VRIJE STEMMEN
Don Juan weigert Franco's aanbod
Helden en slachtoffers
Bij ons rond zien in onze Nederlandsche
wereld trol ons vandaag hoevelen er toch
op de een oi andere wijze zich als hel
den hebben gedragen in de afgeloopcn
jaren. En anderzijds - hoeveion er toch
slachtoiier geworden zijn van de verwar
ring en de ellende van dezen tijd.
In een ilits vliegen ons do beelden
voorbij.
Dezer dagen werd oen landelijke orga
nisatie in Amsterdam opgericht die de
hulp aan vroegere illegale werkers en
onderduikers wil coördeneeren. Enkele
cijfers werden daar gegeven. De pioniers
van dit illegale werk, zoo deelde men me
de, waren zoowat allen gevallen. Maar
het werk was steeds voortgegaan. In '40
en '41 kwamen de voortrekkers van dit
illegale leger bijna allen om hel leven -
En onverbiddelijk was de harde Duitsche
hand. Doch nieuwe mannen on vrouwen
traden in de rijen, en zetten het werk
voort. Tientallen millioenon waren over
heel het land verzameld in deze jaren,
en uitgegeven om allen te helpen die in
de verdrukking waren gerackt. Onder
duikers waren van alle noodige dingen
voorzien, en hun gezinnen werden onder
steund. 400.000 bonkaarten en andere
bescheiden werden uitgereikt. Voor gees
telijken bijstand van de onderduikers werd
ook gezorgdeen predikant en een pater
bezochten de verborgen vrienden.
Ergens anders las ik over de illegale
werkers, die voor de draadlooze verbin
dingen zorgden onder elkander en met
onze mannen in Engeland. Ook hier wa
ren bijna allen die met dit werk begonnen
den een na den ander in vijandelijke han
den gevallen, en ter dood gebracht. Doch
de draadlooze bleef bestaan Altoos
nieuwe vrijwilligers boden zich aan. en
waagden hün leven. Helden ook zij.
Een zwaar geteisterde groep is in ons
land wel bovenal geweest de Nederland
sche Joden. De cijlers zijn bekend. Glo
baal kan worden gezegd, dat er van de
140.000 Joden in ons land 120.000 door
de nazi's zijn vermoord, of tengevolge
van de doorgestane ellenden gestorven
zijn, wat ook op het schuldconto van do
Duitsche nazi's moet worden geschreven.
Voor de overblijvende 20.000 tol 25.000
die teruggekeerd zijn uit de martelkam
pen of ondergedoken zijn gebleven tot de
bevrijding is in vele gevallen nog hulp
te bieden. Van uit Amerika heeft de
American Jewish Joint Distribution Com
mittee 125000 dollar geschonken, waar
van 10.000 dollar voor de 800 Joden die
uit Westorbork zijn terug gekomen.
Dezelfde slachting heeft de Joodsche di
amantbewerkers In Amsterdam getroffen.
Uit die kringen wordt het volgende troos-
telooze beeld opgehangen, zoowel van de
industrie in hel algemeen, als van hel
Joodsche bestanddeel onder de arbeiders:
Vóór '40 wekten er 3000 tot 3500 diamant
bewerkers in dit vak in Amsterdam. Nu
geen werk kunnen vinden. Er is geen
materiaal. Onder hen waren voorheen
1500 tot 2000 Joden. Slechts 50 tot 60 heb
ben het Duitsche schrikbewind overleefd.
Ook onder de geestelijken van de ver
schillende Christelijke kerken zijn veel
slachtoffers gevallen, waarvan er velen
dit geworden zijn, omdat ze ais helden
het Woord hebben verkondigd, dat hun
werd ingegeven, en als echte dienaars
van Christus voor de verdrukten en ver
volgden een steun en een toevlucht zijn
geweest. Namen behoeven wij niet te
noemen. Ieder kent er uit eigen kerk oi
kring.
Het bisdom van Breda alleen verloor
zeven priesters door den dood tengevolge
van Duitsche gewelddaden. En zoo is het
haast in eiken kring. Persoonlijk weet
ik van een predikant, die aldoor maar
vervolgde Joden beschermde, op geheel
onwettige en riskante wijze. En zie, hij
keert uit het concentratiekamp niet weer.
Wij gedenken ze allen met eerbied, en
gevoelen de stille opdracht die zij nu ge
ven aan het volk waarvoor zo leden en
stierven. Zijn wij hun offer waard En
willen wij hen volgen, in toewijding en
zelfopoffering
Ja, do slachtoffers zijn ontelbaar vele.
Alleen al voor de helden uit de onder-
grondsche wordt een monument gebouwd
op den Paaschberg bij Ede, waarvoor
Prof. Bijhouwer het ontwero heeft ge
maakt. Er komen 35 grafkelders in den
omtrek van hot monument. Dit zal wet
een bedevaartplaats worden voor ons
allen die intieme medewerkers hebben te
betreuren.
De slachtoffers zijn vele, ook onder de
levenden. Meer dan 300 Nederlandsche
vrouwen wachten nog in Zweden voor re-
patrieering, en dit zal nog wel maanden
duren. In ziekenhuizen is ontstellend ge
brek aan verpleegsters, zoodat veel pa-
tienten niet kunnen worden opgenomen.
