VRIJE STEMMEN Don Juan weigert Franco's aanbod Helden en slachtoffers Bij ons rond zien in onze Nederlandsche wereld trol ons vandaag hoevelen er toch op de een oi andere wijze zich als hel den hebben gedragen in de afgeloopcn jaren. En anderzijds - hoeveion er toch slachtoiier geworden zijn van de verwar ring en de ellende van dezen tijd. In een ilits vliegen ons do beelden voorbij. Dezer dagen werd oen landelijke orga nisatie in Amsterdam opgericht die de hulp aan vroegere illegale werkers en onderduikers wil coördeneeren. Enkele cijfers werden daar gegeven. De pioniers van dit illegale werk, zoo deelde men me de, waren zoowat allen gevallen. Maar het werk was steeds voortgegaan. In '40 en '41 kwamen de voortrekkers van dit illegale leger bijna allen om hel leven - En onverbiddelijk was de harde Duitsche hand. Doch nieuwe mannen on vrouwen traden in de rijen, en zetten het werk voort. Tientallen millioenon waren over heel het land verzameld in deze jaren, en uitgegeven om allen te helpen die in de verdrukking waren gerackt. Onder duikers waren van alle noodige dingen voorzien, en hun gezinnen werden onder steund. 400.000 bonkaarten en andere bescheiden werden uitgereikt. Voor gees telijken bijstand van de onderduikers werd ook gezorgdeen predikant en een pater bezochten de verborgen vrienden. Ergens anders las ik over de illegale werkers, die voor de draadlooze verbin dingen zorgden onder elkander en met onze mannen in Engeland. Ook hier wa ren bijna allen die met dit werk begonnen den een na den ander in vijandelijke han den gevallen, en ter dood gebracht. Doch de draadlooze bleef bestaan Altoos nieuwe vrijwilligers boden zich aan. en waagden hün leven. Helden ook zij. Een zwaar geteisterde groep is in ons land wel bovenal geweest de Nederland sche Joden. De cijlers zijn bekend. Glo baal kan worden gezegd, dat er van de 140.000 Joden in ons land 120.000 door de nazi's zijn vermoord, of tengevolge van de doorgestane ellenden gestorven zijn, wat ook op het schuldconto van do Duitsche nazi's moet worden geschreven. Voor de overblijvende 20.000 tol 25.000 die teruggekeerd zijn uit de martelkam pen of ondergedoken zijn gebleven tot de bevrijding is in vele gevallen nog hulp te bieden. Van uit Amerika heeft de American Jewish Joint Distribution Com mittee 125000 dollar geschonken, waar van 10.000 dollar voor de 800 Joden die uit Westorbork zijn terug gekomen. Dezelfde slachting heeft de Joodsche di amantbewerkers In Amsterdam getroffen. Uit die kringen wordt het volgende troos- telooze beeld opgehangen, zoowel van de industrie in hel algemeen, als van hel Joodsche bestanddeel onder de arbeiders: Vóór '40 wekten er 3000 tot 3500 diamant bewerkers in dit vak in Amsterdam. Nu geen werk kunnen vinden. Er is geen materiaal. Onder hen waren voorheen 1500 tot 2000 Joden. Slechts 50 tot 60 heb ben het Duitsche schrikbewind overleefd. Ook onder de geestelijken van de ver schillende Christelijke kerken zijn veel slachtoffers gevallen, waarvan er velen dit geworden zijn, omdat ze ais helden het Woord hebben verkondigd, dat hun werd ingegeven, en als echte dienaars van Christus voor de verdrukten en ver volgden een steun en een toevlucht zijn geweest. Namen behoeven wij niet te noemen. Ieder kent er uit eigen kerk oi kring. Het bisdom van Breda alleen verloor zeven priesters door den dood tengevolge van Duitsche gewelddaden. En zoo is het haast in eiken kring. Persoonlijk weet ik van een predikant, die aldoor maar vervolgde Joden beschermde, op geheel onwettige en riskante wijze. En zie, hij keert uit het concentratiekamp niet weer. Wij gedenken ze allen met eerbied, en gevoelen de stille opdracht die zij nu ge ven aan het volk waarvoor zo leden en stierven. Zijn wij hun offer waard En willen wij hen volgen, in toewijding en zelfopoffering Ja, do slachtoffers zijn ontelbaar vele. Alleen al voor de helden uit de onder- grondsche wordt een monument gebouwd op den Paaschberg bij Ede, waarvoor Prof. Bijhouwer het ontwero heeft ge maakt. Er komen 35 grafkelders in den omtrek van hot monument. Dit zal wet een bedevaartplaats worden voor ons allen die intieme medewerkers hebben te betreuren. De slachtoffers zijn vele, ook onder de levenden. Meer dan 300 Nederlandsche vrouwen wachten nog in Zweden voor re- patrieering, en dit zal nog wel