondslag is gevonden voor
het kabinet van l'sjang Kai Sjek En dat
Rusland zich wil accoord verklaren met
de besluiten van Cairo
Griekenland
Attlee en Damaskinos hebben telegram
men gewisseld. Attlee seinde, dat de Brit
sche regeering wenscht een vrije keuze
het Grïeksche volk tot het bepalen
i zijn toekomstige regeering. Het spijt
dat er excessen zijn voorgekomen van
de rechterzijde. Wii achten het van be
lang, dal admiraal Voulgaris alle exces
van extremisten van links of rechts
voorkomt.
Damaskinos antwoordde, dat de begin
selen van vrijheid en maatschappelijke
rechtvaardigheid, waarvan Attlee's reges-
ring thans voorvechter is, de steun moeten
ontvangen van allen die van goeden
Ned.rfndië
Het Australische blad Courier Mail zegt
dat het incident over de cpleiding der
Nederlandsche troepen in Australië niet
mag leiden tot een vervreemding tusschen
Australië en Nederland. Indië is onze
rste buur. Iedereen bewonderde het
vastberaden Indische verzet tegen de Ja
pansche agressie. Wij zullen gaarne
doen wat wij kunnen voor de opleiding en
uitrusting hunner troepen.
Vart uit Australië worden aldoor her
haalde radio-uitzendingen gegeven in het
Nederlandsch en in het Maleisch, waarin
r de bevolking van Indonesië waar
schuwingen en instructies worden gege-
r met het oog op de aanstaande ont
ruiming door Japan.
Het lied der Indonesische nationalisten
..Indonesia Raja" (groot Indonesië), dat
sinds 1928 in zwang is, werd verboden.
Na den inval in Nederland mocht het
er worden qozongen. Thans heelt het
i ollicieele plaats gekreaen de druk
kerijen van de Ned. Indische regeering in
Melbourne hebben de eerste 1000 exem
plaren gedrukt. De exemplaren zullen
verspreid werden in de bevrijde gebieden.
het zal min ot meer als volkslied gel
den, dat bij ollicieele gelegenheden na
het Wilhelmus zal worden gezongen,
Roemenië
Ex-koning Carol, die thans in Zuid-Ame-
rika vertoeft, doel door bemiddeling van
vertegenwoordiger in Europa onder
zoek bij vertegenwoordigers van de Sov
jet-Unie in Frankrijk ol Oostenrijk, om te
en ol de Sovjets ziin wensch om terug
Ie keoren op den troon willen ondersteu-
ïen. Aldus meldt Reuter.
Duitschland
De „New York Times" meldt, da! de
aerste tien nazi's' die voor het gerechts-
hol te Neurenberg zullen verschijnen zijn
Goering, Von Ribbentrop. Von Papen, Ro
senberg Keitel, Robert Ley, Julius Slrei-
cher. Seys Inquarl, Hermann Frank en
Jodl. Daarna volgen anderen, o.a. Doo-
Yougo^Slavië
25 leden van het centrale comité natio
nale van Mihailowitsj zijn gevonnist
7 kregen de doodstraf, de anderen 1 tot
20 jaar dwangarbeid.
Zij wordt nog niet rechtstreeks toege
in het keizerlijke woord„Vereenig al
uw krachten om ze te wijden aan den
opbouw van de toekomst", klinkt een an
der geluid dan men van een verslagen
vijand zou verwachten. Eerder kan hier
de eerste stille wenk in worden gezien
dat nu het heden wel duister is, doch da!
de toekomst nieuwe mogelijkheden in zich
bergt. Het militairistische imperialistische
Japan gaat hiermee een betere toekomst
tegen, zoo meent hel en zoo wil het aan
het Japansche volk suggereeren. Ook de
nu afgetreden eerste minister Soezoeki
heelt woorden gesproken, die dezen toon
aanslaan „Japan gaat een moeilijke toe
komst tegemce!. maar het Keizerlijk ge
zag zal een nieuwen weg openen naar
betere tijden". Het Japansche blad „Yomi-
uri Hochi" verklaart„Wat er ook ge-
beure, wij mogen niet wanhopen, en wij
moeten met vernieuwde kracht en vast
beradenheid herrijzen".
