VRIJE STEMMEN
Big-Tliree-coiilereiitie geëindigd
Ie JAARGANG
NUMMER 227
DAGBLAD VOOR ZEELAND
Vrijdag 3 Augustus 1945
Algcmccne Leiding
B. G. Kloosterziel en
S. L, Boerma
Hoofdredacteur i
J. Kockcbakkcr
Redactie en Administratie i
Goes, Beestenmarkt 2
Telefoon 2163
INDONESIË
vraagt de aandacht
I.
Indonesië zucht nog onder den Japan-
chen hiel. Duizenden maken zich op om
het te gaan bevrijden. Kennen wij Indië
en den Indonesiër voldoende
Een mooie kennis tot deze bijdrage le
verde Dr. Soemiko Djojokadi-Koesoemo,
loon. hij op de eersle gehouden vergade
ring van hel Verbond van Indonesische
burgers sprak over de cullureele zijde van
de samenwerking tusschen Nederlanders
Indonesië/s. Wal wil bet Verbond:
Hot wil zijn een manifestatie van ..den
drang en den wil tot samenwerking tus
schen Nederlanders en Indonesiërs. Wat
wil het Verbond? Het wil zijn een ma
nifestatie van den drang en den wil tol
samenwerking tusschen de verschillende
jen der bevolking, vereonigd door de
ïieide voor Indonesië. Voor oen derge
lijke samenwerking is noodig een eerlijke
en bewuste geesteshouding.
Dr. Soemiko wees er op, dat de aanra
king tusschen het Westen en het Oosten
aan hel eind van de vorige eeuw
intensief is geworden door de versnelde-
doordringing van het Westen.
Het Oosten werd door deze aanraking
aanhanger van de materialistische we
reldboschouwing en keerde zich af van
de eigen cultuur en levenswaarden.
De Oosterling maakte zich de Wester-
sche wetenschap en techniek eigen en
drong door in het natuurwetenschappe
lijk denken. Doch de Westersche geest
bleel hem vreemd. Dit- leidde tot wat
Prol. Kremer eens pittig noemde, een gees
telijke aardbeving voor den Oosterling,
>n onevenwichtigheid van geost, die ook
t uitdrukking kwam in het politieke le-
_>n en een onzekerheid tegenover levens
vraagstukken lol gevolg had.
Kent Uzelve, dan hebt gij moed
Dit oude Javaansche spreekwoord moet
de karakteristiek zijn van de nieuwe pha
se die wii thans zijn ingegegaan. De
Oosterling zal dieper in den rijken Wes-
lerschen geest hebben dPor te dringen,
niet aiieen om materieel gewin, doch om
zich lot een harmonisch mensch te ont
wikkelen. Daarnaast moet hij zichzelf
-evenwel herkennen en de eigen culluur
en cultuurwaarden opnieuw beleven en
deze hervormen in het kader van don
nieuwen tijd.
Do angst om zichzelf le verliezen bij de
aanraking met een andere cultuur, zal
verdwijnen wanner wij onszelf kennen.
Wij moeten trachten uit beide culturen de
zedelijke motieven ons eigen te maken.
'Oost en West zullen zich hebben te her
zien. Bij de Indonesische jongeren komt
dit reeds tol uiting in hun veranderde
levenshouding. Zij wenschon zich le be
vruchten met den Westerschen geest, en
'zich te doen schragen met den Ooster-
schen geest.
Het Westen zal moeten breken met den
•superieuren rassenwaan en deze zal moe-
ton plaatsmaken voor de weienschap dat
-ook het Oosten iets le bieden heelt.
Er zijn in het verleden ook door het
Westen groote fouten gemaakt. Het blin
de reageeren op liet nationalisme b.v.
was weinig verhel/end, waarbij vooral de
pers zich kenmerkte door een volslagen
gebrek aan stijl. De rassendiscrimatie
kwam ook voort uit het gemis aan inner
lijke zekerheid en den angst voor uitingen
-die niet uit de eigen wereld kwamen.
Hel is echter nu den tijd om te streven
naar een betere samenleving en ook op
politiek gebied de
Dit is een zeer belangrijke reden, die
ons aller belangstelling ten volle verdient.