maanden duren. In ziekenhuizen is ontstellend ge brek aan verpleegsters, zoodat veel pa- tienten niet kunnen worden opgenomen. Uit de noordelijke provincies moeten nog 125.000 evacuees worden teruggevoerd naar het zuiden, waarvan er elke week 1000 vertrekken. Dat duurt dus nog gerui- men Ujd. De zwaar geteisterde steden en dorpen worden als pleegkind aangenomen door de plaatsen in Nederland die gespaard zijn gebleven voor groote verwoestingen. Een prachtig gebaar, dal de banden van saamhoorigheid slechts nauwer toeknoo- pen zal. Het is nog niet bekend, welke plaatsen zich over de zwaar getroffen Zeeuwsche steden en dorpen hebben onl- e JAARGANG NUMMER 216 DAGBLAD VOOR ZEELAND Zaterdag 21 Juli 1945 Algezneene Leiding B. G. Kloosterziel en S. L. Boertna Hoofdredacteur J. Koekebakkcr Redactie en Administratie Goes, Beestenmarkt 2 Telclooa 2163 De beschuldiging van Fétain Paniek in Japan Spanje Do troonpredendenl Don Juan heeft ver klaard. dat hij niet bereid is de monarchie uit handen van Franco te ontvangen, daar de troon op deze wijze de zwaar belaste nalatenschap van het Franco-regiem erlt. wal een ernstige handicap vormt voor de oplossing van de Spaansche proble men. Franco's aanbod is niet belangeloos, daar hij er steun van verwacht voor zijn wankel regiem. Hij zou zekor niet van een monarchie droomen. indien hij voelde, dat zijn eigen positie zeker was. Door de geste betreffende de monarchie doet hij een poging, om zijn verminderd prestige in het bijzonder op internationaal gebied te versterken. Daartegenover het volgende bericht De laatste Spaansch-republikeinsche mi nister-president Negrin heeft een oproep gedaan om vanuit het buitenland een co alitie-regeering te vormen, en aan Fran co's bewind een einde te maken. Frankrijk Tegen maarschalk Pétain. die voor het Franscho Hooggerechtshof zal terechtstaan wordt een dubbele beschuldiging inge bracht. Hij zal aangeklaagd worden we gens samenzwering tegen de veiligheid van den staat, en wegens verstandhou ding met den vijand. Onder de feiten komt o.a. voordal hij den wapenstilstand heeft ondorteekond dat hij Fransche bases in Syrië en Tunis heeft overgegeven aan den vijand, waar door deze in staat was de Britsche blok kade te verbreken, en zijn strijdkrachten via het Fransche rijk te bevoorraden voorts, da' hij'de Fransche vliegvelden in den Levant ter beschikking stelde van den vijand dat hij bevel gaf. te vuren op de troepen, die in Noord-Afrika landden en dat hij bevel gaf. de- Fransche oorlogs schepen aldaar onklaar te maken, waar door zij geen geallieerde of neutrale ha vens konden binnenloopen. De conferentie te Potsdam Er moeten reeds belangrijke beslissin gen genomen zijn ten aanzien van het na-oorlogscho Europa, en vooral ten aan zien van de toekomst van Duitschland. Omtrent dit laatste punt zal een keuze zijn gedaan tuschen deze twee mogelijk heden wordt Duitschland bestuurd op 'n gezamenlijke bezeltingsbasis. of zal het in werkelijkheid verdeeld worden - In het z.g. Kleine Witte Huis, de villa waar Truman verblijf houdt, gaf hij een diner, waarbij Slalin en Churchill mede Het Verre Oosten Meer dan 600 superforlen wierpen gis teren ruim 4000 ton brandbommen op Hi tachi op Honshu op olieraffinaderijen bij Amagasaki op Yokohama, Japan's groot ste havenstad en op één der voornaam ste industriecentra Fukui. De aanval van de Britsch-Amerikaan- scho vloot op Japan duurt onverminderd voort. De oorlogsbodems varen ongehin derd door de wateren bij Tokio. Een Spaansch mysterie WITTE DINGEN VATTEN VLAM Een correspondent van de Londensche „Evening Standard" in Spanje maakt mei ding van een wonderlijk gevaleen in het wit gekleede vrouw, die liep over een veld in de Middellandsche Zee-provincie Almeria. terwijl de zon op de aarde neer- brandde vanuit een wolkenloozen hemel, had plotseling vlam gevat. Dergelijke vreemde dingen herhaalden zich bij andere menschen en dingen witte schuren, witte dekens, wit vee. enz. De geleerden, die in groote drommen naar de vlakte van Almeria zijn komen op zetten, staan voor een raadsel, doch er zijn aanwijzingen. Het heeft daar om te beginnen in geen drie jaar geregend, en hel is dezen zomer uitzonderlijk warm. Mogelijkerwijs bevat de grond ijzer met magnetische kwaliteiten. De warme lucht is met electriciteitgeladen. Witte voorwer