VRIJE STEMMEN Spanje protesteert tegen besluiten van Potsdam Het Spaansche probleem Doedelzak en trom Ie JAARGANG tm NTTMMF.R'230 DAGBLAD VOOR ZEELAND Dinsdag 7 Augustus 1945 AJgcmccne Leiding t B. G. Kloosterziel en S. L. Boerma Hoofdredacteur i J. Koekebakker Redactie en Administrate Goes, Beestenmarkt 2 Telefoon 2163 Twee processen In de bevriende landen len Zuiden van ons vaderland, die beide, als wij, een harden bezettingstijd hebben doorgemaakt en beide, als wij, thans worstelen om er weer bovenop te komen, in België en Frankrijk, hangt een schaduw over het openbare leven, die wü goddank niet kennen. In beide landen wordt een strijd gevoerd rondom een man, die op de hoog ste sport heelt gestaan in de algemeene volksvereering, en die nu door een groot deel van het volk wordt uitgebannen. Wij kennen onzen Mussert, zooals zij hun Degrelle en hun laval kennen. Maar deze liguren zijn reeds uitgewischt uit het vaderiandsch gedenken. Zij vrachten slechts hun vonnis, om dan voorgoed uit ao aandacht te verdwijnen. Maar wij kennen geen Leopold, die eens de ge vierde jonge vorst is geweest, en nu door een meerderheid van parlement en regee ring wordt verloochend. Wij kennen geen Pélain. die als roemvol strijder bij Ver dun een eereplaals had onder de Fran- schen, en die nu als beklaagde staat voor zijn rechters, 89 jaar oud. beschuldigd van heulen met den vijand. In letterlijken zin is in België geen pro ces gevoerd. De beklaagde was aiwezig, en de bedoeling was niet hem to vonnis sen. Doch erger dan een vonnis is wat hem overkwam. Kij was de wettige ko ning. En nu wordt door regeering en volksvertegenwoordiging uitgesproken, dal zijn terugkeer niet gev/enscht is. Zoo als Minister Spaak het uitdrukte„Wij zeggenSire, uw zoon is onze koning 1" In Frankrijk is wel een proces. De oude man zit op de bank der beklaagden. En een heele reeks politici eh generaals spreken over zijn beleid. Pétain zit stil. Hij kan niet goed luisteren, want hij is heel dooi. Daarom weigert hij ook om te spreken over wat men teen hem ge tuigt. Soms barst hij toch los. Er is nog spirit en kracht in dezen man. Het gaat om zijn hooid. Zal men hem ter dood rerooraeelen Men onlhoold geen meer dan tachtigjarig man. Hij zal dan wel be genadigd worden, en zijn laatsten levens tijd mogen voortsleepen als erkend mis dadiger. zondaar legen de eer van Frank rijk. Een eveumin benijdenswaardig lot voor den roemvollen verdediger van Ver dun, waar in '18 de Duitsche overwel diger hc-t hooid te pletter moest loopen. De bijzonderheden der twee processen zijn dagelijks in de kranten vermeld. Wij vragen nu hier naar den achtergrond van deze dingen. Hoe komt het, dat twee zulke toch emi nente figuren uit deze volkeren zulk een thans bitter veroordeelden weg zijn ge gaan Wij zien als eersten iactor die hen op dezen dwaalweg heelt gebracht het ge looi aan de overwinning van Duitschland. Hiervan hebben wij zelf in do afgeloo- pen jaren ook do sporen gevonden in het eigen hart. Als het eens tijdelijk heel goed ging met de Duitsche wapenen, toen zij bijna heel 't vasteland van West- en Centraal Europa beheerschten. en Engeland werd bedreigd, zelis op zijn afgesloten eiland, door zware bombardementen, terwijl Ame rika ver 'was, en Rusland alzijdig stond, of zelis verbonden scheen met Hitiers rijk, wie heelt toen nimmer getwijield aan hol welslagen van ons stil wrokkend vorzot tegen den verdrukker, die in den eersten tijd zulke zoete vooiskens zong wie heeft niet wel gevreesd, dat Duitschland gedurende langen tijd de toonaangeven de macht