VRIJE STEMMEN
Schermerhorn over de staking te Rotterdam
Het leven in de Belgische Metropool
Waar wij over spreken
Ie JAARGANG Y* V TO m TgT* nnim V* /BI Ol m Wv T Algemecne tddJng:
B. G. Kloosterziel ta
S. L. Boerma
Hoofdredacteur i
I- Kockcbakker
DAGBLAD VOOR ZEELAND Redactie ra Administratie i
Goes, Beestenmarkt 2
NUMMER 202 Donderdag 5 Juli 1945 Telefoon 2163
Hij critiseert de houding der werkgevers en roept
de arbeiders op weer aan het werk te gaan
Goes contra Middelburg
Nee. wij willen niet doen zooals vroe
ger wel gebeurde. Toen werden naburige
dorpen of stadjes in een soort tegenstel
ling gebracht, van onderlingen naijver,
concurrentiezucht, of alleen maar volko
men uit de lucht gegrepen onderlinge
minachting. Maar daar zijn we nu toch
wel overheen. Of nog niet heelemaal
In elk geval, daarover gaat het hier
Wij bedoelen hier enkel de geheel ver
schillende houding die door do advies
commissies voer de pseudo-gemeentera-
den in de bovengenoemde twee plaatsen
werden aangenomen.
In Goes kwam de commissie bij elkaar
en nam eenstemmig het voorstel aan, om
aan de regeering Ie vorzoeken, geen ver
der gevolg Ie geven aan hel plan lol sa
menstelling van deze dusgenaamde nood-
gemeenteraden. doch liever zoo spoedig
mogelijk te willen overgaan tot het uit
schrijven van vrije verkiezingen, die een
gomoenteraad zouden brengen volgens
den uitgesproken wil van geheel het volk.
zóó als het thans denkt en vooll.
In Middelburg komen eveneens de le
den van de adviescommissie bij elkan
der, en als daar een dergelijk voorstel
wordt gedaan, om aan de regeerino te
vragen, geheel dit plan ter zijde te schui
ven, dan besluit de meerderheid dal zij
meent, dat dit niet op haar weg ligt. Zij
moet gewoon haar opdracht vervullen en
niels meer. Al werd van de zijde dei
voorstellers betoogd, dal juist nu zulk een
mededeeling aan de rogeering van een
college als dit zijn invloed zou kunnen
hebben het baatte nietmet de stem
men van o.a. de sociaal-democraten en
communisten vóór, kelderde het voorstel.
Wij meenen dal hier hel kleinere Goes
aan de hoofdstad een lesje heeft gege
ven. Het is eon feit, dat in dezen tijd
zeer duidelijk alle gelegenheid moet wor
den aangegrepen, om iels van den volks
wil te doen hooren. Hier was daarvoor
een uitgezochte aanleiding. Door het al
gemeen a/gekeurde plan van de afgetre
den regeering is het heele gedoe opge
zet. En als het nu begonnen is, uitge-
v.-orkt tc worden, is hot een prachtig ge
baar om opentijk le verklaren, dat men
wenschl dat de heele zaait in den doof
pot Taal, en dat vrije verkiezingen zoo
spoedig mogelijk worden uitgeschreven.
Elite slem dit dit uitspreekt is er één.
En wie weet. of niet de nieuwe regeering
in eigen boezem Minister Beel kan over
tuigen dat het '1 beste is, aan zijn goed
bedoeld maar slecht ontvangen plan een
stille begrafenis te bereiden. De oprui
ming van dit overblijfsel eener vroegere
geestesrichting kan niet anders dan op
luchting brengen. Red.
In een toespraak, over de radio gehou
den, bespreekt Prof. Schermerhorn de oor
zaken der staking. Do werklieden willen
niet terug naar de toestanden vóór 1940.
Dat is volkomen le begrijpen en te billij
ken.
Hfl bleek, dal de werkgevers hun oude
methoden nog niet vergelen waren, en ze
opnieuw toepasten op dit hun eigen ge-
ralfineerde wijze. Wij hebben echter de
overtuiging, zoo ging de minister voor!,
dal de wog, om door gemeenschappelijk
overleg, mede mei de regeering, te gera
ken tot rechtvaardige sociale toestanden
door niemand, evenmin door de arbeiders,
is gevolgd.