pen weerkaatsen het licht. Maar- hoe dan ook, or is nog geen oplossing van het mysterie gevonden. De vreemde verschijnselen gaan voort. Soms schijnen de vlammetjes, die een rood-groenen glans hebben, van voorwerp tol voorwerp te springen. Zoo vatte een meisje in het plaatsje Laroya vlam. Ze rukte haar brandende jurk van zich af maar even later stond haar witte onder goed in brand. Een dikke man stond er naar te kijken met een vette grijns, tot deze plotseling felle pijn op het hoofd voelde. Zijn hoed stond in lichte laaie De beschietingen van de kuststeden hebben een paniek onder de bevolking teweeg gebracht. Radio Tokio adviseert do bevolking dekking te zoeken in de heuvels. Tegelijkertijd deelde zij mede. dat de Japansche vloot en luchtmacht op het oogenblik niet den strijd met den vij and aanbinden, maar op een gunstig mo ment wachten om toe te slaan Op Borneo hebben eenheden van de Australische 7de divisie de olievelden van Sambodja heroverd na een terreinwinst van 10 km. Er liggen hier 400 bronnen productie 7 millioen vaten per jaar. Generaal Mac Arthur maakte bekend, dat Nederlandsch-Indische, Australische en Amerikaanscho vliegtuigen aanvallen ge daan hebben op doelen op Celebes, Nieuw-Guinea, de Bismarck- en Salomons- archipel. Ook is een groote luchtaanval gedaan op de vliegvelden bij Sjanghci, waar zich de grootste concentratie der Japansche luchtmacht in China bevindt. De Amerikaansche vlootbasis. Wake, die sinds begin 1942 door de Japanners is bezet, werd volgens de Japansche radio door eenige honderden marinevaartuigen bestookt. De Amerikanen schijnen dus aanstalten te gaan maken om deze basis te heroveren. Geen neutraliteit meer Een van de belangrijkste gevolgen, die uit dezen oorlog voortvloeit, is wel, dat er practisch geen plaats meer bestaat voor neutrale staten in den volsten zin van het woord. Slechts enkele landen in Europa wisten zich buiten den vloed te houden, die na 1940 bijna alle landen overspoelde. Deze mogendheden moesten belangrijke concessies doen aan het al machtige Duitschland, zooals b.v. Zweden, dat doortocht moest verleenen aan de le gers van de „As." Bij deze situatie kan van neutraliteit nauwelijks meer gespro ken worden. Door de stage ontwikkeling der techniek komt leder volk binnen be reik der moderne wapenen. Dit is feitelijk een verandering ten goede, juist de vrees voor agressie, doet de pogingen tot co ördinatie met anderen toenemen. Het woord neutraal, eens voor ons land een veiligheidsbaken, heeft een ongunsti ge beteekenis gekregenHet zich terug trekken in eigen huis, terwijl het pand van den buurman afbrandt. In 1933 wilde men den Duitschen brand niel zien, elk land moest zolf zijn moeilijk heden opknappen. De noodlottige gevol gen bleven niet uit en het zal van de hui dige conferenties en die der toekomst af hangen, of ieder land zelf zijn lot moet bepalen of dat samenwerking de taak van ieder afzonderlijk zal verlichten. Velen denken, dat de wereldgeschiede nis langs ons heen gaal, dat de individu zelf weinig kan veranderen aan den loop der gebeurtenissen, dat wij er machteloos tegenover staan. Hierover zegt Dr. J. D. Bierens de Haan in de „Zin der Geschiedenis" het volgen de Ieder mensch ondergaat de geschie- Impressies van Walcheren Op uitnoodiging van M. G. zijn we in een duck naar Westkapelle getogen. Het was onzen eersten tocht sinds Sep tember van het vorige jaar „naar buiten!" Het was goed weer, mooi wolkenspel een stoeiendo wind met af en toe een En daar gingen we. acht journalisten en wij, den Noordweg op. Een vreemd schouwspel ontrolt zich aan onze oogen. Het is alsof men in een lu gubere droom wordt gesleept. De dukw verplaatst veel water, klotsend stroomt het de huizen binnen, deuren slaan open en dicht, het klinkt vreemd hol. Men moet er even van huiveren, en de vreemde ge waarwording dringt zich op, dat er toch nog menschen aanwezig moeten zijn in deze verwoeste wereld, de stilte, nu ver broken door het motorgerink van de dukw, is t e onwezenlijk. En dan ligt daar Walcheren, één zee nu. Overal kaal, grauw-grijs geboomte, alles dood. Het eiland waarop wij eens, dronken van zijn schoonheid, ronddwaal den, is verzonken in een vaalgrijze een tonigheid, die door geen groen twijgje verbroken wordt. Alleen in de verte ligt daar Veere on der het wolkenspel eener