Oost en West zullen elkaar steeds meer
moeten gaan doordringen, Nederlanders,
Indonesiërs en Chineczcn zullen als gelijk
waardige leden van de Volkerenfamilie
eendrachtig, me! volkomen eerbiediging
van eikaars persoonlijkheid, een betere
wereld hebben lo bouwen Red.
Er zit schot in
Met ingang van 20 Juli zijn in het V/es-
lt 'n van ons land de rijwielbanden in be-
pC tkto mate in de distributie gekomen,
B,-n: lenkort zal voor het gelieele land een
rege ''"9 getroilen worden voor de fiets-
bandi -ndistributie. Vitale bedrijven en ge
teislercgebieden zullen bij deze rege
ling dei.' •'ooirang hebben.
Alle bi 'langrijke bedrijven, spoorwegen,
mijnen, c '1Z-' hebben gebrek aan hout.
In Zweden 2a' 450,000 kub. m. en in de
Vereonigde Stolen en Canada 160.000
kub. m. aan gekocht worden.
Hel in den oorlog zoo zwaar getroffen
Rotterdam hec Den Bosch geadopteerd.
Een voorbereid aclie is begonnen.
De Hollandscl Nieuwe, de in Neder
land zoo populair haring, is hier en daar
«oer te krijgen. 1 haring per bon
Nederland heeit Zweden 50 locomo
tieven besteld. De eerste twee zijn in
Roterdam aangekome n en op eigen kracht
sr Utrecht gereden. ^e' zijn vierassers
I gesloten machine! uils. Van dil type
worden er binnenkort »°g 33 verwacht.
Potsdam
De conferentie te Potsdam, die 14 da
gen geduur^ heeft, is zooals wii nog in
een deel der vorige oplaag meldden, ge
ëindigd.
Tijdens de laalste zitting, die 2 uur
duurde, en werd gehouden rondom een
tafel, die gedekt was met de nationale
vlaggen, hielden President Truman, ge
neraal Stalin on premier Attlee elk een
toespraak.
De slottaak der conferentie bestond uit
het opstellen van de gemeenschappelijke
verklaring, die oersl Donderdagavond be-
Toen dit werk gereed was dankten do
staatslieden elkaar, waarop zij allen el
kander de hand schudden in een atmos
feer van de grootste hartelijkheid.
Truman is op hol vliegveld in Cornwall
aangekomen, terwijl -Attlee per vliegtuig
bij Londen gearriveerd is.
Hef Verre Oosfen
Officieel wordt gemeld, dat niet minder
dan 820 superforten gistermorgen vroeg
oen record-aanval gedaan hebben op vijf
van de twaalf Japansche sleden, die j.l.
Woensdag door pamfletten gewaarschuwd
Meer dan 6000 ton bommen regenden
op deze steden.
Slechts 1 toestel ging bij deze operatie
verloren.
Verder werden luchtaanvallen gedaan
op Borneo, Nieuw-Guinea, doelen bij Sin-
gapore, Siam en langs de Chineesche
kust.
Amerikaansche oorlogsschepen en ma-
rino-vüegtuigen hebben wederom '1 eiland
Wake, 1600 km. ten Oosten van Japan,
gebombardeerd.
België
In hel Belgische kabinet zijn in plaals
van de afgetreden katholieke ministers
benoemd Robert Goddings, minister van
kolonie, liberaalRené Lefèvre, minister
van landbouw, liberaalFrans de Voghel,
minister van financiën, directeur van de
Belgische Nationale Bank Marcel Gre-
goïre, minister voor de oorlogsschade, ka
tholiek uit de verzetsbeweging Adrienne
van den Branden de Relh, minister voor
de oorlogsslachtoffers. Katholiek uit de
verzetsbeweging.
De nationale arbeidsconierentie heeit
besloten, dat de loonen met 20 pet. ver
hoogd moeten worden. Deze verhoogïn-
gen gaan op 1 Augustus in. Minister-pre
sident Van Acker presideerde de vergade
ring. die door delegaties van werkgevers
en werknemers werd bijgewoond. Dc
vergadering besloot,,ieen leening le slui
ten van 600Q.millioen francs ten behoeve
van het verder op peil brongen van ar
beidershuishoudingen. Aldus bericht het
A.N.P.
