VRIJE STEMMEN
Laval's verklaringen
ïlilse-tr
Ie JAARGANG
NUMMER 229
DAGBLAD VOOR ZEELAND
Maandag 6 Augustus 1945
Algemecnc Ld ding
B. G. Kloosterziel en
S. L. Boertna
Hoofdredacteur i
J. Kockebakker
Redactie en Administratie i
Goes, Beestenmarkt 2
Tdefoon 2163
Nadere bijzonderheden
over de verklaring van Potsdam
De Sovjet-Unie maakt aanspraak op
Koningsbergen en omgeving, en deze
aanspraak zal in een voorstel op de ko
mende vredesconferentie door Truman en
Attleo ondersteund worden. De grenslijn
loopt ongeveer van Danzig naar het drie
landenpunt (Lïthauen, Polen, Ruslandj.
De conferentie verzoekt aan Polen, ïsje-
choslowakiio en Hongarije om de uitwij
zing der Duitsche bevolking in elk geval
op rustige en menscholijke wijze te doen
plaatshebben.
Het lidmaatschap van vrije vakvereni
gingen zal worden toegestaan, evenals
vergaderingen hiervan, en discussies op
die vergaderingen.
Er zal naar gestreeld worden, de vroe
gere bondgonooten van Duitschland en
de neutrale staten zoo spoedig mogelijk
te kunnen toelaten tot de Vereenigde Vol
keren.
Wanneer de raad der 5 ministers van
Buitenlandsche Zaken in Londen verga
dert, zullen de landen, die bij een aan
hangig gemaakte kwestie betrokken zijn
uitgenoodigd worden, ook een afgevaar
digde daarheen te zenden.
Hot Duitsche rechtswezen zal gereorga
niseerd worden. Getracht zal worden hel
Duitsche volk het besef bij te brengen,
dal het militair definitief verslagen is.
Do herslelbetalingen aan Rusland zul
len o.a. bestaan uit weg te voeren goe
deren uil de door Rusland bezette zone.
en uit de Duitsche bezittingen in Honga
rije, Roemenië, Bulgarije. Finland en het
oostelijk deel van Ooslenrijk. Rusland
neemt op zich. Polen van uit zijn doei
schadeloos le stellen.
De herstelbetalingen der Vereenigde Sta
ten, Groot-Brittannië en de andere recht
hebbenden zullen uif de westelijke zones
voldaan worden, benevens uit de Duit
sche bezittingen in het verdere buitenland
Omtrent de induslrieele uitrusting in hot
westelijk deel van Duitschland wordt be
paald. dat Rusland daarvan 25 pet, zal
krijgen, voorzoover ze niet noodig is voor
de binnenlandsche behoeitc. Voor 15 pet.
zal Rusland daarvoor levensmiddelen,
aardewerkproducten, petroleumproducten,
potasch. steenkool, zink en hout verstrek
ken. Voor de restende 10 pet. wordt door
Rusland niets teruagegeven.
Omtrent de aandoelen in Duitsche iodu-
stieele ondernemingen wordt bepaald, dal
Rusland alziet van die in de westelijke
zone, terwijl Groot-Brittannië en de Ver
eenigde Sialen alzien van die in de oos
telijke zone. Ook maakt Rusland geen
aanspraak op het goud, dat door de geal
lieerden in Duitschland is buitgemaakt.
De conlerentie heeft het voorstel van do
Sovjot-regeering inzake uitbreiding van het
gezarr der voorloopigo Oostenrijksche re
geering over geheel Oostenrijk in studie
genomen, en heeft besloten, deze kwestie
te behandelen na den intocht van de Brit-
scho en Amerikaansche strijdkrachten in
Weenen.
ACTUALITEITEN
Het voorloopïg partijbestuur dér S.D.A.P.
heeft verklaard, er geen bezwaar tegen
te hebben, dat leden der partij zitting
nemen in comité's ter viering van Oranje
gedenkdagen. Het toetreden van geheelc
aldeelingen tot zulke comité's achtte het
partijbestuur echter ongewenscht.