winddoorspeel- de hemel, nog altijd even verrassend mooi als eertijds. Ja. de hemel boven Walcheren is nog even boeiend en zuiver als vroeger. Maar de vette aarde met de bonte scha keeringen is verdwenen onder het klot sende, roestbruine water Maar onder Domburg springt het hart op, zien we het wonder. Want daar bloeien nog boomen, daar is groen gras, daar is het zomer, daar is nog leven 1 Deze overgang van grijs in groen is werkelijk verbijsterend, tranen schieten ons in de oogen van ontroering. Hot is als een verademing, het einde van een gruwelijke nachtmerrie. Fel beselien we, weten we weer hoe mooi ons eiland eigen lijk wel was, en een hevig verlangen schiet in ons op het weer zoo te zien als eens in al zijn heerlijke pracht Verder gaat het. In één lange rij zien we de verdedigingswerken die den vij and in do duinen bouwden en die een belangrijke schakel moosten vormen in den „onneembaren" Westwall. En dan is daar Westkapelle. het neer- gebeukte, verminkte dorp, de „gouden dijk" met de vernielde zware batterijen erop, en het gat. Een oogenblik wil ons een gevoel van wanhoop bekruipen, als wij de vreeselijke opening xien waar door het zeewater aan- en afgolft. Maar rondom ons is bedrijvigheid en overal hooren we optimistische klanken. „De nooddijk schiet op, we zijn de laat ste weken flink gevorderd", zegt een stoere kerel ons. „Hel wachten is alleen op- meer materiaal, zandzuigers vooral. Maar het gat moet vóór den winter dicht en dat kan ook". Een opzichter vertelt den journalisten technische bijzonderheden. 200 dijkwerkers kunnen per daa 300 meter glooiing leggen. Er komt eigenlijk een nieuwe zeedijk, de oude bocht wordt eruit gehaald. Alles is nog moeilijk, er ls gebrek aan materiaal, altijd weer materiaal. Zelfs klei is er niet voorhanden, alles staat onder water De werkers zijn opgenomen in de loon regeling van den Rijkswaterstaat, wat een groote verbetering is. Zij genieten nu ook extra voeding. Wij slaan hen gade in hun arbeid. De stoere gestalten bukken en strekken zich, markante koppen toonon een verbeten wilskracht. Een wonderlijke kracht schuilt er Sn sommige van deze kerels. Er zijn er bij, die lasten dragen van 180 kilo zwaar Zij zijn de echte pionieis, aan hen zijn we grooten dank verschuldigd. Beneden aan de glooiing staan een aan tal verongelukte tanks. Wij dalen af en bekijken hen. Dan gaan we op de door de zon ge warmde steenen zitten. De branding laat een dof gegrom hooren, als rolden er zware voorwerpen over den bodem der Wij kijken naar de tanks en denken aan de mannen, die hier gestreden heb ben om ons de vrijheid te hergeven. Dan glijdt onze blik weg over de zee en een oogenblik geven we toe aan den droomr waarin Walcheren weer is als eens, vol verrukkende pracht, jubelend Maar de roep van een arbeider doet ons weer beseffen dat de strijd nog gaan de en op zijn felst is, de strijd om do herrijzenis van ons eiland. Doch wij welen, dat doze kerels geen krimp zullen geven, dat zij zullen blijven vechten op dezen gewichtigen post, tot de volledige overwinning is behaald. Walcheren zal herrijzen, dank zij de onvermoeide arEeid dezer pioniers 1 W. V. Jr. NIEUWS IN HET KORT In Lubeck wordt een groep van 2400 Nederlanders verwacht, die vanuit het 'door de Russen bezette deel van Duitsch land naar het Westen zijn gezonden. Zij zullen zoo spoedig mogelijk naar Neder land worden overgebracht. De Hertog van Windsor heeft aan pers vertegenwoordigers te Washington mee gedeeld, dat hij in Augustus in Engeland besprekingen hoopt te hebben mot zijn broeder, koning George, en met Chur chill. Hij zeide de functie te zullen aan vaarden, die hem zou worden aangebo den. Op de vraag, of hij misschien Gou verneur-Generaal van Canada zou wor den, schudde hij het hoofd. De Britsche en Russische troepen zullen voorloopig in Iran blijven. Er is nog geen beslissing genomen over het verzoek van de regeering van Iran, om het land te ontruimen, nu de oorlog in Europa is ge ëindigd. In Triest ls voor de tweede maal een algemeene staking van 24 uur uitgebro ken als protest tegen de arrestatie van politieke leiders, wier invrijheidstelling ge- eischt wordt, zoowel als de eerbiediging van ajlo democratische instellingen. Brussel 4s de permanente zet^l gewor den van den Raad voor Economische Sa menwerking tusschen