VRIJE STEMMEN
Japan wijst ultimatum af
Ie JAARGANG
NUMMER 223
DAGBLAD VOOR ZEELAND
Maandag 30 Juli 1945
Leldlngi
B. G. Kloosterziel en
S. L. Boenna
Hoofdredacteur i
J. Koekebakfcer
Redactie en Administratie i
Goes, Beestenmarkt 2
Telefoon 2163
Verwarringen in Europa
Wij wenden onzen blik naar t midden-
zuiden, nadat wij zuid-west en zuid
hebben bekeken. Het oude hart van de
wereld, zetel van hel oude Romeinsche
rijk, dat de toenmaals bekende wereld
omspande, thans een land onder vele, en
eens een groot en welvarend land.
De korte droom van Mussolini is uilge-
droomdItalië, lid van de as, het weer
opgestane oude keizerrijk, dat de Middel-
landsche Zee beschouwde als een Italiaan-
sche binnenzee, en heel de noordkust van
Afrika wilde beheerschen. Nu is Italië
i innerlijk verdeeld land, verslagen
den oorlog, nadat het getrapt was door
de Duitsche bezettingsmacht. Thans v/at
Noord-ltaiië betreft door de geallieerden
onder toezicht gehouden, en wat Zuid-
Italio betreft in nog verwarden toestand,
omdat verschillende stroomingen elkander
den voorrang betwisten.
Er is wel een stevig democratisch be
wind, onder Patri. Doch er is ook nog
n koning, of. liever, als die geheel heeft
algedaan, wat oogenschitnlük waar is,
loch nog een koningshuis, met een kroon
prins Umberto, die evenmin veel kans
maakt op den troon, en dan nog een jong
ventje, die het misschien worden zal. als
minst gevaarlijke, indien niet radicaal
met heel de monarchie gebroken wordt,
op het moment dat de geallieerden zich
zullen hebben teruggetrokken
Een teekenend staaltje is de gevangenis
.n Rome. met een weidschen naam Regina
Coeli, d.w.z. koningin des hemels ge
noemd, wat een van de namen van
In deze gevangenis, van nature een
plaats waar de strikste orde en rust heer-
schen, gaat het al een heel jaar erg be
wogen toe. Het vorig jaar zomer zijn van
daar 4000 gevangenen op den loop ge
gaan, In den herfst waren er onlusten
in de gevangenis, die met moeite werden
onderdrukt. Nu April was er v/eer dei
ning. Thans komt het bericht dat veer
tienhonderd gevangenen de bewakers
hebben overmeesterd, in de gevangenis
brand hebben gesticht, en nu nog steeds
niet zijn overweldigd. Hoe dat zoo komt
telkens Van uit regeerlngskringen wordt
meegedeeld, dat de reorganisatie van de
gezuiverde politie nog niet is voltooid.
Dat geeft to denken. Die gevangenen.
voor een groot deel wel politieke ge
vangenen zullen zijn, hebben natuurlijk
hulp uit de buitenwereld gehad, en ook
onder het bewakingscorps zullen wel ge
heime aanhangers zijn geweest. Doch
mooiste komt nogminister Togliatti
heeft een beroep gedaan op de familie
leden van de ingeslotenen, om te helpen
hen tot rust te brengen en den oosland
te heffen Denk u dat in in ons rus
tige Nederland
Do klap op de vuurpijl is echter het
volgendede regeering heeft hulp ge
vraagd aan de troepen der geallieerden,
opdat die hot verzet zullen overmeesteren.
Maar het antwoord kwam help u zelf.
Wij bemoeien ons niet met binnenland-
sche aangelegenheden.
De tegenstelling zit dieper dan alleen
rondom die gevangenis.
Eenerzijds de Russisch-gezinde regee
ring. Een delegatie van arbeiders-organi
saties gaat nu naar Rusland, om daar
de methoden van wederopbouw te bestu-
deeren.
Van dezen kant komen ook de klachten
over het bestuur der geallieerde troepen
in Noord-Italië, waar men voortdurend sla
kingen en ongeregeldheden van politiek
karakter heeft, omdat daar de kapitalisti
sche groepeeringen zouden worden ge
steund door de militaire macht. Er zal
iets van aan zijnBritten en Ame
rikanen zullen in dit onrustige landje de
democratische stroomingen al heel gauv.'
r als ordeverstoorders, die moeten wor
den gekneveld.