Het optreden der Binnenlandsche Strijd
krachten had anders moeten zijn zij heb
ben te snel geschoten. Maar zinloos was
het niet. Er wordt gestolen, de aanwijzin
gen liggen voor het grijpen, en do zwarte
handel tiert welig daarbij. Doch in elk
geval was er geen reden, om zonder
overleg le plegen een staking te procla-
De eisch om loonsvorhooging werd in
middels ingewilligd. Gelijkertijd werden
12 andere eischen naar voren gebrachl
en de staking bleef gehandhaafd.
De vraag om schoenen is te begrijpen.
Maar welen de havenarbeiders niet, dal
duizenden arbeiders met hetzeltde pro
bleem worstelen Zij denken, dat ze deze
punten kunnen afdwingen, maar verge
ten, dat dit ten koste van hun modemen-
schen gaal.
De eisch,dal alle havenarbeiders zich
zullen aansluiten bij één verplichte orga
nisatie voor allen kan de regeering thans
zoo maar niet accepteeren.
De regeering doet een beroep op de
arbeiders, om het werk terstond te hervat
ten, vooral wet het oog op de voedsel
voorziening, die anders weldra spaak zal
loopen. De regeering is bereid, rechtvaar
dig te handelen, en voor ons is sociale
rechtvaardigheid geen holle frase. Ik doe
een beroep uit naam van het Nederland-
sche volk, op allen die zich bewust zijn
dat ook zij een gemeenschap-dienende
functie hebben, waarin zij naast en niet
tegenover den werkgever slaan.
Minister Schermerhorn eindigde zijn
hartstochtelijk pleidooi met de volgende
woorden ..Mannen van Rotterdam, steunt
de regeering in haar strijd voor reclll en
orde. Arbeiders, wij verwachten van u,
dat de haven van Rotterdam, de levens
ader van ons volk, weer gaat draaien".
Op Urk komc-n talrijke gevallen van
typhus voor. Zij zijn reeds een bron van
ernstige besmetting gebleken voor andere
plaatsen, met name Zwoile, Ommen en Al
melo. Reeds is in verschillende plaatsen
uit Urk aangevoerde vïsch vernietigd, en
de vischaanvoer gestaakl. Het publiek
wordt door de gemeentebesturen gewaar
schuwd voorloopig geen visch te gebrui-
Alleen in Ommen zijn reeds 140 ge
vallen van typhus.
In verscheiden Twentsche gemeenten
doen zich thans ook gevallen van diph-
In verbend met de talrijke wilde sta
kingen in Twente, waarbij door de arbei
ders een 40-urige werkweek wordt ver
langd. heelt de Militaire Commissaris in
het district Enschede er de aandacht op
gevestigd, dat ook in dit district de werk
tijd 48 uur bedraagt, en wettelijk als zou
danig is vastgelegd.
In Kopenhagen is een Holland-Dag ge
houden. die een groot succes werd. Deze
week worden in geheel Denemarken col
lecten voor Nederland gehouden. De Deen
sche rantsoenen zullen worden ingekrom
pen, om meer voedsel naar de bevrijde
landen le kunen exporleeren.
De Minister van Oorlog heeft Iwee com
missies ge-inslalleerd. die belast zijn mei
het onderzoek naar de gedragingen var.
de beroeps- on reserve-officieren der Ko
ninklijke Landmacht na de capitulatie.
Deze commissies, die een onderzoek zullen
instellen naar de houding van de ofiicie-
ren, die in krijgsgevangenenkampen wa
ren, en van hen. die in Nederland ver-
bloven. 'staan onder leiding van luitenant
generaal J. J. G. Baron van Voorst tot
Voorst en van genercal-majoor Koot.
Uit Dusseldorf wordt gemeld, dat hard
gewerkt wordt aan oor. lange kabel ven
don Rijn naar Noord-Nederland, om de
Nederlanders van electricïteit uit Duitsch
land te voorzien. Het werk zal vermoede
lijk reeds voor den winter gereed zijn.