De katholieke leden van de Belgische
kamer en senaat hebben besloten in de
oppositie te gaan. Zij verzetten zich te
gen terugkeer in het kabinet van de zes
aigotreden katholieke ministers.
Frankrijk
Uit een brief van Admiraal Leahy, de
vroegere Amerikaansche ambassadeur bij
de Vichy-regeering, blijkt, dat de schrijver
gedurende zijn verblijf te Vichy Petains
toewijding voor hel welzijn van het Fran-
sche volk bijzonder hoog achtte.
Petain trachtte alles te doen om de As
tegen te werken, in het voordeel van de
geallieerden.
Leahy verklaarde, dal Pelain menig
maal tegen hem zijn hoop had uitgespro
ken over de vernietiging van de nazi
indringers.
Tot Petain zegt Leahy o.m.Ik verklaar,
dat in iedere zaak, waarin U faalde de
macht van de As legen te werken, dil
slechts geschiedde, omdat U anders door
uw positieve daad een nog grooler ver
drukking van uw volk door de indringers
zou hebben veroorzaakt.
Pierre Laval is per vliegtuig op Lo
Bourget bij Parijs gearriveerd. De Fran-
sche politie heeft hem dadelijk naar de
gevangenis te Fresnes gebracht.
Engeland
Woensdagmiddag is de eerste zitting
van het nieuwe Lagerhuis gehouden.
Toen Churchill de vergadering betrad,
zongen de conservatieve Lagerhuis-leden
hem „He's a iollv good fellow" toe. Even
was het stil, doch toen zetten de Labour-
leden liet Lied van de Roode Vlag, hun
Het doel der eerste zitting wos de ver
kiezing van de „speaker", de voorzitter
van het Lagerhuis. Op voorstel van de
socialisten is wederom de conservatief
Kolonel Brov/n gekozen en werd hem
hulde gebracht voor zijn groote onpartij
digheid.
Rusland
ln Rusland worden speciale maatregelen
genomen om alle strijders weer aan
normaal bestaan te helpen. Zij kunnen
werk naar eigen keuze krijgen. Voordat
zij aan hel werk gaan, kriigen de
ranen gelegenheid tot herstel en rus
rusthuizen en sanatoria. De fabrieken hel
pen de terugkeerenden om huizen te r
reeren en hun van de noodzakelijke
levensbehoeften le voorzien.
China
Portugal
Reuter meldt dat indertijd door Enge
land en Portugal een geheim verdrag ge
sloten werd, waarbij de geallieerden
schoeps- en vliegtuigfaciUteilen kregen op
Porlugeesche eilanden in den Atlanlischen
Oceaan, en waarbij Portugal voorzien
werd van oorlogsmateriaal. De Duitschers
hebben van dil verdrag niets geweten,
en waren niet in staat de Azoren, die een
belang steunpunt voor de geallieerden
beteekenden, aan le vallen.
Duiischland
De geallieerde bevelhebbers te Berlijn
hebben besloten een nieuwe volkstelling
in Berlijn te houden. Men schat de bevol
king thans op 3 tot 3.5 millioen. Er heb
ben zich 2.800.000 personen opgegeven
voor de uitreiking van distributiekaarten.
Velen willen zich niet opgeven en leven
van de zwarte markt. Er zijn nog moe
heden bij de voedselvoorziening.
Toch verklaarde de Russische generaal
Gobatov, dat do eerste dagen van het
gemeenschappelijk geallieerd bestuur
reeds hebben bewezen, dat zij niet alleen
op de slagvelden, maar ook bij den we
deropbouw van een verwoeste stad kun
nen samenwerken.
Griekenland
Als
vermelden
gaarne de opmerking
lezers, dat zoowel de EIcs als de E.A.M.
uit de verzetsbeweging tegen de Duit-
sciie bezetting zijn voortgekomen, en dus
oorspronkelijk zeker niet reactlonnair wa
ren. Het is evenwel de vraag, of dc
E.A.M. sindsdien niet min of meer van
karakter is veranderd. Wij meenen van
wel. Zie de dagelijksche berichten.