zou wezen in Europa, en wij allen dus, geknechte volkeren, gedoemd, om ons zoo ooed mogelijk te schikken onder hun al zwaarder drukkende laars Dit sentiment, dat wij krachtig uit onze ziel moesten bannen, om weer iit to staan tegen het onrecht en het geweld, en Ie blijven bij onze verklaring tot den overheerscher„Wir sind Feinde" dit sentiment heeft zoowel Leopold als Pé tain parten gespeeld, en hen gedrongen op het hellend vlak, waarvan geen te rugkeer mogelijk scheen. Leopold bleef bij zijn troepen, en ver loochende den staatseisch om van uit het buitenland den strijd tegen den overwel diger voort te zetten. Pétain aanvaardde een wapenstilstand voor zijn geslagen volk, om het voor nog erger rampen te sparen. Doch beiden zetten de eerste schrede 'op een weg, die deed afglijden tot collaboratie met den vijand. Straks worden ze steunpilaren voor het Nazi bewind, en een troef in handen van don kaartspeler Hitler, die daarmee zoov/el Frankrijk als België in zijn greep hoopte te vangen. Zij geloofden beiden aan het blijvende succes van Duitschland. En stelden zich in op een overeenkomst met de Duitsche macht. Maar een tweede Iactor kwam hierbij. Daarover in een volgend artikel. Red. Volgens een olficieele publicatie van het hoofdbedrijfschap voor akkerbouw producten is de priis van hel brood met ingang van Maandag 6 Aug. 1945 ver hoogd mot 2 cent per '.00 gram. De regeering heeft geprotesteerd tegen de besluiten van Potsdam, wat Spanje betreft. Zij hoopt op den steun van de Amerikaansche zakenmenschen, die o.a. fabrieken hebben in Valencia. De Spaansche republikeinen hebben opnieuw verzocht. Franco op de lijst van oorlogsmisdadigers te plaatsen. Sinds enkele dagen is er een onbekende zender in den aether, die zich-„Onafhan kelijk Spanjo" noemt, en oproept tot ver zet legen de phalanx. Egypte De Wafdpartij laat geregeld hooren. Zij heeft aan de Britsche regeering een memorandum gestuurd, waarin gevraagd wordt, alle vreemde troepen uit Egypte terug te trekken en alle economische en financieele restricties in te trekken. Wegens scherpe aanvallen op Egypti sche ministers zijn Wafd-gezinde publicis ten gearresteerd. Als protest hiertegen zijn de bladen van do Wafdpartij op- I Augustus niet verschenen. Griekenland De voormalige Turksche minister van Buitenlandsche Zaken. Arras, heeft voor gesteld, voor de Dodecanesus eon auto noom regime in Ie stellen, de eilander te demilitairiseeren, en de veiligheid van deze eilanden te doen garandeeren dooi Turkije, Griekenland en Engeland. Daartegenover verklaarde de Grieksche onderstaatssecretaris voor het Perswezen Takithynos, dat deze eilandengroep be woond wordt door een dooi en door Grieksche bevolking, en dat deze binnen het kader van den Grieksclien staat een factor van vrede en stabiliteit zal worden. Zij zijn schakels van een gouden ketting, die de vriendschap tusschen Turkije en Griekenland zullen verstevigen. Mooi gezegd. Maar Turkijo zal hel zijne denken van al dat goud Engeland Er is een stakingsbeweging in Enge land uitgebroken onder het spoorwegper soneel. die zich dreigt uit te breiden over het geheele land. De arbeiders en employé's eischen o.a. verhoogd loon, betere Zondagsdienstrege ling, een veertig-uren-week, veertien da gen vacantie met behoud van loon. Ook buspersoneel en transportperso- neel zijn al in staking gegaan. VAN HIER EN DAAR De Leider der Formosaanscho revolutio naire beweging heeft verklaard, dat de Formosanen vastbesloten zijn, to blijven vechten onder leiding dor Chineesche re geering, tol den dag der bevrijding. Uit