Een aardige demonstratie had verleden
week in Den Haag plaats op den 3Sslen
verjaardag van de Amerikaansche lucht
macht. 200 Amerikaansche vliegtuigen
vlogen laag over de stad, en brachten
op die wijze een groet aan het verbonden
Nederlandsche volk. Velen der piloten
hebben deelgenomen aan de zendingen
„drops from the air" voor Den Haag.
Met inganq van 13 Augustus a.s. wordt
de luchtlijn Stockholm-Amsterdam her
steld. De Zweedsche luchtvaart wil dezen
dienst drie maal per week onderhouden
voor passagiers, post en goederen. Ver
moedelijk zullen hiervoor vliegende for
ten worden gebruikt, die tijdens den oor
log noodlandingen in Zwedon moesten
maken.
De minister-president, Prof. Schermer-
hom, zal op 15 Augustus een monument
onthullen, ter nagedachtenis van de vijl
gijzelaars, die op 15 Augustus 1942 op
de Goirlesche heide werden vermoord.
Het monument wordt opgericht oo de
plaats der terechtstelling. Het waren de
hsoren Willem Buys, graaf E. O. van Lim
burg Stirum, Mr. Robert Baclde, Chr. Be
nokers en baron A. Schimmelpenninck van
a er Oye.
is een dagelijkscho busdienst Nii-
meg.vn-Zutphen geopend, die aansluiting
geeft op Re treinen uil het Zuiden.
Krachtens de leen- en pachtovereen
komst hebben de Vereenigde Staton tot
dusverre aan Nederland goederen en
diensten geleverd voor 140 millioen dol
lar.
De
qroep van Nederlandsche r
ilen is in Auslrclië aangekomen, -na
zullen worden opgeleid.
Frankrijk
De commissie voor buitenlandsche aan
gelegenheden van do raadgevende verga
dering heeft eenstemmig een motie aan
genomen, waarin de Fransche regeering
wordt verzocht de diplomatieke betrek
kingen met Spanje van Franco te verbre
ken en stappen te doen bij de regeerin
gen van Engeland, Amerika en Rusland
om haar steun te verleenen aan een re-
publikeinsche Spaansche reqeering.
Laval heeft in het proces Pétain o.m.
verklaard, dat iemand met een gezond
verstand in October 1940 aan een Duit
sche overwinning heeft moeten denken.
Hij had het noodig geacht, dat de Duit-
schers vertrouwen in hem stelden, doch
hij was Franschman in hart on nieren en
kon niets anders wenschen dan de over
winning van Frankrijk.
Verder zei Laval noa. dat men het
Pétain niet kwalijk moet nemen, dat hij
verschillende wetten e.d. onderteekend
heelt. Hij was een oud man Hij had
geen verstand van dergelijke zaken en
toekende alles wal men hem voorlegde.
Het Verre Oosten
Generaal Mac Arthur maakte bekend,
dat in de eerste 7 maanden van dezen
oorlog ruim 3 millioen ton Japansche
schoepsruimte door de luchtmacht is tol
linken gebracht.
Luchtaanvallen werden over een uil-
gestrekt gebied uitgovoord vanaf Japan
tot Borneo en van do Chineesche kust tot
aan Nieuw-Guinea.
Voor het eerst in de geschiedenis van
China zullen parachutetroepen in actie
treden. Ze zullen een belanarïjk tegen
offensief legen de Japanners in China in-
Potsdam en het Verre Oosten
Het Britsche ministerie van buitenland
sche zaken heeft bekend cemaakt, dat de
generale staven van Engeland en do Ver.
Staten tot in details do coördinatie van de
plannen voor den strijd in het Verre Oos
ten op de conferentie hebben uitgewerkt.
Belangrijke mutaties in de verschillen
de commando's zullen daartoe plaats
hebben.
Een ambtenaar van hot Engelsche mi
nisterie van Buitenlandsche Zaken heef!
over de conferentie van Potsdam een ver
klaring afgelegd, waarin hij zegt, dat het
communiqué niet eerder is gepubliceerd,
omdat de oorlog tegen Japan momenteel
een oorlog van do „Big Two" is.
Ik zou echter willen verklaren, zeide
hij, dat het onmogelijk is uil het commu
niqué de gevolgtrekking te maken, dat
Rusland niet zal deelnemen aan den oor
log tegen Japan.