Uit de noordelijke provincies moeten nog
125.000 evacuees worden teruggevoerd
naar het zuiden, waarvan er elke week
1000 vertrekken. Dat duurt dus nog gerui-
men Ujd.
De zwaar geteisterde steden en dorpen
worden als pleegkind aangenomen door
de plaatsen in Nederland die gespaard
zijn gebleven voor groote verwoestingen.
Een prachtig gebaar, dal de banden van
saamhoorigheid slechts nauwer toeknoo-
pen zal. Het is nog niet bekend, welke
plaatsen zich over de zwaar getroffen
Zeeuwsche steden en dorpen hebben onl-
e JAARGANG
NUMMER 216
DAGBLAD VOOR ZEELAND
Zaterdag 21 Juli 1945
Algezneene Leiding
B. G. Kloosterziel en
S. L. Boertna
Hoofdredacteur
J. Koekebakkcr
Redactie en Administratie
Goes, Beestenmarkt 2
Telclooa 2163
De beschuldiging van Fétain
Paniek in Japan
Spanje
Do troonpredendenl Don Juan heeft ver
klaard. dat hij niet bereid is de monarchie
uit handen van Franco te ontvangen, daar
de troon op deze wijze de zwaar belaste
nalatenschap van het Franco-regiem erlt.
wal een ernstige handicap vormt voor
de oplossing van de Spaansche proble
men. Franco's aanbod is niet belangeloos,
daar hij er steun van verwacht voor zijn
wankel regiem. Hij zou zekor niet van
een monarchie droomen. indien hij voelde,
dat zijn eigen positie zeker was. Door de
geste betreffende de monarchie doet hij
een poging, om zijn verminderd prestige
in het bijzonder op internationaal gebied
te versterken.
Daartegenover het volgende bericht
De laatste Spaansch-republikeinsche mi
nister-president Negrin heeft een oproep
gedaan om vanuit het buitenland een co
alitie-regeering te vormen, en aan Fran
co's bewind een einde te maken.
Frankrijk
Tegen maarschalk Pétain. die voor het
Franscho Hooggerechtshof zal terechtstaan
wordt een dubbele beschuldiging inge
bracht. Hij zal aangeklaagd worden we
gens samenzwering tegen de veiligheid
van den staat, en wegens verstandhou
ding met den vijand.
Onder de feiten komt o.a. voordal hij
den wapenstilstand heeft ondorteekond
dat hij Fransche bases in Syrië en Tunis
heeft overgegeven aan den vijand, waar
door deze in staat was de Britsche blok
kade te verbreken, en zijn strijdkrachten
via het Fransche rijk te bevoorraden
voorts, da' hij'de Fransche vliegvelden in
den Levant ter beschikking stelde van den
vijand dat hij bevel gaf. te vuren op de
troepen, die in Noord-Afrika landden en
dat hij bevel gaf. de- Fransche oorlogs
schepen aldaar onklaar te maken, waar
door zij geen geallieerde of neutrale ha
vens konden binnenloopen.
De conferentie te Potsdam
Er moeten reeds belangrijke beslissin
gen genomen zijn ten aanzien van het
na-oorlogscho Europa, en vooral ten aan
zien van de toekomst van Duitschland.
Omtrent dit laatste punt zal een keuze
zijn gedaan tuschen deze twee mogelijk
heden wordt Duitschland bestuurd op
'n gezamenlijke bezeltingsbasis. of zal het
in werkelijkheid verdeeld worden
- In het z.g. Kleine Witte Huis, de villa
waar Truman verblijf houdt, gaf hij een
diner, waarbij Slalin en Churchill mede
Het Verre Oosten
Meer dan 600 superforlen wierpen gis
teren ruim 4000 ton brandbommen op Hi
tachi op Honshu op olieraffinaderijen bij
Amagasaki op Yokohama, Japan's groot
ste havenstad en op één der voornaam
ste industriecentra Fukui.
De aanval van de Britsch-Amerikaan-
scho vloot op Japan duurt onverminderd
voort. De oorlogsbodems varen ongehin
derd door de wateren bij Tokio.
Een Spaansch mysterie
WITTE DINGEN VATTEN VLAM
Een correspondent van de Londensche
„Evening Standard" in Spanje maakt mei
ding van een wonderlijk gevaleen in
het wit gekleede vrouw, die liep over een
veld in de Middellandsche Zee-provincie
Almeria. terwijl de zon op de aarde neer-
brandde vanuit een wolkenloozen hemel,
had plotseling vlam gevat.
Dergelijke vreemde dingen herhaalden
zich bij andere menschen en dingen
witte schuren, witte dekens, wit vee. enz.
De geleerden, die in groote drommen naar
de vlakte van Almeria zijn komen op
zetten, staan voor een raadsel, doch er
zijn aanwijzingen. Het heeft daar om te
beginnen in geen drie jaar geregend, en
hel is dezen zomer uitzonderlijk warm.
