VRIJE STEMMEN
Nederlaag der Britsche regeering
Het Verre Oosten
De Hadio-omroep
Ie JAARGANG
NUMMER 221
DAGBLAD VOOR ZEELAND
Vrijdag 27 Juli 1945
AJgameene Leiding i
B. G. Kloosterziel ei
S. L.
Hoofdredacteur i
J. Koekebakker
Redactie en Administratie
Goes, Beestenmarkt 2
Telefoon 2163
Verwarringen in Europa
Don ]uan, een gezonde sportsman,
woont mot zijn vrouw in een villa te
Lausanne, dicht in de buurt van de Ko
ningin-Moeder. Hij is een all round sports
man, die in zijn verbanningstijd ook r
democratisch is geworden dan hij door
zijn opvoeding aan het Spaansche hof
van origine was. Toch gaat het in zijn
omgeving nog vrij deftig toe, de etiquette
van het koningsgeslacht is nog niet ver
dwenen. Maar democratische allures
heeft hij wel aangenomende even der
tigjarige verklaarde bij een interview,
dat hij bezig was met deskundigen een
politiek program op te stellen, mot als
leidende gedachte een meer gelijkmatige
verdeeling van de welvaart, en de op-
heliing van onrechtvaardige sociale
schillen.
Zooals men vreet, moet hij van Franco
niets hebben.
Of het gerucht waarheid bevat, dat
zeide hoe Franco, nu dit ballotje niet op
ging, zich zou wenden tot een ander lid
der koninklijke familie, een doofstommen
hertog, is nimmer bevestigd. Het zou
anders voor Franco wel gemakkelijk zijn.
een vorst naast zich te hebben die nooit
zijn mond Voorbijpraten kon
Maar Franco doet in elk geval alle
pogingen om zijn labiel evenwicht te
handhaven, en in het zadel te blijven.
.-Bij de viering van den gedenkdag, waar
op het begin van den burgeroorlog her
dacht werd, die Franco aan de macht
bracht, gaf Franco 500 arbeiderswoningen
cadeau, en nog 700 zullen er volgen.
Doch zijn minister van Arbeid gaf in een
rede een somber beeld van hel na-oor-
logsche Europa, en sprak van de Bar-
baarsche Kracht uit het Oosten, die tracht
de wereld to overheerschen. Men behoeft
niet te vragen wie hij hiermee bedoelt.
Dat deze macht in elk geval jegens
hot Francobewind niet gunstig gezind
is wel zeker. De Amerikaansche radio
heeft oen bericht de lucht in gestuurd,
dat Rusland zoowel een ultimatum aan
Japan zou stellen, als ook eischen zou,
dat alle fascistische stelsels in Europa
zouden worden geliquideerd, o.a. het be
wind in Spanje. Ook dit is nu juist geen
authentieke bron. Het stilzwgen der Pots-
damsche grooten geSit aanleiding tot
duimzuigerij Doch in elk geval is nie'
onwaarschijnlijk dat de meeningsverschil-
len. om geen erger woord te gebruiken,
tusschen Rusland en Spanje wat de hui
dige machthebbers beitelt, onoverbrug
baar zijn.
Daarvoor hebben we ook een direct
De „Izwestia", een toonaangevend Sov-
jetbladz schrijft, dat Spanje en Argenti
nië de twee kluizen zijn voor de Duitsche
en Fascistische effecten. In niet-financi-
eele taal uitgedruktzij zijn beide kweek
plaatsen en broedplaatsen voor nieuwe
Duitsche en fascistische aanslagen op de
rust en den vrede van de wereld.
En ernstig wordt door het Moskousche
orgaan gewaarschuwd togen ie ver gaan
de verbroedering met nazi's en fascisten.
Als treffend staaltje wordt hiervan ge
meld, dat de Britschc bezettingstroepen in
Duitschland Alfred Hugenberg de gelegen
heid hebben gegeven een memorandum
te schrijven en aan hen Ie overhandigen,
wuarin hij zijn bezwaren tegen het drei
gende „roode gevaar' mag uiten. Dezelf
de Hugenberg had reeds in 1933 een pu
blicatie gegeven waarin koloniën voor
Duitschland werden gevraagd, ton koste
van Rusland en Afrika.