België. Luxemburg, Nederland en Frankrijk. Een commissie zal de plannen nader uitwerken. denis en meer dan dit, hij heeft er deel aan, bewust of onbewust door zijn partij keuze, arbeid, streven en tegenstreven, in moerdere of mindere mate. De wereldge schiedenis voltrekt zich door hoofden en harten dor menschen heen". Daarom moeten wij een ruimeren blik krijgen, wij moeten inzien, dat helgec-n in ons land gebeurt op politiek of cultu reel terrein vaak in nauwen samenhang staat met den loop der gebeurtenissen in het buitenland. L. De toekomstige Engelsche diplomaten Een man, die tien talen spreekt, een knobbel voor wiskunde en economie heeft, volkomen thuis ls in de sterrenkunde, maar die de gewoonte heelt, overal de voeten op tafel te leggen, zal men abso luut niet als diplomaat kunnen gebruiken, zegt oen Anep-Aneta-bericht. In den En- gelschen diplomatiekon dienst zullen al leen lieden toegelaten worden, die op alle gebieden getest zijn. Nadat de candida- len een schriftelijk examen hebben afge legd, zullen zij enkele dagen doorbren- gon in een buitenverblijf, waar in een „klasse" van 24 man door een zevental waarnemers en ondervragers onderzocht zal worden of de candidaten „diploma tiek" zijn en in welken tak van dienst zij hel beste op hun plaats zullen zijn. Het recruteeron van nieuwe krachten voor den diplomatieken dienst zal door do „Civil Service Selection Board" ge schieden. Arrestaties Een Utrechtsche garagehouder, die tij dens de bezetting vliegtuig- en duikboot- onderdeelen herstelde, M. A. Jongerius, werd gearresteerd, toen hij bij de Am- sterdamschc autoriteiten om een bewijs van politieke betrouwbaarheid vroeg. Voorts werd gearresteerd de aannemer P. F. Graafstal, die aan het hoofd stond van een firma, die tijdens de bezetting vliegvelden en bunkers in Frankrijk ge bouwd heeft. Cfck is gearresteerd de vroegere Tsje- cho-Slowaaksche consul in Nederland, J. Koresv. directeur van de fa. Pragomet. welke een onderdeel zou zijn van de Hermann Goeringwerke te Berlijn. Hitlsr niet in Argentinië De Argentijnsche minisler van buiten- landsche zaken heelt ontkend, dat de be richten over een landing van Hitier en Eva Braun in Argentinië eenige waarheid zouden bevatten. De spoorwegen in Duitschland In hot begin van deze maand publi ceerde de News Chronicle een bericht van ongeveer den volgenden inhoud. De vroeger Duitsche spoorwegautori teiten hebben den geallieerden volledige medewerking toegezegd, teneinde hel spoorwegwezen zoo spoedig mogelijk te reorganiseeren. De Duitsche spoorwegen bezitten nu. dus na de overgave, meer rollend materiaal dan in 1938, niette"en- staande de vele luchtaanvallen. De Reïchs bahn bezit 25.487 locomotieven, dit is meer dan 4000 meer dan in 1938. Er zijn nu bovendien 80.000 wagons meer dan in dat jaar. Een schrille tegenstelling met deze cij fers, die door Dr. Kaissling werden ver strekt, vormen de getallen, die de Neder landsche Spoorwegen ovor het materiaal kunnen geven. Een kleine statistiek la ten wij hier volgen. Locomotieven 865 384 481 55.6 Electrische treinstellen 430 80 350 81.4 Diesel treinstellen 82 36 46 56.1 Rijtuigen van stoomtreinen 1908 233 1675 87.8 Goederen wagens 30354 1073 29281 96.5 Al het aanwezige materiaal is echter niet te gebruiken. De Nederlandsche spoorwegen hebben maatregelen genomen om het transport van personen en goederen zoo goed en zoo snel mogglijk te doen plaats hebben. Aan reconstructie en aan aanvulling van het rollend materiaal wordt hard gewerkt. Een kerkelijk tournee door ons land De Synode der Nederlandsch Hervorm de Kerk heelt een actie op touw gezet tol vernieuwing van de Kerk, en wil daar mee de Kerk plaatsen midden in 't volks leven. De drie sprekers behandelen de volgende thema's - Ds. Gravemayer spreekt over„Kerk moet ge blijven 1" Prof. Kraemer heelt als onderwerp „Het volle weet geen weg. De Kerk weet het". Dr. Banning behandelt de sociale vragen, en roept op tot onderwerping aan het oude Boek met de vlammende woorden, waarvan hij er een noemtGerechtig heid. Red. OVERD EN KI NO Inleiding tot een tijdrede Want het Koninkrijk Gods is niet gele gen in woorden, maar in kracht. Wij hebben hier in dit woord uit 1 Co- xinthen 4 vers 20 voor ons. een uitspraak, die ons een kijk geoft op heel een loven. Hel is een getuigenis' van levensvolheid, van