O, die briefjes van honderd
Hoewel de inlevering van de bankbil
jetten van t 100 al geruimen tijd ge
leden veel stol deed opwaaien, hooren
wii nog steeds verhalen over wanhoops
daden, waartoe de bezitters van dergelij
ke briefjes, die deze niet konden verant
woorden. kwamen. Velen verbrandden
de bankbiljetten. Anderen verkochten ze
voor prijzen, die steeds lager werden.
Hel laagste bedrag, waarvoor een bank
biljet van honderd gulden van de hand
gedaan werd, moet vijf gulden zijn.
Zij die aan ot dicht bij de Belgische
grens wonen, verkochten hun briefjes van
honderd gulden voor zeer gereduceerde
in de Belgische commissionairs,
die zaken met Nederland doen. vooral in
vlas. Deze lieden schenen er in hun land
lang weg mee te weten.
>t meest dramatische verhaal, dat wij
de geschiedenis van een
boer uit hel Cadzandsche land. die een
baalzak mot honderdguldenbiljetten kon
vullen, dit ook deed en er zich aan op
hing.
Ezels vliegen
Ook de ezels doen tegenwoordig dienst
als parachutisten. Zij worden n.l. per
parachute neergelaten op punten waar
men ze noodig heeft. Dit spaart veel tijd
uit.
In het begin ging het niet zoo vlot,
daar de langooren hel vertikten de vlieg
tuigen in te wandelen. Thans worden de
dieren er van te voren aan gewend en
vrijmoedig huppelen zij do Dakota's bin-
Hoe men de ezels zoo „vrijmoedig" ge
kregen heelt, welen wii niet. Misschien
heben zij don smaak van het vliegen te
pakken gekregen
ACTUALITEITEN
De apparatuur van de cacao- en cho
coladefabrieken is nog inlad, de grond
stoffen zijn aangevoerd en de productie
u een aanvang kunnen nemen als
Is het eenmaal zoover, dat de fabrieken
draaien, dan zal er ten gevolge van hel
tekort aan suiker, voorloopig alleen bit
chocolade gemaakt worden en poe-
dercacao.
.News Chronicle" deelt mee, dat drie
Russische generaals verteld hebben, hoe
Goebbels zich lol hen wendde toen zij
Berlijn bedreigden, om nog genade te ver
werven. Het antwoord luidde „Onvoor
waardelijke overgave". Nadal de bood
schapper met 't bericht was teruggekeerd,
doodde Goebbels zichzelf, 36 uur na de
vlucht of den dood van Hitier.
Voor de nazi-leiders in Palace Hotel le
Mondori los Bains is een film vertoond
over het verschrikkingskamp Buchenwald.
Onder hen bevonden zich Von Ribbenlrop.
Kesselring, Hans Frank, Goering. Doenitz,
en Julius Streicher. De telegrammen ver
meldden. dat Frank zijn zakdoek naar
den mond bracht, Kesselring doodsbleek
werd en Slreicher zenuwachtige gebaren
maakte.
Om zelfmoordpogingen te voorkomen,
zijn de kamers waar zij verblijven geheel
ledig, alleen een krib met matras en oen
kruik. Zij moeten zelf hun kamers schoon
houden.
Kapt. Haspels heeft op een persconfe
rentie van het Militair Gezag in do pro
vincie Zuid-Holland iets verteld over de
opruimingswerkzaamheden in de provin-
Vele helsche projectielen werden reeds
uil verschillende woonhuizen en opslag
plaatsen in Den Haag gehaald en on
schadelijk gemaakt.
Het publiek moet zelf niets ondernemen
en ieder verdacht ding dadelijk bij den
burgemeester melden.
En hoe staat het met de mijnen Er
wordt hard aan gewerkt, in do week van
17 tot 24 Juli werden er 140.000 opge
blazen.
OPINIE-ONDERZOEK IN NEDERLAND
De publieke opinie is in onze samenle
ving van groot belang. Daarom is het
goed de publieke opinie naar aard en
omvang te bepalen, te „meten". Hel mid
del hiertoe bestaat. In Amerika, Enge
land, Canada en vele andore landen wist
het opinie-onderzoek zich in te burgeren.