Om tot Spanje terug te keerenzou hel
aan den vroegeren minister-president Ne
grin, die thans in Mexico verblijft, geluk
ken zijn plan uit te voeren, om alle oppo
sitie-groepen tegen Franco samen te bren
gen, en zoo in oen vreedzame revolutie
een nieuw Spanje te grondvesten, dal
weer in de volkerenwereld van San Fran
cisco kan worden toegelaten, en mee wil
bouwen aan een nieuw Europa Dal
doet wellicht minder ter zake. Hoofdzaak
dat dan de verwarring in den Zuid
westhoek van Europa gelukkig zou wor
den opgeruimd. Laat ons hot hopen.
Over een andere verwarring in Europa
sen volgend maal.
Zeeuwsche Vplksmniversiteit
Naar wij vernomen is dezer dagen het
Algemeen Bestuur van de Stichting
„Zeeuwsche Volks-Universiteit" met de na
volgende in Oost-Zeeuwsch-Vlaanderen
woonachtige leden uitgebreid Pierre van
Hauwo, K. J. Huineman, J, J. Kaan, Ds.
P. L. D. J. van Oeveren, Mr. H. B. L. do
Rechter. W. H. Schoonaard en Mr. G.
Tichelman.
De werkzaamheden van de Z.V.U. zul
len reeds dezen zomer, ook in Oostelijk
Zeeuwsch-Vlaanderen een aanvang ne
men. Een prospectus zal worden uitge
geven. dat binnenkort aan belangstellen
den zal worden toegezonden,
Voorloopig zal hel centrum der werk
zaamheden in Oosl-Zoeuwsch-Vlaanderon
Terneuzen worden gevestigd. Als cor
respondent van het Bestuur zal optreden
de heer W. H. Schoonaard, Burgemeester
Geillstraat 13, Terneuzen.
hoofdschotel der
„Big Three" conferentie
Potsdam
Admiraal Lord Louis Mountbatten, de
geallieerde opperbevelhebber in Z.O.-Azië,
is tegelijk met Churchill in Londen aan
gekomen. Hij verklaarde deel te nemen
aan de conferentie te Potsdam. In wel
ingelichte kringen in Washington ver
moedt men. dat het Verre Oosten de
hoofdschotel van de conferentie is.
Reuter's militaire correspondent in Lon
den seint, dat volgens welingelichte Lon-
densche kringen de vraag wanneer Japan
ineenstort, grootendeels afhangt van de
bereidheid van Rusland om aan den oor
log deel te nemen en van de verzekerin
gen, welke Stalin van president Truman
dienaangaande heeft ontvangen.
Indien deze verzekeringen bevredigend
zijn, dan wordt verwacht, dat de Russen
de geallieerde voorwaarden aan do Ja-
panscho regoefing zuilen overhandigen,
met de toevoeging, dat een verwerping
door Japan de Sovjet-Unie met Japan in
oorlog brengt.
Levant
Generaal Paget, de Britsche opperbevel
hebber in het Midden Oosten en Generaal
Beynet, de algemeen gedelegeerde vooi
Frankrijk in den Levant, hebben
stemming bereikt over de ontruiming
Oost-Syrië door de Fransche troepen.
Fransche troepen zullen in den Lybai
en aan de westkust van Syrië blijven
Frankrijk zal bepaalde vliegvelden blijven
conlroleeren.
De overeenkomst draagt slechts een
voorloopig karakter.
Scandinavië
De Noorscne Arbeiderspartij en de Com
munistische Partij zijn overeengekomen,
zich te vereenigen en in de toekomst ge
zamenlijk den verkiezingsstrijd te
wilder den naam van Noorsche Arbeiders
Partij.
Vereenigde Staten
Tijdens het debat vu» den Amerikaan-
schen Senaat over het handvest dor Ver
eenigde Volleen zei senator Barkley, dal
do fout van 1919, toon de senaat het
statuut van den Volkenbond verwierp,
niet herhaald mag worden.