Het is daarom buitengewoon moeilijk
voor de geallieerden, hier orde te schep-
In Duitschland waren tenminste nog
Duitschers te vinden die als tegenstan
ders van het nationaal-socialisme jaren in
concentratiekampen hadden qezeten. en
dus voor bestuursposities in aanmerking
konden komen. In Japan schijnt wel het
heele volk vergiltigd door de grootheid-
waan, dal Japan, als zetel van de god
heid, en alle Japanners als behoorende
tot die godheid, die door hun leven te
geven voor altoos met de godheid wor
den vereenigd. door goddelijke leiding
zijn bestemd om de wereldheerschappij te
Een heel gestreng bewind, en voortdu
rende nauwgezette controle zullen dus
ncodig zijn, vermoedelijk voor altijd
tenminste zoolang deze verderlelijke gods
dienst heel Japan blijlt bezielen.
De geallieerden staan klaar voor de
bezetting van het Japansche moederland,
voor de bevrijding en hulpverleening aan
ge-interneerden en krijgsgevangenen, en
voor de overname van hel gezag op alle
bezette gebieden, waar de Japanners hun
wapenen zullen moeten inleveren. Ean
groot Amerikpansch bezettingsleger slaat
jereed. Oorlogsmisdadigers zullen moeten
v/orden gearresteerd, en al wat met het
agressief militairisme verbonden is zal
moeten worden opgeruimd. Volgens de
„Yorkshire" Post"bliift de mogelijkheid be
staan, dat er ondergrondsch gewroet zal
komen van organisaties cis „Zwarte
Draak" en „Robijn". Ook zijn er nog ge-
Ons Indonesië bevrijd!
De minister-president en de ministei
van Overzeesche Gebïedsdeelen hebben
dit leit herdacht in een radiorede. Prol.
Schermerhorn zei, dat de botsing met Ja
pan reeds lang werd verwacht. Ieder
marineman wist er vanéénmaal komt
de krachtmeting met dit fanatieke rijk.
Toon Indo-China in 1941 door Japan werd
aangevallen, brandde onze marine van
verlangen om de Japansche vloot met
onze onderzeeërs aan te vallen
Het is er niet van gekomen.
Na de gebeurtenissen tijdens don oor
log in ons Indië hebben gememoreerd,
zeide hij op 7 Maart 1942 bleet de Gou
verneur-Generaal van Starkenborgh Sta-
chauer eenzaam achter. Het is nu het
moment om dezen Nederlander van bui
tengewoon groot lormaat Ie eeren, om zijn
moed en zijn wijsheid. Hij deelde het
harde lol met het volk, dat aan zijn zor
gen was toevertrouwd
Dc Ministor-president eindigde„Laat
ons volk den plicht, die vóór ons ligt, om
in ons rijk overzee de hand te reiken aan
blank en bruin, goed verstaan, en dien
overeenkomstig handelen".
Prof. Logeman zei toe. dat de regeering
zoo spoedig mogelijk de verbinding tus
schen ons Indië en Nederland zal herstel
len. Hij sprak in het Maleisch de Indone
siërs toe. Helaas zijn wij nog te kort be
vrijd, om klaar te zijn voor de hulp aan
Indië. Wij zijn nog afhankelijk van onze
bondgenooten, die ons zeker zullen hel
pen. De Nica-eenheden zullen direct met
de geallieerde bezettingstroepen meegaan
Als wij de noodige lonnenmaat krijgen,
zal hol personeel, dat zich voor Indië be
schikbaar hoofl gesteld, zoo spoedig mo
gelijk daarheen worden vervoerd. Red.
De P.Z.E.M. en haar problemen
Ove!' fourenhtiEp em cnog waft