Mogelijkerwijs bevat de grond ijzer met
magnetische kwaliteiten. De warme lucht
is met electriciteitgeladen. Witte voorwer
pen weerkaatsen het licht. Maar- hoe dan
ook, or is nog geen oplossing van het
mysterie gevonden.
De vreemde verschijnselen gaan voort.
Soms schijnen de vlammetjes, die een
rood-groenen glans hebben, van voorwerp
tol voorwerp te springen. Zoo vatte een
meisje in het plaatsje Laroya vlam. Ze
rukte haar brandende jurk van zich af
maar even later stond haar witte onder
goed in brand. Een dikke man stond er
naar te kijken met een vette grijns, tot
deze plotseling felle pijn op het hoofd
voelde. Zijn hoed stond in lichte laaie
De beschietingen van de kuststeden
hebben een paniek onder de bevolking
teweeg gebracht. Radio Tokio adviseert
do bevolking dekking te zoeken in de
heuvels. Tegelijkertijd deelde zij mede.
dat de Japansche vloot en luchtmacht op
het oogenblik niet den strijd met den vij
and aanbinden, maar op een gunstig mo
ment wachten om toe te slaan
Op Borneo hebben eenheden van de
Australische 7de divisie de olievelden van
Sambodja heroverd na een terreinwinst
van 10 km. Er liggen hier 400 bronnen
productie 7 millioen vaten per jaar.
Generaal Mac Arthur maakte bekend,
dat Nederlandsch-Indische, Australische en
Amerikaanscho vliegtuigen aanvallen ge
daan hebben op doelen op Celebes,
Nieuw-Guinea, de Bismarck- en Salomons-
archipel.
Ook is een groote luchtaanval gedaan
op de vliegvelden bij Sjanghci, waar zich
de grootste concentratie der Japansche
luchtmacht in China bevindt.
De Amerikaansche vlootbasis. Wake,
die sinds begin 1942 door de Japanners
is bezet, werd volgens de Japansche radio
door eenige honderden marinevaartuigen
bestookt. De Amerikanen schijnen dus
aanstalten te gaan maken om deze basis
te heroveren.
Geen neutraliteit meer
Een van de belangrijkste gevolgen, die
uit dezen oorlog voortvloeit, is wel, dat
er practisch geen plaats meer bestaat
voor neutrale staten in den volsten zin
van het woord. Slechts enkele landen in
Europa wisten zich buiten den vloed te
houden, die na 1940 bijna alle landen
overspoelde. Deze mogendheden moesten
belangrijke concessies doen aan het al
machtige Duitschland, zooals b.v. Zweden,
dat doortocht moest verleenen aan de le
gers van de „As." Bij deze situatie kan
van neutraliteit nauwelijks meer gespro
ken worden. Door de stage ontwikkeling
der techniek komt leder volk binnen be
reik der moderne wapenen. Dit is feitelijk
een verandering ten goede, juist de vrees
voor agressie, doet de pogingen tot co
ördinatie met anderen toenemen.
Het woord neutraal, eens voor ons land
een veiligheidsbaken, heeft een ongunsti
ge beteekenis gekregenHet zich terug
trekken in eigen huis, terwijl het pand
van den buurman afbrandt.
In 1933 wilde men den Duitschen brand
niel zien, elk land moest zolf zijn moeilijk
heden opknappen. De noodlottige gevol
gen bleven niet uit en het zal van de hui
dige conferenties en die der toekomst af
hangen, of ieder land zelf zijn lot moet
bepalen of dat samenwerking de taak van
ieder afzonderlijk zal verlichten.
Velen denken, dat de wereldgeschiede
nis langs ons heen gaal, dat de individu
zelf weinig kan veranderen aan den loop
der gebeurtenissen, dat wij er machteloos
tegenover staan.
Hierover zegt Dr. J. D. Bierens de Haan
in de „Zin der Geschiedenis" het volgen
de Ieder mensch ondergaat de geschie-
Impressies van Walcheren
Op uitnoodiging van M. G. zijn we in
een duck naar Westkapelle getogen.
Het was onzen eersten tocht sinds Sep
tember van het vorige jaar „naar buiten!"
Het was goed weer, mooi wolkenspel
een stoeiendo wind met af en toe een
En daar gingen we. acht journalisten
en wij, den Noordweg op.
Een vreemd schouwspel ontrolt zich aan
onze oogen. Het is alsof men in een lu
gubere droom wordt gesleept. De dukw
verplaatst veel water, klotsend stroomt
het de huizen binnen, deuren slaan open
en dicht, het klinkt vreemd hol. Men moet
er even van huiveren, en de vreemde ge
waarwording dringt zich op, dat er toch
nog menschen aanwezig moeten zijn in
deze verwoeste wereld, de stilte, nu ver
broken door het motorgerink van de
dukw, is t e onwezenlijk.
En dan ligt daar Walcheren, één zee
nu. Overal kaal, grauw-grijs geboomte,
alles dood. Het eiland waarop wij eens,
dronken van zijn schoonheid, ronddwaal
den, is verzonken in een vaalgrijze een
tonigheid, die door geen groen twijgje
verbroken wordt.
Alleen in de verte ligt daar Veere on
der het wolkenspel eener winddoorspeel-
de hemel, nog altijd even verrassend mooi
als eertijds.