Senator Burton Wheeler zei, dal de
stand van zaken aldus wordt, dat Enge
land het Westen zal gaan beheerschen.
Moskou hel Oosten, en dat de Vereen.
Staten in het hait van deze nieuwe we
reldorganisatie zullen komen te staan.
Hij verklaarde voor het handvest te
zullen stemmen.
Het reizen naar het buitenland
De Geallieerde Autoriteiten hebben voor
loopig niet toegestaan, dat personen naar
Het buitenland gcan voor familie- of per
soonlijke aangelegenheden. Zakenlieden
en dergelijke personen, die naar het bui
tenland (Duitschland uitgezonderd) willen
gaan, dienen zich te vervoegen aan l'a-
27 van het Ministerie van Handel en
Nijverheid, Bezuidenhoulscheweg 30, Den
Haag, .onder overlegging vanle. Een
urgentie-verklaring van het Rijksbureau,
waaronder men ressorteert, dan wel van
hel betrokken departement2e. oen gel
dig paspoort, indien de reis niet Engeland
of Amerika betreft3e. een verklaring
den P.O.D.4e. twee pas-foto's.
Goed nieuwe
uit de mijnstreek
j ministerieel" beschikking is inge
steld de adviescommissie voor arbeïdsza-
m voor hel mijnbedrijf AVA.
In deze commissie, welke door Dr. Ir.
C. Th. Groothoff wordt gepresideerd, heb
ben drie vertegenwoordigers der mijndi-
'=s en 9 vertegenwoordigers van ar
beiders en mïjnbeambten zitting.
Voor mijnwerkers is een speciale rege
ling getroffen in den vorm van een bij
zondere distributiekaart.
Hiervan zullen bonnen geldig verklaard
worden voor kleeding, schoeisel, huis-
e.d.
zijn loon zal de mijnwerker afhan
kelijk van zijn prestaties punten ontvan
gen. die tezamen met de bonnen van de
bijzondere kaart recht geven op het koo-
»n van de begeerde goederen.
Hierdoor wordt bereikt, dat de kolen-
productie door grooter werklust kan wor
den opgevoerd, terwijl de mijnwerker van
de industrieën, die hierdoor kunnen gaan
werken, als eersto zijn verdiende aandeel
ontvangt.
Verwacht wordt, dat thans ook meer
personeel zal toevloeien.
Frankrijk
Het proces tegen Pétain moest gist
een half uur worden onderbroken, omdat
de bejaarde maarschalk de groote hitte
in de overvolle rechtszaal niel kon
dragen.
Tijdens het laatste deel van hot verhoor
van Daladier kwam het lot een scherpe
woordenwisseling tusschen de leden
de jury, die tol de verzotsbeweging had
den behoord en den verdediger, toen deze
zeide, dat niet veel menschen uit de
dergrondscho beweging, wat trouw c
gaal,.konden bogen op een verjeden
als Pétain.
Daladier zeide, dat Frankrijk in
oorlog vrijwel alleen streed. Zelfs het
zegevierende Roode Leger moest in het
begin voor den Duitschen orkaan wijken.
De werkelijke oorzaak van den val van
Frankrijk is niet alleen het verkeerde ge
bruik van modern materiaal, maar
verkeerde opvalling, die het meest actieve
en best gewapende deel van de divisies
in België in den strijd wierp, terwijl do
spil werd gevormd door 2e-iangs-divisïes.
Volgens Albert Lebrun, oud-president
:n Frankrijk, die daarna gehoord werd.
had Pétain twee fouten gemaakt. Hij ge
loofde in de overwinning van Duitschland
en hij dacht dal het prestige van zijn
maarschalks-ster bij een Duitsche bezet
ting Frankrijk zou beschermen.
Het Verre Oosten
Admiraal Nimïlz maakte de resultaten
bekend van de aanvallen van Dinsdag
op de oorlogshaven Kure en omgeving.