Met dat al is de eenheid van geheel
Italië nog ver te zoeken. Parri's vraag
terugtrekking van de geallieerde troe
pen, was de stem eens roependen in de
woestijn. En zoolang zij niet weg zijn,
kan de regeering niet doen wat ze wil
De zakelijke achtergronden van de mi
sère zijn als volgt
In Noord-Italië is veel werkloosheid,
omdat er geen kolen en geen grondstoffen
zijn. De arbeiders krijgen dan wel drie
kwart van het loon, maar werkloos rond-
loopen is iunest voor de stemming. Bo-
rendien wordt Italië met amputatie be
dreigt in het zuidon de Afrikaansche
kust, in het noorden Zuid-Tirol en Venezia-
GiuJia. Reuter meldt dal wellicht Tripolis
Italiaansch zal mogen blijven. Een schrale
st Sicilië wil eigenlijk maar liever
zich los maken uit don iaillieten boedel.
Haast komisch doet het dan aan, dat
Italië heel gewichtig aan Japan den oorlog
hooft verklaard, en ook schepen en troe
pen zal zenden. Dit prikje zal Japan niet
den doodsteek toebrengen. Eerder oen
andere prik, van een machtige buur. Doch
hierover een ander maal. Red.
Volgens Radio Tokio zal Japan den
eisch lol onvoorwaardelijke overgave ne-
geeren. dit na de kabinetszitting van Vrij
dagmiddag, waarin de minister van bui-
tenlandsche zaken verslaa uitbracht over
de proclamatie en daarmee samonhan-
gende zaken.
Het opperbevel der 20e Amerikaansche
luchtmacht heeft aangekondigd, dat zij
voortaan haar doelen van Ie varen zal
bekend mgken.
Een 11-tal sleden, die in do komende
week aangevallen zullen worden, werden
genoemd in de pamfletten die uitgegooid
zijn en waarin de Japanners den raad
werd gegeven, deze steden te verlaten,
wilden zij niet levend verbrand worden,
wan! er zouden minstens 3500 Ion brand
bommen op neerregenen.
De aangekondigde doelen zijn alle mu
nitie-transportcentra of industrio-steden op
Honshu. Khiushiu en Hokkaido.
Admiraal Nimitz maakte bekend, dal
de vloot haar aanvallen op Japan weer
hervat heeft, speciaal op doelen op en
rond de Japansche bi
Zweden
In Zweden is een geheel socialistisch
ministerie samengesteld onder premier
schap van Hansson.
Engeland
Gedurende het weekeind zijn de zeven
voornaamste ministers van hel kabinet
Attlee bekend gemaakt.
Premier, Eerste Lord van de Schatkisl
en Minister van DefensieAttlee. Buiten
landsche Zaken Ernest Bevin. Minister
van Financiëndr. Hugh Dalton. Minis
ter van HandelSir Stafford Cripns. Pre
sident van den Raad Herbert Morrisson.
Lord Kanselier Sir William Jowett. Her
won Morrisson zai de Leider van het La-
Duitschland
Het hoofdkwartier van de 21e Legt
groep in Westfalen deelt mede, dat de
Duitschers zich zoo goed gedragen, dat
de beperkende bepalingen lei
van het zich in do openlucht bevinden,
waarschijnlijk zullen worden opgeheven.
Er is ook besloten om de Duitsche politie
van vuurwapenen te voorzien, doch dit
zal waarschijnliik niet geschieden voor
dat alle verplaatste personen gerepa
trieerd ziin. Er zal een minimum hoeveel
heid munitie verstrekt worden.
Het Britsclie militaire bestuur heeft eer
opleidingsschool voor Duitsch politiepei
soneel opgericht nabij Munster.
Italië
Om de Engelsche Labour-t
te vieren, werd in Milaan een ma!
betooging gehouden. Groote groepen
beiders verzamelden zich voor 't stadhuis.