levenslust, van activiteit, van daden drang, van toewijding der geheelo per soonlijkheid. Het is een onvergankelijk t het in de groote ment die i Wij hebben booze geest i: het leven zijn. zo wereld 'rondom, 2 leven van ieder mensch. En toch was Paulus maar een klein, onaanzienlijk mannetje, zooals hij in de overlevering wordt beschreven, met een gebrek wellicht, een verborgen kwaal, zelf zegt hij ervan, dat er een doorn ge slagen is in zijn vleesch, waarvan hij wol bevrijd wenschte te worden. Maar nee, hij moest het dragen. En toch, 2ooals God hem zei: Mijne kracht wordt in uw zwakheid volbracht. Hel is de geest, de wil, het doorxeltings vermogen, dal hij speurt in zichzelven en dal hij ingieten wil in al do zijnen. Niet de woorden, mcar de kracht 1 Hij schrijft hier aan zijn geliefde ge meente van Corinthe, die hij zolf had ge sticht. waar hij zóóveel voor had door gestaan. En de aanleiding waarom hij hier zoo schrijlt, kunnen wij laten ruston. Maar van wat hem bedroeft onder hen zegt hij, dat die wóórden die gesproken worden, niet baten, dal het daarmee niet gewonnen is. Het komt aan o" hun da den, hun leven, hun inspanning en door zettingsvermogen Niet in woorden I Dit ls een woord, dat direct toepasse lijk is op den modernen tijd Kracht is noodig. 1 Onze tijdrede zal zich bewegen op drie- Ierlei gebied. i een stukgeslagen wereld Het lijkt wel of er een do menschheid is geva ren, die er een roekeloos pleizier in had om zooveel mogelijk in wanordo Ie bren gen en te verwoesten. In luttele jaren tijds is veel vernietigd van wat ons lief en dierbaar was. Ruïnes zijn er rondom ons heen en overal verder over haast heel de wereld. Barre watervlakten gol ven waar eertijds vruchtbaar en welva rend land was. Hoeveel schoonheden der natuur op deze aarde zijn onherstelbaar verminkt. Hoeveel menschelijlce gewroch ten van kunst liggen niet in puin. Wij zijn met elkaar zoo arm geworden, zoo berooid. De menschenwereld ligt uileen- geslagen. De samenleving is in verwar ring gebracht. Het is een troosteloos go- heel. De booze geest heeft eer van zijn werk. En nog steeds gaat hij door met zijn waanzinnig bedrijf. In het Verre Oosten gaal nog steeds de verwoesting en de ellende voort, en de aarde wordt ook daar geteisterd. Menschen lijden er dag aan dag. Tallooze gevanoenen, tal- looze verdrukten, oorlogsslachtoffers die blootgesteld worden aan vernietiging en dood. En wie denkt hier niet met vreeze aan verwanten en vrienden in de verte, die nog leven moeten in die hel als ze nog leven. Stukgeslagen wordt de we reld hier èn ginds. En straks komt ook daar wel het einde, en laat als hier een verworden wereld en een uiteengeslagen menschheid achter Wat moet er nu de redding zijn uit de- Het woord van Paulus wil het ons van daag loeren. En wij willen het toepas sen op dezen modernen tijd, in nieuwen zin, die toch weer de oude zin van den grooten heidenapostel verraadt. Kracht wordt gevraagd, door hen, en door ons. Kracht wordt gevraagd van al de zijnen. Kracht wordt gevraagd van ons menschen van dezen tijd. In deze uiteengeslagen volkerenwereld is er maar één ding dat redding kan brengen een kracht die leiding neemt en leiding houdt In deze in verwarring gebrachte samen leving kan er maar één ding ons voeren tot betere tijden: onze gezamenlijke kracht van hoofd en hand 1 En in ons eigen persoonlijk menschen- bestaan kan slechts dit de uitkomst we zen geef uw kracht, uw volle kracht En uw leven zal gezegend zijn, en tot zegen wordén. Mevr. Churchil over Rusland Stalin heeft tot mevrouw Churchill ge zegd „Er zijn moeilijkheden en er zullen moeilijkheden zijn, maar zij zullen voorbij gaan en vriendschappen zullen blijven be staan." Dit bracht mevrouw Churchill over aan de vergadering van het Britsch-Russi- sche Vrouv/encomité, voor welke bijeen komst zij haar vacanlie te Henday onder brak en naar Londen ging. Verder zeide mevrouw Churchill over haar bezoek aan de Sovjet-Unie o.m., dal hot erg dwaas is te zeggen, dat zij in Rusland alleen din gen gezien had, die men haar wilde laten De Sovjet-Unie was blij met rost gelaten te worden in de jaren van haar experi ment. Maar de oorlog heelt dit veranderd. De Russen zijn er door getrolfen, dat hun moed over de geheele wereld wordt geprezen en erkend. Wij kunnen niet verwachten, dat er geen