Niel minder dan 20 Japansche oorlogs
schepen" werden beschadigd, w.o. 3 slag
schepen, 5 vliegdekschepen en 5 kruisers,
Voorts werden ook een groot aantal koop
vaardijschepen en kleinere vaartuigen be
schadigd ol tot zinken gebracht. 92 Ja
pansche vliegtuigen werden neergescho
ten of op den grond vernield. Zeven-tiende
van ICure is vernietigd.
Over debewegin-en van de geallieerde
vloot heerscht stilzwijgen.
Volgens Radio Tokio zijn geallieerde
troepen geland op het eiland Puket. aan
de Westkust van Malakka, halfweo Ran
goon en Singapore. De landingen werden
uitgevoerd na een voorafgaand bombar
dement door kruisers. Van geallieerde
zijde v/orden deze berichten nog niel be-
België
Tijdens een zitting van de Belgische ka-
er verklaarde minister Paul Spaak o.m„
dat koning Leopold ondanks aandringen
zijn regeering, van Churchill, van
Lord Halifax, en wellicht ook van den
Britschen koning weigerde naar het bui
tenland uit te wijken, toen de tegenstand
van het Belgische leger niet houdbaar
bleek.
Tijdens een laatste onderhoud verklaar
de de koning11c heb het gevoel, dat ik
het volk voor lijden kan bewaren. In elk
geval is de geallieerde zaak verloren.
Ik denk, dat ik, indien ik vertrek, nooit
meer in België terug zal keeren. De ge
allieerden zullen den oorlog spoedig op
geven, Engeland zal misschien den oor
log ter zee en in de koloniën
maar er is geen kans op eenige
tie in België. Wij moeten lange jaren af
wachten, gedurende welke wij er moge
lijk in kunnen slagen, een verminderde
onafhankelijkheid te handhaven, in af
wachting van betere tijden,
Duitschland
Maarschalk Zhukov heeft de bevolking
in liet door Rusland bezette deel van
Duitschland gelast binnen 5 dagen alle
waarde-voorwerpen van goud, zilver en
platina, benevens documenten en andere
bescheiden, betrekking hebbend op eigen
dommen der vroeger bezette gebieden, in
te leveren. Zware straffen zijn gesteld op
overtreding dezer bevelen.
Ook mogen geen uniformen of wat er
op lijkt meer gedragen worden.
IN NEDERLAND
De Ministerraad is tot overeenstemming
gekomen met betrekking tot het vraagstuk
hoe de radio-omroep georganiseerd moet
worden. Er zal worden opgericht een
stichting, genaamd „Stichting Radio Ne
derland in den overgangstijd". Voorzitter
dc-zer stichting wordt mr. L. A. Kesper,
griffier van de Tweede Kamer, thans wnd.
secr. generaal van het departement van
binnenlandsche zaken, Hot stichtingsbe
stuur zal breed zijn samengesteld, zoodat
alle stroomingen in de Nederlandsche ra
diowereld daarin zullen vertegenwoordigd
zijn. In het wekelïjksche radio-kwartier
van de regoering zal hedenavond om 9
uur de min. president, prof. ir. W. Scher-
merhorn een nadero toelichting geven op
het besluit met betrekkin/* tot de organi
satie van den Nedorlandschon radio-
omroep.
Provinciale
Zeeuwsche Courant
Sinds Donderdag 19 Juli is de naam
ra Dr. P. J. Bouman als redactioneel
medewerker van dit blad weggevallen.
Het eerste lid van Churchills tusschen
tijdscho regeering, dal door een Labour-
candidaal verslagen werd, was de minis
ter van luchtvaart, Harold Mac Millan.
Zoowel Amery. de minister voor Indië,
cis Hoare Belisha, de vroegere
van oorlog en thans minister vo
nale verzekering, werden door Labour-
candidaten verslagen. Ook Brandon Brac
ken, de Eerste Lord der Admiraliteit, Gof-
lrey Lloyd, minister van voorlichting on
V/alter Wormersley. minister voor de pen
sioenen, zagen hun zetels verloren gaan.