Rusland
De Prawda, het oiiicieele orgaan van
de Russische communistische partij, oor
deelt als volgtEngeland is niet verge
ten, dat na den vorigen wereldoorlog
een ernstige induslrieele crisis ontstond,
en een massale werkloosheid. Dit moet
nu voorkomen worden. Daarom hebben
de Engelsche kiezers thans gekozen voor
Labour. De overgang van oorlogs- naar
vredeseconomie moet aldus geschieden,
dal de 3.5 millioen arbeiders, die naar de
fabrieken en de nieuwe industrieën wer
den gehaald, ook werk vinden nu het vre
de is geworden. Beslist moet worden wie
de hoofdlasten van den oorlog hebben te
dragen.
Reuter seint uit Moskoude Sovjet-Unie
verwacht een „new deal" in Europa, als
gevolg van een Labour-regeering in En
geland. Hi; vermeldt de voigende pun
ten een hecht front voor de democrati
seering van geheel Europa. Een vastbe
raden behandeling van het probleem
Duitschland, totdat de Duitschers een her
opvoeding hebben onderdaan wat nieu
we wegen in denken en leven betreft.
Een sympathieke houding ten aanzien van
Ruslands eischen inzake veiligheid en
vrije toegang tot de overige wereld. Een
groote ruilhandelvoor Engeland hout
uit de uitgestrekte Russische wouden,
voor Rusland Britsche machinerieën.
De „Observer" in Engeland daarente
gen schrijlt. dat de socialistische over
winning in Engeland door Moskou mot
gereserveerdheid is ontvangen. Vreest
men daar, zegt de Observer, een concur
rentie tusschen Moskou en Londen met
betrekking tot links Europa
Met grooten spoed wordt gewerkt aan
het dichten van het gal in den Wieringer-
meerdijk. Meer dan 200 m. van den bin-
nen-keileemdam van het nieuwe dijkstuk
steekt reeds boven water uit. Men hoopt,
dat op 15 Aug. het gat zoover zal zijn
gedicht, dat met de bemaling kan wor
den begonnen.
Van a.s. Maandag 12 uur af zullen
geen schepen meer door het gat in den
dijk kunnen passeoron.
Gen.-Majoor Kruis zal optreden als ter
ritoriaal bevelhebber van het nieuwe
korps Gezagstroepen, zoolang de uitoefe
ning van den bi/zonderen slaat van be
leg aan den chef stal 'M. G. is opgedra-
Zoodra do staat van beleg wordt op
gegeven is voor deze functie aangewezen
luit.-kol. V. E. Nierstrasz.
Het bezoek van den Russischen ambas
sadeur Valkof aan Den Haag is van
niet-officicelen aard.
Over enkele dagen zal de ambassadeur
die ambassade-raad is geweest bij de
Sovjet-Russische ambasscdo te Londen,
rar Engeland terug keeren.
Binnenkort hoopt hij officieel zijn in
trede te doen in Den Haag.
Komende van's-Hertogenbosch 2ijn er
thans drie routes om het midden en Wes
ten van het land te bereiken, t.w.
le. Den Bosch-Zaltbommel-Kuilenburg-
Utrecht2e. Den Bosch.-Zaltbommel-Via-
nen-(U1recht)-Amslerdam3e. Den Bosch-
Zaltbommel-Gorcum-Hendrik Ido Ambacht-
Rotterdarr.-Den Haag.
De minister van 'Sociale Zaken heeft
een commissie ingesteld tot onderzoek
naar het beleid en de gedragingen in be
zettingstijd van Ir. R. A. Voxwey, wnd.
secretaris-generaal van het departement
van sociale zaken, tevens directeur-gene
raal van het Rijksarbeidsbureau.
De prov. kerkbesturen hebben met over
weldigende meerderheid de ontwerprege
ling voor het bijeenkomen van de Ned.
Herv. Kerk In Generale Synode aange-
A.N.P. meldt, dat in afwijking van hel
oorspronkelijke plan. het spoorwegverkeer
tusschen het Westen en het Zuiden des
lands, via Geldermalsen-Nijmeqen, hall
Augustus niet alleon militair vervoer, doch
ook voor vervoer van burgers en goede
ren zal worden gebruikt.