Er werden toespraken gehouden,
de Engelsche verkiezingsresultaten werden
aangemerkt als een stap voorwaarts voor
de volksbewegingen.
Volgens een Frai*sch persbericht uit
Milaan heeft de Spaansche gezant al
daar zijn vrouw met 2 revolverschoten
gedood en daarna zichzelf een kogel dooi
het hoold gejaagd.
Stalen verklaard, dal de Labour-<
ninq hopelijk een einde zal maken aan
het blanco-papier regiem in Palestina.
Men hoopt dat het Joodsche volk in de
toekomst een eigen Joodsch rijk in Pa
lestina zal hebben.
Het proces tegen Fetain
Aan het begin van den vijfden dag van
het proces tegen Maarschalk Pétain ge
tuigde de vroegere socialistische minister
president Léon Blum. Blum vertelde met
bewogen stem van den eersten dag en
.van Juni 1940. Hij beschuldigde Pétain
van verraad en zeide, dat Laval het i
spel gespeeld had.
Toen Blum in de getuigenbank
scheen, wendde Pétain zich tot zijn raads
man en vroeg „Wie is dat
De verdediger antwoordde„Dat is
Blum. U weet wel, Léon Blum
DUITSCHE
KWESTIES
Rusland gaat volgens Reuter uit van
de opvatting, dat alles vrat ze vinden in
het door hen bezette deel van Duitscli-
land, krijgsbuit is. waarvan ze kunnen
meenemen wat ze willen. Dat is dus
feitelijk wat c-r aanwezig is in het halve
land. Deze krijgsbuit gaat niet op in de
berekening van de later te betalen oor
logsschuld, die de geallieerden den ver
slagen vijand zuilen opleggen, oordeelt
de Sovjet, Van die later vast te stellen
vergoeding krijgt Rusland volgens af
spraak de helft, 50 procent. Maar Reuter
voegt er bij, dat de Britten en Amerikanen
het daar niet mee eens zijn. Een puzzle
voor Potsdam.
Het Britsche militaire bestuur heeft mee
gedeeld. dat Duitschland alleen graan zal
ontvangen, om hel voor den hongerdood
te bewaren. Maar alle andere levensmid
delen, die schaarsch zijn, blijven gereser
veerd voor de noodlijdende bondgenooten.
De rechtsspraak is door Rusland in de
Berlijnsche zóne, die door de Russen is
bezet, geregeld. De rechtbanken, uit be
proefde Duitsche anti-nazi's bestaande, zul-
n rechtspreken volgens de wetten die
lór 1933 in Duitschland golden.
Het Britsche militaire Gerechtshof heeft
in Munster een politie-korporaal tor dood
veroordeeld, omdat hij groote hoeveel
heden wapens en munitie in zijn tuin
had begraven. Dit was blijkbaar bestemd
voor de volgende Putsch van de Hitier-
aanhangers.
In Neurenberg zal binnenkort het Hol
worden gevestigd, dat door de vier groote
Europeesche mogendheden wordt samen
gesteld, ter berechting van de oorlogs
misdadigers. Hier zullen dus waarschijn
lijk allereerst de kopstukken verschijnen.
in do slad waar vroeger Hitler zijn mas
sale betoogingen hield.
Er zijn verschillen in de samenstelling
der bestuurscolleges tusschen Oost- en
Wesl-Duitschland. In het zuid-westen zijn
alle sleutelposities in handen van rechts
georienteerde katholieken. In Hamburg
en Hannover spelen niet politieke zaken
lieden en ambtenaren een belangrijke rol.
In Hessen, het gebied van den midden-
Rijn, Westfalen en Oldenburg, hebben
of
democraten,
burgerlijke partijen.
Ook tegenover de vroegere politieke
partijen is de houding van Oost en West
niet geheel dezelfde.
Onze radio
Minister-President Schermerhorn sprak
voor Radio Herrijzend Nederland over de
nieuwe regeling van de Radio in ons land.
Hij begon met de beteekenis van de radio
onder de bezetting van Duitschland. Ook
nu nog is de radio in een overgangssta
dium van oorlog naar vrede. De omroep
was tijdelijk onder Militair Gezag gesteld.