Uit Londen zijn Zaterdag 30 ambulance
wagens naar Nederland afgezonden, als
deel van een honderdtal, dat een ge
schenk is aan ons land.
Met ingang van 15 Juli wordt de elec-
(riciteitsvoorziening van het geheels land
op gelijke basis gesteld, en uitgebreid.
Voor de maand Juli blijft de in hel Zui
den ingevoerde wachtgeldregeling van
kracht, terwijl in het overige deel van on;
land de aldaar beslaande reqeting ge
handhaaid blijft.
De ..Piel Hein", het prinselijke jachl.
is in Amsterdam terug gekeerd. Het mooie
schip, dal door de Duitschers in beslag
was genomen, werd in Den Helder terug
gevonden en heeft vrijwel niet geleden.
In IJmuiden is het Ned. s.s. „Meteoor",
kap. Blaauw, aangekomen uit Huil mei
250 ton steenkool voor de visscherij-cen
trale. Tevens zijn twee stoomtrawlers, aan
gekomen, de „Utrecht" met 900 kister.
visch en do „Cornelis" met 750 kister.
visch. Voorts is dezer dagen een groote
kraan gearriveerd, die bestemd is voo:
de droogmakingswerkzaamhedon in dei
Wieringermeelpolder.
De moeilijkheden bij den Politieker] Op
sporingsdienst te Amsterdam zijn opge
lost. De huidige en de vroegere leiding
zijn bijeen geweest, en door het Militair
Gezag werd haar voorstel aanvaard om
aan een viormanschap. uit deze beide
groepen gekezen, de leiding op te dragen.
Ook voor het personeel, dat zijn ontslag
genomen had, wordt een regeling getrol-
len.
Ondertusschen bereikt ons het bericht,
dat Dr. Bigot de la Bouchère en Schaillee.
aan dezen opsporingsdienst verhanden, te
Winterswijk zijn gearresteerd. Wij weten
niet, in hoeverre dit met het bovenstaan
de verband houd'.
België
De aankondiging van den troonsafstand
wordt niet vóór Donderdag verwacht. De
socialisten, communisten en liberalen heb
ben in een gemeenschappelijke bijeen-
komst opnieuw het altreden van den Ko
ning ge-eischt. De liberale afgevaardigde.
Charles Janssen, zeide, dat de Konina met
zijn kroon moet betalen voor de vreese-
lijke verantwoordelijkheid, die hij in Mei
1940 op zich nam, om te capituleeren.
Verschillende personen in Brussel, die
onlangs den koning gezien hebben, ge
ven als hun indruk, dal hij het plan, om
af te treden, verwerpt, tenzij men hen er
toe dwingt.
Er is juist het bericht binnengekomen,
dat de procureur-generaal van het Belgi
sche Hooggerechtshof een vertrouwelijke
Ik heb me indertijd wel eens alae
vraagd, waarover wij moeien spreken al-
de oorlog voorbij zou zijn.
Jaar in, jaar uit hadden we ons im
mers bezig gehouden met veld- en zee
en luchtslagen Met steeds in aanta
toenemende vliegtuig-eskaders, tonnen
schoepsruimte, die alsmaar hooger wei
don en tanks die op fabrieken gingen, lij
ken De koeien en geilen die in '1 be
gin werden gebombardeerd, verkeerden
tenslotte, via spoorweaeinplacementen ir.
heele steden tegelijk. En <Se cijfers die we
te verwerken kregen waren haast onuit
sprekelijk. Zooveel vliegtuigen, zoovee
krijgsgevangenen, zooveel geld voor Win
terhulp. zooveel mannen naar Duitsch
-We praatten en babbelden en vertel
den en onze woordenschal breidde zich
uil met zaken, die we nauwelijks be
grepen. De melkboer sprak met evenveel
gemak van ravitailleering als mijn werk
ster over een saillant
En opeens was de oorlog algelooper.