Ook in ons land is thans gewichtig opinie
onderzoek gaande, waarin o.a. de mee
ning van het publiek over de N.S.B. vast
gesteld wordt. Het resultaat wordt binnen
kort bekend gemaakt.
In Nederland heeft men nu een Veree-
niging voor Opinie-onderzoek opgericht.
Dr. Ph. J. Idenburg, Directeur van het
Centraal Bureau voor de Statistiek en
Prof. Mr. H. B. Hoetink le Amsterdam
namen het initiatief. Ieder kan als lid toe
treden. Minimum contributie bedraagt t 6
per jabr.
SecretariaatPrinsengracht 73. 's-Gra-
venhage.
Amerikaansch bezoek aan Nederland
Eli leden van het Amerikaansche Huis
van Afgevaardigden, die een reis maken
door Engeland en West-Europa, zullen op
6 en 7 Augustus een bezoek brengen aan
Amsterdam en Den Haag.
Daarna zullen zij naar Duitschland ver
trekken. De delegatie zal zich op de
hoogte stellen van den toestand in Europa
betreffende voedsel, kleeding, herstellingen
en wederopbouw.
Is k&t waac?
Is hef waar, dat velen onzer landge-
noolen hun woning hebben moeien ont
ruimen om le vluchten voot oorlogsge
ls het waar, dat tallooze huizen in onze
naaste omgeving totaal verwoest zijn, ja.
dat van hecle dorpen en steden geen
huis meen overeind staat
Is het waar, dat vele gedupeerden niet
meer beschikken over eenig huisraad, geen
kopje om uit te drinken, geen stoel om
op te zitten, geen bed om op le slapen
Is hel waar, dat er andere Nederlan
ders zijn in dezelfde provincie, die prac-
tïsch niets hebben verloren, die hun huis
hebben mogen behouden, geen familielid
hoeven lo betreuren, geen stoel hebben
moeten missen en wier inboedel volkomen
ongerept is
Is het waar, dat deze bevoorrechte Ne
derlanders hun kopje koliie kunnen drin
ken uit hun eigen mooie servies, zittend
in hun eigen gemakkelijke stoel, genie
tend van de gezelligheid van hun volko
men ongeschonden huis
Is hel waar. dal deze menschen, waar
onder volgelingen van Christus, niet spon
taan hun huis openstellen om hun be
rooide medeburgers huisvesting te vor-
loenen en de hulp te verleenen waaraan
hun naaste zoo dringend behoefte heeft
Ja, is het w.aar, dat deze schatrijke Ne
derlanders, wanneer hun door de over
heid huisveslingsplicht wordt opgelegd,
alle mogelijke moeite doen om zich aan
dezen eenvoudigen burgerplicht te ont-
Is het waar, dat deze dingen voorko
men in een land, waarin gedurende de
oorlogsjaren van God verlossing is afge
smeekt en verkregen en velen week aan
week luisteren naar hel Woord Gods
Medeburgers van Zeeland, die niet zijt
getroilen. hoe luidt hierop UW antwoord
Een Abonnee.
Paarden voor Nederland
Naar wij vernamen zullen binnen niet
al te langen lijd enkele honderden man
nen, die voor het grootste gedeelte uit
Zeeland afkomstig zijn, per schip naar
Canada vertrekken, om daar een groot
aantal paarden, men sprak van 3500, te
gaan halen. De paarden, die in de wijde
vlakten van het groote land aan de an
dere zijde van den oceaan een vrij leven
hebben, zullen komen van ver verwijder
de Canadoesche farms en in Quebec in-
gescheept worden. Aan het transport van
de dieren zijn verschillende moeilijkheden
verbonden. De drinkwatervoorziening
baart wel de meeste zorg.
De mannen, die do paarden gaan ha
len, zullen, daar zij voor het geheele
transport, dus niet alleen voor den tocht
over zee, maar ook voor de overbrenging
van de paarden van de farms naar de
haven, de zorg heben, een reis van en
kele maanden hebben.
UIT STAD EN LAND
HET BEZOEK VAN MINISTER BEEL
De Minister van Binnenlandsche Zaken,
Mr. L. J. M. Beel, zal tijdens zijn verblijf
in de provincie Zeeland in Goes een con
ferentie hebben met de burgemeesters van
alle gemeenten in Zeeland.