Ja. de hemel boven Walcheren is nog
even boeiend en zuiver als vroeger.
Maar de vette aarde met de bonte scha
keeringen is verdwenen onder het klot
sende, roestbruine water
Maar onder Domburg springt het hart
op, zien we het wonder. Want daar
bloeien nog boomen, daar is groen gras,
daar is het zomer, daar is nog leven 1
Deze overgang van grijs in groen is
werkelijk verbijsterend, tranen schieten
ons in de oogen van ontroering. Hot is
als een verademing, het einde van een
gruwelijke nachtmerrie. Fel beselien we,
weten we weer hoe mooi ons eiland eigen
lijk wel was, en een hevig verlangen
schiet in ons op het weer zoo te zien
als eens in al zijn heerlijke pracht
Verder gaat het. In één lange rij zien
we de verdedigingswerken die den vij
and in do duinen bouwden en die een
belangrijke schakel moosten vormen in
den „onneembaren" Westwall.
En dan is daar Westkapelle. het neer-
gebeukte, verminkte dorp, de „gouden
dijk" met de vernielde zware batterijen
erop, en het gat. Een oogenblik wil
ons een gevoel van wanhoop bekruipen,
als wij de vreeselijke opening xien waar
door het zeewater aan- en afgolft.
Maar rondom ons is bedrijvigheid en
overal hooren we optimistische klanken.
„De nooddijk schiet op, we zijn de laat
ste weken flink gevorderd", zegt een
stoere kerel ons. „Hel wachten is alleen
op- meer materiaal, zandzuigers vooral.
Maar het gat moet vóór den winter dicht
en dat kan ook".
Een opzichter vertelt den journalisten
technische bijzonderheden.
200 dijkwerkers kunnen per daa 300
meter glooiing leggen. Er komt eigenlijk
een nieuwe zeedijk, de oude bocht wordt
eruit gehaald.
Alles is nog moeilijk, er ls gebrek aan
materiaal, altijd weer materiaal.
Zelfs klei is er niet voorhanden, alles
staat onder water
De werkers zijn opgenomen in de loon
regeling van den Rijkswaterstaat, wat
een groote verbetering is. Zij genieten nu
ook extra voeding.
Wij slaan hen gade in hun arbeid. De
stoere gestalten bukken en strekken zich,
markante koppen toonon een verbeten
wilskracht.
Een wonderlijke kracht schuilt er Sn
sommige van deze kerels. Er zijn er bij,
die lasten dragen van 180 kilo zwaar
Zij zijn de echte pionieis, aan hen zijn
we grooten dank verschuldigd.
Beneden aan de glooiing staan een aan
tal verongelukte tanks. Wij dalen af en
bekijken hen.
Dan gaan we op de door de zon ge
warmde steenen zitten. De branding laat
een dof gegrom hooren, als rolden er
zware voorwerpen over den bodem der
Wij kijken naar de tanks en denken
aan de mannen, die hier gestreden heb
ben om ons de vrijheid te hergeven.
Dan glijdt onze blik weg over de zee
en een oogenblik geven we toe aan den
droomr waarin Walcheren weer is als
eens, vol verrukkende pracht, jubelend
Maar de roep van een arbeider doet
ons weer beseffen dat de strijd nog gaan
de en op zijn felst is, de strijd om do
herrijzenis van ons eiland.
Doch wij welen, dat doze kerels geen
krimp zullen geven, dat zij zullen blijven
vechten op dezen gewichtigen post, tot
de volledige overwinning is behaald.
Walcheren zal herrijzen, dank zij de
onvermoeide arEeid dezer pioniers 1
W. V. Jr.
NIEUWS IN HET KORT
In Lubeck wordt een groep van 2400
Nederlanders verwacht, die vanuit het
'door de Russen bezette deel van Duitsch
land naar het Westen zijn gezonden. Zij
zullen zoo spoedig mogelijk naar Neder
land worden overgebracht.
De Hertog van Windsor heeft aan pers
vertegenwoordigers te Washington mee
gedeeld, dat hij in Augustus in Engeland
besprekingen hoopt te hebben mot zijn
broeder, koning George, en met Chur
chill. Hij zeide de functie te zullen aan
vaarden, die hem zou worden aangebo
den. Op de vraag, of hij misschien Gou
verneur-Generaal van Canada zou wor
den, schudde hij het hoofd.
De Britsche en Russische troepen zullen
voorloopig in Iran blijven. Er is nog geen
beslissing genomen over het verzoek van
de regeering van Iran, om het land te
ontruimen, nu de oorlog in Europa is ge
ëindigd.
In Triest ls voor de tweede maal een
algemeene staking van 24 uur uitgebro
ken als protest tegen de arrestatie van
politieke leiders, wier invrijheidstelling ge-
eischt wordt, zoowel als de eerbiediging
van ajlo democratische instellingen.