Reeds is een proefrit gemaakt op het
traject UtrechtGeldermalsenNijmegen.
Vanaf 1 Augustus staat de lijn open
vor militair
Rekenschap gevraagd aan
het vorige ministerie
Wij lezen felle woorden in de Maasbode
van de hand van O. van Nispen tot Se-
venaer, waarin hij allerlei vragen stelt
omtrent de gesties van het vorige kabinet.
Speciaal wil hij gaarne nu achteraf we
ten, waarom er zooveel wisselingen wa
ren in het kabinet. Waarom ging De
Geer heen Waarom al die anderen
Waarom speciaal Minister Burger Men
zegt, dal deze, in Maart in Brabant ko
mende, ontsteld was over do gevolgen
van do toepassing van het Tribunaal-be
sluit en van de P.O.D. en dat hij toen
een rede heeft gehouden om op matiging
aan te dringen. Men vertelt, dat dit niet
naar den zin was van leidende persoon
lijkheden in Londen, die niets wisten van
den toestand hier. Minister Burger zou
tot aftreden gedwongen zijn. en de
scherpslijpers kregen hun zin. tengevolge
waarvan tienduizenden en nog eens tien
duizenden in gevangenkampen zuchten,
waaronder geheel onschuldigen. wier vrij
lating door zekere elementen wordt ver
hinderd. Een zeer gematigd blad kwelifi-
ceerde dergelijke toestanden een dezer
dagen als een nationale schande. Gin
gen de ministers Albarda en Van den
Tempel heen. omdat zij aan de zijde ston
den van minister Burger Een der mi
nisters van iinanciën in het kabinet Ger-
brandy zeide, sprekende over het Rost-
sche wanbeheer, dal ons land milliardon
Hoefl gekost: wij hebben slechts 550 mil
lioen uitgegeven. Mag Sijmen, die dit
bedrag met harden arbeid moet opbren
gen, ook weten, waarvoor deze uitgaven
zijn gedaan
Als men ziet, hoe er nu met 's lands
gelden wordl omgesprongen, hoe er op
staatskosten wordt gerost en oereden
natuurlijk uitsluitend voor noodzakelijke
dienstreizen dan wordt het verlanqen
naar het zien adeggeD van financieele
verantwoording nog te sterker
De »Patria« bracht goud
In IJmuidon is met de motorschoener
.Patrio" de eerste zending goud, 150
Ion, naar ons land teruggebracht.
Min. Spaak over Nederland
Tijdens de vergadering van de com
missie van Buitenlandsche Zaken der Bel
gische kamer zeide minister Spaak in
antwoord op een vraag, dat de verbete
ring van de relaties met Nederland nog
al moeilijk was tengevolge van den cha-
olischen toestand, waarin de Nederland
sche politiek zich bevindt. In de bijeon-
komst werd aangedrongen op een nieuw
cultureel accoord tusschen Nederland en
België.
Prinses Irene 6 jaar
Gisteren is Prinses Irene 6 jaar ge
worden. Het was Haar eerste ver
jaardag in Nederland. Wij hopen,
dat zij nog lange jaren gespaard
zal mogen blijven.
Radiotoespraak
van Prinses Juliana
H.K.H. Prinses Juliana heeft Zaterdag
avond vla de radio een toespraak ge
houden, waarin Zij centgc persoonlijke
dingen wilde zeggen.
In de eerste plaats deelde Zij mede. dat
de longontsteking vau Haar moeder heel
goed verfoopt. Zij heeft al weer ecnigc
malen mogen opstaan en ecnige bespre
kingen kunnen hebben. De Prinses sprak
de hoop uit. dat na de jaren van onaf
gebroken hard werken, druk cn spanning
nu een periode lang genoeg voor genezing
en rust verwezenlijkt zal kunnen worden.
De Prinses dankte voor her grootscbe
welkom bij de terugkeer in het vaderland
ondervonden. Zij zeide, de kinderen niet
overal te kunnen meenemen, omdat kleine
kinderen een rustig en geregeld leven
moeten hebben, maar wij zullen ze aller
minst verstoppen. De Prinses verzocht
met nadruk dc kinderen niet te verwennen,
ze niet te overweldigen door belangstel
ling cn liefde.