THOLEN. Er is wederom een schip met
meubelen en ander huisraad vanuit het
Noorden in de haven van Tholen binnon-
geloopen. Dit schip wordt, evenals dc
vorige, door vrijwilligers gelost en het
huisraad wordt voorloopig in de koorkerk
van de Ned. Herv. Kerk, gelijk de eerste
zending, opgeslagen. De H.A.R.K.-comité's
hebben al voorbereidingen getroffen om
deze goederen zoo spoedig mogelijk te
verdeelen onder de oorlogsgetroffenen in
ons eiland en St. Philipsland.
ZIERIKZEE. De Zierikzeesche Oranje
vereniging vergaderde. Er werd besloten
op 31 Augustus en 1 September feest te
vieren. Tol voorzitter werd gekozen de
heer R. Gerritsen en lot bestuursleden de
heeren J. G. L. Simmers en Ir. H. D. J.
Zwaters.
STAVEN1S5E. Het verenigingsleven is
hier weer begonnen. Op Dinsdag 24 Juli
vergaderdo de M. V. „Ora et Labora"
weer 5n de consistorie, onder leiding van
Ds. en Mevr. Damsté. Na een openings-
en welkomstwoord werd de bespreking
van de Handelingen der Apostelen voort
gezet, waar die vorig jaar werd afge
broken. Alle leden ziin behouden uit den
vreemde teruggekeerd.
GOES. Burg. Stand. OverledenJ.
Dingemanso, 39 j„ echlg. van G. P. Nieu-
wenhuijze, te KoudekerkeC. Traas, 69
j„ wed. van L. Berks.
NISSE. Burg. Stand. GeborenCorne
lls K„ z. v. J. Bosman en F. de Jonge.
GetrouwdJ. J. J. J. Koenraad met A.
J. de Winter.
HEINKENSZAND. Aan de Rijks Univer
siteit te Utrecht slaagde voor het cand.
examen in de Theologie de heer C. D.
Otle alhier.
GEMEENTERAAD VROEGER EN NU
GOES. De nieuwe gemeenteraad bij
een. De verkiezing is wel niet gegaan
zooals we wenschten, maar het is altijd
nog beter dan niets. Hoe werd vroeger
een gemeenteraad gekozen Goes was
toen heel wal kleiner dan tegenwoordig.
Niettemin was er toch nog een groote
raad en bestond met de twee burge
meesters mee uit 2 leden. De burgemees
ters mei vier van de voornaamste bur
gers stelden een lijst van 20 man. waar
uit men een keus Icon doende burgers
hadden zelf geen invloed. En zooals het
in den ouden tijd ging, alleen de men
schen met een dikke beurs kwamen in
aanmerking. Dat is tenminste wel wat
veranderd 1 Zoo werd in een raadsver
gadering van 1677 een ambtenaar be
noemd op voorwaarde, dat hij eerst
duizend gulden aan de stad zou geven.
Dit heer had er niet veel zin in en ging
eens pralen mei de hooge oomes, of dat
niet wat minder kon en ia. hij kwam met
f 240 in den raad, dit was dus wel een
winstgevend bedrijf in dien tijd. In 1720
kwam een benoeming van rekenmeester
meester aan de orde. Een van de candi-
datcn bood f 50.000, waarlijk niet onaar
dig
De vroede vaderen kwamen bijeen en
een van de heeren stelde werkelijk voor
er nog wat bij te doen, want het Wees
huis had nog wel een duitje noodig. De
rekenmeester betaalde f 51000 en had een
leuk baantje, dat in dien tijd ook geen
windeieren legde Tweemaal in het jaar
namen de raadsleden hol er eens goed
van en werd een raadsmaal aangerichl.
Dat de heeren het zich goed Heten sma
ken, blijkt uit een rekening van 1776,
waarbij de Raad f 1000 uittrok voor deze
gelegenheid. Menigeen zou alleen hier
in in een gemeenteraad willen zitten
Jammer, dat er nu zooveel op de bon
anders zou dat gebruik beslist weer
eere moeten worden hersteld L.