en daarmede zakte onze conversatie, langs
Dachau en ropatrieering. terug tot hel
peil van de beslommeringen des dagetijk-
schen levens. We kregen weer belangstel
ling voor de dingen in klein bestek, rond
am ons huis. onze woonplaats, onze land
streek. Vandaar dan ook, dat we hevige
interesse aan den dag leggen voor wal
er in Terneuzen gebeurde, voor een feest
van de N.S.B. te Hoensbrook, een over
val in Weslerbork oi het eerherstel van
een politie-autoriteit
En tóch
Dezg dingen zijn onbelangrijk in het
wereldgebeuren en San Francisco ver-
Wat het Roode Kruis deed
wist u.
dat bel NBderland3cho Roode Kruis
600 hulpposten langs de wegen in stand
houdt, welke op do buitenwegen vrijwel
allen slachtoifers eerste hulp verleenen
UIT STAD EN LAND
dient wellicht veel meer de aandacht,
maar wat er in ons land voorvalt en de
zaken waarover nu gesproken wordt, kon
den wel eens aangroeien tot een hevigen
storm, die de gesprekker, wegvaag! en
waarin slechts bevelen doorklinken. Be
velen, hard en scherp, zooals je die op
het slagveld hoort
Wanneer geen luxe aulo's meer door
onze steden rijden mei heeren die oranje-
slerretjes op hun kraag hebben, maar dal
weer het meneertje over straal loopt met
zijn onschuldig uitziende actenlasch, doch
die dan springstof vervoert, en de sjou-
wermen achter zijn karretje zeult met wa
pens onder vodden en beenen.
Wanneer de ondergrondsche weer, net
als voorheen, het werk gaat doen dat de
autoriteiten verkeerd doen en thans zelfs
heelemaal niet doen.
Het is wel te begrijpen, dat die aulorl-
feiten slechts kunnen praten over
onze oilers in hun kringen vallen die nu
eenmaal niel zoo vaakmaar tóch zijn
onze oilers gevallen, en wel midden uit
ons volk. En dal waren heel1 wat betere
menschen misschien dan die nu in een
slee van een wagen rijden.
Van hooger hand wordt misschien be
treurd. dat men eigenhandig met auto's
naar Molrika rijdt op ralsthe Britsche
papieren, om arbeiders uit dat gehate
land terug te halen. Terecht, dat is niet
in den haak.
Doch doorgaande zooals het nu gaal,
komt misschien nog wel eens de tijd, dat
Or bloed vloeit in onze stralen en er weer
kuizen in vlammen opgaan, en dat dan
de aiitorileiten het betreuren, te hebben
nagelaten wat zo hadden kunnen
doen „PRIK"
België is weer „in the headlines" en
dat is in deze dagen zelden een gunstig
teeken. In Antwerpen zou men overigens,
als vluchtig bezoeker, nauwelijks iels van
de moeilijkheden merken, wanneer men
die „headlines" niet gelezen had. Dat
men overal portretten van Koning Leopold
ziel, valt ons niet op ook hier vindt men
na de bevrijding in vele étalages en voor
de ramen portretten der koninkrlijke fami
lie. Groote borden met opschriften als
„Wij danken Koning Leopold, die duizon
den het leven redde", kunnen we nog be
schouwen als een openlijke huldebetuiging
van onze altijd nog spontaner Zuiderbu
ren. Maar de eisch„Troonsafstand wel
ke men hier on daar op de straalsteenen
geschilderd ziet, en de groote koppen in
de kranten, schrikken den argeloozen
en meestal kooplustigen Nederlander
uit zijn winkeloverpeinzingen op'.