Bij de diepe vreugde van hereeniging
in het vaderland denkt men voortdurend
aan de velen, naar wier thuiskomst tever
geefs werd uitgezien en men beseft des te
meer zijn verantwoordelijkheid tegenover
dit alles om ook zijn uiterste krachten in
te spannen en alles te geven voor den
wederopbouw van ons aller vaderland,
zoo besloot de Prinses.
NECROLOGIE
HAN HOLLANDER
Han Hollander, de bekende radio-re
porter, is in een kamp le Polen overleden.
Zoo staal hel in een simpel berichtje
in de krant, meer niet.
Waarom ook meer drukte over dit ge
val, dat verloren gaat in de massa van
millioenen, die dezen oorlo" niet meer
overleefden 1 Wat is dan één mensch
in zoo'n enorme hoop menschen
„Zoo. is die ook dood en we gaan
weer verder, onbarmhartig voortgejaagd
door hel ijltempo dat onze eeuw ken
merkt.
Alleen de prominente figuren onzer sa
menleving wordt eenige aandacht ge
schonken. Slechts bij den dood van de
grooten onder ons, staan wij een oogen-
blik langer stil. En nog lang daarna wor
den hun daden, hun eigenschappen aan
volgende geslachten verteld.
Och nee. Han Hollander zal nooit in
'n jaartallenboekje komen. Hij was „maar"
'n radio-reporter en het eenige dat ie deed
was voetbalwedstrijden verslaan.
Weet u nog, hoe we bij de radio zaten
te genieten als ie bezig was Hoe ie
met z'n onvergelijkbaar enthousiasme
sells de meest flegmatieke menschen wist
le interesseeren voor HolIaiid-3elg:ë
Hoe zijn slem in een climax tenslotte het
uit kon schreeuwen„laaaaa. tij zit. hoe
ra, luisteraars 1—0 voor onze jongens"
Dat hij soms zóó'n jubelenden, daveren
den woordonslroom in onze antenne joeg,
dat we meenden de lampen in ons toe
stel 1e zullen hooren springen
Nee. is ben geen voetbalmaniak, maar
wonneer menschen, die nooit een tnatch
hebben gezien zelfs, zich opwonden bij
z'n van geestdrift blakend verslag, dan
moet er toch wel iets bijzonders geweest
zijn aan dezen mensch.
En dat was het ook. Hij was een
woordkunstenaar, zijn oogen, zijn herse
nen en zijn tong waren één geheel, dat
hij tol zijn bediening had als niemand
vóór hem. En hij was sportief, een all
round sportsman, die de beschaving ook
op de sport toepaste en haar daardoor
op een hooger niveau bracht.
En bovenal was hij Nederlander. Zon
der chauvinist te zijn, was Holland bij
hem nummer één. Een doelpunt dat de
tegenpartij maakte, Icon 'm een spijtig
„lammer luisteraars maar verdiend"
ontlokken en een goal die door de onzen
werd gemaakt, deed 'm zijn woorden als
milrailleurvuur zoo snel en op jubelenden
toon door onzen luidspreker jagen. Hij
vocht vanuit zijn cabine mee met z'n jon
gens op 't veld en liet ons, via zijn oogen,
meevechten voor Holland.
Was dit n!ot zijn groote verdienste, dat
hij ons beter leerde besellen dat we alle
maal bij elkaar hooren en saamgebun-
deld moeten strijden
Han Hollander, je droeg je naam met
eere, we zullen ook jou niet vergeten.
Rust in vrede PRIK.
„Schoenmaker blijf bij je leest"
Een variant op dat spreekwoord zou
kunnen zijn„Kruidenier, blijf bij je grut
terswaren". Wat moet nu een kruidenier
met klompen gaan handelen. En nog wel
legen zwarte prijzen. In Kattendijke werd
er door de Prijzencontrole een gepakt, die
klompen had verkocht tegen f 10 p. paar.