Mexico-City wordt gemeld, dat Ne- grin, do laatste premier van het repubü- Iceinsche Spanje, en het uitvoerende co mité van de republikeinsche partij de Izquiarda-Dopublicana hel eens zijn geworden over de keuze van den volgen den Spaanschen president, en het nieuwe hoofd der regeering in Spanje. President zal worden Diego Martinez Barrio, en eerste minister Negrin. De nieuwe socialistische regeering in Zweden is qevormd vrijwel terstond na de ontbinding der coalitieregeering, die 5'/z jaar geloden was samengesteld. Al- bin Hansson is weer minister-president, wat hij ook in hot coalitiekabinet was. De sovjet-gedelegeerde Jacob Dillon deelde op het medisch congres Ie Mos kou mede, dat hij gunstige resultaten had behaald bij de behandeling van longkan- kerpalienten. Meer dan duizend gevallen werden door hem behandeld, waarvan ongeveer 50 pet. óf genezen óf toch aan de beterende hand kwam. De zieke long werd door hem verdeeld in 35 velden, en deze bestraalde hij afzonderlijk met X- stralen. Daardoor bleef het vernietigende effect van de long geheel uit. Eenige hon derden genezen patiënten bleven onder toezicht en hebben sinds hun ontslag uit de kliniek geen symptomen meer ver- In verband met de vrijlating van tal rijke collaborateurs in Denemarken heeft de verzotsbeweging in Aalbeg een sta king van 24 uur geproclameerd. In Joegoslavië is een amnestiewet aan genomen, volgens welke duizenden col laborateurs en dergelijken in vrijheid ge steld zullen worden. In Tsjechoslowakije zullen in October de verkiezingen worden gehouden voor de niewe 'Nationale Vergadering. In Australië is een wet aangenomen, om de Australische Luchtvaartmaatschap pijen te nalionaliseeren. In Frankrijk is een wet aangenomen, inhoudende belasting van drie procent op alle vermogens van meer dan hon derdduizend francs. Er zijn besprekingen aan den gang tus schen de directies der spoorwegmaat schappijen en de vakbondleïders als een laatste poging om de impasse te verbre- Belgi ;ie Omtrent de loonsverhooging van 20 pet. waartoe werd besloten is nog nader te melden, dat deze verhaoqing- niet lager mag zijn dan 15 francs per dag voor een mannelijke en 12 francs voor een vrou welijke arbeider. Anderzijds mogen de verhoogingen de 20 francs respectievelijk 20 lrancs niet overtreffen. Evenmin mag het loon meer dan het dubbele bedragen van hetgeen betaald werd op 20 Mei '40. De mogelijke weerslag oo de prijzen zal door don minister van Economische Zaken geregeld worden. Over de nieuwe ministers wordt nog gemeld, dat de twee nieuwe liberale mi nisters de macht van de liberale partij in het kabinet versterken. De vier an dere ministers zijn niet-parlementaire fi guren. De twee katholieken uit de ver zetsbeweging geven ook aan deze sterke groep meer invloed in de leiding der re geering. Zij staan blijkbaar buiten de olficieele katholieke partij, want deze heeft besloten, in de oppositie te gaan. Italië Het blijft het land van de hartstochte lijke bewogenheden. Er was een proces tegen „de hyena' van Brescia, Ferruchio Sorlini, die terecht stond wegens „fascistische oorlogsmisda den". Het pioces eindigde plotseling, doordat een Italiaansche politieagent naar voren trad, en hem met de karabijn neer schoot. De dader deed geen poginrr tot ontvluchten, en verklaarde, dat Sorlini hem gemarteld had, en dat de herinne ring hieraan hem had overmeesterd. Toen de redacteur van het communisti sche blad „Lavatore" tot 18 maanden ge vangenisstraf was veroordeeld wegens verboden bezit van wapens hij heette George Jaksetic, en was