Het is echter voor den buitenlander
vrijwel onmogelijk om zich een juisl beeld
te vormen van den slrijd, die thans om
de iiguur van Koning Leopold III wordt
gevoerd. Wij lezen van tolegrammen, wel
ke de Koning tijdens 2ijn gevangenschap
aan Hitler en Victor Emanuel gezonden
zou hebben. Wij hooren de stelling ver
kondigen, dat de Koning van zijn rechten
afstand gédaan zou hebben, door bij de
capitulatie van het Belgische leger zijn
iunclie van opperbevelhebber te stellen
boven die van staatshoold. Elders wordt
er v/eer nadruk op gelegd, hoe de Koning
in strijd met de grondwet handelde, toen
hij afzag van den troon voor al zijn na
komelingen uit zijn tweede huwelijk, daar
hij niet eigenmachtig de regeling van de
troonsopvolging, die in de grondwet is
vastgqlegd. kan veranderen. Daarbij komt
dat hot Belgische volk, dat eerst een
groole waardeering had voor zijn Koning,
die vrijwillig mei zijn leger de krijgsge
vangenschap deelde, eenigszins teleur
gesteld is, dat Leopold" trouwde, terwijl
zijn soldalen nog steeds in Duitsche kam
pen zalen, terwijl dit huwelijk bovendien
mei een groote geheimzinnigheid werd
omgeven en pas zeer laat gepubliceerd.
Dit neemt niet weg, dat in zeer vele
harten de liefde voor den Koning Is blij
ven loven. Hoewel de politieke partijen
hun standpunt hebben bepaald, is het
niet te voorzien welk resultaat een volks
stemming zou hebben.
De Anlwerpsche binnenstad vertoont
een levendig beeld, vooral door de vele
militairen, met en zonder auto, welke
men hier tegenkomtde haven werkt nog
steeds op topkracht, maar nu voor Euro
pa's opbouw Ik zag hier en daar puin-
hoopen. die me herinnerden aan de V 2
schade in Den Haag, en ook de ruiten
van karton en triplex waren niels bijzon
ders. Verschillen vond ik vooral in do
vele trams en trolley-bussen, de metse
laars, die hier en daar hard aan hel bou
wen waren, en natuurlijk do win
kels. Jammer, dal honderd franc
op l:
I.
Engeland
Churchill zal niet mogen stemmen, om
dat bij vergissing zijn naam is wegge
laten op de kiezerslijst f Dit kwam, omdat
hij in den zomer van 1940 atwezig was.
toen de oude identiteitskaarten door nieu
we werden vervangen.
Amerika
Lehmann, de leider van do Unrra. heeit
een plan ontworpen voor hulpverleening
aan Europa in don komenden winter. Hot
besluit, om geen vleesch meer te expor
teeren moet worden herzien. Europa is
niet in staat, dezen winter zichzelf te hel
pen. Het zal van invoer van levensmid
delen afhankelijk zijn. Aldus Lehmann.
Zweden
Koning Gustaaf van Zweden en Hans-
son, de eerste Minister, hebben in rede
voeringen de vrees uitgesproken, dat de
vrede in Europa nog niel verzekerd is.
De ervaringen van den oorlog, zeide de
koning, zijn een voldoende reden om over
ons huis te waken, en ons bereid te hou
den voor de verdediging.
boodschap van Koning Leopold heeit over
gebracht, bestemd voor Prins Karei en
Minister-President Van Acker. Waame-
i gelooven, dat deze boodschap een
aanwijzing is voor het altreden van den
Koning.
Duitschland
De leider van de Duitsche Communisti
sche partij, Walter Olbricht, heelt zich
door de radio rechtstreeks gewend tot de
Duitsche communisten en sociaal-demo-
in in de door de Westelijke Gealli
eerden bezette gebieden. Hij deed uitko-
ïen; dat bet tegenwoordige eenbeidsironl
lusschen do communisten en de sociaal
democraten waarschijnlijk tot een lusie
zal leiden, en hij verzocht, voorbereidin
gen te treffen voor één enkele anti-las-
cistische jeugdorganisatie, waarbij hij
zijn verbouwen uitsprak in de Duitsche
Het zou de taak van alle anti-tascisten
zijn, de voedselvoorziening te verzekeren
i to zorgen voor werkhervatting in de
bedrijven, vooral de bouwbedrijven en
de fabrieken van gereedschappen en
machines. Verder is het noodig, het be
stuur van een democratischen geest te
doordringen en mee te werken aan den
iuw ven een fatsoenlijk, democratisch
Duitschland.
Het Verre Oosten
Meer dan 500 superiorten hebben wee:
3000 ton brandbommen geworpen op vïei
Japansche steden. Radio Tokio delde mee.
dat binnen enkele weken van de 7 milli
inwoners, die Tokio voor den oorlog
had. er nog slechts 200.000 in de stad
zullen zijn. De rest wordt ge-evacueerd.