Het was dus een staats-instelling. Nu
moet het orgaan een groote onathanke-
lijkheid krijgen tegenover den staat. De
omroepvereenigingen hebben met Prof.
Oranje tijdens de bezotting reeds over de
toekomst van de radio overlegd. Het zal
noodig zijn. met een definitieve reaeling
te wachten tot een nieuwe volksvertegen
woordiging is gekozen. Op het oogenblik
is het voornaamste belang, dat in dezen
overgangstijd een omroep >ontstaat. die
tegenover de qeheele wereld zoo binnen
als buiten ons land. ons land vertegen
woordigen kan. Wij hebben daarom een
tijdelijke stichting gevormdNederland-
sche Radio-Omroep in Overgangstijd, on
der een bestuur van vijf personen, uit
elke radio-organisatie van voor 1940 één.
Daarnaast een paar figuren, die mede
leiding zullen geven. Prof. Oranje zag
het iels anders, en kon dus nu niet de
verantwoordelijkheid van deze regeling
aanvaarden. Nu heeft Mr. Kesper, Grif
fier van de Tweede Kamer, zich bereid
verklaard, het voorzitterschap over deze
stichting op zich te nemen. Wij vertrou
wen dat in deze stichting alle geestelijke
eri maatschappelijke stroomingen in ons
land tot hun recht zullen komen. Voor de
•stelling dor programma's worden
ingesteld. Ook moet de stich
ting alle persoonlijke en organisatorische
moeilijkheden oplossen. Geen regeerings-
verlegenwoordiger komt in dit bestuur.
Alleen kan een vertegenwoordiger van
het Ministerie van Onderwijs enz. de ver
gaderingen bijwonen, met adviseorende
stem. De radio-omroep van uit den bezet
tingstijd moet worden geliquideerd. Wij
willen het goede uit hel verleden bewaren
en tegelijk vernieuwing brengen waar dal
noodig is.
Naar wij vernemen wordt de heer K.
Vorrink verbonden aan hel kabinet van
den Minister-President en zal hij voor
speciale diensten ter beschikking staan
van alle ministers.
De zuivering van hel Perswezen ressor
teert niet meer onder hel M. G„ maar
onder het Ministerie van Binnenlandsche
Zaken. (Uit „Veritas")
Oorlogsdocumentatie
In het belang onzer geschiedenis stelt
het Rijksbureau voor Oorlogsdocumentatie
(gevestigd Heerengracht 410, Amsterdam,
directeur Prof. mr. N. W. Posthumus) een
uilgebreid archief samen.
Personen, die hun medewerking kun
nen verleenen. worden dringend verzocht
illegale lectuur, photo's, aanplakbiljetten
en ander documentatie-materiaal in Ie
zenden.
Daar het documenteeren van de ge
schiedenis van Nederland in Oorlogstijd
van groot belang is, verzoeken wij de
lezers speciale aandacht aan deze zaak
te willen besteden.
De heer A. de Roo. waarnemend bur
gemeester van Goes, is gaarne bereid
gegevens enz. in te zamelen.
Wist U
dat de Universiteit van Utrecht her
dat er batterijen op komst zijn
dat er v/eer straatverlichting is in Den
dat de HoIIand-Amerifca-Iijn wordt her
vat en de „Edam" uil Baltimore naar Am
sterdam vertrekt. (Her. Ned.)
Engelsche hulp voor Alkmaar
De Engelsche stad Bath houdt onder
leiding van haar burgemeester een Alk
maar-week. Tot dusverre is reeds 4400
ton ingezameld. Tallooze dekens en huis-
houdelijke artikelen zijn al naar Alkmaar
gezonden. Een nieuwe scheepslading kan
elk oogenblik vertrekken.
Er is een postzegeltentoonstelling, een
tentoonstelling van model-vliegtuigen en
een gemeentelijk bal voor Alkmaar geor
ganiseerd. terwijl allerlei geschenken als
juweelen, meubelen, camera's, karpetten,
horloges, stofzuigers en vulpenhouder;
geveild zullen worden ten bate van Alk-
De hoofdredacteur van het A.N.P. te
Londen, de Engelschman H. G. Franks,
heelt in de plaatselijke Rotary-club twee
Alicmaarsche kazen als geschenk van Alk-
maar's burgemeester aan diens college
Ie Bath overhandigd.