Brussel 4s de permanente zet^l gewor
den van den Raad voor Economische Sa
menwerking tusschen België. Luxemburg,
Nederland en Frankrijk. Een commissie
zal de plannen nader uitwerken.
denis en meer dan dit, hij heeft er deel
aan, bewust of onbewust door zijn partij
keuze, arbeid, streven en tegenstreven, in
moerdere of mindere mate. De wereldge
schiedenis voltrekt zich door hoofden en
harten dor menschen heen".
Daarom moeten wij een ruimeren blik
krijgen, wij moeten inzien, dat helgec-n
in ons land gebeurt op politiek of cultu
reel terrein vaak in nauwen samenhang
staat met den loop der gebeurtenissen
in het buitenland. L.
De toekomstige
Engelsche diplomaten
Een man, die tien talen spreekt, een
knobbel voor wiskunde en economie heeft,
volkomen thuis ls in de sterrenkunde,
maar die de gewoonte heelt, overal de
voeten op tafel te leggen, zal men abso
luut niet als diplomaat kunnen gebruiken,
zegt oen Anep-Aneta-bericht. In den En-
gelschen diplomatiekon dienst zullen al
leen lieden toegelaten worden, die op alle
gebieden getest zijn. Nadat de candida-
len een schriftelijk examen hebben afge
legd, zullen zij enkele dagen doorbren-
gon in een buitenverblijf, waar in een
„klasse" van 24 man door een zevental
waarnemers en ondervragers onderzocht
zal worden of de candidaten „diploma
tiek" zijn en in welken tak van dienst
zij hel beste op hun plaats zullen zijn.
Het recruteeron van nieuwe krachten
voor den diplomatieken dienst zal door
do „Civil Service Selection Board" ge
schieden.
Arrestaties
Een Utrechtsche garagehouder, die tij
dens de bezetting vliegtuig- en duikboot-
onderdeelen herstelde, M. A. Jongerius,
werd gearresteerd, toen hij bij de Am-
sterdamschc autoriteiten om een bewijs
van politieke betrouwbaarheid vroeg.
Voorts werd gearresteerd de aannemer
P. F. Graafstal, die aan het hoofd stond
van een firma, die tijdens de bezetting
vliegvelden en bunkers in Frankrijk ge
bouwd heeft.
Cfck is gearresteerd de vroegere Tsje-
cho-Slowaaksche consul in Nederland, J.
Koresv. directeur van de fa. Pragomet.
welke een onderdeel zou zijn van de
Hermann Goeringwerke te Berlijn.
Hitlsr niet in Argentinië
De Argentijnsche minisler van buiten-
landsche zaken heelt ontkend, dat de be
richten over een landing van Hitier en
Eva Braun in Argentinië eenige waarheid
zouden bevatten.
De spoorwegen
in Duitschland
In hot begin van deze maand publi
ceerde de News Chronicle een bericht
van ongeveer den volgenden inhoud.
De vroeger Duitsche spoorwegautori
teiten hebben den geallieerden volledige
medewerking toegezegd, teneinde hel
spoorwegwezen zoo spoedig mogelijk te
reorganiseeren. De Duitsche spoorwegen
bezitten nu. dus na de overgave, meer
rollend materiaal dan in 1938, niette"en-
staande de vele luchtaanvallen. De Reïchs
bahn bezit 25.487 locomotieven, dit is
meer dan 4000 meer dan in 1938. Er zijn
nu bovendien 80.000 wagons meer dan
in dat jaar.
Een schrille tegenstelling met deze cij
fers, die door Dr. Kaissling werden ver
strekt, vormen de getallen, die de Neder
landsche Spoorwegen ovor het materiaal
kunnen geven. Een kleine statistiek la
ten wij hier volgen.
Locomotieven 865 384 481 55.6
Electrische
treinstellen 430 80 350 81.4
Diesel
treinstellen 82 36 46 56.1
Rijtuigen van
stoomtreinen 1908 233 1675 87.8
Goederen
wagens 30354 1073 29281 96.5
Al het aanwezige materiaal is echter
niet te gebruiken.
De Nederlandsche spoorwegen hebben
maatregelen genomen om het transport
van personen en goederen zoo goed en
zoo snel mogglijk te doen plaats hebben.
Aan reconstructie en aan aanvulling van
het rollend materiaal wordt hard gewerkt.
Een kerkelijk tournee
door ons land
De Synode der Nederlandsch Hervorm
de Kerk heelt een actie op touw gezet
tol vernieuwing van de Kerk, en wil daar
mee de Kerk plaatsen midden in 't volks
leven. De drie sprekers behandelen de
volgende thema's - Ds. Gravemayer
spreekt over„Kerk moet ge blijven 1"
Prof. Kraemer heelt als onderwerp „Het
volle weet geen weg. De Kerk weet het".
Dr. Banning behandelt de sociale vragen,
en roept op tot onderwerping aan het
oude Boek met de vlammende woorden,
waarvan hij er een noemtGerechtig
heid. Red.
OVERD EN KI NO
Inleiding tot een tijdrede
Want het Koninkrijk Gods is niet gele
gen in woorden, maar in kracht.
Wij hebben hier in dit woord uit 1 Co-
xinthen 4 vers 20 voor ons. een uitspraak,
die ons een kijk geoft op heel een loven.