blijkbaar een geziene persoonlijkheid in Triest werd aldaar een onofficieele staking geprocla meerd. Café's en restaurants zijn geslo ten, en de trams rijden niet meer. Het Verre Oosten Lightnings deden aanvallen op het Ja- pansche transportwezen op Java, in het gebied van Soerabaja. Minstens 37 loco- werden vernietigd. Adm. Nimitz maakte bekend, dat een Japansche marinebasis op de Koerillen Vrijdag en Zaterdag door zware bommen werpers zijn bestookt. Ook zijn aanvallen gedaan op scheeps werven op de Nederlandsche Rioe-eilan- den ten Zuiden van Singapore. De geheele keten der Rhiu-Khiu eilan den, waartoe ook Okinawa behoort, staat met ingang van morgen onder bevel van Generaal Mac Arthur. Okinawa zal dienen als basis voor een machtig invasie-leger en er zal de gewel digste luchtvloot der geschiedenis bijeen worden gebracht. Gistermiddag verbeterde het weer en 600 superforlen wierpen ruim 4000 ton bommen op 4 Japansche industrie-centra ten Noorden van Tokio. Vereenigde Staten De General Motors Corp. is voornemens na den oorlog een personen-auto te fabri- ceeren van lichter gewicht dan de tot nu toe geproduceerde en die levens eco nomisch in het gebruik is. Deze auto zal worden gebouwd in de Chevrole(-fabrie ken. Ford heeft eenigen tijd geleden soort gelijke plannen bekend gemaakt. Voorts heeft de president der General Motors meegedeeld, dat bij Kansas City (Mis souri) een terrein van rond 300.000 acres is aangekocht, waarop na den oorlog wel licht de Buick-, Oldsmobile- en Ponliac- labrieken zullen worden vereenigd. De Spaansche politiek bevindt zich min of meer in con critiek stadium Zoowel Engeland, Frankrijk, de Vereen. Staten als Rusland beschouwen Iberië als het laatste bolwerk van het lascisme en Franco voelt zich onbehagelijk als hij denkt aan de toekomst van zijn regime. Men vraagt zich af, waarom de groote mogendheden geen einde maken aan het. naar democratisch inzicht niet te toleree- ren bewind in Spanje. Het is bekend, dat de Engelsche regee ring tijdens de ernstiae oorlogsperiode een welwillende houding tegenover Franco aannam. In 1940 was n.l. de Engelsche bezetting van Gibraltar uiterst zwak en sterke pressie werd van de zijde der As op Spanje uitgeoefend daarvan gebruik te maken. Tijdens een ontmoeting met Mussolini zou Franco evenwel verklaard hebben, dat het land te zwaar was uit geput om zich opnieuw in het krijgsge woel to storten. In elk geval, de Caudillo is van Gibraltar afgebleven het ergste vrat misdreven werd, was, dat schepen met sinaasappelen, die in Engeland aan gekomen, ook enkele tijdbommen blekon te bevatten Aan den anderen kant moest de Brit sche leeuw met een zuur gezicht aan schouwen, dat de heer Franco, Tanger voor goeden buit verklaarde. En via Biar ritz vloeide het edele mangaan naar de gretige oorlogsmachine van het Duitsche Rijk. Bepaald vriendelijk is men dus op het oogenblik niet gestemd in Londen en de houding van Rusland en de Vereen. Staten komt eveneens duidelijk naar vo ren in het slotcommuniqué van Potsdam, waarin wordt verklaard, dat men Spanje niet opgenomen wenscht te zien in de nieuwe brooderschap der volkeren, we gens het fascistische karakter van dezen Deze zinsnede doet de hoop der repu blikeinsche Spanjaarden in het buitenland weer stijgen. De belangrijkste figuren hier zijn geen onbekende op het politiek too- neelNegrin en Delvayo, ministers tijdens den burgeroorlog, loopen rond met plan groot het aantal links aeoriënleerdc Span jaarden is, staal niet vast of zij allen bereid zijn samen te werken met Negrin blijft een open