misverstanden zullen ontstaan, maar het is plicht, een optimistischen en ge zonden kijk en niet een uit het sentiment voorkomende opvatting over de Sovjet- Unie te hebben. JDUITSCJEiL-ANl» EN UITEER Een school in Duitschland tijdens de dictatuur van Hitler. Een les in Beifall üben, toejuichen. De onderwijzer leest een tekst voor. Op een bepaald oogenblik geeft hij een tee- ken. Een stormachtig gejuich breekt los. Weer eon teeken. Alles is stil. Hij leest verder, lot er opnieuw een sein van zijn hand komt. Weer gejuich, daarna weer een gebaar, weer stilte. Eindelijk een commando voor een daverend Sieg Heil De kinderen hebben Beifall geübt. Een huiskamer in denzelfden tijd. Aan den wand hangt een plaat met Hitier. sprekende tot de schare, die aan zijn lippen hangt. Het onderschrift luidtlm Aniong war das Wort, in den aanvang v/as het woord. (Joh. 1 vers 1.) Dit is om het zacht uit te drukken ab normaal het is om hot kind bij den naam te noemen v/aanzin. Hoe was Duitschland zoo ver geko- Het had in de 19de eeuw alle oorlogen schitterend gewonnen. In 1911 had het een eeuw van ongekende vooruitgang en steeds machtiger krachtsontplooiing ach ter den rug. De lijn werd afgebroken in den toen losbarstenden oorlog, dio ein digde met een smadelijke nederlaag. Do wereld aanschouwde een verslagen Duitschland en bleel aanschouv/cn. Alleen de Duïtschers bleven geen lijdelijke toe schouwers. Naar hun opvatting was hel onduldbaar, dat een groot volk na den oorlog, die het is opgedrongen, onmon dig en machteloos blijft. Of deze redenee ring juisl is, betwijfelen wij. Dat men zoo redeneerde is buiten kijf en dat Duitsch land geen kans zou laten voorbijgaan om zijn verloren glorie te herwinnen even- Er werd een groot man gevraagd. Dat zou Hitier zijn. Hij begon met een handvol mannen, maar werkte zich vlot op. In het buitenland nam men hem niet ernstig struisvogelpolitiek van de gemak kelijkste soort. De Franschman maakte grappen op „le petite Adolphe", de Hol lander spotte met het schildertje, dat ver stand zou hebben van politiek en krijgs kunst. De Franschman vergat dal hij een maal zeil een „peilt Caporal" bezeten had, die de wereld onderste boven keer de de Hollander stelde met recht don eisch, dat een vakman goed onderlegd en gediplomeerd moet zijn, maar hij ver gat, dat het genie boven diploma's ver- Is het le sterk, als we Hitier een genie Daarvoor moeten we eens een verge lijking maken met een Franschman met Hitler-allures, ook politicus en krijgsman, met den Gallischen haan De Gaulle. De ze pikt mot succes naar het Noorden? waar België zich den dienstwilligen die naar betoont, maar als hij pikt naar Roo sevelt. naar Syrië en den Libanon, dan komt hij, die als beginnend dictator ade laarssuccessen moest oogsten, met de kous op zijn kam terug. Helaas, Hitler was een genie. Het ging van een leien dakje1934 wordt hij Führer, 1935 komt het Saargebied bii het Rijk, 1936 bezetten zijn troepen hel Rijnland, 1938 wordt Oostenrijk bij het Duitsche Rijk ingelijfd, 1939 vallen Duit sche troepen in Bohemen. later in Polen. Zoo gaat het door tot Duinkerken en Sta lingrad. Telkens moest hij onmiddellijk ingrijpen of een beslissing nemen en met onfeilbaar instinct koos hij den juisten weg. Bovendien was hij de belichaming van al wat Duitsch is. Duitsch is de nei ging tot het totalitaire, 't absolute, Duitsch is de eisch het volle pond te geven en het volle pond te nemen. De wetenschap pelijke Duitschers vorscben alles uit. Zij laten niets zitten. Ze zijn een vraagbaak voor geleerden van de geheele wereld. Met alle respect voor wat de Duitschers bereiken, meent of voelt de Hollander, dat alles betrekkelijk is, dat een mensch moet geven en nemen. Over de beslissingen van autoriteiten oordeelt hij met niet zeer verheven wijsheidwat de heeren wij zen, moeten de gekken prijzen. Hij voelt aan, dat niets op dit ondermaansche ab soluut is en dat daarom de Duitscher met zijn geloof Sn het absolute en totalitaire faalt. Absoluter dan Hitler met zijn eisch alles, alles, alles, kon het niet. Dat hij, een man uit het volk, omhoog strevend in laaiende hartstocht het geheele volk mee omhoog voerde en tot aanzien bracht was in de oogen van dat volk meer dan een wonder. Met hem begint de wereld pas. Nog nooit zijn zulke profetische woor den gesproken als door