Hel is een getuigenis' van levensvolheid,
van levenslust, van activiteit, van daden
drang, van toewijding der geheelo per
soonlijkheid. Het is een onvergankelijk
t het in de groote
ment
die i
Wij hebben
booze geest i:
het leven zijn. zo
wereld 'rondom, 2
leven van ieder mensch.
En toch was Paulus maar een klein,
onaanzienlijk mannetje, zooals hij in de
overlevering wordt beschreven, met een
gebrek wellicht, een verborgen kwaal,
zelf zegt hij ervan, dat er een doorn ge
slagen is in zijn vleesch, waarvan hij wol
bevrijd wenschte te worden. Maar nee,
hij moest het dragen. En toch, 2ooals
God hem zei: Mijne kracht wordt in uw
zwakheid volbracht.
Hel is de geest, de wil, het doorxeltings
vermogen, dal hij speurt in zichzelven en
dal hij ingieten wil in al do zijnen. Niet
de woorden, mcar de kracht 1
Hij schrijft hier aan zijn geliefde ge
meente van Corinthe, die hij zolf had ge
sticht. waar hij zóóveel voor had door
gestaan. En de aanleiding waarom hij
hier zoo schrijlt, kunnen wij laten ruston.
Maar van wat hem bedroeft onder hen
zegt hij, dat die wóórden die gesproken
worden, niet baten, dal het daarmee niet
gewonnen is. Het komt aan o" hun da
den, hun leven, hun inspanning en door
zettingsvermogen Niet in woorden
I Dit ls een woord, dat direct toepasse
lijk is op den modernen tijd
Kracht is noodig.
1 Onze tijdrede zal zich bewegen op drie-
Ierlei gebied.
i een stukgeslagen wereld
Het lijkt wel of er een
do menschheid is geva
ren, die er een roekeloos pleizier in had
om zooveel mogelijk in wanordo Ie bren
gen en te verwoesten. In luttele jaren
tijds is veel vernietigd van wat ons lief
en dierbaar was. Ruïnes zijn er rondom
ons heen en overal verder over haast
heel de wereld. Barre watervlakten gol
ven waar eertijds vruchtbaar en welva
rend land was. Hoeveel schoonheden der
natuur op deze aarde zijn onherstelbaar
verminkt. Hoeveel menschelijlce gewroch
ten van kunst liggen niet in puin. Wij
zijn met elkaar zoo arm geworden, zoo
berooid. De menschenwereld ligt uileen-
geslagen. De samenleving is in verwar
ring gebracht. Het is een troosteloos go-
heel. De booze geest heeft eer van zijn
werk. En nog steeds gaat hij door met
zijn waanzinnig bedrijf. In het Verre
Oosten gaal nog steeds de verwoesting
en de ellende voort, en de aarde wordt
ook daar geteisterd. Menschen lijden er
dag aan dag. Tallooze gevanoenen, tal-
looze verdrukten, oorlogsslachtoffers die
blootgesteld worden aan vernietiging en
dood. En wie denkt hier niet met vreeze
aan verwanten en vrienden in de verte,
die nog leven moeten in die hel als
ze nog leven. Stukgeslagen wordt de we
reld hier èn ginds. En straks komt ook
daar wel het einde, en laat als hier een
verworden wereld en een uiteengeslagen
menschheid achter
Wat moet er nu de redding zijn uit de-
Het woord van Paulus wil het ons van
daag loeren. En wij willen het toepas
sen op dezen modernen tijd, in nieuwen
zin, die toch weer de oude zin van den
grooten heidenapostel verraadt.
Kracht wordt gevraagd, door hen, en
door ons. Kracht wordt gevraagd van al
de zijnen. Kracht wordt gevraagd van
ons menschen van dezen tijd.
In deze uiteengeslagen volkerenwereld
is er maar één ding dat redding kan
brengen een kracht die leiding neemt
en leiding houdt
In deze in verwarring gebrachte samen
leving kan er maar één ding ons voeren
tot betere tijden: onze gezamenlijke kracht
van hoofd en hand 1
En in ons eigen persoonlijk menschen-
bestaan kan slechts dit de uitkomst we
zen geef uw kracht, uw volle kracht
En uw leven zal gezegend zijn, en tot
zegen wordén.
Mevr. Churchil over Rusland
Stalin heeft tot mevrouw Churchill ge
zegd „Er zijn moeilijkheden en er zullen
moeilijkheden zijn, maar zij zullen voorbij
gaan en vriendschappen zullen blijven be
staan." Dit bracht mevrouw Churchill over
aan de vergadering van het Britsch-Russi-
sche Vrouv/encomité, voor welke bijeen
komst zij haar vacanlie te Henday onder
brak en naar Londen ging. Verder zeide
mevrouw Churchill over haar bezoek aan
de Sovjet-Unie o.m., dal hot erg dwaas is
te zeggen, dat zij in Rusland alleen din
gen gezien had, die men haar wilde laten
De Sovjet-Unie was blij met rost gelaten
te worden in de jaren van haar experi
ment. Maar de oorlog heelt dit veranderd.
De Russen zijn er door getrolfen, dat
hun moed over de geheele wereld wordt
geprezen en erkend.