De nederlaag van Brandon Bracken, oen
der trouwste vrienden van Churchill en
vroegere minister van voorlichting, betee-
ltent een groote nederlaag voor de Re-
geering. Hij werd verslagen door don
Labourcandidaat luit. gen. Mason Mac-
Farlane, hoofd van de Britsche militaire
missie te Moskou in 1941 en voormalig
gouverneur van Gibraltar.
Een volgend verrassend resultaat was
de nederlaag van den Britschen minister
van Oorlog, sir James Grigg. die le
Cardiff verslagen werd.
De Labourleider Atllee handhaafde zich.
Zoowel de zoon van Churchill als die
van Leopold Amery, boekten een neder
laag. Ook Churchills schoonzoon, Duncan
Sanoys, minister voor Openbare Werken
werd verslagen.
Een verrassing was de nederlaag van
den liberaal sir William Beveridge tegen
den conservatieven candidaat.
2 minister van opvoeding, Richard
Law werd door den Labourcandidaat
Smith verslagen.
De laatste ondergrondsche
Een Engelschman, juist terug uit Por
tugal, schrijft in „The Sunday Picturiul"
n jonge man betreedt op onopvallen
de wijze mijn hotel in Lissabon. Hij over
handigt mij een pakket. „Hier zijn de
kranten", iluistert hij. „U geeft ze niet
handen, voordat u Portugaf hebt ver
laten Ik beloofde hot. Het waren on-
dergrondsch gedrukte kranten. Kranten,
die, wanneer ze op een Portugees ge
vonden zouden worden, gevangenisstraf
zouden beteekenen.
man, die ze bracht, was een dei-
laatste leiders van de Ondergrondsche
Europa.
Deze kranten vertellen van de gruwe-
n in een Portugeesch concentratiekamp.
Officieel is Salazar eerste minister.
Officieel is er een president en een
parlement met twee partijen.
Officieel was Portugal neutraal en En
geland vriendschappelijk gezind. Portu
gal was Engeland's oudste vriend op het
vasteland.
Maar de waarheid is, dat Salazar een
dictator is. Do verkiezingen worden ge
controleerd. Corruptie is schering en in-
Veel Porlugeezen zijn rijk geworden
door handel met Duitschland.
Salazar was even vriendelijk voor de
Duitschers als voor do Engelschenen
fel anti-Russisch.
Meer dan drie kwart van de bevolking
anti-Salazar. Zij noemen hem 'n fascist.
Salazar weet dat gewapende patrouilles
trekken door de straat waar hij woont.
Na zonsondergang mag niemand langs
zijn huis komen.
Ik sprak een vriend, die ditverbod had
overtreden. Een agent verscheen weldra.
„Verdwijn", zei hij scherp. „Weet u niet.
dat u hier niet mag komen op dezen
tijd?" Mijn vriend haalde zijn schouders
op. „Behoort de maan ook aan Salazar
vroeg hij. De agent speelde met zijn
geweer. „Het is een geiuk voor u, dat
u een buitenlander bent", zei hij toen
Ja, dat is Portugal. Standbeelden voor
vrijheid en rantsoeneering van brood. Dc
villa's van de rijken en de stinkende
steegjes, waar de armen wonen. Dui
zenden bedelaars en werkloozen.
Wanneer Salazar er geen lucht van
liad gekregen, was enkele weken gele
den een revolutie uitgebroken. Eon ver
hooging van soldij voor de troepen deod
de revolutie uitblijven. Zonder leger is
een revolutie onmogelijk in Portugal.
Alles wat pro-Russisch is. wordt ge
schrapt in de kranten. Laatst was er een
ReuterberichtEen koe had een record
geslagen bij de melkproductie. Hel be
richt werd niet opgenomen, want het
arme dier was toevallig van Russische
origine. Op V.E.-dag waren drommen
menschen op do been, juichende„Leve
Engeland Leve AmerikaLeve het
land, dat we niet mogen noemen
Ik sprak Dalmeida, chef van het Por-
tugeesche ministerie van Propaganda en
becritiseerde de kneveling der pers. Hij
zei„Wanneer die er niet was, zouden
de correspondenten onverantwoordelijke
berichten schrijven. Het is de taak van
do pers om zulke berichten te publicee-
ren, die de regeering wenscht".