hemlm Anfang war das Worl. Voorons waren zijn woorden de radio heelt ze trouw overgebracht één aaneenrijging van ten hemel schreiende dissonanten, het Duitsche volk meende er de harmonie der sferen in te herkennen. Onder die tonen heeft het zich in den dood laten leiden als de ratten en de kin deren van Hameln. maar zonder het mu zikale gevoel van die kinderen en die Napoleon's eerzucht stelde zich ten naaste bij tevreden met de verovoring van één werelddeel. Hitler's plannen omvatten de heele wereld nog niel de verovering van andere planeten. Hij dacht er, naar hij in het begin van 1940 zeide. evenmin aan om Holland binnen te rukken als om de maan aan to vallen we moeten aan nemen, dat hij het laatste inderdaad meende. Indien men bedenkt, dat de we reld in de laatste eeuw zooveel kleiner is geworden, komen de verlangens van Napoleon en Hitler vrijwel met elkaar overeen. Ook hebben ze denzelfden drang zich in de Russische eindeloosheid te la ten verpletteren. Zij brengen ons tot de vraag, oi een krijgskundig genie geen contradictio in terminis Is, iets dat in te genspraak is met zichzelf. Een genie Im mers bloei! en groeit onbeperkt, maar zij yinden hun grenzen in Rusland. Millioonen hebben Hitler in blijde o! In angstige spanning gevolgd op zijn weg terug. Het werd de goedgeloovlgon dui delijk, dat zelis deze profeet kon falen. Hij begint nu zelf over de Voorzienigheid te spreken. De prenten met „!n den aan vang was het woord" zullen wel schaar- scher gev/ordon zijn in de huiskamers. Men zal niet getwijfeld hebben aan den tekst, maar wel aan den pooveren hei land, die daarboven was voorgesteld en aan zichzell. Men viel een peilloos die- Zal Hitier onder de g r o o te n gerekend worden De geschiedenis is niet gevoe lig. Zij vraagt weinig naar goeden. Hitiers verschijning op aarde beteekende de vernietiging van millioenen menschen- levens en het bedrijven van ontzettende wreedheden op groote schaal. Zal men hem met Napoleon vergelijken Boven zijn punten van gelijkheid genoemd. Een wonderlijke overeenkomst is ook, dal bei den van buiten komenNapoleon was een halvo Italiaan en Hitier een Oosten rijker. Neen, zegt een romantische'dame, je kunt ze niet vergelijken, want Napoleon was charmant en ln zijn tijd was er nog „de poëzie van den oorlog". (Wie die uit drukking heeft uitgevonden, moest aan den hoogsten galg worden opgehangen.) Maar waarschijnlijk krijgt de romantische dame toch gelijk en zal zelfs de ongevoe lig© geschiedenis op zoek naar Hitler's gelijke niet bij Napoleon blijven stilstaan, maar zijn evenknie vinden in he beruch- ste monster'van wreedheid, waarvan zij tol nu toe gewaagde, in Nero. Hitier blijft zichzelf gelijk. Hij eischt van zichzelf alles, tot het einde in Ber lijn. Zijn lijk wordt niet gevonden. De grootmachtige van Moskou wenscht geen bedevaartsoord in Sovjet-Duitschland. Wil men er mettertijd in Spanje een aanleg gen, dan laat hem dat koud. Zou Hitier wel dood zijn Waarom zou hij niel le ven, in Spanje dan. Dat is veel romanti scher. Twintig jaar na Napoleons ster ven geloolden sommigen nog niet aan zijn verdwijnen van dit aardsche tooneel. Van het begin af hebben psychiaters Hitier abnormaal verklaard. Zij hebben ongetwijfeld gelijk, maar hef is niets bij zonders. De gestichten en de gevangenis sen zitten vol met abnormalen. Het bij zondere is evenwel en het beangstigend gevaarlijke, dat een groot volk abnormaal wordt en tot misdadigen waanzin op- Het is te hopen, dat Duitschland voor de kunst en de wetenschap niet verloren is. Men gaat het opvoeden. Zullen de Duitschers zin voor humor, voor het be trekkelijke krijgen Zullen ze hun roman- tischen aard verliezen Aan dien roman- tischen aard heeft de woreld schitterende kunstwerken te danken, maar de roman tiek is niet nuchter, de romantiek staat buiten de werkelijkheid en kan, zooals nu gebeurd is. in fanatisme ontaarden, waar van Duischland en de wereld de afschu welijkste vruchten plukken. Dank zij de techniek blijven de foto's van de martelplaalsen bewaard, evenals Hitler's radio-gekrijsch. Mogen de Duit schers daarvan tot in lengte van dagen in oprechtheid gruwen 1 Maar zouden zij eenmaal weer tot bewondering van dat gokiijsch vervallen, dan woe de wereld K. K.

Krantenbank Zeeland

Vrije Stemmen. Dagblad voor Zeeland | 1945 | | pagina 1