Wij kunnen niet verwachten, dat er
geen misverstanden zullen ontstaan, maar
het is plicht, een optimistischen en ge
zonden kijk en niet een uit het sentiment
voorkomende opvatting over de Sovjet-
Unie te hebben.
JDUITSCJEiL-ANl» EN UITEER
Een school in Duitschland tijdens de
dictatuur van Hitler.
Een les in Beifall üben, toejuichen.
De onderwijzer leest een tekst voor. Op
een bepaald oogenblik geeft hij een tee-
ken. Een stormachtig gejuich breekt los.
Weer eon teeken. Alles is stil. Hij leest
verder, lot er opnieuw een sein van zijn
hand komt. Weer gejuich, daarna weer
een gebaar, weer stilte. Eindelijk een
commando voor een daverend Sieg Heil
De kinderen hebben Beifall geübt.
Een huiskamer in denzelfden tijd. Aan
den wand hangt een plaat met Hitier.
sprekende tot de schare, die aan zijn
lippen hangt. Het onderschrift luidtlm
Aniong war das Wort, in den aanvang
v/as het woord. (Joh. 1 vers 1.)
Dit is om het zacht uit te drukken ab
normaal het is om hot kind bij den
naam te noemen v/aanzin.
Hoe was Duitschland zoo ver geko-
Het had in de 19de eeuw alle oorlogen
schitterend gewonnen. In 1911 had het
een eeuw van ongekende vooruitgang en
steeds machtiger krachtsontplooiing ach
ter den rug. De lijn werd afgebroken in
den toen losbarstenden oorlog, dio ein
digde met een smadelijke nederlaag. Do
wereld aanschouwde een verslagen
Duitschland en bleel aanschouv/cn. Alleen
de Duïtschers bleven geen lijdelijke toe
schouwers. Naar hun opvatting was hel
onduldbaar, dat een groot volk na den
oorlog, die het is opgedrongen, onmon
dig en machteloos blijft. Of deze redenee
ring juisl is, betwijfelen wij. Dat men zoo
redeneerde is buiten kijf en dat Duitsch
land geen kans zou laten voorbijgaan om
zijn verloren glorie te herwinnen even-
Er werd een groot man gevraagd.
Dat zou Hitier zijn. Hij begon met een
handvol mannen, maar werkte zich vlot
op. In het buitenland nam men hem niet
ernstig struisvogelpolitiek van de gemak
kelijkste soort. De Franschman maakte
grappen op „le petite Adolphe", de Hol
lander spotte met het schildertje, dat ver
stand zou hebben van politiek en krijgs
kunst. De Franschman vergat dal hij een
maal zeil een „peilt Caporal" bezeten
had, die de wereld onderste boven keer
de de Hollander stelde met recht don
eisch, dat een vakman goed onderlegd
en gediplomeerd moet zijn, maar hij ver
gat, dat het genie boven diploma's ver-
Is het le sterk, als we Hitier een genie
Daarvoor moeten we eens een verge
lijking maken met een Franschman met
Hitler-allures, ook politicus en krijgsman,
met den Gallischen haan De Gaulle. De
ze pikt mot succes naar het Noorden?
waar België zich den dienstwilligen die
naar betoont, maar als hij pikt naar Roo
sevelt. naar Syrië en den Libanon, dan
komt hij, die als beginnend dictator ade
laarssuccessen moest oogsten, met de kous
op zijn kam terug.
Helaas, Hitler was een genie. Het ging
van een leien dakje1934 wordt hij
Führer, 1935 komt het Saargebied bii
het Rijk, 1936 bezetten zijn troepen hel
Rijnland, 1938 wordt Oostenrijk bij het
Duitsche Rijk ingelijfd, 1939 vallen Duit
sche troepen in Bohemen. later in Polen.
Zoo gaat het door tot Duinkerken en Sta
lingrad. Telkens moest hij onmiddellijk
ingrijpen of een beslissing nemen en met
onfeilbaar instinct koos hij den juisten
weg. Bovendien was hij de belichaming
van al wat Duitsch is. Duitsch is de nei
ging tot het totalitaire, 't absolute, Duitsch
is de eisch het volle pond te geven en
het volle pond te nemen. De wetenschap
pelijke Duitschers vorscben alles uit. Zij
laten niets zitten. Ze zijn een vraagbaak
voor geleerden van de geheele wereld.
Met alle respect voor wat de Duitschers
bereiken, meent of voelt de Hollander, dat
alles betrekkelijk is, dat een mensch moet
geven en nemen. Over de beslissingen
van autoriteiten oordeelt hij met niet zeer
verheven wijsheidwat de heeren wij
zen, moeten de gekken prijzen. Hij voelt
aan, dat niets op dit ondermaansche ab
soluut is en dat daarom de Duitscher met
zijn geloof Sn het absolute en totalitaire
faalt.
Absoluter dan Hitler met zijn eisch
alles, alles, alles, kon het niet. Dat hij,
een man uit het volk, omhoog strevend
in laaiende hartstocht het geheele volk
mee omhoog voerde en tot aanzien bracht
was in de oogen van dat volk meer dan
een wonder. Met hem begint de wereld
pas. Nog nooit zijn zulke profetische woor
den gesproken als door hemlm Anfang
war das Worl.