De Pan»Amerikaansche weg
Aan hel tijdschrift „Kijk" ontleenen wij
hel volgende
„Door dezen oorlog is een der mach
tigste wegen ter wereld, op enkele hiaten
na, tot stand gekomen. Hij strekt zich uit
van Fairbanks in Alaska tot Argentinië
in hel Zuiden. De v/eg zal. geheel vol
tooid, een lengte hebben van 24790 km,
de langste Ier wereld. Hij werd aan
gelegd. omdat de Japanners het zee-
verkeer onveilig wilden maken. De weg
loopt door 17 Midden- en Zuid-Amerilcaan-
sche Stalen, met een grooten rijkdom aan
grondstoffen. Mexico met zijn olie. Co
lumbia met delfstoffen en vee. Equador,
dat goud. petroleum, cacao en koffie uit
voert. Venezuela, dat op de derde plaats
komt als petroleum produceerend land.
Chili, rijk aan koper, goud, ijzer en allu-
minium. Argentinië, met de grootste ex
port van graan en rundvee. Deze weg
is een machtig symbool in de hechte
samenwerking tusschen de Amerikaan
sche republieken. Europa kan er een
voorbeeld aan nemen L.
Toestand der
natuurmonumenten
De Ver. t. Behoud v. Natuurmonumenten
deelt mede, dat de schade aan natuur
monumenten. door den oorlog aangericht,
zwaar is. De Loonsche duinen bij Lcon
op Zand zijn zwaar beschadigd. Hier lie
ten de Duitschers 120 munitio-opslagplcu:-
sen in de lucht vliegen. De vlak daarbij
gelegen boerderij „De Rustende Jager",
die 200 jaar oud was. word verwoest.
Van de oude „Kampina-hoeve" bij Box
tel is slechts een puinhoop over. De Naar-
dermeer is niet zwaar gehavend, hoewel
de inundatie schade aanrichtte. Maar nu
het water weggepompt is, keren de vo
gels, in het bijzonder de lepelaars, in
grooten getale terug. Het zwaarst hebben
de bosschen geleden veel is gekapt de
palen voor de kustverdediging, de'brcmd-
stoffennood. Voor den oorlog bestond Ne
derland voor 8 procent uit bosch, nu nog
maar nauwelijks voor 4 pel. De „VeJuwe-
zoom" is sterk uitgedund de Oïsterwijk-
sche bosschen moesten bescherming bie
den aan munitie, die gelukkig niet op lijd
tot ontploffing is gebracht, zoodat de
schade daar licht is. De Moolcerheide is
zwaar getroffen, een brand liet kort ge
leden vele mijnen ontploffen vele mij
nen liggen er noa, zoodal betreding uiterst
gevaarlijk is. Het Beekhuizenbosch heeft
veel geleden door granaatvuur kruinen
zijn uit de boomen geschotende stfiin-
men hebben geleden door granaatsplin
ters. zcodat de gevolgen van een hevigen
herfststorm catastrofaal kunnen zijn. De
Vereeniging tot Behoud van Natuurmonu
menten deelt mode. gereed te staan om
zooveel mogelijk te herstellen. Zij over
weegt een ionds bijeen te brengen voor
spoedige herbebossching. A.N.P.
Over het wonder van Tholen
Gaarne plaatsen wij onderstaand artikel t'an een bij
uitstek deskundige. Het ons tóegezonden bericht
blijkt onjuist tc zijn geweest. Red.
„Diverse dagbladen in Nederland pu
bliceerden de afgeloopen weken een ten
dentieus artikel over den landbouw op
Tholen.
Helaas werd in dit artikel een absoluut
onjuiste schildering van den toestand ge
geven. De strekking van het artikel was
ii.l., dat de landbouwwetenschap meer
kwaad, dan goed had gedaan. Dit maakl
het noodzakelijk, den juisten toestand uit-
Na het droogmaken stond men aan
vankelijk sceptisch tegenover de moge
lijkheden, die do cultuur het eerste jaar
zou bieden, want die mogelijkheid hangt
af van de hoeveelheid regen, die in het
winterseizoen valtimmers de regen moei
hel zoule v/aler uit den grond spoelen.