Voor dit handeltje had hij tien paar klom
pen klaar staan, Een paar had hij ervan
verkocht, toen de Prijzencontrole hem
snapte. De overige negen paar zijn na
tuurlijk in beslag genomen en de kruide
nier ging op den bon. Het zal geen voor-
deelig zaakje voor hem zijn 1
De »Jan van Galena
De nieuwe „Jan van Galen", de lorpe-
dobootjager. die do opvolger is van de
gelijknamige, die in de Meidagen van
1940 len onder ging. is Vrijdag in Rot
terdam aangekomen.
De opbouw van ons nieuwe leger
Radiorede van den Minister van Oorlog
Zooals gebruikelijk op Vrijdagavond,
heeft een onzer ministers voor de radio
gesproken. Ditmaal was het Z. Ex. Mr.
J. Moynen, de Minister vcm Oorlog, die
sprak over den opbouw van ons nieuwe
leger.
Hij zeide oa.„ dat ongeveer 200.000
man onder de wapenen zullen komen, en
wel 100.000 voor de expedilionnaire macht
27.000 voor de gezagsbataljons inclusiei
NICA-personeel en 50.000 man bezettings
troepen voor Duitschland. Het personeel
luchtstrijdkrachten maakt de 200.00U
Er zullen drie lichtingen dienstplichtigen
worden opgeroepen, doch eerst in hel
voorjaar van 1946.
De opleiding voor de expedilionnaire
macht zal geschieden in Engeland, voor
de gezagsbataillons in Australië en voor
de bezettingstroepen in Nederland.
Wij rekenen erop, dat de eerste divisie
van c.a. 20.000 man in November naar
Engeland gaat.
Ook waren wij van plan vanaf Augus
tus iedere 14 dagen 2500 man naar
Australië te zender, doch er wachten
honderdduizenden Amerikaansche en
Canadeesche soldaten op gelegenheid om
naar huis terug le keeren en nog eens
honderdduizenden op transport naar het
strijdtooneel in het Verre Oosten.
Hef aanschaffen van de legeruitrusting,
ging de minister vorder, is een probleem.
Ds eerste divisie zou in het begin van
1946 naar Indië kunnen vertrekken en de
volgende ongeveer 4 maanden later. Nu
rijst de vraagkomen zij dan nog te
pas aan den strijd legen lapan Deze
vraag is begrijpelijk. Men moet echlec
rekening houden mei het feit, dat al ge
ven de Japanners zich in hun moederland
onvoorwaardelijk over, zij dit nog niet
overal zullen doen.
Vervolgens spralc de minister over den
geest van ons nieuwe leger.
Hij wees op hot groote aantal vrijwil
ligers, waaruit blijkt, dat het leger thans
door ons volk gedragen wordt.
De minister deed een beroep op de
reserveofficieren, die in teleurstellend
kleine mate gehoor hebben cregeven aan
don oproep voor vrijwilligers voor de
expedilionnaire macht. Mocht het aantal
niet voldoende zijn, dan zullen de oproe
pingen plaats hebben.
Verder zei hij tot dei-enen. die den
ken dat diploma's H.B.S. en Gymnasium
voorkeur gevc-n voor officiersopleidingen,
dat het best mogelijk is, dat na de her
scholing van de beroeps-olficieren en on-
der-clficieren verschillende hunner niet in
hun ouden rang dienst zullen doen. ter
wijl een soldaat of sergeant van vroeger
nu in de officiersopleiding komt.
Er zal voor de kaderopleiding voorkeur
worden gegeven aan hen, die zich als
vrijwilliger hebben gemeld.
Nu rijst ook de groote vraag Dienst
plicht, hoeveel en wanneer worden er op
geroepen Het antwoord hierop is. dat
wij rekenen op c.a. 110.000 oorlogsvrij
willigers, waardoor dus 90.000 man op
geroepen zullen moeten worden. In de
huidige omstandigheden zullen dat waar
schijnlijk slechts drie lichtingen behoeven
te zijn, bestaande uit diegenen, die in
1946 20 jaar, eventueel den leeftijd van
21 of 22 jaar hebben bereikt. De oudere
lichtingen zullen niel opgeroepen worden,
behoudens speciale technische troepen.
Met een beroep op het Nederlandsche
volk beslool minister Meynen zijn rede.