vraag. Zonder twijfel ge- De Prinsesjes weer thuis Zaterdag hebben de kinderen uit Baarn en Soest een heerlijken feestdag gehad. Zij waren de gasten van de Prinsessen Beatrix, Irene en Margriet in het park van het paleis Soestdijk. Getooid met rood, wit, blauw en oranje waren de kinderen gekomen om do prinsesjes te verwelkomen en hun 'n ponnywagen mei een Shetlandsche ponny aan te bieden. De kinderen werden getracteerd op appelen en een goochelaar liet hun aller lei wonderlijke toeren zien, terwijl de prinses en de prins met de kleine prin sesjes een rijtoer door de vervierde stra ten van Baarn en Soest maakten. De discussie met „Trouw" Mot erkentelijkheid vermelden we dat bovengenoemd weekblad onze aanvulling en correctie geheel heeft aanvaard en overgenomen. De geschiedenis van het ontstaan van ons blad is daarmee vast gelegd, ook voor zijn lezerskring. Wij aanvaarden gaarne de goede wenschen voor een grootere papiertoewijzing niet Negrin groote steun in do Spaansch- Amerikaansche Republieken, dit moet men niet onderschatten, zoowel in moreel als in materieel opzicht. Hun zelfvertrouwen wordt nog versterkt door Franco's sluwe manupulaties. Eerst wijzigt hij zijn ministerie met als gevolg dat de Phalanx van het toneel verdween, dan weer noodigt hij Don Juan, zoon van Alphons III, uit koninkje te komen spelen. Deze was gelukkig zoo verstandig hier voor Ie bedanken. Enfin, wie Spanje ten slotte ook zal besturen, hij zal niet te benijden zijn 1 De buitenlandsche handel zal slechts mot de grootste moc-ite weer op gang kunnen worden gebracht. Een vrijwel nieuw bin- nenlandsch bestuursapparaat zal opge bouwd moeten worden. En hoe krijgt men de menschen Do Spanjaarden zijn van nature niet bijster ijverig en het analphabetisme was voor den burgeroorlog ontstellend groot, onder Franco's bewind zal het beslist niet beter zijn geworden. Neen, het ziet er somber uit voor de nazaten van Philips II 1 L. De opleiding van Neder* landsche 1 roepen in Australië Op 16 Augustus hebben de Nederland sche autoriteiten aan Australië voorge steld, een strijdmacht van c.a. 300.000 man Ie organiseeren en in Australië op Op 26 September 1944 antwoordde de Australische regeering, dat dit voorstel in principe aanvaard werd, maar dat de bijzonderheden nog verder zouden moe ten worden geregeld. In een brief, gedateerd 11 Juli 1945 wordt nu door de Australische regeering medegedeeld, dat gebrek aan menschen verhinderde, de voorstellen uit te voeren. De Nederlandsche autoriteiten verkla ren reeds besprekingen te hebben gevoerd met Australische legerautoriteiten, en dat ten gevolge van deze afwijzing millioe- nen ponden sterling om niet zijn uitgege- De Wïeringermeerdijk dicht Uit Enkhuizen komt het verheugende bericht, dat Zondagavond om 7 uur het gat in den Wieringermeerdijk is gedicht. Een saluut aan de mannen, die hieraan hebben meegewerkt. Do oorlog brengt Johnny Mac Donald van de Glengarry Hills in Canada naar de Siciliaansche kusten in de Middelland sche Zee. Twee waardevolle dingen ver gezellen den jongen pipe-major van de Glengarry Rifles op zijn verre reisde gedachte aan een roodharig meisje, dat ook ergens op de wereld in den oorlog is en zijn doedelzak. Als de landing be gin», zit Johnny boven op een tank en blaast,- hij blaast met heel zijn ziel en al zijn adem. Johnny speelt do oude wij zen met hun donker heete klanken. Zijn kameraden hooren hem niet, want de lucht is overvol van het gedonder der kanonnen, van het fluiten der granaten, maar zij weten dat Johnny daar zit op de tank en speelt voor hen