Voorons waren zijn woorden de
radio heelt ze trouw overgebracht één
aaneenrijging van ten hemel schreiende
dissonanten, het Duitsche volk meende er
de harmonie der sferen in te herkennen.
Onder die tonen heeft het zich in den
dood laten leiden als de ratten en de kin
deren van Hameln. maar zonder het mu
zikale gevoel van die kinderen en die
Napoleon's eerzucht stelde zich ten
naaste bij tevreden met de verovoring van
één werelddeel. Hitler's plannen omvatten
de heele wereld nog niel de verovering
van andere planeten. Hij dacht er, naar
hij in het begin van 1940 zeide. evenmin
aan om Holland binnen te rukken als om
de maan aan to vallen we moeten aan
nemen, dat hij het laatste inderdaad
meende. Indien men bedenkt, dat de we
reld in de laatste eeuw zooveel kleiner
is geworden, komen de verlangens van
Napoleon en Hitler vrijwel met elkaar
overeen. Ook hebben ze denzelfden drang
zich in de Russische eindeloosheid te la
ten verpletteren. Zij brengen ons tot de
vraag, oi een krijgskundig genie geen
contradictio in terminis Is, iets dat in te
genspraak is met zichzelf. Een genie Im
mers bloei! en groeit onbeperkt, maar zij
yinden hun grenzen in Rusland.
Millioonen hebben Hitler in blijde o! In
angstige spanning gevolgd op zijn weg
terug. Het werd de goedgeloovlgon dui
delijk, dat zelis deze profeet kon falen.
Hij begint nu zelf over de Voorzienigheid
te spreken. De prenten met „!n den aan
vang was het woord" zullen wel schaar-
scher gev/ordon zijn in de huiskamers.
Men zal niet getwijfeld hebben aan den
tekst, maar wel aan den pooveren hei
land, die daarboven was voorgesteld en
aan zichzell. Men viel een peilloos die-
Zal Hitier onder de g r o o te n gerekend
worden De geschiedenis is niet gevoe
lig. Zij vraagt weinig naar goeden.
Hitiers verschijning op aarde beteekende
de vernietiging van millioenen menschen-
levens en het bedrijven van ontzettende
wreedheden op groote schaal. Zal men
hem met Napoleon vergelijken Boven
zijn punten van gelijkheid genoemd. Een
wonderlijke overeenkomst is ook, dal bei
den van buiten komenNapoleon was
een halvo Italiaan en Hitier een Oosten
rijker.
Neen, zegt een romantische'dame, je
kunt ze niet vergelijken, want Napoleon
was charmant en ln zijn tijd was er nog
„de poëzie van den oorlog". (Wie die uit
drukking heeft uitgevonden, moest aan
den hoogsten galg worden opgehangen.)
Maar waarschijnlijk krijgt de romantische
dame toch gelijk en zal zelfs de ongevoe
lig© geschiedenis op zoek naar Hitler's
gelijke niet bij Napoleon blijven stilstaan,
maar zijn evenknie vinden in he beruch-
ste monster'van wreedheid, waarvan zij
tol nu toe gewaagde, in Nero.
Hitier blijft zichzelf gelijk. Hij eischt
van zichzelf alles, tot het einde in Ber
lijn. Zijn lijk wordt niet gevonden. De
grootmachtige van Moskou wenscht geen
bedevaartsoord in Sovjet-Duitschland. Wil
men er mettertijd in Spanje een aanleg
gen, dan laat hem dat koud. Zou Hitier
wel dood zijn Waarom zou hij niel le
ven, in Spanje dan. Dat is veel romanti
scher. Twintig jaar na Napoleons ster
ven geloolden sommigen nog niet aan zijn
verdwijnen van dit aardsche tooneel.
Van het begin af hebben psychiaters
Hitier abnormaal verklaard. Zij hebben
ongetwijfeld gelijk, maar hef is niets bij
zonders. De gestichten en de gevangenis
sen zitten vol met abnormalen. Het bij
zondere is evenwel en het beangstigend
gevaarlijke, dat een groot volk abnormaal
wordt en tot misdadigen waanzin op-
Het is te hopen, dat Duitschland voor
de kunst en de wetenschap niet verloren
is. Men gaat het opvoeden. Zullen de
Duitschers zin voor humor, voor het be
trekkelijke krijgen Zullen ze hun roman-
tischen aard verliezen Aan dien roman-
tischen aard heeft de woreld schitterende
kunstwerken te danken, maar de roman
tiek is niet nuchter, de romantiek staat
buiten de werkelijkheid en kan, zooals nu
gebeurd is. in fanatisme ontaarden, waar
van Duischland en de wereld de afschu
welijkste vruchten plukken.
Dank zij de techniek blijven de foto's
van de martelplaalsen bewaard, evenals
Hitler's radio-gekrijsch. Mogen de Duit
schers daarvan tot in lengte van dagen
in oprechtheid gruwen 1 Maar zouden zij
eenmaal weer tot bewondering van dat
gokiijsch vervallen, dan woe de wereld
K. K.