Hel wordt tijd, dat de wereld woel,
hoe Portugal er uit ziet. Een land, waar
in de dorpen menschen worden gehuurd
om op een feestdag Salazar toe te jui-
Evenals Franco, speelt hij met de idee
van een monarchie, om de menigte te
verblinden en ondertusschen zijn oog
merken to kunnen blijven uitvoeren. L.
Een der Labourleiders, Herbert Morri
son. boekte winst voor de Labour-partij.
Churchill behaalde in zijn district een
groote meerderheid.
Laatst bekende resultaten der Britsche
verkiezingen
Labourpartij (Attlee) 365 zetels
Conservatieven (Cnurchil) 186
Liberaal Nationalisten 14
Liberalen 10
Onaihankelijken 8
Communisten 2
Onafhankelijke Labourpartij 3
Common Wealth 1
Generaal Crerar
ontvangt een Nederlandsche
onderscheiding
Prins Bernhard heeft op 21 Juli namens
H.M. de Koningin, het Grootkruis ïn de
Orde van Oranje Nassau aan den bevel
hebber van het 1ste Canadeesche leger,
generaal Crerar. uitgereikt.
Prins Bernhard heeft aan generaal
Eisenhower en aan den chef van diens
staf, generaal Bedell Smith, het Groot
kruis van den Ned. Leeuw overhandigd.
UIT STAD EN LAND
GOES, Woensdagavond had in de zaal
in de Prins van Oranje onder buiten
gewoon groote belangstelling de huwe
lijksinzegening plaats van Br. N. Cor-
stanje Cz. en Zr. M. J. Schipper Dd„ die
op Leger des Heils-wijzo werd voltrokken.
Majoor Claeijs van Amsterdam las Psalm
84 en daarna werd tot de huwelijksplech
tigheid overgegaan, waarbij als tekst hot
bruidspaar werd meegegeven Spreuken 3
S. Nadat verschillende sprekers ge
legenheid hadden gehad 't v.-oord te voe-
spraken bruid en bruïdekom hun
GOES, Plaalskaarten voor den volgen
den dag om te reizen met de Ned. Spoor
wegen. kannen weer v/orden afgegeven
tusschen 18 en 21 uur. De treinen mogen
niel wachten op laat komende reizigers.
Voorziet u tijdig van plaatsbewijzen.
OVEZANDE. De uitslag van het Con-
iurs te Ovezande, waaraan 17sociëtei-
n met 60 schutters deelnamen, luidt
Hooldvogel J. Rijk. van Willem Teil, Ove
zande le zijvogel J. Smallegange van
Zorgvliet, Ellewoutsdijk2e zijvogel bij
loting F. Claies, van Ons Genoegen, te
Oudelande le kal M. Rijlc van Aldoende
leert men, Kwadendamme 2e kal P. Pa-
van Willem Teil, Ovezande3e kal
H. Drijdijk van Doel naar Hooger, Wol-
faarlsdijk 4e kal bij loting J. v. Doorn,
van Zorgvliet, Ellewoutsdijk le klop H.
Paree, van Concordia, 's-Heerenhoek 2o
klep C. Louws, van Edele Handboog, te
Oudelande 3e klep J. Rijk. van Willem
Teil, Ovezande.
OUDELANDE, Vijftig jaar geleden werd
heer L. Lous lid van de Handboog-
societeit „Ons Genoegen". Voor de schie-
ing verleden week begon, feliciteerden
alle schutters hem en sprak de voor
zitter hem toe. Spreker hoopte, dat de
heer Lous als oudste lid der vereeniging
nog vele jaren lid zou mogen blijven.
De jubilaris gaf voor dezen dag verschil
lende premies le verschieten, waarmee
alle schutters ten zeerste waren inge-