ën dat geef! hen den moed de kust Ie bestormen. De pipe-major speelt tijdens de landing, tij dens het oprukken naar de groene heuvels van Sicilië, waar de Duitscliers zich ver dedigen hij speelt aan de graven van de gesneuvelden een laatsten groet. Dan staan de Canadoezen voor Caste nova. De Duilschers hebben zich inge graven in de heuvels rondom de stad. Johnny staat met zijn mannen voor één van die heuvels en dien heuvel moeten zij nemen. De wijnstokken, die zig-zag naar den top lijnen, camoufleeren de stel lingen van den vijand. De Glengarries beginnen den heuvel te beklimmen. Het moordend vuur uit de Duitsche mitrailleurs slaat hen terug. Overal vallen de man nen het gele stoppelveld aan den voet van den heuvel ligt vol dooden en ge wonden. Johnny ziet dat alles en grijpt 'zijn doedelzak. De anderen volgen zijn voorbeeld, maar Johnny zegt „nee" en alleen met zijn doedelzak, waaruit een doordringend en steeds feller wordend klinken de lucht wordt ingeslingerd. be stijgt Johnny den heuvel met de wijn stokken. Het monotoon, maar opzweepend geluid, dat Johnny uil den doedelzak laat gillen, verwart en beangst de Duilschers in den wijngaard en als de Glengarries op een afstand heuvelopwaarts volgen, is de vijand niet meer in staat hen tegen te houden. Johnny speelt met een kracht, dat zijn longen bijna uiteen barsten, zijn kameraden volgen hem en de Duilschers vluchten Het marktplein in Middelburg ligt in de avondzon. Langs de touwen, die een groot rechthoekig plein afperken, ver dringt zich jong en oud. Uit de ramen puilen de menschen ,- zij zijn geklommen op de daken en luifels, zij staan op de resten van het oude stadhuis en op de steigers om den stadhuistoren. Vlaggen en wimpels hangen langs de gevels en bewegen zacht in den stillen wind. Het geroezemoes, daf de lucht vult, verstomt om plaats te maken voor het geweldige geluid van de Massed Pipes and Drums van de 52 (Lowland) Divison. Op do maat van hun eentonige, maar tevens zoo opwindende en alles beheerschende muziek marcheeren de doedelzakspelers en trommelslagers binnen de omheining. Hun beenen in geruite kniekousen plaat sen de stevig gelaarsde voeten in oen martiaal cadans op den grond. Daarbo ven zwaaien sierlijk de groen en rood geruite plooirokken, bungelen de typische tasschen en de fraai versierde dolksche den. De mannen, die verleden herfst door den modder kropen om Zeeland te be vrijden, geven nu in de hoofdstad van de provincie een gala-concert. Terwijl de pipers blazen tol het zweet hun over het gezicht van onder de groene of zwarte, met noppen versierde, petten stroomt, de trommelslagers jongleeren mot hun wit- geknopto trommelstokken, marcheeren zij af en aan en loopen eenvoudige figuren. De muziek is ongecompliceerd, het bewe gen dor soldaten zonder versiering, toch is het schouwspel en de muziek onge meen boeiend en indrukwekkend. De vre dige sfeer van het marktplein neemt iets over van de vrij gelijkmatige, maar soms tot uiterste felheid opgezweepte muziek en achler de hagen menschen. die stil luisteren, zouden wij een slagveld kun nen vermoeden, waarheen de mannen straks bemoedigd door hun krijgsmuziek, hoen moeten trekken. Maar als zij onder luid applaus wegtrekken, is het gelukkig alleen om te gaan uitrusten van hun in spannend concert, dat, wij twijfelen er niet aan, bij allen bewondering en waar deering vond en voor ieder een genoegen Het concert werd bijgewonod door ver schillende burgerlijke en militaire auto riteiten. A.

Krantenbank Zeeland

Vrije Stemmen. Dagblad voor Zeeland | 1945 | | pagina 1