Daar op het tijdslïp van droogkomen
(Nov.-Dec. 1944) een belcngrijk deel van
het regenseizoen achter den rug was, be
stond de vrees, dat de nog te vallen regen
onvoldoende zou zijn voor de uitspoeling.
Bij het onderzoek van den grond (Febr.
Maart 1945) bleek, dat. dank zij den groo
ten regenval, Tholen voor tv/ee-derde in
gezaaid kon worden. O p en niet tegen
het advies van de betreffende instanties
werd Tholen voor twee-derde ingezaaid.
In totaal zijn 7600 ha. door den Rijks-
Land- en Tuinbouwvoorlichtingsdïc-nsl en
den Dienst Landbouwherstel voor inzaai
vrijgegeven. De resteerende 3400 ha. ge
inundeerde nog braak liggende gronden
bestaan in hoofdzaak uit laag gelegen
doode weilanden, waar alleen graszaad
kan worden ingezaaid.
In 1944 was voor Tholen reeds 500 ton
zaaigerst gereserveerd, welke successieve
lijk in hel voorjaar is verzaaid, terwijl tot
op heden circa 70 ton gras- en klaver
zeden zijn verstrekt, die uit Canada,
Frankrijk en Niouw-Zeeland zijn aange
veerd ook hieruit blijkt, dat reeds in
1944 met den inzaai rekening werd ge
houden. Verder werden de boeren ad
viezen verstrekt over de bewerking van
den grond en de gowassenkeuze. Voor
de gewasBenkeuze worden or diverse
klassen vastgesteld, afhankelijk van hel
zoutgehalte. Inderdaad moet erkend wor
den, dat de gewassen dit jaar gunstig
reagoeren.
De opzet moet zijn om zoo vlug moge
lijk den grond v/eer in een goeden cultuur-
toestand te brengen, hetgeen neerkomt op
ondiep bewerken. De te diep bewerkte
perceelen in 1906 in de Bathpolders zijn
nog van de ondiep bev/erkte te onder
scheiden.
Gemiddeld zal de opbrengst liooger
liggen, dan verwacht werd dit is mede
voor een deel Ie danken aan het goed
opvolgen door de boeren van de gegeven
adviezen over het bewerken van den
grond. Toch zal. ondanks dit alles, de
opbrengst van de ingezaaide gewassen
dit jaar niet 200 pet. zijn (zooals werd
vermeld), maar toch altijd nog slechts
plm. 70 pet. van normaal.
Nog één opmerking over het verbod
tot verbouw van aardappelen. Dit is in
derdaad juist, maar op geheel andere
gronden, dan in het artikel werd gesugge
reerd. De Plantenziektenkundige Dienst
heeft dezen ingrijpenden maalregel ge
nomen Ier bestrijding van het colorado
kever-gevaar en niet in verband met de
zou [gevoeligheid 'van den aardappel.
Behalve dal Tholen een aanvliegplaals
vcor coloradokevers is, waren er, tenge
volge van het feil. dal de inundatie in
1944 effecliel sproeien van de droogge-
bleven stukken onmogelijk maakte, een
groot aantal broedhaaiden. Dank zij
dezen rigoreuzen maalregel kan gezegd
svorden, dal deze nu vrijwel onderdrukt
Uil het bovenstaande moge blijken, dat
het in Tholen nog niet een „hemel op
aarde" is. De boeren hebben dagelijks
met groote moeilijkheden te kampen de
structuur van den orond, speciaal van de
zware gronden, wordt steeds slechter.
Ter verbetering hiervan worden momen
teel duizenden tonnen gips aangevoerd,
die reeds in den herfst van 1944 in Ne
derland en België zijn aangekocht.
Zoo gaan wetenschap en praktijk hand
in hand vanzelfsprekend komen niet alle
voorspellingen voor 100 pet. uit. Een
goede voorlichting is belangrijk en het
valt daarom zeer te betreuren, dal mo
menteel zoo dikwijls berichten worden ge
publiceerd, die niet geheel of heelemaal
juist zijn."