De strijd op Borneo verloopt nog steeds
voorspoedig, in het Noord-Westen maakten
de Australiërs vorderingen naar Jessel
Bij Bclikpcpan ïs het bruggenhoofd nu
25 km. lang. De val van de stad kan elk
jogenblik verwacht worden. Reeds zijn
wee vliegvelden door do geallieerden ver
overd, welke op slechts enkele kilometer!
van Batikpapan liggen.
De Japansche tegenstand wordt echte,
sterker, daar de zeer sterke verdediginc
door de voortdurende bombardementen
de viool en luchtmacht naar hel binnen
land was gevlucht.
De Nederlandsch-Indischo regeering
heeit bekend gemaakt, dat Nederlandsche
troepen deelnemen aan de landingsope-
ss. Onder hen bevinden zich deskun
digen op oliegebied. die de installaties
zullen herstellen, welke zij zeil in 1942
roestten, en die, na herstel door de
Japanners, opnieuw werden gobombar
Volgens de Chineesche bladen hebben
de Japanners in Sjanghai alle Duitsche
zaken gesloten en meer dan 1700 Duit
schers in een kamp ge-interneerd.
MIDDELBURG. Alhier is opgericht een
Stichting Concert- en Gehoorzaal 1945,
door de burgerlijke gemeente, de Volks
universiteit en de N.V. Concert- en Ge
hoorzaal gezamenlijk. De bedoeling is
over te gaan tol do restauratie van
hel gebouw, dal lang aan zijn bestem
ming onttrokken is geweest, en het daar-
weer opon te stellen voor geheel het
cullureelo leven in onze stad.
VOORLOOPIG GEEN RIJWIELEN
Een Zeeuwsch Hoofdbestuurslid van de
Vakgroep voor het Rijwïelbedrijl bericht,
voorloopig geen rijwielen kunnen
worden besteed bij de handelaren. Alleen
~i. die van de distributie-autoriteiten op
dit gebied een bon voor een rijwiel heb
ben ontvangen, kunnen er straks, als er
nvoer komt. een krijgen. Maar noch de
nvoer, noch de gelegenheid om een bon
ran to vragen is aanwezig. Men zij dus
minig zoo men nog iets heelt wat op een
rijwiel gelijk).
Een vrij troosteloos bericht.
2EEUWSCH-VLAANDEREN. Naar aan
leiding van de ontevredenheid onder de
repalrieerenden over de onvoldoende zui
vering in dit gewest, heelt de Militaire
Commissaris aldaar verzocht, al wat men
wGet omtrent oorlogsmisdaden op te ge
ven aan de politie, opdat deze een ge
streng onderzoek kan instellen.
Reeds zijn verschillende beruchte col
laborateurs gevangen genomen.
Het onweer van de laatste dagen
ging hier en daar in West Heeuwsch-
Vlaanderen gepaard met hagelbuien, die
nogal wat schade aan de veldgewassen
hebben aangericht.
RETRANCHEMENT. Vertrouwensmannen
voor de samenstelling yan een voordracht
ter benoeming van kiesmannen voor den
voorloopigc n Gemeenteraad ziinA. Wil-
Jemse.n, J. Pattist en J. de Bruijne,
NOORD-BEVELAND. De collecte voor
de gerepalrieerden uit Dachau en andere
concentratiekampen heelt opgebrachtte
Kamosrlana" 1577.81. te Geersdijk i 210.95.
te Wissekerke f659.61. te Kolijnsplaat
1741.te Kortgene 1636.72, en le Kaïs
1274.—. Samen f 3000.12.
's HEERENHOEK. Gisteren arriveerde
arriveerde hier ter plaatse na een vrijwil
lig verblijf van een jaar in Duitschland
onze eerlooze dorpsgenoote J. B. Meneere.
Na een half uur van thuiskorasl werd zij
door de marechcussee gearresteerd en
naar het internee.-ingskcmp in Middelburg
overgebracht.
Binnenvaart
